I ’ HuJlichS.R.E.Djaconi Cardinalis, , .. .
alteraprietcr Verbum^ft carojajtera vero natura, non alt j fit, nec ab vllà quatuor fynodorum ftbmmatinrdicatur:
teraperibna : In Chrifto enimyrion felum de communi quod&patcr ,'lparafcietusriomtnetar. Rivero id conce-
adreliquasde diufeitate perfonas, 8c propria éius cattle, | dawr : interrogate qui très ? tefpondere vrirjue poteri-
akenim & alterum çomrauniter drtitur à Patribus ; fed ! mus : quia très Paracleti,Cxcot ties perfonæ & très uiMi"
&prapriede Deo verbo Sc aflurùpta carne, quod.alte* ! ftenti*. , ' l "
rain fitatqae alterum. Intende (quæfo) fuëdlitet Vepra- h H æ r. Si çroptertôrtfôfatiottem ? parâdetus didhis
téiti, nec te , vit* ad vitam ducentfsanguftia diffieuitatis eft i & p a t« , p a r t u s efc ^B ftta itir fe te n ^m tn a s fci-
laboreperterreat: nonenina diximus quod aliudei,&alia ftorüto,& t o i r i g ^ t J c ^ r e s f e r i p t u m e f t j rnemorfui
carnis perfona fit; ambo enim hæc, vnius & fpbus per*
fpnæ funt: led quia & prætcr Deutn Verbum (qufvna per-
fenaeft illarum inéffabilium per fonarum) altera eft huma-
nanajtura ; ftavt Deus Verbum, perfe&a quidem ex fem*
pitemo perfona fit ; caro vero, licet perfe&a natura, per*
Iona veto nequaqdam ! Aurfus dice : non alteram perfo*
nam dixi, & iterum alteram perfonam ; fed alteram dub*
ftantiam & naturam. Alterum namque definitur cui-
dentcrDei Verbum, & alterum, eiushumanitas: non
after & rurfiis alter ; fed0 ille quidem ,aeame alter, illud
vero , alterum & non alterum. Qftendimus enim&ex
le&ione fynodica. Gregprium dicéntctéfdua naturi Deus
& homo,quia & anima & corpus. Vides igitur, quod de
hacipfàloquatur domini J Chrifti pèrfona!jfeùm enimdi-
xiflët, dua natura Deus & homo ; adiecic-s qûia ‘anima & corpus
Catnem
■ Chriftin
I ede period
: hæçverovrüusperfonæ fimt. Etrurlus; Tilijveronon
duo! Vides quodnon detota Trinitate fed de Verbo felo
dixerir, Deus. Et iterum poft irfodiaim ; aüud ér aliudex
quibus Saluator. Intendis quod dé lolo dixerit Saluatorei
Et rurfiis\ambo enim vnumiSc devno; Deo quidem inhuma-
nato : non autem tota , Trinitas mhumanata eft. Deindë
adiceit & hæc : dteo autem aliud &aüud, e conuer fo quam in
Trinitatefe babeti rum illic quidem alius & alius, vt nonfubfi-
fient'ta confundamus ; non aliud vero & aüud. Vides j quod
non de tota Trinitate fitfermo communis fed pcoprius
de Filip (bio ! Nam de Trinitate quidem dicens ; iüic quidem
alius&aliust dixit : de Filio vero. felo ; blind & aliud, e
conuerfo quant in Trinitate fe babet, inquit : Alterum igitur,
Deus Verbum,prxter propriam camem.Propbiiatut vero
prædi&um teftimonium; & quæ didfca funt,manifefta ertlt.
H æ r . Si 6c n o n connumeratur natura perlbnis ; fed
ramên purus numerus purc#numero connumeratur:
quare duo & duæ, quatuor font! nam quoittbdo aliter, v*
nus T rinitads dicitur Cbnftus, non fiînplçx ncC abfque
carne çxiftens, fed in vnam perfenam corripofitus ; Hum
certe duas fimplices Sc abfque. cam e , & incomppfitae
funt? ‘ '
R vst. Numerinomen , abfque rerünl nomme türrt
proferturquandorei quidem,;fimilitudo communis adia-
cet numéro alicui: ficut vnicuique trium elle perfonam:
etfi non eandemperfenam: quo modo eifim piu m fit, non
diftingueré in . Trinitate (ubfiftentias ? Sed hde dixiriuis;
quia ficut pater ,perfonaeft :fic & filius,& fimâus fpi tin
t us : hic enim très perfon#, très quædàm res funt, ergo
quando didmus:batres: fiinterrôgaret aliquis, (jüoe? p o f
fumus relpoiickre \perforu : quando autem dicimus: ijtres:
interrogati '.qui très ? ambigimus tefpondere : perforta i pro*
pter indecentem fermonum compofitionem i ne videa*
mur dicere ; Iiper'jma : vel, ij très perform* - Q uia igitur res
quidem adiacenc, nomen vero tale qûod iis tribus com*
mune fit, interim pofitum non efti hos quidem très di-
De'h & confoUtm fuffii fed Sc ipfiim quod DoUsiiius inquir,
& regalo patrent itfeum, & aliurn paracletum\ dabit vobis,
jpiritum veritatis : oftendit non düô^tantumfedtrés eflepar
racletos .-alius enim, non duorUm?fed trium dicitur :alter
yérOjduorumsquare in JTrinitäre : & tres pa rad en di-
cuntury
- vI ’t. Haecacribia fermónüiWJipüd diuinas feriptp*
ras tninime obferuaraf^ neqiieà (antäispatribüs, eoquod
nec digtaa fit, quia hominuhi fimt adi^iientiones : nam &
in fÿnodo iacere ofiendi , aliud & aliudex quibus Saluatbri
de duobus ergo dicens : aliud, d i x i t , aliud. Nec non &
teftimoniû lacræ niemîm* Athanäfii, quod illic|pptbba*
turn eft, ita d icit: aur quomodo Cbrifliani voluut nominari, qui
dictait in hominem fa&Sum (quafi inynum Propheiarum) ve-
nijfe verbum : non ipfum hominem factum, accipitntem ex
Maria corpus : fed alterum Dei verbum ante Mariam & ante fe-
culaßhumexifientern patris,aut qmtnodo Clmßiani efipojfunt,
quidicuntahumcjfefiiium, &aluinipei verbum ? Bcceindi-
feretefijperius quidam pofiut increpahieos qui alterum jUi-
cunt: inirerius vero ebs qXxialium cjr aliurn. Maxime vero
Gregorii teftimonium , crebro hunC ferrabnem repetit
dicens : non alius vero ér alms :abfitfambo enim vruwk com-
<mtxttone. Ecce:Ôt»amio ÿdftits itfdft; n b n tn a : neforte
fiifpicareris, quiavelutid e tribus loqüereturide D e o , de
faanima, de c o r p s e ; maiime ,P eo quod fijbfeqtiatuc
e conuer fo quam feiri Trinitate habet : illic enim aliur & aliud,
vt non fubßßentias confundamuS : non aliud vero & aliud &c.
En, & de Trinitate, alius, inqtiif j & de Chrifto » non alius
& alius ; & non ait ,non aliter ,& alter: dura cértè felicis
fànélae memorise iaceät led io dicens ita j ér non homo
à Deo affumpius, vt alter fit prater ilium ; non enim hominem
fiifcèpïtDei TiUusvt alter f it prater tlluml Ecce,indifcrete
pofitum in lâbcla J & '*yniuerfeli fynodb Ephefina
oftenfum eft, aliud fcaltèïüm : vel p o tiu s, alius‘’istque al*
ten
H æI Êcceinterim tü quoquéConfefïus es:quîafi tres
demonftrauerimus eflè Triniraris naturas, clare,hosqui
duas in Chrifto naturas dicuiic, confequatur 4t Iiatura-
rum qüatérnitatem-mdücanr : fi igitur demonftrauerimus
tres in fànâa Trinitate naturas pquoniam ’omnimôdb,
patris Si fan61 i fjSititus, duæ naturæfùnt) connumeratis
peràdie.^onem duabus;(fîeüt vos creditisl|iaturis filii
drea irafecufâbilem^jiümeri comÄirum', ^uaternitatis
culturam confequi veftram confeilionem demonftraui-
musi J ^
R vst. Née hoc riecelfe eft (qiiod interiin finepræiii-
dido ^ d um fit) nifi fortejrpes naturæ fintT^mtatisjvr
non fit vna communis.Nam fi qftyna quidem communis,
* tres vero ptoprûeî aeqùiùoçe' ianfhatura nûrtiinâtuf : altera
namque intelligitur ilia qua^fingillàtim idem êft vnicuique
perfonæ, & altera qua: nullius eft fihgillatim, fed
cere licet: & ft inter rogatii£&frtó?drcerc continuo apte j eommuniscfttribustilla .namque vite iti tribus ih * Vero
noninuenimus. Quando vero fimöliciter dicentes prius; ! tresinvna fpe^lalmhtuf; Si igitur duas dicentes Chrifti
ha tres :intercogamuc, qua tres Sadùcmmus moX apte:per* effe namraSjcopimünetttTtiiiitätiVconhihneräiTiüs nö*
fina. At in dl© veftro quaterniohe nulla res communis ftrædd eft, ei quæ in Chrifto elft humanæ fiibftâiiti* Vnullo
& æque coapïabilis qüaternario tiumero muenitur;& möifóintroducimusquaternfenemSnohènimitresillicba-
nonfelumin verbis,fed etiam in rebus impofiiMefe* cefuantes,quatuorfàcimüsifedvham&feiaiirvnï&fefi,
quitur : quare, ncc numerum elfe poffibile eft, e c ^ u o d coniungentes , tantumfiiodo duasfàcimüS', infùper etiam
res nullafubiàeeat communis. Q uod & in illudoftendir» fi fie: Sitpropria verbb natura v t eidem perfenæ idem fit,
quia perfenas apud Latinos : ha perfona ftcuntur : & non quani coadunanfces humanté duas efle dicamusï noh tarnen
haeperfona-.id e f t,per hoc quod.apud Grammàtico||ce- cortfequentérqüaterni^^qüiaaliterdicetütâabita^qüæ
mininumgenas vocatur , non per illud quod neutrum, etiaift petfena fit(quohfàhl & per omnia> ciim éaeft,idem)
Pacacletusvero firailiter m a f e u lin e ,d id tu rL a tin e& , &a|fc-r càro quæ naturâ ‘felummpdóeft>&1 fioû f'e rf^
Græce.Sed de filio quidem, & de fàndb'fpiritü inueni- napâirer atque natüra hæc eadem> Sed nec adiiciemus
mus dici, i ta vt j>o ffimu s, duo, dicere & in tei^ogati, quos (fi ita fit) naturam quæ etiam perfona' eft'I naturæ quæ
dqos. dicamus ! refpondere, Paradetos. De pâtre verp id etiam^q|îona eft : nec pb hoc dicimuç tlüà^ ,jfed coaipt^a:-
nondurn dicere audeo, eo quod hic fermo nec feriptus bim us vnanr quidem nâtüram quæ enaiti^perfena eft, alteram
contra Acephàbs diffutatip.
nimtres cultur*,au t trés adorationes funt T'rini tatis: Qua-
re neque quatuor, heduè du* ï Vel fi ( vt dixi) vnius aut etiam
triurti,proprium fitiliquid altenim. Ne c’ènim faber-
naculum in etemö,hec &rca nec templum, nec altaria, Deo
(ab ahtiqüis) coadorabantur, & coticolebadtur: & neque
vna eft Dèi&hotum faéla hitüra. Nec adiecic numerum
adorabÜi Sc colènd*Trinitati, eb C[Uod Trinitas quidem
coadorbthtfn* véto crèatut* nofrn coadorentur Trinitati,
fed péreas Trinitasadbretun Qu id eiiim? die m ih i! non-
ne lcriptum e f t: E( adorate fcabeüum pedum eins! Hoe vero
eft terra t adoratür enim corpus quod de terra eft .* noii
Vtper femedpfum aut propter fenietipfüm ad ore tu t, vt
iiue humanitatem,
coadoretur. Cette
enim & per fimbriam veftimehtorum operatus eft in ilia
j qU* ia n ^ |h é fluebat: & nullus ramen dicit> Vnam
naturara efl^veftimentorum 6c v e rb i: & aétu Êhlaüit
multosï& voeemmittensa proprio ore , quatriduanum
lufeitauit Lazarumk Per quod igitur operatur: dum pet
hoe & ipfo adoratür Sc colitur , complacet colentibus
fe; Nec bon Öêdauos qüibüs confixus eft, & lignum ve-
nerabiliS Crucis, ©mnis per totum m undum Icciefia abf1
qüe ylla contradiétïone adorat: & non folüm qü* du* na-
tqr* funt Deus & crüx: fed & illud fanótum ferrittn ( p ra ter
illud vènerabilè lignuna) alia eft natura, & altera rurfus
ipfa Domini caro. Et, fi ( Vtdicis|treshatur® funt Trinita-
tis : h * verbptopriumüuraerum habehr,& omnia h*c a-
doramus vniuerfi& nfilltis vnquam Chriftianorum idixit
quia quaternionem colimus aut qüinioném vel fenionem:
qu* enim fegregantur & propria Deo fiuht,per qu* & co-
litür & adoraeür: illaiam velutbrgana& coadiuuantia in—
firmitacem noftram, funtad ptopülquandum D e o : &ad
______ t _________ ^ | id Vt firitquidem,quantitans norl amitturieprop rietatemi
panter numero Trinitas fic voCabda.Sicütigitur Tnnitas ad colendum verb & adorandum & venèrandum, non
minime dicitur, nifiTres perfon* e*dtmquenatur*fubfi- iam conhurperantur qu* cteaté. func Creatori, alterum
ftant: itanon dicitur quaterbibVhqüiam»nifi, quatuor exti- namque e ft,per hocboli illuds Sc alterum fecundum natu-
terinr non tantum natur*, fed etiam perfbn*.Nos veroiet* | tam & fempiterne & majuine proprie colendum aliquid
fi quatuor(vt dicisjbaturasi non quatuor tarnen perfonaS, illud effe. . ,
* * • -f*» «■» •------- —»-•*-«*- H^e r ;E rgonéjhöft m'bdisomnibus quicquid confitendum
eft, illud & adorandum, vel colendum fiue vene-
randum in fandta Trinitate?
Rvst. Dixi iam, quoniam non per omnia &Yüodis om*
nibus fïmiliter, Verum & illud adiiciam, quia nec dualifa-
tem naturatuin Trinitate confitemur aut colimus: vna e-
nim carois natura,hon tonus eft Trinitacis , fed vnius per-
fo ip p e i verbid In T^nitate vero illa connumcrantur,
qu^vel fimiliter vel *qualiter, trium funt perfbnarum.
Qupd fi pos dualitatem , & vos ergo compofitam colitis
Tnmtatem; aut compofitam fimul aefimpheem : nam
fimplicesdicitis, pattis&fpiritusfandi naturas fiue perteram
vero q u * non etiam perfona eft, fed natura tantum-
modo :id eft diuinam condicirüus natüram i quæ ipfà èft &
pètlbnài humanam vfero haturam q ü * felum natura eft &
n o n etiam perfona*. 6c fi<f duàlitatém efficimus haturarum.
' H ae R.Étgb vt dids multo mâgis q'üattiqr(fecüdura’te)
erikTrinicatistimop®tiuS(vt didtis) quaternicatis naturæ,
fi eius quodfimt natüræ'.qüatuorenim dhfife:multo ihagis
efficit diflTerentiam naturarura, non folüm éhim quia altéra
de altéra verbi & hominis eft nanirajfedetiam natüt*altéra
definitio î neque idem fecuüdümrpeciem : veluuquiS
dicat-, âut geiius vnum erit, quid vüum.'Qùare mülto magis
diftat ad effiden^ümqu^rtün^ld quod modis omni- | | » . -
busdifFett; fi tamenffèeundum vôs)differentiâm etiam fe- De us i fed vt per corpus & pér carhem fiuehl
cundum hümefüm,quantitas feqjjjtür;Quàndo igituram- Deus * verbo qüî inhümabatüs eft, coadoi
plias naturæ differunt^ntomagis efficiurtt numerü|a: ôc ° J ÉMjtiËMBttlfj
ranto èuidehtius quaternio inducitutîQmhis igitut hecef
fitas feftiaut humanitatis hatutàm dualitatem minime facere
cum copulatur Dei Verbi naturæ: aut quatèrrtioneitt perfi*
cèrc,cpnnumeratàm Trinitotis natutis.
R vst. Sed illùd intehde, qdiaqi^intælîbet fiüt nâturæ>
Trinitas-manet: a perfonis enira tnbi|s > &bon à naniris
ijominatürr v ' v * H Æ k. Nec à natüris felum, nec a pèrfehis felum.- fed
magis à numerofic voeâta eft.RvsT.Sed numerus nihil eft,
cuires nullafobiaçet. Hàer. Sed fubiacec etiam rest hatù-
ræ enim quatuor font:& a numéro hàtutarum vocatidebet
veftriqüaternitâs! Qüanquam & firfes comümnis>qüa-
tu or natutis nu lia fiibiacet : ipfum homen mihi hatüræ
fufficiet: nam connnmerantur æquiuoca • licfct aiiüd fit æ-
quiuoca aut vniiis nbmiriis,cohnumetari: allud ipfàs rfcsJVt
canisinarinus atq; terrenus :rion vt duo canes, fed vt dub
connumerantur çquiuoca,R Vst. (Sbncedentcs dicimus b-
mm^fitergb ( vt tu dids) &ànaturarümdt àpëtfbnarüm
»ante ■ ’
P fol. ÿS. y.
Chrifti corpus
adora-
tur quia v-
fütb«.
Clauos &
bilcm.adoper
totum
ÿnuhdum
Ecdcfta.
F
fed tres aflèrimus felum.-Non igitur quaternitatis culturam
inducunus. H ae r. Magis vero & vobis ^pfis aduerfàntes
Trinitatwn quaternitatemque pariter colitis. Trinitatem
quidem perfonarum, quaternitateih.yerôftdurarum. Sic^
u t n.fi folæ tresperfenæ effent,vtfolç tires naturç nihilomi-
nus Trinitas eflet:&.fiquattioraUtperfonçautnatutç;qua-
ternitas^fiç, etfi Trinitas quidem perfonarum, naturarum
verp quaternitas: Trinitas fimul eft atque quaternitas.
R vst, Sed n o s , etficpnfiteamur ( quodabfit) tres ex
fem piterno effe naturas, non ramen fecundum quod naturæ
funtjfedfecundum quodperlonæadoramus& colimus.
j HrVR. Si tres naturæ func Trinitatis,&altera carnis:qua- | Wfj H H
tiior fiunr; quod fi 6c non colas quâçernitatem , fit |amcn i fonas : Chrifti vero compofitam. Amplius ; vnus Deus
fecùdumtuam- confefiîonemquatèrni^sprbdeffe nbini» j in Trinitate & vnus colitur Chriftüs. Tres perfonæ vnus
hilpoterit. Im o :& q u o d vis elige:aut quaternitas eft : & j Deus efti duæ naturæ, vnius Chrifti, funt: quatuor autem
mafe façis, in diuinis rebus noncolerê atque adorarc quod ' natüræ , dum Déus fint nec Chriftüs : vndê potetunt
& eft & efle çonfiterisTaut non eft:& impie agis, conhtenS j Coli dum vel in tribus vèl in duabtis nil hifi aut vnum aut
&àfferens eftequpdnoQ eft.Deinde fi duas naturas fiçeflè
aiferis,vtquicommunemTrinitatiseonpümeras propriæ
carnis, aut vthahcilli,igiturdualiratemcoles. *
- R vs t. Quoniam id quidem quod allùmptum eft,proprium
per diïpenfàtionem faâium fitaffumenris. manife-
ftum eft : noft tarnen commune trium, Quod & fi quartern
fit aliquid,neque tarnen confempitérnum,necabfque
initio, nec inereàtum, neque-perfe, 6c ex^üafubftantiaeft:
fedpervnitionem eft id quod effe glorificatur : illa vero
tria: & coætèrna, & confiibftantialia, & abfqueinchoatio-
n e , increatafunt ob h o c , etiamfiadexiftendum quartum
quis,, aliquid eile id quod hu manum eft dicat : non tarnen,
quartiim fimiliter erit neque ad adorandum, neque ad
colendum,neque ad glorificandum 1 Aliud eft enim, quod
tanqjiam alterum quiddam ( quippe quod creata eft ) Jhis
quæ increata fime, fecundum quantitatem fade addita-
mentu m,eo quodnon hoc idem, fed alterum quiddam fit.*
& aliud, tanquam confiibftantiale Ôç confempiternum.
coadorari quidillud&gloriffcari, & pariter coh. Infùper
necadorario & cultüra, veluri fub numero offertur : nec e-
6 Chzi-
Biblioth.Vet.Patr.Tom.6.Pars i.
Vnuscolacurf Vt autemnon fermones amplius prolon-
g enrur; demonftramus vnam fefómv& bon trés fanél*
Trinitatis eife naturas, fed tres tantum perfonas fiue fub-
fiftentias. Sienim& tres natur*; 6c v n a ; idem yero èft
natura atque perfona: Sc vna ctit( quod abfit) Trinitatis
penonal Si verp natura quidem Sc vna, Sc tre s ; perfona
vero non vna, fed tanturpmodo tres ; nec fecundum natüram
fiue fubftantiam, neb fecundum perfonam fiue fiibfi-
ftentiam vnus erit Deus* Secundum quid ergo,Trinitas v-
nus eft Deus?
H^ER* NPs,fic tres fubftanrias Sc naturas dicinitts Trini-
tatis, vt tarnen earum confübftantialitas falüafit: & vna i-:
gitur& tres fubftanti* atque natur* funt, & ynus Deus
non fècundiu ties, fed fecunéum vnam fubftantiam& natu-
famglprificatur.RysT. Ergo ( fecundum’te ) & vnus Deus
& trés Dei S S; enim propter fubftantiam h-aturkmque y-
nam,vnus eft: propter ttes fubftanrias liue nacuras,tres (fecundum
te ) dn fimt. Sed& multo amplius tres erunc qua
ynüs Deus, & prop#e quidem( quod abfit-) tres erunt
dii, impfoprie autem Trinitas vnus D e u s , circa errorem
V fd '• Pagano