R
Gundobal-
Cap.if. -
Gùdobaldi
thefauti . -
capiuntoi.
erumpens,circundat9 turre tutiflïma:ad que per cuniculu fratrum meorum diligentêr rimarer, cognoui generationé
defeendentes ex vrbe, lateneer latices hauriunt. Hanc 11 .itt- ; noftra valde âdtenuatam, nec fupereffe deitirpe noftra nifi
greffes vrbem, in initio quadragefimæ, locut9 eft ciuib9di- ; Childebercum & Guntchramnüyfratrem fcilicet,&fratris
cens , Nouecitis me cutn omnib.qui in regno Childeberti
habentur,eleéfcii elfe regem, atq;haberimecünômodicü
folatiô.Sed quoniâ frater me9 Güthchramii9rex,imméfum
mei filiü. Filirenim Chilperici regis cu ipf© interierat, vno
tantum paruulodereliéto. (#1 mhchramn9 frater me9 filios
habebat. Childebert9 nepos nofter, minime fords erat.
Saciüegoïü
punitio.
Cöuiciain
Gundobaladuerfus
me mouet exercitum, oportet vos alimentaatq; j TûcGunthchran9Bofbhismihidiligéterexpofitis,inuita-
cun&am fiipelleâiléintra murorü munitionéconcludere, i uit me,dicens,Veni quia ab ofmnib.regni régisChildeberri
vtfcilicetdum nobis ilia pietasdiuinaauget folatium,non ' principibusinuitaris, nec quifq> contra te mutire aufiis eft.
pereatisinopia. Hæc illis credentib. quæcunq; habere po- j Scim9 emmomnestefiliüm eflè Clothariimeciernanfit in
rueruntcôlocantes in vrbe,præparabantfeadrefiftendum. GaUiisquiregnûilludregerepoffit,nifituaduenias.Acegb
£0 tépore Gunthchramn9rex mifit literas ad Gundobaldü dads ei mulcis munerib.per duodecim loca,fiuiétaab eolu-
ex nomine Bmnichildisreginæ,ingb.eraticriptum, vcreli-
£fco exercitu & in loca fuaabire iufio, ipfe remotiorapud
Burdegalenfem vrbe hiberna deduceret. Sçripferacn.næc
dolofe, vt de eoplenfrquid agerer,po!lètagnofcere.Igitur
cômorâte eo apud vrb é Conuenas,locut9 eftincolis dicés,
Ecceiam exercitus adpropinquat, egrediminiad refiften-
duni. Qaib.egredientib.hi occupantes portas atq; claudé-
tes,exclufo foris populo,cum epifeopo loci cunâa quæ in
vrbe inuenice potuerât,(uisditionib.lubdiderunt.Tantjq;
ibi multitudo annonæ àtq; vini reperta eft, vt b viriliter fte-
tiffènr,p multorû annorü Ipacia vi6l9alimends nô egerent.
Audieran t n.co tempore duces Gunthchramni regis Gü-
dobaldum vlçraGatônnâ in litore refidere cum ingenti hô-
ftiü multirudine: ipfbfq; tlielàuros quos Rigunthis ttilerat
iècûxétinere.T une impetu iadto'cu equis Garronba nando
tranfîere,nônullis de exercitu in ainne demerfis.Reliq inli-
tus egreffi, requirentes Gundobaldü ,inuencrût camelos cü
ingenti poderé ami atq; argentr, bue equos quos fefïbs per
vias reliquerat. Audiences deinceps eos infra mures vrbis
Côuenicæ commorari, reliais plau ftris ac diuerfisimpedi-
mentis eu populo minore r(&uftioresviriipfemficuciam
Garonnâtranfieiant,infequideftinât.Quib.propefantibus
venerunt ad bafilicâ fan éti Yincen tii,qu * eft i ux ta cerminu
Àgennenfis vrbis, vbidpfè.martyr pro Chrifti nomine ago-
nédiciturconsumaffeinueneruntqjéatefertâdiuerfistne-
fâuris incolarü.Erac n.fpes incolis nô eflèàChriftianis canti
martyris bafllicamviolandam,cui9 oftia fumrao ftudio ob-
ierata erant.Nec mora,adpropinquas exercit9 cum referare
repli valiiàs nô valerer, ignem accendit : côfuraptifq; oftiis,
omnem febftan tiâ,cunétâq; fupelleétil é quâ in eainuenirë
potuerunt, cumfâcris minifteriis abftulerune. Sed multos
ibi vftiodiuinaoeterruit.Nâplerifq; man9 diuinit9vreban-
tur.emittentes fumummagnüficutex incendiofurgereiofet.
Nonulli arrepti a dzmone per energiamdebacchantes
marty re declamaoant, Plurimi vero femoti a {edition? pro-
priisfe iaeulisfauciabant.Reliquu vero vulg9inante n6 fine
gradi metu progrelfem eft.Quid plura? Conuenitur ad co
uenasific n.diximusnome vrbis:omniq;phalangain fiibur-
bana vrbis capania caftrametata eft:ibiq;extenfis tentoriis,
refidebat. Vaftabatur in circuitu tota regioinonnulli aut at*
exercitu, quos fortiorauaritia; aculcus terebrabat,longius
euagantes perimebant ur ab incolis.
Abicondebantn.fe multi percollem, &ctfmGundoicipiolâeramétavt
fecur9in hoc regnu aCcederc.V eni enim
Maffiliâ,ibiq; me epi(cop9iumma benignitace fufcepit:ha-
bebat enim feriptaienioru regni nepotis mèi. Ex hoc enim
Àuiniônem accefti,iuxta placita patritii Mummoli. Gunther
an u s vero immemor fàcramëti ac promiffionisiùæ, the-
lauro s m eos abft ulit, & in iùâ ditione fiibegit. Nuncaütre-
cognofcitequia ego film rex, ficut & frater me9 Gunthchâ-
n9.Tam é fi canto odio noftro men s veftra grafiàtur, vel ad
regé vcftrû deducar,&fimecognolcitfratié,qjvoluèritfa-
ciat.Cettefinechocvolueritis,velliceatmihiregredivnde
pri9egreftiiS fiim.abibon. & nulli quicquâ iniuriæ inferam.
Tamôvrfèiatis vera efie quæ dico, RadegundePi&aua, &
Ingetrude Taronica interrogate: ipfe n. vobisadfirmabut
certa elle quæ loquor. Hæc éo dicente,multi cum côuiciis
Sc improperiishæcyerba prolequebantur.
Quintus Sc decimus in hac obfidi one effulferat die s, &
Leudegifil9nouas ad deftruendâ vrbem machinas præpara-
baf.plauftra n.cüm arietib9,cliteUis &axib.texta, mb quib.
exerdt9properaretaddeftruendos muros.Sed cum adpro-*
pinquallentjita lapidib. obruebantur, vt omnes adpropin-
quStes muro cohruerent. Cuppas cu pice & adipe accents
iupra eos proiicieces,alias vero lapidib. plenas fiip eos dèii-
ciebat. Sed cum nox certamina prohiberet, hoftes adcaftra
regrelfi fun t. Erat au té cum Gundo baldo & Cariulfu s valde
diues ac piçpotens.cui9apothecis acpróptuariis vrbs valde
referta eratide cui9 fhbftanria hi maxime alebatur.Bladaftes
authæc cernens quægerebantur, metuensneLeudegifil9
obt 5 ta viétoria eos morti traderet, impofito igné inecclé?
fix domojCÓcurrentib.ad incédium mitigandu inclufis,ille
fuga dilapfus abfcefïit.Maneaüt fadlo »exercit9 iterüadbel-
la confurgit,ac ex virgis fafees faciunt, quafi ad cóplendam
vallé promndâ,quæà‘pâtte drietis fita erat; fed nocerehæc
machina nihilpotuit: Sàgittari9yer© epifeopus, frequétius
muro scum apnis circumibat, &fæpiuslapides contra ho-
ftem manu propria iecitè muro.
Deniqueij qui vrbe impugnabant,cum vidèrent nihil
proficere pollent, nuncios occultos ad Mummolumdiri-
gunt,(licences, Recognofce dominum tuum, & ^puerfica-
teifta tandem aliquando defifte.Quæ n.te amentia vallat,vt
ignoto homini fiibiungaris f Vxor n.tua iam cum filiis cap-
tiuata eft:filii tui vtpote iam intetfeâi flint. Quo ruisfquiq-
ve præftolaris ,nifi v t conr uas?Hæc ille mandata.accipiens,
dixit, Iam vt video regnum noftrum fine accip i t, &p o ten tia
baldo fæpius loquebâ tur,i nfer e n te s ei côuicia ac dicentes, j cadit.Vnum fùpereft,fi fecuri ta tem vitç me habere cognofi
Tune es piôkor ille qui téporeChlothatii regis per oratoria, | cerem.de mùlto vos labdre poteram remouere. Difceden-
parietes'atq; caméras caraxabasi T une es ille qué;Ballomc- tib.nunçiis)Sagittari9epifcop9 eu Mummolo,Cariulfo atq;
té nomine fæpius Galliarum incolæ vocitabat.JTune es ille
qui plerunq; a regib. Francorum propter has præfùmptio-
'hes quasprofersjtôfuratus, & exiüo dat9 es? Velquis te in-
foelicifEme hominü in hæc loca adduxic,edicito. Quis tibi
tantaaudacia,præftitit, vtdominorûacregunoftrorûfines
Vuaddone,ad ecclefia pergit : ibiq; fibi fàcraméta dederuti
vtfide vitæ promiffione certiores fièrent, reliéla amicida
Gundobaldi,ipfùm hoftib.traderént. Reuerfi iteru nuncii,
promifèrunt eis vitæ fècuritaté.Müradl9 vero dixit,Hocta-
tu fiat,ego hune in manu veftra trada : & ego recognofcens
auderes adtingere? certe fi a quoq es euocat9,clara voce te- [ dominü meu regé,ad ei9 prxfèntia propabo. Tune illipro-
ftare.En ribi ante oculos morte expofïta:en ipsa qdiu qu«e- ’ mittunt,q> fi hxcim.plerét, ipfiim in charitate filfcipënr.Et
fifti exitii foueam,in q prxceps deiiciaris.Dic facellitesviri- fi eumregi excufare nó pofient,in ecclefiaponerent,ne vi-
tim,velaquib.inuiterisenücia»Atillecuhxcaudiret,propi9 tsamiffióne mulélaretur. Hsccumfacramentimterpofir
fup portä adftans dicebat,Quod me Chlothari9patermeus tione polliciti, difceflèruht. Mummol9 vero, cu Sagittario
exosü habuerit,habetur incognitü nulh:q, aut ao eo vel de- epifcopo,& Vuaddone ad Gundobaldu pgentes, dixerunt
incepsafratrib.fimtonfurat9, manifeftüeftomnib.Ethxc SaCramenta fidelitatis qualia tibi dedim9ipfèqprxfenses
me caufa Narfèti prxfêtftp Italix iunxit: ibiq; yxoreaccipi- nofti. Nuncauté accipe falubre cófiliürdifcede abhac vrbe,
ens,duosfilios generaui. Qua mortua, adsuptis mecu libe- ^ & reprxfèfltare fratri tuo,ficut fiepe quxfifti.la enim cühis
ris,Cóftatinopolimabii,Abimperacorib.vërofufcept9be- 1 hominib cólocutifum9,&ipfiidixerunt.qanovultrexpér-
nigni ffime,vfq; ad hoe tép9vixi.Ante hos n.äno s cu Guinth- dere folätiü taü eo q> patü de, generati one veftra remaferit.
chran9Bofo Coftantinopólim abii (Ter, & ego follicit9 caufa I At ille intelligés dolü eorü lachrymis perfui^aitjlnui tati one
.. . ... . veftra
Bladafiis
igcniofi
[fuga.
Mummol
Gundoba
dum proc
hoftibus.
| M
I f l Gundob.
C«P-\9-
Sagittarius
Èp iicop us
cltm Mum-
tnblpcx-
'd lint lil. i j
v^lrÿih hasGallias fùm délatüs.Thëfàürôrüih Vero meö-
rumi ln quibüs immenfum pondus afgénti contittétür &
aûrii àc diuefcfätum fpecierum; aliqüid in Auenhicayrbe
retinetur, aliqüid Günthchmmnus Bofo diripiiiti Egb
vero iuXta D el aüxiliü^i fpeomni iü vobis pofità, VobiS
confilium tâèum efedidi :_per Voyregriarb fenipier bpräui.'
Nunc cumQeö vobis fit,aä;ib, n quid ftuhi mettdaci) 4i-
xeritis : ipïç enim iu<f icët câulàm meaiü. Hæc eo dicchr
te, refpbndit Mpmm'olusj Nilfiltibifàllàciterlpqmmur':
fed ecce viços fottiffimbs ftahtes àd pPrtam; tuum operates
aduentumi NünCäütemdcpönebahheuni ipeuni aü-
ireumquocingeri'si.ne vidëàrîb ihià^nrîaprocëderé &;
tuumacfeingeglà'diüm, mëûm‘que rëftftue; Sc ille, Non
fimpliciter, inquit, hæeverbkïüfcipib,vt ea qüæde tûis’-
vfq; nuncinchaEÎtaté vfiis fiim,à méaüféràritur. Mum-
inplus vçroüdfèrebat cümiuramentôjüihil ei mol'eft:è fiev
ri. Egteffiigftur porfom, äbÖIione Biturigüm cqpiitc ;
Sc Bploné fùfceptus eft.' Mümm'olus autem çùm fàtelli-
tibus.inVrbén^rëgirëfrüs, pprtani firmifiimè ’objeräiiin
Hic autem.cum Te in manibüs inimieprutn çerneret tra-
ditum, eleuâtisad çqslüm manibus & Pculi's, ait, -Iudex æ-
terne,&vltiô vera innocentiumj, Deus à qüb ohinis iufti^
tia pröcedit, ‘cui mërtdâciüm non placet, in qub nùllüs db-,
lus neque verfîitia malitiæ cbhtirtëcuc, tibi commendo
caufàfnmeam, deprecans yt fis velbciter vltor füper,ebs
qui me infôntem mahibus tràdiderunc inimicorilm.
H ic cum dixifleif, cpnfignans fii truce dohainita, abiré
cçepitcünl hommîbuVfupràdiéfcis; ^Cumt^ie à pbrta iè
felongiffific, ficut eft circà vrbem Vallis tbta in præcipi-
tium,in3pulfusabOilonececidit,illb qupque clamante:
En vobis Ballbmerem veftnim, qui fë regis & f ratretô (licit
&filium.'>,Et inimiflà lancea, .vbluit eum ttàpisfig'èrej
fed repuiraatir‘çu|ïslôricænihïl riocuit. .Deriiqüe cum
ë)euatüsàdmpûtemtegrediniterefciSr,Bofo eniiflb lapide
càputëius librauït, qui çecîdit, & mortuus éft. Vôiit-
(^iièbmrië Vulgüs, & defixis ineu,m làiiceiji pëdes eiusftt-1
heiigàntcs, per orriniâ eXcrçitüûm càfttà trâxerurlt r edelt-1
lentëfque cæfàriem àC bi'rbam èms,iiifepuitürii ipfo inlb-
èo qüb interfe^us fiierat, rëliquerunt. Node verb fei
qtteim, i j qui' primi crant.pmne^ thefeürbsqübàin vtbë
repCrirepötuetüht cuni ifiiniftënjs ÉçblpfisB clàni abftu-
iefùnt} Maiié verb referatis pçrtamijpvaluis j immîftb
exercitu, omriëvülgiis incldfü'mirt bregladij tradideruht,
1 Sacerdorës qübque Domini cum miniltrià àd ipïàEcclei
ïîaifürii altatia trucidantes. Pbftqüam àutéül CundbS ini
terfecëriint; vt non ifemà'neret mingëns ad parietëm ; p-
Wincm vrbem curbEcclefi)s teliqüifqüè idificijs füceen-
‘derunt.hihil ibi præter humum vàcuafti relinqùeiites.
IgimrLeüdëgifîiiiâ redienis àd caftra Cuni Mùmpibi
îo k Sàgittarib,Canülïoi& Vüàdddhë, nüncio? bctul-
lè àd regem dïrigit, i|uid dé his fieti velft. At illç tapi-
tàli febsjuffitfihirë feiitentià. Vüaddotiiric curaGariul-
fo , reli&is filijs obfidibùs, difcellerunt ab eis. Delato
bu bqüe nüncio de horÜm iiitéritu ; cum hoc Munimolus
adùertiflet, accindus àfcrüis tügüriüin ^Ebudfegifili pëtin
Afîlle videni feUm, ait : Qijid fic,inquitiqùafï fiïgienà
veriis ? cui iüe, Nihil vtvideo j de fide promifla ferüâ-
tur: h^fn Cerho me iti hiortis exltio pbfitünl. Cui ille i
Ëgoegrëdiar fotab,& omnia mitigabp. Qüo e’gtédieni
te, confeftim ex iülTueiUs Vallata eit domus,vt hic inter-
ficerëtur. Sed & illë cum diuriffirhé contra bellàntes
rëftitiflèt i venitad oftium; CuuU|ue ëgtëderetui: i dub
CÜm lânceis vfctàque bi lâtéfca fetiünt, ficque cecidit, &
mortuuS feft.Qup vifo Ëpifcbpus,dum tiraorbfcbiifteriia-
tus pajaeret, ait ad eüm quidaiii de aftàntibus, Irifpicë
prbprijsbaiiis Epifcppe > quægbruntür % & fedö èâpitb,
neàgndfcaris, filuant petcjvt abfcondaris paüliilümi àt-
que.im làbentë ppffis eüadbre; ;At illeàcCbpto tbhfiliq,
dtimoBtfedb Capitefitgere itereturjexfcràdo quidath gla-
dib càput éiüs cum cucullo dëcîdit; Deittde vliüfqùifi-
que ad propria redienS, magnas per viath pr£dak Sc Iiomi-
eidia fecit. Fredegüttdisautem nis diêbus Ctippànem in
Tholofànumditexit,vt fcilicct filiam fiiâmçxiiidëqüb-
cunque modo pbffet, brüé^et Ferébant.enim plbïiq; ob
hoc eum tranfmilîum, vt.fi Gundobaldum repetiffet viuum,
multisinledumpromifïïonibus adeam tranfduce-
ret. Sed Çüm hoc facète nequiuiifet, acceptam Rigun-
thémàlbcb illo rëdùxit;hoh fine girâhdi humilitatc atq;
contumelia. , . , ,
i. Igitiir Léüdëgifilüs düx cum thefeuris omnibus quos
fiipermsnbminàuimüs ,adrégÇmvehït; qüos poftea rex
paupëribüs & ÉCclefljsérogàuït. Ad'ptehbnïàvëroÿxbré
Miimmbli, ihquirete rex coepit,quid thefeütiqùbS iicbh-
gregaùeranr,deuehifl[èht.Sedilla'cb'gnÔfCehsviramfiium
interfeéhimfuiffe, & bmhem iadahtiam éb’rum prbrfiiâ
in terrâm cônruiife.omnia pandit, dixitq;, Multùm àdhtiÊ
apüd yrbem Auinibnënfeni âüri atq; argënti ëflè ; qtié àd
tegis notitiam nbii veniflent. Statimq; mifit rex viros qui
hæc déferre deberèrit cüm vho puero,qüem valde créditü
Mummblu's haben's, hæc ci commeridauerat. Adeuntes
autem aCceperunt omnia quæ in vrbe reliéta fiierant. Fé-
tunc autcm ducenta St quiüqüa'gihtà talcriiâ argënri fui,
ifle: auri vero amplius qüaih-trigifità. WSéd hæc; vt fè-
'ruh't, de repéi tb àhnqüoth’êi&ïirb abftülit. Quod rex di-
uifiim cüm Ghildébèrrb tegè nepoté liio , parfera fîiani
maxime paüperibüse ft lârgitus : müliëti aüte’iü nihilahi-
pliu squam eà quæ de parentibus habuerat, relinquehs;
x Time & fiornb, ille irhmenfi corporis adrrëgem dé
Mümhioli familiaribus addüétus eft, itamagnb corpore
êlatüsj Vtduosàut trèspedeS fuperlongiffimoshpmines
putàrëturibagnib, l^narîüâ fàbèr ; qui non muftó poft !
bbijt.f'"'' i , , 1
>; Pdfth&cediâùmàiüdicibüs dàt’ûm eft, vtqüi in hàc
ëxpeditionétatdifdferant, dàninaréhtür. Biturigum qüo-
qutetoràes mifit puérbs fiibS, Vf In dbmb beati Martini
quæ in hbctërmihb fita eft ; hüiufmodi homines fpoliare
deberent. Sed agens domus illius refiftere fortiter coepit,
dicehljSanétiMartini homines ij film: nihil eis ‘qüicquam
inferatisiniuiiæ, quia non habuerunt confuetüdinem in
talibus caufis àbiie. Atiilidixèriint, Nihil nobis Si Martino
tub, querii fempét iti caufis inanifer prefers : fed Si
C*p. 40.
Gunichrlmeli
tu,& ipfi pretia difloluetis pfbeo quod regiS impetiurri
heglexiftis. Et hæc dicens idgrelTus eft atrium domus.
Frbtinüs dolôfe peVcufius ceEidit> & grauiter agerè coe-'
pir. Côhueriüfquèad àgentëm; Voce flebili ait, Rogovt
facias fùper me crucem domini,Sc inuocès nomen B.Marti
ni. Nuncaütem cognoui, quod magna ’éft virtiis ëius;
hamingrediëhterri'eàtfïùmdbmüs, VidiVimmfënehîéx-
hibeüterti arborem in manu Tua quæ mox exr'enfis tamis
omne atrium texit, ex eàcnimvriüs me àètigitram iis, dû
cüiusidtu tùrbatüs eOnrui : Si inhiiens fuis rogabàt vt ëiy-
ceretür de atrib. Egrelïus autem, inüocare nomën beati
Martiniatteüthfô coepit; Ex hoc enim commodiüs âgens;
fanatu s eft,
Dëfideriüs Veto infrâ Caftrôrüm niühitibnem fe f ëfq’ùé
ifuas tutauit, Vuaddo maior dbmùs Rigunthis ad Brutii-
childem reginam tranfijt. Etabcafufceptus.cum murieri-
büs & gratia eft dimiflus. Cariulfu s Bafilicam fànéti Martini
expetijt.
Fuit tuncteiiiporis muliér; quæ fpirinim PÿthÔhis ha-
bëns, multum præftabat Domiiiis diuinàndô quæftum.
Eoquè in gratia profecit, vtab his libéra Fa<5ta,ftiisvoldri-
tatibus laxaretur. Si quisèhimàùt futtüm,aut aliquid
malipræferret.ftatimhæcqüb fur abijt, cui tradidit; yel.
quid èxhbc fecerit, ediebbat. Cöngrega bat quotidic àu-
tumargentiimque, procedfensiri brnamèhtis ,ita vt puta-
feturaliquidfeHèdiuinumin populis; Sed cüth Àgcrico
Vîridühenfi Epifcópö haichUHcfata fuiffeht,'mifit ad cô-
prchbndetidum eâftî; Qua âdprehenlàSè àd fë âddudta,
iuktaid qübd iu Adibuis lègimUs Apoftblicis, cdgnoüit
iu fcaimmtindum fpititüm bfîe Pythoriisi D ertig ëuriicx-
brcifmum fiipeream diceret, ac froiitcm blëb faüéto pér-
ungeret ; èxclamauit dæmonium ; & quid effet ptoaidit
Saceirdbtik Sedcumpereurtt à püellariôn exirüderetur,
abire pendifîaeft. Cerhensverô publia quod in loco illo
habitare non poflèt, àdFredeguüdem reginam abijt, ibiq;
Sc lahfit.
Magna hoc an no fames pene Galliàs totas oppreflît :
nam pïutimi vuarum femina, flores auellanarum, non-
nulli radices herbæfilicisarefaâa’s redaétafquc in pulue-
tlie-
fautospau-
peribus 8c
Ecclefiæ
diftiibuic.
Cap. 41.
Gygas de.
genteMuin-
Cap. 4 1.
Violator
tcmpli B.
Martini pu*
C*p. 4J*
Cap.44-< ïythoniffa
maximum
quçfium di-
uinandofa-
Biblioth. Vet.Patr.Tom.à.Pars &