EPISTOLA
T I !' A V L I
■ rapR p h s s i ö
BEA
A D
A R G V M H N T V M .
Ephefiifunt AfianL Ei accept o verbovéritatis ,p&fiiteruntinfi-
de.Hos conhutdat Apoflohts,fcribem etia Roma dè carcergi Ephefii
ex ludtis érgentibm Apèftolo prxdicanu credididerunt. quibusfir-
miterfiantibusjcribit. Inpnncipio epiftola ludaos appelUns facra-
menta Chrïfiftncarnationuïxpom&Pofi adgentes conuertittir &
hortatur, vt tantübcneficijsingratittonfint. Deinde cóntmniter
vfqut adfinem moralia praapufiatuta. 't*
nô {çcüftdü rfierita noftra Vbiftinrqui dicunt fiia induftria
poflèfàlùàri? Qu* fupèrabhndauit in nobis indmnïfkpientia, &
prudentia:vt noturnfacerettiobisfiicramentum voluntatis fita,fe*
cutidum bonum placitumeius.pl ufqtiam abimdauic,vt non fo-
lumà'morterêdempris:peêcata dimirteret, fed ctiam tan*
tam nobis fapientiam. donaret,vtvoluntatis eius occulta
myfterià ri‘ofceremu&,ipfppro fua dementia reuelante in
hocfàcramento volunratisfuæ pofiiit diuitias gra tis iuæ
fecundum bonum pladtpm eius, non fècundum noftrum.
Quod propofmt ineo. In Ghriftoy^n qubeleâi&præaeftina-
ti fiimüs, v t nosipfè fa'ceret fimâoswion quodpræuide-
Kric {Afiâ&s.IndifienfdtionîmpfinïtuAinis'tempomm. In nouifi
fimis temporibus quando iam omnis difpenfatio tempo-
rum legis,"& hatufætrahfàBfca eftyatque prophetarum | fic-
u t alibi diciçGum veniflët pleni tudo temporum,mifit do*
minus-film Cmim.lnfiaurare omniain Cfcr^.HocJpropofliit.
Qua in coelis,& qua in'terra funpinipfo.M ilia fiiper hac re di-
uerfa fènfèmht : quidamàiuntcoelosanîmas ,terram ëo r
P Aulns Apbftolus Chrifti Iç/ît- Sicut omnibus epiftoli&
autoritas præponitur apoftolica» Per voluntatemDei.
Subauditur,patris:nonmeis meritis. San lis omnibus
quifunt Ephefi. O tn nis fàn6his,fidelis,non omnis ftdelisiàn-
d u s Baptizatis fidëîibus fîuefideliter fcruantibus fandita-
tem: catechumenis qui habent fidem, quia credunt,fèd nô
habent fàn&itatem. Effidelibusin Cbrifiolefu. Q u i licîcisv-
tuntur. Gratta vobis. Subfit. Expax a Deo patrenofirq^efi domino
ïefit ChrifiOf Tune vobis erit gratia, fi ei non fit-is ingrati,
& falutem veftram nôri veftris mentis, fed eius gratia? dp*
putantes.Pacê vero recodjiationis feruauimus,fi nihil eius
bonitati,vel iuftitiæ deinceps contrariü fàdaraus. Gôfuetav
eiuseft fàlutatio cü ab vtrpqj gratia optatur,vnû eflè^Tionr ;
ftrantur. Bene dtftus Deus &pdterfiomininofirïitfu Gbrijii. A
laudibus Dei ineipit,qui talia eis donaueri t , q inf. rius con-
tinentur .Ouibenedixtt nos in omni bemdUtione.'Non in aliqua:
Itavt nihil in vlla gratia ieCit.Spiritali: N o n cacnali profpe#
ritate, nec terrena abundantia^ In coeleftibus. Rebus : non ih
terrenis. In Cbrifio. l à capite omnia membra benedjxit,
& elegic*; Vt nos façgretfànâos , & immaculatos: non quia
futuri eramus, fèdy t eflèmus. Sicut elegit nos in ipfo.ln Çhri-
fto ptfedeftinauit. Ante munit conflitutionem, vt ejfem usfiméi
& immaculaii. Quia Deo nihil eft nouum, apud quem om-
niaerant, antequam fierennnpifVt quidam fomniagt,animas
ante mundum in*fcoelo fuifïe eleâasifèd ecclefiafuafi-
rfe maçula & ruga in illis eft.[præfcientia prædeftinata, at-
que(èdedaquiàipre%t‘quiiünteiius. N o fiçut Pel^gia^.dc
ho cio Co fentiunt, quod acceptispræceptis poffint lolo liber
o arbitrio efîèinlmaculati, dicentes, Qu.oriiam præfci-
uitDeusnos taiesfutyrpSrideo nosantemundioonftitu-
tionem elegit, &prædeftinauitinÇhrifto. Sed nonica eft,
nec quia futures talés no$ elïenræfciuitylêd vteflèmus taies,
per ipfàm eledtionem gratiæ fuæ nos taies ipfe faîft#
ru s, quagratifieauitin delcdo filiqfuo. Gü ergo nos præ-
deftinauic, opus fuü præfciuit,quo nos fàndos &immaeu-
latos fadt. In conjpeüu nus & in cbarifate. Nonhominû. Qui
pradeftifiauit iwi.Hoc praîdcftinauit,vtmfiind|do fidê filios
Deifeceçet omnes çredétes. Loquebâturquidem verbum
Deicum fidueia omnivolenti credere: fèdvtcrederent,
iam Deu s cor éor ura terigerat , fieu t in ipfis Adibu s legi-/:
mus.: EtcrediditLydia purpuraria, cuius Deus apperuit
cpr.vtintelligeret, q u * à Paulodicebantur.Et,Scit domi-
nus quifùnt eius: &,Præparatur voluntas à domino.I»rf^-
ptionemfiU6rum%Non naturam. Perlefum chriftumpi ipfum.
Vt membra eiusfîmu s. Secundum propofitumvoluntatis fut*
Nohfecuudum mérita noftra. ItjfiaudemglorUgratiafit*. Vt
la u ^m u s gloriam iuftitiæ&mifèricordiæ eiüs,quam cori-
tulit non merentibus. In’quagratificauit nos. Gratia velvo-
luhtate fùa gratos nos fibi fècit in eo. .Sic dicitur, gratifie^
uit,à gratia, ficutiuftificauit, à iuftitfa. lndilecto:m quo habe-
mus redemptionem, per fanguinem eius remifiionem peccatorüm.
ïn d iled o , fubaudis, filio fiio .N o n quia futures nos taies
eflèpræfciuit: fèd vt eflèmus tales per ipfàm eleââoné gratis
fuie talesfècit. Non fblum nos redemih^fëd etiam pec-
catarcmifît,^t/ïne noftro labdfeiufti e.Temus. Secundum,
d:uitiasgratiaeius.\Siibi\idkw:, habemus nos redemptionér
poraaccipiendilm.Alii coelos Iudæos,quicæleftiapræce-
ptahabuerantjtërtâëfle gentiles. Alij veroaflèrütin ccelis
non angelos reftauraoSs, fed eorum feientiam ex Chrifti
tempoçe profeciflè * qui tanquam ignari interrogabant,
Quis eft ïftè rex gioriæ ? 8c docentur dominum eum eflè
Airtutum.Sèdqûoiiian'i|reftaurannondicitur,nifîlapfùmi,
melius eft, fi eorum gaudium per îàlutem hominum re-
ftauratum eflè dicamus, quod ante habuerant-, quam ho*
mines àiuftitia penitus d ed in a fe n r/ ïn terravero genus,
manum reftauratum efle quisambigat? Item alid||:jRe-
paratur in coeloilla, qùae cum principe fttooeciditangelp^
rUmtiortio , per augmentum &fbdetatemfànd:orum, dc
quibus fe rib itu r^ ed funt ficut angeliin coelo, ÿReparan-^
ïù r quoq,ue‘6mriia in terra, cum etia.n>locp.d eficientium
Iitdæbrum adipittentür credentès exgentib; Et aliter: Re-
flaurantur quæfunt in terra ,dum nos permediatprisno-
ftri fanguinem, r econciliationemque reparamur: Répara r
tur céeleftia, cum de falute^noftra gaudium nafeiturange-
lorum. in quaetiam nosfort evocatifumus. -Isfosqui ex Iudæis.
credidimus. Pradejiinati. Apte defhnati,fiuepræcogUiti,
& præfcitirnon quia eramus, fèj| quia ab ipfo de malis fii-
turieramus boni.Secundumpropofitum eius. Quiapr.opofuit
Iudæos primo reftaurare ) & fie genres ::ltcet par s credid.e-
ritludæoriim. Qui qmniaoperatur. Omnium caufà voluntas
eft Dei: quam rarionabilëm eflè fidehum nullüsigno-
rat,fîpe dubio bona.SiipfeiOmnia^ybi eftïiipef bia Pëlagia-
na'rlpfè ergo&vt-cfedore içcipia^Us, operator liqui omnia
operatur. Sceundum confilum voluntatisfu*. Nonfecun-
"dum mérita noftra. Qmdieunt, Voluntas mea bon^fccit
meTChriftianum r cumaudifcit, Secundum confiliqm voluntatis
fuæ, tâceant de iheritis. Vt fini us hi Un dongloria
eius. Vt perfigna qnæ facimus, laudetuf glbriàDei.JJî»^/^
ante fierauimus in Cbrifio. Nos ex ludæis, qui priores credidimus,
fiue exiege cumfperâuimus. In quo. Insquo etiam
yobis annundhta eltfàlus;Ef vos curn andijfetis verbumfieritar
Us euangelïumfaiutisveflri'. Gente^fubaudfehdum. In quej &
credentesfignatieflu. In quo èuangelio, vel.in Çhrifto *
charaélbré^gnati, &^hinccogrmfcemini vjaus efle grex,
quia & vbsimrilfëËr vt no^yireutë^per fpiritüm operami-
ni, qiue vîrtutes arrha fiint futuraehæreditatist^i ergomor-
tuos fuf itare arrha eft, quanta èrit ipfàpoflèflio;? Spiritu
promifiionis fanfto. Q u i promiftiis eft per lohelem prophe-
;tam. -Qui efipignus fiireditatis.nofira. Pignus, datur, vt pro -
miflîs credatur.|I»redemptionem acquifiitionis. _Qupsfibi fàn-
gume caquifiuit. In laudemgloria ipjtus. Vt etiam in npcnp-
m,eneius glorificeturànobis. Propterea# ego ‘audiensfidem
veftram, qua eft in domino lefu, & dtleiïionem tn omnes,fanftos. .
Quam firmiter credatis domino Iefii omnes fà n â o s ,,
fine exceptioneperfbnæ, valnotitiædiligatis. Cauere e-
nim à felfis p ro p h e ts., & non omnifpiritui credere : non
ante probationem fudicare præcipimiir. Non cejfo grattas
agens pro vobis. Hoc eft, fidembperil^us comprobare : quia
vobis dono mi(èricôrdiæfuæ infuditfidem, qua;credere-
tis , & charitatem, qua diligeretis. Manor iam veftr'tfaciens
in orationibus mets. In orationibus, non vt quidam, iucun-:
ditate conuiuij : mihi autem nihil orationeinqundius. fit,.
Deus dommt noftri lefu^ Chrifti pater gloria. Pater gioriæ
Ad Epbejtos.
domini hôftriIefuGhrifti.Defvofc«J>irif«wfapienttâ & reüej
ïqtionis. Q uorhbdo EjihèfijsàDeo fapienriampQftii|at,cü
r feiêtiam inflate dikerit ad Córinthiö.s : fed diftatihèffe&üi,
quod: non diftktiùnomhit:Nàmibi fcientiafècülarUOqui-,
far v q u æ to titià ’eft àpüdDcümihiC vero cileftem ^diui-
hamque fapiqntiar&pefcit, quam qui habuerif> ^Uflaiuari
ftiagis pbteritiqâàiri inflàri : &„pêr quam dOnoÜéi oimjues
poffunt âçqiàftri-vwtütes : quiàrlcientia ficut finé charitate
iiîflat,itacùm cbaritat e ædi ficat .ïn ùgnitiàne riwj.Quomodo
optât,vt agridfcànt Deum,qiiem vfqife àdeo fçi'eban^yt ei
çfédentes prd éo ômnes diligétènt fanófosPSëâ.ytjper-
fëiftè cogriófctóri’quia Dei gra tiahohfuo meritója^falfv
uati : & quanta fit vittus magnitude eins. Viitu s, qtÿà
pbtèftproriiiflà pfæmiàri'vél p'cénasimpleré : ni|gnitu,d'o^
quiavbique èftÿSënihflièumpôtêft latere:,Qui enimh^P
cognôuerit,i& pföc erló habüerit i peccare'càpitaliaperti-
mefeit. Namqifthümanam præfentiàm erùbefciEjfimifltb
magisdiuinam.Iridefîli) Héli ïàtërdo'tisDeüm nefeifledi-;
cùriÉhr,qüiaeiuspra:fehtiam &poténtiam minime tiçiupi
aiixt.fUuminatos ôeulos cordùfieftri. Sjiiritalia promif& nôn
riifif^iritalibusoculispræuidentüf.Frfeiatis quafit fies vocth
iioHis eiustqua diuitia gloria hafeditatieeiusSi faeritis,ad:qüàm
fpcm vocati èflis-i ©rtinem fpëm fècâli keilë cOntëmnetis*.
Et fi diuitias hæredirâtis Dëi Wderiris,®mnis terreria vobis
Fordebit hæfeditàss-Nëmo ënim regnum cumopibiisfiiif
fpërâns durât-: æàaut plumbum polfidere dignatiir. Infen-
Otis. IiiiüftisVèé'fâch€tià:: non omnibus hominibüs. Et quafit
fupereminetismagnitudo virtuiiseiusInnosquicrèdidimus.Qxfis
poteft cômprëHëndèremagnitùdinèrn Virturiseius,&m-
effabilem bôfiitatëmi qiiam-veliii eós qui ex circuncifio-
rie,vel,in eos,qui ë^gëntibus credidèrupt contuliri vc eos
feceret credentesi&filio fujpkceretmërhbra^uieft capuc
ecclèfiæfuæ,6rad füam dextéfam iticoeleftibu&eolloicàretî
Secundum operationirn potentia. Non fècundum lëgëm yel
iiaturam« Virtutis eius,quam opêrattu èft in ChrtftoiH i c eft fti-
peremihens'tîlàgniÉudo virtutis èius fîipet hoU.Suffitans
ilium à m or tuis. Noftræ natiiræ aflumptiôriem; Et tonflttu-
èns ad dextèràntfuam,in coeleftibus fupèr omnem principàtüïh, &
poteftatenti& virtuiem. Dèxterapto honorêponitur,ac bea*
titudinèlpOn vt Deus côrpôreus ëfle credatur : nam & pà-
te rà dexris jfïlij eflè dicitur, ficut feriptum eft j Dominas a
dextris tliis cônfregit. Anibo efgoàdextris funtj cjuiahi-
hil eft in diuinitate fihiflrurrijJDcxtera ergo Dët bëatitü-
do:feffio,habitatio ixiïéQigtfid&cïLyètdominàtionem. Qùià
vniim èiun Deo j Vël ift’S e o eft. Et o'mne Homeriquod nomt-
natur.Si^ u o d eftaliiid, quod hefcimiis. Xlon fôlum in boq
feçulo ifed& tn futüro. Et omnia fubietit fubpedibtiseiùsAùfu-
tüto:hôc eft,mc.mlçfti,quoâ iiobis futurum eftpiOnDeb^
nec fibi. Et ipfum dabit caput omtfc$caefi*i Ghtîftus capuc
ecclefiæ eft , omnium pléiiitüdô membrorum; Qua eft
corpus ipfiUsiplertitudoetUs.Câpfiis.Qtiioniniam omnibus adtm~
pîetur. Quîrotusjin metnbriS ommbüsadimpletiil^ non in
fîngUlis^ nevlla-diucrfîfks meritoruriifit: quandô omnes
credidçrintj&pêffeëfcifuqrintjtütie èrit corpus perfectum
in oiAfubus membris ..
'*■Et vos cuin éj[etis.H\hcmit vult ofteriçiere quantum eis
beneficij fftcbllatum. Mertm delf&û>&ptccatis dèftrts. Morte
peccati, contra Pelagiaiios, qilinâturamtancàttidefen14
dunt.qtiantüm^atiorîoh nâbet :. & dicun|.fi^em extiatiità
cflè .Qiid enim boni ^jteftmorfuus ftrcëre un quibus
quando.ambulaftis. Iam vërô rton ambülatisj Secundumfeçu-
lummundi hum. Ideö fèpulürt^ominë$ièculididimüs,^^
cufcdicimus dömüm velbonam,velmalam,dümhabitan-
tes'in ea ’intelligKitlus hqmineâ fècüliiTdola colentes liQ-
mitiat feeulum, ficut & fètpentes,quorum fimileS efàmtis
fèquentes diaboli voluntatem. Secundum priHclpem pjofeftatis
aerishuius. Secundum prirteiperti illius poteftatiS* qui in
hocaere ventofoeftde coelis deieótus. Spiritus qui nuncope-
ratur. S uàfioiie, non vi .Ihfilios diffidentia. In eos qui no cfë-
dünt:vnufquifq; illius filiils efficitur,qUeimitaturjfiuequo
dignus eftfquomôdo filij ir^,& mortis gehennæ« In, qui*
bus & nos.Noit fblum vos.Ofw«« aliquando cornerfati fumus,
Genees Deum nô eredendo, Iudæi male viuendo i omnes
priginalipeccato detinebamur. I n defiderijs car nis noftra,facia
entes voluntates carnis,&cogitattonnm.Quando anima noftra
rçbtis tèffejtiis 6c carhalibüsihh&rebat: noh fblunl defide-
fans,fè^'& faciensqü^e cogitatib fliggétebât. Ët erathks na-
f«r/*,Itfiij6s pâtèrni£ otigifiiS maiacûnfiietüdopofleditjVl-
ira, ficut (fi cateri.
.Pifij iræ,fîcut-fîiprà diffidentiæyfilij Ada’,filij viiïdiâæ.Hîec
audiant & erubefcaht,qui tahtu vitiatæ natutæ tfibuilnt, vt
Apoftolo contradicaht,&àfide exorbitcni.beus autem qui
diueseftjpmferitôrtkd. wbh foliimiii virtutë, fè4 etiam itt
miferij^fdià.Mifereris aütê^t,om h iu ,|fi^ôm h iab 6 tes:
ÇcrfiligiS eatjuæ creafti : hep ënim Odiens aliqiiid fcôhftitü-
ifti ^roptetéimiam cbaritaiemfuani Jvfimià cKâritâseft,rë;
belks fè|uos,&impios,^elut filioé 'diligëre.Vride cOhfîdé-
fândumèft, «^uantilm diljgàt iâm fifiiÉtos effeâos?qui tantum
aùpuitpëccatorïfs Ôçihipio's. Quadilcxit nos. E t mifèr-
tqs eftnoftri; Et cum efteihiiis imbrtui peccatis. Itéi fhortis iàhi
’ 'quafimo^tui viuebamus , non fblum ifl:ofiguwlipeccato,
fed, etiam CommficauUno's cftrifio Sine fiecc&lo per
baptifmû faciendo, &refùfcitando:fiec debemus defpetà-
te in v o b is n e ri qubd iibftrà fiatiirà iam jpbfiîdëtin Cfiri-
sfto. Cuiusgratta eftisfaluatit Gratis, h b n ’mefitbhbftfp, vt
humilietur humana fupërbia j quæ fè dé méritfs iaéfcat, &
fçiat gratiam gratis datâm? J t conrçfufciiàuit, & confédéré
fecit in coeleftibus in Çhrifto I^ .C ^ ra v b i& p u të f t, ftjbièrît
&icbrpusi.ücüt & ipfè ait,Volo vt ybi ^ 6 m m , ôcipfï fine.
Vt bftenderet infecutis fitptrftettientibus. Aiitepfædëftinauit
quod erat modd fefiurus. Abondantes diuitiasgratta fuain
bonitatèffitpe abundaiis gratia â yt noh iolurnpeccatà do-
naret,J fed ëtiam cùm Chrii|o reÉfeitaret : & nec hoc fuf-
:|eciti nifi etiarri n o sid déxtërârat>ëHn çoelèftib'üsëoilô-
.caret in aflùiripto hbftiine. Ê fier, nos in Çhrifto Ieju. ifi çoï-
p u s G h r if t^ y e leX e ^ p lo é ju lG r ^ mm eftïsfaluaiufilon
meritis veftrisp'fèdgratiâgfatis dota. Hoccôntraëds qùi
dicuMff'qÜôdjfiiis .m ë rj^ fe lu e n ^ . Per fidem.' Per îolani
fidem j quam fàniftus fpfritus dorib luo ihfiindih Et hoc
nonexvobisiDei enim donumeft. Sedaoribgratis* hèdice-
f ent.qaoü fides çxipfis cfîèt,& ribri ex Deo.NôHêx operibus
fieftris -i vtneqüüglortetün Neiquis gloriëtur fèfùis meritis
aepepiflè. Ipftdp. enim.fumus faftüta. Quia hiipër fiimus. ifi
Çhrifto rénatl * vt in bonis, operibus Dei àdiutono am-
bulemus * quæ in^üâhg^lip Funt oftefifà. Creati in Chriftôi
in operibus bonis. N o n de iUà?ëreationè dicit, qua ih Àdairi j
yel ex Adam iiafèimurj îèd quâ in Baptifmb per gràtiam
réformamuf * vt ipfiüs acqiitorio in jio h is Operibus âm-
bulemus. 14®c0itiniàcxgfatiaeueft1unt,veljmæparàhtüfi
nàm qtipd lèquitür,Quæ præpa'rauitDeus, id eft* præde-
ftirtaüit» Qtia pràparàuit Dpus , vt in iüûAmbuUmus. Præparà-
üit Deüs ihpraÉfència fiiâ V&nuiië dêditper gratiam fîiàhî,
fècundum^ouum hbmmeiô^mbulemusrid eft, præ<lefti-
fiauit: prédeftinatio fine prifiiétiaë|knbnpôteft.Prvprrii
quod memoreseftote, qündali^üàndovdsgentes. Commémorât.
illos de quanta ignobilitatë,ad fummam regni perd iiâ i
É n t, v tn o n fint ingrati eiqüihoc iÜis gfatia fiiâ præftatë
aignatus efLinçârne * quidicebamlniprapuiium. Gehtespræ-
pUtiüm > Ilidæi circuncifio dicebàntur. Ab eà quâ dicitur ctr-
tüncifio. N o n in eprde ^ r fpiritüm. ïn carde mâhufatta. Hii-
mahai Quia eratis m illo temporefine ChHftô, alienatiaconuer-
fdtione ifraeU Quia^i]Ui Ghriflum ih multis myftëfiis&fà^
çramentk Habçbant promiffiim : Vos autem idôlâ c&ca,8c
lTiuta fèqiientesi nëë in hûihine Chriftum feiebatis, qui
Dei populus habebatur. Et hpjpitês ieftamentorum. Etiam fi
àii^ictëdebâht,pfofèlyti,hqceft, perègtipihâbebàrttürj.
qulaextranei erahtgentes ab îfrael Ch Û&ô-.Prqmifiionisjpetn
non habentes.Siàit illifpërabaht ptomiflàl5ciqüæ
proihiferat Abrabæ, irf’Çhriftpfàlütemeflè venturalh. Et
fine Deo in hoc w««d(l.,MiilÉpfr enitii îaifbs deos. fèquentes,
vniim & véruih armferànt.N«»c autem in Cbrifio îéfu. Vhum
ëflis inpptpore eiiis^idefl, cçcle fa .y os qui dfiquandoefatis
IpHgek DeofaftiefiùpŸope. Ita vt ludæis æqU^remini> Infitn^
guine Chfifii. Crédite vos eius fàhgiiine lib tratp s, qiiivds
^li^æqiiaiiitMpfiyffiim eft.paxHofira. Reconciliatio popüli
Vtriufque ad. ii uicém* & ,âd Deiim. Qui fa it vtfj,qiUnuto.
GregemiÆf medium parietem macer'w. M ediüs quafi pârieS &
maceria 'fepfèfant ; infer Vtriimque popüldfiàlonetà legis,
quægentes deterrebant, h.éïfraelitico populo iungeren-
tur. Ipfè pànesfhiihicitia nominatür. Vel cètte peccàta