Matth, xj.
Gen. ij.'
Gen. j .
L u c . 16.
a
Gen. y o.
E x o d .iü t
rtone,qüomodo fît? M.jpaïam quicurîi îft Scriptùra noh
regfturî tamen Cdmih èà <Hcantur èlîe Angelorum graduS
8c ordineS,atqüe 4ifcu(ïûs proptcrhunianàfti vîtattijvt pro
T obîa 8c Dânide^&aîife,(înecnlbîo (îgnificantur quod in-
hm&àfibiïn Mundohègotia gubcrnantï quibus, & fibi
çônïîïlütftdàm ôbedùïmCrcatori;& hominibus,dum coram
dilpenferioni pro (piciunt.
. De hümanagubctnationeper homines.
C a p » X. ** '
. ï>. Hominum propter feipfos gub erilatiô, qïiot rtiodis
Tribus. Autènimpro rëpuoiîca,quis hominumfet-
àglt} vtrexi Aû'tprodomt) ;v t paterfamilias.- Atit prb jfeip»
fo; vtquilibetmonachusvelegenus. b . Nüllis âîïis Créa-
turiscohueriitgubernatio?M. Omnibus quiderri cônue-
nit; cùhdtis enim fecundum iüam naturaib s velut prudeti-
tiam quandamCreator inclufit,(îcutlégitur ; Volui colliger e
fiüostuos,fient gaÏÏtnapuüosfucs; & fimilia. Sed nëqtié inten-
tio Scriptliræ eft de irrationabilibüs (iibtïliter eaocere;ne-
qùe inea proficientium, eft defiderium In his quærendis
rempus adterere.
b e àccidentibusnatura. C ap. XL
f t» Quoniam de gubêrâatione Mundi feris diiftum eft}
‘qtlæ (ùnt naturls accidentia? m. Diuinæ qiridem Naturç nr-
Hilaccidit: Cùmënhfi fit ihcbtepreh'éhfibiliS -, & femper
Éodem hiodofe habens; non recipit aecidenriüm diuerfi-
te ra b .Q uæ èerte àccidunt creaturis? m. Stare; vr te tre /e -
cundüm Scripturàm: Moueri; vt Coelo, & igni 8c aquis,
CSÏÊrifq; enaicënribus. DÊîride tempus, locus, numerüsi
Omnia enim 8c allquàndô coeperunt, 8c aliculSi font, & v-
hum vêl plurâ.Item âccidtittt, generari, cotrumpï, fenitas,
ègritudo,forma p ofitio, atrium difciplirtarumque capacr-
tas. Itémcrefcere, nutriri, (entire, viuere,mori, irtrerfèdif-
ferrCj&eftè contraria. Infiiper ordo, cûhfeqüutio, cohæ-
tcntia, hiique fimilia atque contraria; nec tamen (ihgülisy
Vniuerâ.
De accidentibus voluntatis.
, C a p:. X IL
b f Q uoniam fatis di&um eft: dè àccidentibus natura-
rum; dicendum nuncde àccidentibus voluntatis: Quid èft
Voluntas?M. V is anittii Inuiolata fiue (pontahea,fecu ndtim
qüattt diuerfæ atqufe contraria: cogitariones efficiun t u r, 8c
opera. Natüralis eft in ftobis boni malique Communis dif-
Cretio ; lpontaneusautetri mortis in his qü£iamdiftreta&
fèqnendafunt.rpfum lexquidem èradit;gratiaàutem p ne»
parat,adiuuat, corroborât, cbronan T.,
De confequtntibus eueütum voluntatis, ,
C a p . X I I I .
b. Q uælunt confeqüehtia voluntatis eüentus • ni. Qua*
tùor. Qnædam enim in hacvita, aut bona bonis» &roalâ
malis eufniunt; vtAbrahæ proiperitas, & Cain poena. Aut
Cbntra; boria malis, 8c mala boiiis vt Diues qui in Eiian-
gelio viquè ad mbrtem foelix dclcribitür; è contra Lazarus
vlceribusâtqueegeftatë torquetur. Autcerte riequfe his,
neqüe illis vtralibet retributio ; v t pto Iolèph vefldito,
nulla vltiô ftatribüs irrogatur. Nec IqCer Moyîi pro .ré*
geftdo poptilo confîlium dans ; licet laüdetut à Deo ;
àuiqüa mercëde donatun ü. Quas huiüs ditierfitatis di-
cimus cauiàs î nt. Aliquibus hic congrua rependüntuï,
neMundusnonputêturprouidèntia diuina régi, fed ca-
fibusjfimul vt & bonos bonorum copia confolètur » &
malos fîmilid poena deterrean At vèromalis feelicitaSper*
mittitur, vtboni probentur & difcant ea contemnere qoee
vident indignis iecum eflè Communia ï bonis autem sè-
que acdduntmaïa. Au t vtrique gened nulla hic compen-
ladonis imagoconceditur; vt alibi,& iudidum dcplenam
pro a&ibus retributionem , certiflîme poffimus cogno-
icere. ü.Da quartum modum. m. Cumii neqtie mali aliqüidperfe,
neque borii|plTeruht; bonâ pattidpanü aut
imalâ,Vt infantes : aut forutan neutra, Vt fîirït abortiui ; de
quorum èc ftatMc ibêiitè, Caufefùbtilisi dubiufqtfe tra-
datù sefh
ï>e hit quit adfuiturumfcculutnpertinenh
C a p . XIV»
b.Quonia omnés fégularüihpartes de pradenti fteculo
compleuimuS; quæ ad futurüm credimus pertinere ? m.
Quatuor qüidem» Àutenim a c c e p ta i eft feue vôcario,
aut figura,autprædidio j auteffeéhis vtfl cxitus prædido^
rum»
^acceptattoniiusi.
‘ ». Quam vocamusaccèptationem ftae vocationem J M,
Earn fcilicet, qua Deusquofdam homihes vel populos,
^ fpedalis gratia: heheficio fibî conciliare dignatur,plu£
: qu^ circa eos quam d tc à cateros hômînCs > aiujnæindulg
e n t & qualî familiates fâuoteS oftèndit.ü. Quptfimt
I accëptationesîAt. Dectm. b . Da ordlnem accepoüonum.
I k.PrimaeftheatiAbrah*lfecünda,IfeaC,tercia,Iacob&
ex èo ïiatôr um^üodedm Patriarcharum} quarta, Tribus
Iudâ; qtîitlta totiuspopuli in Ægypto; fer ta, iàndh Dâüîd;
leptima, domus ipfîus Dauld, & peripfôm totius Tribus
Iudâîodtoua,rediras populi exdtptiuitatei n ö n |,D öm in i
noftriîcru Chriiy fecundum carnem ‘ quam fibi vniés Del
filïusièfc'genete D auidj &peteum ex Abraham, atque ex
Adam, omnium ftoftrutn falüri rémiffiortique ptofpexit:
Décima, oitiniuingentiu per diipenfâtionë incarnarionis
ipfîus Dei &Saluaroris noftri.b. Quidergô^ Iufti &Deo
placentes ante Abraham hominés nohfiierunt?M.Fuerunt
qüidem;Quippe Cüm fiïn Dei appellati fmt qui exSethfiie*
raht progenerati;& EnOch translaras/ît; &Noepereuntis
Munidi renouator effe&üs; & Melchifedcch, fummi Sa-
cerdöopxemplum.Sèdiniftisnon diuina acceptation id
eft, fplcialîs illaiamiliaricas & fauor> oftenditur^fed ipfo-
tum îuftida declaratur. Ad Abraham veto Deifrèquens al-
locutio & quafî conui<ftu5,acpet fîfigüladifpenfàdo ;pro-
bationisptoftiidàpræmia, in pofteroS recordâdo,vim mi-
tam diuinæ acceprationis ofténdunt. Similiter & circacæ-
teros fupradidos, pectitiatis quidam diUiriitatis fàuor, &
qüaiîper fingulos vitæaâus palam difpenfàta gubernatio,
præcipuumgraciædéclarâtauxilium.fi. QuarchæCad furnnim
Irrnlnm Jirimn» nnninA» . . . » :____ r._is _ n
wucuus micnno. d. 1^0DanatumiicccptatiiJnumcaufisidfuturtrerpiccrc.
M.ptnrium
fides profpe v it^ a^tctna;, ifligioncm IcquitiirChriftia-
nam, Nam Chtilhis ipfe Dominus toto dodrina: fuz
rcmedib a&uum<jut mitaculi», necnon Reldrteffionc
atque Afceiilione; fucuram vitam docuit,promifit.ad-
ptobauit, lnduilit. iamcaeteras acceptationes, quispro
Domino, Sacramentilqueigtloratefledlas? Ipfe) Abra-
ham.IlaaCj Iacob,promitdturfiiutem fienribus Coilacu-
rus* Proptereum Abtahae Jcincn a caeteris Gentibus ie.
gregacur; & propter ipfam.Iudae Tribus & bcnedi&ia-
lie praccelltt & in captiuiti^ptn vlrinia d u c itu r, & prinia
faiuamr; quia ex ipia Dominus earnem (ilInpfiUc digna-
tus eft , adeo vt ex ilk ludati fiidrint Mtmcupati.'jlple,
Dauiddomuique eiu sacTrib u i repromittitiir, infler-
petuum de cius femine regnaturus. Igituf fi fides Gen.
E
b'sAbortUN
uóïuniaie.
tium, pro Vitafimifa,Chrifti inCarnatióï pro fide Gentium
fuit fafta : omnes a Ccêpriohum^feries ad futurum
feculum perrinerë ex ipfe intentione colligitur.
Hæcautem Ônmia > etiamnoui âc Veteris Teftamenri
teftimoniis facile, compremanrar j cum vbique difperfa
Detjpit. ■ Caa XVt
Genef.6»•
Tribu» lu-
da, quo pri-
BÜegio vltr-
nn tranfmi.
gxaueri t.
. Quid eft typus ? m. Quam nos figutam dicimiis , c
nuerormam;fictied id t Apoftolus, Omnia enirn infiguta '.Rfim.t.c.
eontingebant illit tßc itetum ; Adam qui eß forma futuri. Nec ij
I A '
Catechà-
; roenorum
humilita».
G a la t.4. :
B
Colof.3.
x.Pe tr.x .
c
Rom.f.d
Rom.6 .a
Matth. 16
G en tf.j..
Genef.7.
D
Äiim abs re eft, vnum aliquid multis fignificati vocabulis.
». Quid eft ergo typus, fiuc figura ? m . Praefentium,aut
præceritanim,autfiituratum rerumignotarum ; per opera
( fecundum id quod opera funt ) manifeftatio. d . Daprae-
teritoram typos. m . VteftCatechumenoram humiliras:
Typum enim gcrtint Adæl’aradifo exclufi ; & ex cdfeien-
tia delidtoi* im, diuinum metuenjis a(pe<ftum : propter
quod,,&per publicumcapitibus teiftisincedunt. t>. E)a
in prxlentibus. m . Vt Aaron veftis, qua duodecim Tri-
buum nomina lapidibus infita geftabat ; oftendens, fe,
quodammodo pro omni populo fùpplicare.I d. Da, de
futuris. m . In his nulla eftdifficultas : tamen èx iiiperfluo;
vt in duobus filiis Ilàac , duo Teftamenta monftrata funt.
d . QOoniam & de prophctica fimilem poene definitionem
diximus,qüidintereft? m. Q u o d in prophetia,verbis ' fecundum
hoc quod verba funt) futura figi^ficantur: typis
autem res declarafitur. Exrebuspoflunt tarnen haecduo,
& ita definition? milceri; vtdicamusquia prophctica eil:
typüs in.verbis, fecundum id quod verba (tint; & contra.,
typus prophetia eft de rebus, inquantum res effe no -
feuntut.
De differentiis typorum.
C a p . X V IL
d. Quot funttyporum vel figuramm modi? m. Priri-
cipaliter qintuor. Aut enim grata gratis fignificantur.aut
moefta moeftis; au tgratamoeftis, autgratis.moefta. d . Da
exemp a per fingulos .modos. m . Grata quidem gratis fi-
gnificanmr,Vt Domini fecundum çarnem refiirreâio & in
coeli> habi ratio, formæ noftræ refiirredfcionis, 8c futuræ iu
ftis in coelo hSbitationis indicium; ficut dicit Apoftolus:
Mortui enim eftis, & vita veflra abfcondita eït cum Chrifto in
Deo. Moefta vero moeftis præfigurantur. vt diaboliange-
loiumque eius deie&io, & futuræ poenærepromifîîo; figura
eft eorum qui pro fimilitudine operum. poenis fi.ait
libusdetrudentur: ficut &beatus Petrus eadem forma ad
deterrendos vtiturpec,cacores, dicens de Deo: Qiùa&an-
gelispeccantibut nonpepercit, fed carceribus caliginis tradidit eos.
Tertius modus eft, cum moeftis grata (ignifiemtur; vcA-
dæ tranfgreflîo, typus fuit iuftitiæ Saluatoris noftri, ficut
beatus Apoftolus docet: Quia ficut per inobedientiam vnius
hominis, pecsatores conftttuti funt multi, fie etiam per obedién-
tiam vnius hominis, iufti conftituentur multi ; Regnaait enim
mors ab Adam vfyue ad Moyfen etiam in eos quinon peccauerunt,
tnfvn.lt tu dm cm tranjgreßionis Ada, qui eilformafuturi ; id eft,
typus. v In Graeco enim, typus, fpecialiter legitur. Secundi
ergo Adam ; id eft, Chrifti; Gratia, forma vel typus fuit
tranfgreffionis Adæpcr côtrarium; fcilicetfigurata. Quar-
tus modus eft, cum gratis moefta figurantur; vtbaptifma:
etënim figura eft morris D omini noftriIefu Chrifti, (leur
dicic Apoftolus ; quotquot enim bapivutti eftis > in morte Iefu
Chrifti baptist's eftis. Quid enim aut baptifmate gratius, v-
bi à peccaco purgamur, & quo filij Dei cftiçimur; aut morte
moeftius, ad quam ipfequoquc qui eam facratfponte
fumpturus,tamen moeftus accemt ? d . Quæ alia typis ac-
cidunt? m . Temporüm differentia. Nam quædam ante
Legem flint; vt Abel à fratre occifiis Chrifti paflionem
præfigurabat: Et Noe ai;ca, Ecclefiàm; 8c cætera fimilia.
Qijædafn vero fub Legé'; vt ipfius Moyfi mors, 8c Iefîi
gloria. Quædam fub gratia; vt baptizatorumindumenta
, & faeerdpram veftes, & Dominici corporis participat
e , & fingula alia: quæ omnia typis monftrare;nonad
regularum dodlrinam, fed ad cxpofîtionem textus per-
tinet. d . Qua ratione figui as fiue typos, ad futurum feculum
did m us pertinere ? m . Quia veteris T e ftame n ti fig
u re , ad Nouum, intentione relpiciunt; Nouu’m autem,
future vi tæbeaticudinemrepromittic; & lie omnia ad futuri
læculi fpem ex ipfe intentione currant.
De pradiäionibut.
C a p . XV III.
d, Quoniam typorum regulam diximus; de prædidtio-
nevideamus. Quid eftprædidio ? m . Futurarum.incerbsblmh.
Vet. Patr. Tom. 6.Pars z.
tarum rerum, verbis ('inquantum vetha funt ) manifeftatio.
d . Quæ àccidunt prædidionibus ? M. Principaliter
tria : Q u o d quædam ante Legem fuerunt, quædam fub
Lege,quædam (ub giatia.
Depradiftionibus ante Legem, quotmôdisfatta funt?
C a p . XIX.
js. Ante Legem prædidriones quot modis fedæfùnt?
M. Quinque. Aut de generali tare communiter ; vteft. Pro-
pterearelinquet homo pattern & matrtm,&adhare'.itvxdrifia,
fyerunt duo m carne vna: Ecrurfus; Maledi (la terra ineperi-
bus tuts. Hoc enim, per, vnum , omni humano generi præ-.
diiftum eflè cognolcitur. Auc.ex parte vel medio , vt eft;1
Multiplicabo dolores tuos: EtJ In dolore pariesfiiios: Et;C<w-
uerfio tua ad vaum t m m , & ïpfe tibi domivabitur. Hoc enim
non omni humano generi, fedomriibus tantum fa-minis
d iâum eft. Aut fingulariter; vt eft; gtyoCauit Adamnomen
vxorisftta lu a, quia tpfit eil mater omnium viuentium. Aur pro
initio veteris Tcftamenti; vt eft , MaledtftutCanaam> firms
eritfratribusfuis. Autpro nouo Teftanîento principaliter:
Nam cum dich; Faciamus bonw.cmad imaginent &fimilitu-
dinem noftram : Venire,defeenda nus, confundamm hnguaseorum
: pluralisnumerûs, Trinitatis indicium éft,qui nouo
Téftamento a >ertus prædicatur. Et cum dicitur : Sanguis
fratris tui clamas ad me deterra ; paffip Domini noftri Iefu
Chrifti præd d t u rA p o f to l o tçftc in Epiftola ad He-
bræos; Q.uia gonfperfio feriguiriis Chrifti plus potuitâd
Dominumc iim iit pro nobis, quam Abel languis clama*
uerat contra fratre m.
Quotmodis fub lege pradiüiones fada funt.
C a p . XX.
d. SubLege,prædi6tiories quot modis fe&æflint ? M.
Duobus. Aut pro his rebus quæ fub Lege faétæ funt, aut
pro his quæ (lib gratia.
Pro rebus fub Lege f aft is quoi funtpradiftiones:
C ap. XXI.
d. Pro rebus quæ fub Lege faélæ (lint, qnod prædidio-
num (pecies inuenimus ? m . Fere vigintrduas. Autenim
augmenrum populi prædicitur; yteft ad Abraham, Et tris
internemgrandern & multam. Aut hæreditaris promillîo,
vt eft, Semint tuo dabo terram banc. Aur lëgrega; io indigno-
rum ; vteft, Eiice anctllam banc&filiuntiem, non ettim hares
eritfilittsancillacumfilialbera. Aut vindi&a inaduerlàrios
populi,& merces inamtcos, vteft, Benedicambertedicentes
te & male die am malcdicentcs te. Aut 11 beratio populi ab inti
micis; vteft, Peregrinumentfernentuuminterranon fua, &
extentinde cüm praparationemagna ; & cætera. Aut ali quorum
generationes & nomina ; vt Ifeac & Samfoh. Aur (îib-
limitas pofterorum ; v t, Reges ex te ecient. Aut motus exi-
tus; vteft, Tuautcmibtsad patres tuos cum pacenutritustnft-
neftutebona. Aut differentia populoram; vteft» Popu uspo-
pulumpracedet&maior feruiet minori. Aut abundantia eft;
vt eft, Dabu tibi Deus de rore cceli, & de ptnguedine tertapleni-
tudinemfrumenti & vini. Aut diuinum auxilium; vteft, Ec-
ce ego tecum fum euftodiens in omni via. Aut fecerdoti j vel do-
6trinæ eleétio ; vr eft, Diuidam cos m l. cob, & difitergam eos in
ifrael. Aut fortitudo 8c hæreditarisimmucabilitas ; vteft,
Catulus leotiüluda. exradicefilHmeiaftendifti,recambensdor-
mfiificutleo, & ficut catulusleonis-, quisexcitauiteuml Aut
propofitum vire; vt, Zabulon peregrtmu inhabitauit, &tpfe
portas nauium, (b1 fctens requiem, quia bona eft , 8c cætera. Aut
tranigreftio ; vt dicit, Set 0 enim quuin fiietranfi.usmei ini-
quitatemagèiis, & declinabitisàvia qu mi tua idaut vobis. Aut
lupplicium ; vt eft, Quia occurrent vobis mala in fine dierum.
Aut generalis expuhïo; vr dicitur. Quia ipfiamul ti funt me
in dits & exacerbaucrunt me in Idol is fuis. & ego amtdabor eos in
nongentem, ingentem infipientem tr.id.vn cou Aut virttuis ef-
fe âum arque mercedem, vteft, Quishabitabitin tabetnaculo
tuo, aut quis requiefeet in monte fatifto tuo i Qui ingreditur fine
I, nu> cilla, & opérât ur inftitiam ; & cætera. Âut (pecies poenoe;
S vied;
Matth.K),
Cen. j :c
F
G en. 8.
Gin. n.
Gm. 4. b
Gai.4. a
Gt». il .a
Gm. iy. c
Gm. 17.
tudic. il.
Gm. i f.
Gen.tf.c
Gm. 17\d
G en. 18.
H
G en. 49. b
Dent. 31.
P/W.14.