A
D. Prima f Comm. InEpift.
præfumptio: vel ficut ipfeiuperius-dixit, Cü enim fitiriter
vos zelus,&æmulario: nonne hômities eftis,&fecundum
hominem ambulatis ïQtiid tàjjî humahuto, tjde occultis
h om jn u ^n ô re6tc iêntire?^É(h'omo çredat bônum, quëm
nçicic m aium:& iteruhvopinione nô certa credat malum,
quén? non probauit mahim.-'&ahte tempus iudicet, quod
neftit. Tétatio humana poteft dici,1Scfuggëftiô praua, qua:
vel in anima furgit, vel quæ per prauofc homines fugged •
tunficuti cft,aut falfiim teftimonium diccre,aut inimfcirias
intendere ».Wylriohém reqùirerè, & reliqua huiufmodh
Aliter eniraftnrire,quam perfe&üm eft,potèftdicihuma-
na tcntatio:&pugna carnis, poteft humana tenratio d iç i,,
dum caro concupifeit aduërfuÿfpiritum, & fpiritus aducr-
ius car nem Fidelis autem De us efi, qui non patietur vos tent art
Jupra idqftodpoteJlâ.VopfhaeAimiter & iîlc vobis virtutem
. tribuertoleranài. Sedfactet cunftentatione etiamprouentum,
'■ vtpàfiitis fuftinere. Illudvobis firciçtproUenire, quod pote-
ri ti s luftinere: aut de ipfà tribulajdbnelucrû anima:. Propter
quodebartfiimimihi fugiteabîdolorum cultura. Vtprudetibtudo-
quor.Vos indicate quod dico. Propter quod non deberiris'hec
inuitihoc facere. Cahx beneditttonis cuibenedic'imus.Ideo pri-
mum calicem nominauit, quia poftea de pane plus difpù-
taturus erat. Nonne communieatw fanguinis Çhriftieft ? Sicut
dixit fa lu a to rQ u i mandueat cdfrtehi meam, & Jjibitfàtt-
guinemmeqm,in memanet,&ego in eo. Etpanitqüêm ƒ<*
gimus, nonne parti: ipatio exports dominieft^ Sie&idolorum
panis dæmonum participatio eft. Qupniam vnuspants & vnü
'corpus multïfumus, omnes qui de vno'pane participante. Sic & fi
de éodem pane manducamiig vnde idolôlatçæ,vnum cum
illis corpus efficimur. Videte Jftaelfscunàum carnem. Carna-
| lis Ifrael, carnales hoftias offert: fpiritalis ,fpiricuaics : &
quomodo illiparticipes altaris Dei ,ficifteakarilsid6lotû.
Nonne qui edunt hoftias,participes funt altaris ?Quidergo ? dico
quodidolisiinmolatumfit aliquid aut quod idolumJttaliqadiNe
ilÜ refponderetur fîc,dicis quafi idolum aliquidhabeat,aut
aliquam malkiam, quod fin ^n im a eft. Sedqua imȔi>lant \
gentesfdamonqs immolant, & non Deonolo autem vosfociosfieri,
damoniorum. Suht dæinones qui ifta polluunt, qui præfîdét
fimulachris, ad homines fêducendos. Non poteftis menfs do-
miniparticipes ejfi, & menfs damoniorum. N ô poteftis & cunï !
Deoteeij effe, & cum dæmonibus: quia vcriùfqiiemenfæ
vultis cfleparticipes.^«afhulamur dominat S icut ibi, Æniu-
lantur vos non bene. Nunquidfortiores illofumus? Orrirùa mihi
lisent,fed non omnia «rpedim. Qui ifta non fecithfeiffèthinc
finemprobari fortiorem, & ipïedlud feciirèt : vt &in hoc
nobis darëtëxemplum.OwwM ntihi lisent,fednoh omnia Mift-
cant.Nemoquodfuum efi quarat, fed quod alterius.Ç) mne quod
- expedit, licet : non omnë quod licet, expedit. Sed nos
exemplo Chrifti hon debemus confîderâre qua: licent,
fèd quæ expedjunt nobis3 &?ædifî can t akeros: Vt non quaç-
ramus quæ nobis .folis profûnt, &alteriaurhon profunt,
aut notent : quæ non prohiberttu? , qiiiàpét fè non ha-'
bent peccatum : fed occafionem habent peccati. ontne
quod in macello venit, monducate. Quod dixit , Bonum eft
non mandueare carnem, & non bibere vinum.&iterum:
Non manducabo carnem' ih ætérnum : quomodo omnia
præçipitmanducanda ? Sed concedit magis mandueare
cames, tantum ne idolothyta manducenc. Nibil interro-
gantes, propter conjcientiam. Domini eft terra, & plenitudo étus.
Si ihterrogarenr, cognofeebantur Chriftiani eflè,&: propter
irnfîonem omnia il lis dicebanrimmolataeile. Si quis
Vocatvos inftdeltum ad coenam, érvultis ireyotnne quodvobts ap- <
ponitûx manducate, nihil interrogantes, propter corifcientiam: Si
quis autem dixerit y hoc immolâtum eft idolis: noltte mandueare,
propter iüü quiiudicauit, &propter c^«»hrf.Ethdcinvolun- ‘
tateipforum pofuit: non dixit, Ite>Tunc enim debe tChri-:
ftianus iréad infidelem.fî aliquem profeâiüiÀhabeatï id ;
eft, ft feit fèpolTe iHûluctari: fîcut fàluatOr-proptereâ ibat,
Vt àuc yirtute^faceret au t increparet :: fîcùe quaiïd^iuit ad
qUendam pharifæum, &dum pianderent i primum ipfum
docuiç, non diuites pafeendos efle j Fed débiles/ Deinde
pbanfeosdpcuit,etiam in prandio humilitatemfèruan-:
dam.Tertiolegifperitosarguit,quifibi plusaliquid vendi-
cabant , & nec ipu arguebant fùperbiam, nec alios permit-» •
tebant. Confcientiam autem dico, non tuam ,Jèdalterius. Në
nt > qubmpidb nps Vêtantiiiimolaye , qbafiinàl^ftç: * A
&illi manducant, quafîfàn(^a,&muhdaîFr qutftrnim libers
tas mea iudicatur abahaconfcientia ?Oum nrhilnvihip^oftt^i
ego cdmgratia partiçipo, quid blafpbemorproeoqmfgrattasdgof
Omniamunda fùnt,jrUæ cumgr^tiafum adiönepércipii-
imtinrjfèd illé hoc non intëlligït, &iiidicarme': quafî fm^
gamftie dicere, mâlum efTe idofisimmolare. Stueergoinan-
ducatisyfiuebibitis >fijkealiud quid facitiè, omnia inglqriaDetfa-
' cite. Nihiläliud agendum eft Chriftiano»ftffî vt ipbmmo^
pereeius DeuSglorificetur.-nil^lïupétfluum, sine offinftone
eftote ludats, &gettbus i&eccleftibei. I.fti§ oinhibus offendi-.
culufn erac.Iudæi dicebant, Ch ri ftiahi f h tawta dehientiahi
abierhnt, vtidolisimmolentigeiites dicëBtmt^]uomôrib
nos prohibent abTdolis, Sicipfi hbbifthm feipiuht idblis/t
Sicutérègo per otontaomnibuspiaceoy nbnqttdtrens quodjnilnvtH
le'ejtyfed quödmultisyvifalutfiant. Ego me fit exhibèpjvt pja-r
ceäm.Siqüis autemgratis meodft:ipfefciac:ncm ifc a ciflpa'
l Chriftusniiiilf c fö
propter fe aut fecit,aut paffus eft,fèd propter ojmnidftilùré. '
ffca & Paulus, quimon qiiærit, quod iibi vrile efi .fed qp^dS
mu.ris.Irfttd,autevosfratreiyquudperomniamcinimoreseftis. ■
Quid erat.quPdftibirb laiidat,
-legis autoritärem hon habet blaödimeritis proppeat ad ra--:
done »EPficuttradidi vdbispratepta meatenetü^SiccpizA lege,
qtdänoftis mefpiritu Dei habere,quiinlege &prtÿhetis
löcums eft. Vdloaütem vosfeire.Edam hoc voloVöstenêre.:
’Quodomis viriCaput Chriftus eft: Nulli hominum fubiedus *
ëft vir, nifi Ghdfto , qui &Homo eft ,«& Deus. Caput
autem mulieris, vir. Mülier öc/viro , & Chrifto fub-
iecftaeire debet . fecundum ordinem naturæ : cÉterum
in Chrifto Iefü neque mafculüs^ neque feemina : fed
voluiteaselfe fubiedas. Caput vero.ChnRi, Deus. Ghrifti,
fecundumhö'minem,vnde&nömen aëcepit. Namnp-;
imenëiusindeitàteifecmndüSaJomoneraiquispoteftfeirëî
dicéhtem ï Quod npmen èius ? aùtquôd nômëhilifëiüs?
OmnWiroranSyàUtpropbetans yçlatèkapi’ey deturpatiaputfuit.
Omnùautëmüljerorans,autprophetasnonvelatocapitedeiurpqtcapüt
fuunv.vnü entmeiï acfidecalueturmamfi novelatur mülter
fuuVirquiden.n debetveßire caput quqntàtoi imago, &gloHà èft
! Ôeumultir autemgldrta viri ej?:;Vënir ad çaufàm,qâ & v M i .
I quanti comânutribant.&mulieresnu^capiteineccldfîai
p f o c è d e b a n t , & :
ïuna inhonefbîm, fed écia fealïdalp erat Ergô virhafieber^ }
inquit , habere velamen , qüi folum C hdftunt habet ca- |
put. Mulier autem'debét habere velamen ^quod oftendaf ;
illam humilem, & virofelfè ru b ied am /N o ta taü tëm ® -
rihthiorum cöruecudinem, quod mulicres ëodirn in ted o !
câpireeffent&viricomamnutriientj&indifFerentervëf- I
cerenturin tempfis:&inflati fapientiafecülarbrcrurredio- (
nemicarnis pegarent.Ntf» enimvïrex muliereesl:fed mulier ex !
virotEtehimtionèfinéatuomfiro^Hr-fHêdiarrfed^uï^propter j
virum. Ideo debetmulierpoteftatem haberefupra caput.Aicmplü; ]•
• de Adam & Eua. Propter angeios. ArigelpsTfacerdotès, &' !
miniftros altaris intellige juel omné cferum xqui Dei pi æ- l
ceptaanminciantv Angélus enim eft nomenofficij, nonâ^' f
turæ. Verutametameneife vir fine muliere:neçL niülièrfine viroin
<fo»7/»a. Quiapro omnibus-ie tradiâic Chtiftüs. Namficut’
mülwdevïroyita&vjrpermulïerem.OmmaauteexDeo.Vosifi- i
rfijudicate : facet mulièienofi velatatn ordre Detf iNec ipfa natura f
docètvos. Quod vir quidém ficomd nutriàt y ignôminià efiillïfnur- i
lier vcroficomam nutriat,gloria eft illi: quonia capillipré velqminefei
datafiiiit. SicutprimàmulierexAdam-iitaGhriftuSëx '
virgine,'^i quis autem videturcontenïiofiueffiynosfâlïcofuetud£ \ f
nem non habemus, neque etclefiaDei.Hoc autem prnipio, no lau- . *
datisy qüod non in melius, fid indéterius conuenitis. Hoc eft, uos ■
dix imu s quæ nobis honefta videbâtur, & iùftà.$iquisautë !
nblensacquiefeereventari,qüæritqdrefpondeat, Qc, quibus
nitatur: econtra ferae le reiponfione no dignü, q magis * 1
contendere paratus eft, quam doccti.Primumquidem cottue- ■ '
nien: ibus vobis in Ecclefiam, audio fiiffuras effe : & ex parte credo-. |
Gontentiones. Nam opmet harefes ejfè, vt & quiprobatifinit; I
manifeftifidt ht vobis. N 5 q>hærefes Deo placeanc ,fed q u o i ■ )
pereas
A d Corinth. I.
per eas fidèles exercitati, | ficut Deo noti funt, ita etiartr
manifeftentur hominibus.-&clàrius innotèfcaiit.Nam vn-.
de auocad perida apparebit, ft cauflam nullam dicat vbi
probetur/vndehàuclerus, vel gubernàtor laudabitur. fî
nauis feidper ih p o rtuycl in tranquillitate co n fiâ t? Con-
uenientibus nobis invnum,iam noneftdomintcacoenam manduca-
re. Vnufjuifque enimfuam cixnamprafiumitadmanducandum.Et
alius q vem efunt, alius autem ebriuseft. Nunquiddomosnoba-
bet 'is ai manducandûî&bibendum,aut ecclefiam Dei contetnnïtisy
& confia htiseos, quinon habent, QÜiddicam vobis} Laudoi vos:
in hoc non laudo. Àpud Corinthos quondam, ficup âliqui
after u nt, paruainualueratcôfuetudo »ecclefïàs paffimde-,
honeftare çonuiuiis.in quibiis vefcebinthr ante aomini-
cam oblationem, quâ coenam hodibiis offerebant:ciimq;
diuites ebrii ad euchariftiâ^i Vèhireht, vexabàntùrïhopes.
fame.,Mos vero ifte,tvt teferunt., de genrilijaclnuc feper-
ftidone veniebatcvirde edam quibufdam lóds per Àegy pti j
loca, vel Syriæ, die fàbbati n o d ë poft coena difïtur ad ec- i
• clefjani Cohueniri. Ego enim accept a domino,quoi & trqdidi no-
bis: quoniam dominas Iëftis. lam hinc quafi oblitus commémorât
quâfaagnum infit huiys myfterii fàcramèhtùrh. In
qua nottetràdebaïÜr,àccèpit pattern. Vlrimam Tuinobis come-
mPrâtiôôiêm fiùë qiemoriam tédcÿivt.Etgrattas àjfinsfrégit,
& àixii. Benëdiceró. Hoc eft corpus meum, quoi pro volis trade-
iur.Hdçfacite, in meamcommemoraùonem. Similiter & calicem
poft qua coenaUit, Mierik. Q u i mànducat inquit,,corpus meu,
& ln b k 'f e ^ û ih em r â e um ^ -^ ^ ab'et,& eg o in ëo . Ergo
cum iplo iii baprifmo mórtuï fiimiis mundo, fi eut dicit A6-
pbftolus.Monuieftis cum Cfirffto, ’& vita veftra abfeonr
dita eft cum Chrifto in Deo/Giirh CbriftuS apparuedt
vita veftra, tunc & vos cum ipfb âppàrebiti's in gloria.
Nihil ergo hic quæratis glpriæ & gaudii, vbi ihortui eftis.
Hic calix nouum teftamentumeft. Quia yetus hoepér fàngi^i-
nem animalium porcendebat. Inmeofanguine. hoçfqcite.T c-
ftamentumperfanguinemdedicatur,jquiàhme mprte tii-
mum nope(ï.Qu6tieJcunquebibetis,in meam comniemoràtione.
üuptiefcunqtieenmmandücabitispanem huncy&cdlicem blbtiis. I
Saluator Deusexemplum^dedit, vt quotienfeunque hoc
fàcimus, in me te hâbeamus quod Chriftuspro nobis omnibus
mórtuus eft. Ideo nobis dicitur, corpus Chrifti, vt
cum hoc recotdati fuerimus, Hon fimus ingradgratiæ eius
quemadmodu fi quis moriens relinquateiquem diligit a-
liquod pignus, quo d i lie poft mo rte eiu s, quandocunq; vi-
derit, nunquidpoteftlachrymis'"côtinere,ii eum perfe&e
dilexërit; Mortem d^minannunciabitis donee veniat In cordi-
bus yeftris,cumaiîditis, corpus Çhrifti. Itaq; quicunq; man-
ducauerit panem hune, velbiberit calicem dotniiii indium.O mnis
mundus manducaoit carnes: & anima quæ manducauerit
immüda,exterminabitur.Si ibi recordatus metis, quod
frayertuushabetaliquidaduerfùm te,relinqueibi munus
tùum. & Hieremias', Nunquid vota, & carnes auferent à ce
malitiâtuâ.? Prius petferutandà eftomnis confcientia, fi in i
nullo no s reprehendit Ôdîcaut ofFerendum eft aut cornu- |
nicandum. Fgweritcorporis, &fanguinisdowwi.Quafi iple il- !
lum occideric, quia côntemnit illum& pto-nihilo dufit
corpus eius, ficut Iudæi fecerunr. Probetautefeipsü homo, & |
fie depane illo edat, & de calice bibat. S iin lin teo , aut in vafe
poilu to nô poteft mitri,&vnufquifque hojiaudet, quanto J
magis non debetaçcipi corde polluto? quam immunditiâ
Deus funer omnia execratur, & quæ fola iniuria corpori e- |
ius efficitur.Nam & Iofephÿlle iuftùs fyndpne müdainuo- |
lutum, & in fepulcftio nouo cornus do mini fepeiiuit, Qui
enim mandueat,& bibit indigne, indiciumJibi mandueat & bibtt.
D up limiter reus eft qui indignus accedit, & pro peccato, 8c
pro vfiirpadone, Non düudtcanscorpus domm. Si acçipiens,
quafi communem cibum. Ideo interVos multi infirmi, & im-
becilftsyérdorniiuntmpfttiTtibus ex caufis infirmitates Corporales
ëueniunt: àutëx tentadone: vt Iob,& Tobiæ i aut
ex peccato,ficut Iofaphat, qui in præfenti irguuntur ab A-
poftolo:autèxnegligentia,velaUquaintemperatiavt Ti-
m othe o , & qui iubentur medicu ho norare,huic folæ eau (æ
poteft humana medicina prodeffe, ex qua etiiuö negligen-
tia velaliocafù mon homines pofïunt , ficut feriptum eft,
Iuftus quacunque morte præuentus fuerit. &iterum,Noli
effe durus, ne monads non in tûo tempore. Quod.quâuis,
pibliotb.Vet.Patr.Tom.6.Pars i.
nod fit fine Dei permifïu,noh fit tarnen eius imperio fed fit
eius iuftoiudiciö. Brat pcfcfènsCorrcptió, & punc eft: fed
n o n intelligimus, & putamus cofuetudinis efie,quod pulp
s eft, quia multi hoc paduntur^ QuoAji nofmetipfos iudica-
remus,non utique diiiidicaremur, Si nos agnofeeremus. Dum
iudickmur,autem, a domino Corripimur, v t non cum hoc mudo da-
«ew«r.Gorrëptio paterna: pietads eft,vtpcemtentiam aga-
mus, h e in sternum dahinemur cüm fidelibus:tnundi.ir<*fl;
fratres met, cum conuenitis ad manducOndum, inaitem expettate.
Si quit efimt, Uorni manducet, Quia qui primus vëniflèt, offc-
rebatur illi j 8c comedebat 8c abibat. Vt non in iudkium co-
ueniaris. In iudicio conueniebant, non in fandtificadone.
Xlatera autem, cumnouero, dtfponam. De ipfis mv fteriis. >
Defpiritualibus autem. Gtefeeute fide, gratia linguatum
rninuebatur,,quapropterinfidefesacceperant t hinc teifeo
plurimicontriftati, coeperuiitadhuchahc gratia habehti-
bus inuiderc,putantes hoc maius effe omnibus charifhiati-
bus. Nolo vos ignorarefratres. Satis autem quoniam turn Rentes
ejfetip.Noloignoretis rationem Adfimulachramuta.. Secü-
dum Prophecam dicentem,Similes illis fiant quiïadunt ea>
& qui'confidunt in eis, quae func-fiue voce inienfifeilia Pto-
ut ducebamim euntes A magis,Vel amfpicibus idoloriim.r<fro
nota vobis facto, quod nemo infpiritu Dei l&quens, dicit anathema
Ieiu.Ideo vtjram nonfitis irrationabiles, & thobiles: ctlm
religione ehim debeds & morés miitare,& feire veftrs fi-
dei rationem-. Et nemo pot efi dicere,dommus lefes, nifi infpiritu
fantlo. Qupmodo ergo donhnus hon cogniturus opera-#
rips iniquos? quamuis enirh dbminumfint confe(fi,&^ipfe
Apoftoiusra6dsDeumncgadCohfirmattHoceft,nemo in
fpiritu fanéto poteft dicere dómihum,nifiqiii eum intcjge,
& fidehter Deumhominem cónfitetut, & fecundura una-
quanq; fubftantiam, 8c squalem, patri, 8c minorem patre.i
Diuiftones verogratiarum funt idem autem fpiritas.' Hoe eft lin-;
.guaru, vel diuerfarum rerum, q u s fpiritus fantftus fua vo-|
lilntate diftribuic^quomodo Vere Deus. Et diuiftones mini-
’ftrationu funt: idem autem döminus. Q uamuis proprie con tra
Macedonium faciat, qui fpidcü fan'étu Deunegat: diccndo
éni m femper idenij oftendic fe omnia de fpiritufah&o- di-
ccre: tartien&corttra Afrianos non mediocre eftargumen-
tu,qui de hoc femper caluniantur, qu od pater primum no-
minëcür, fecund o filius, tertio fpiritus fan&us. Hie auteni
iftöprdiné dëmutauit,. Vultautem hie oftendere, gcadam
diuini fpiritus, non ipfum ëlfe dii^isu: hoceft.minifterioru
ecclefix doótrina:, & exterorum dona largiri. Et diuiftones
operationUm funt: idem veto Deus,qui operator omn 'a in omnibus.
QUibuS virtutes operabantur. khif«/^; autem datur manife-
ftatio fpiritus advtditatem. Siue credentium , fiue incredu-
lorh, vt credant.^/zi q.itd.m perfpiritum daturfermo fapientia.
Vtappareatillüfpiritu S. habere, quia Depaccipitfapieu-
ria.dufineluo labore,&.cpgitatuloquetuf,&:nemoiUipo-
Cerit reiiftere^icutStephano. Sapientia eft fapienter,& ap-
te,&radonabiliter ioqui.&poffe difierere,&docere quod
hoffet: Sapientia poteft intelligi diuina noffe : feientia humana.
lteinaliter: Ab hominibusira difeerni probabiliter
fblent, quod fapientia perdneat ad intelleótum sterno-
rum: feientia véro ad ea q u * fenfibus cordis experimur.
Sed &fi ita eft alia efticiehria Dei, 8C norveiufdem generis,
cuius ifta eft q u s hominum dicicur: ficut etiaJpfum quod
Deas dicitur, longe aliud eft,quam quomodo homines di-
cunturDii:ficutetiamcum dicimusiraDeicumnullaper-
turbadoinDeum.cadat: V ndeinlibris contra Acadpmi-
cos ad R.omanianum: Non enim nunc primo auditis fapi-
entiam effe rerum humanarum diuinarumque feientiam.
Itempoft alia: Aut cum rerum humanarum lefetia dicitur,
ea dicitur, qua quifq-, nouit, vel quot vel quales fiindos ha-
beam us .vel quid auri quid argenti: fed ilia eft humanaru
re rum feientia, q u s nouit lumen prudeutis, temperands
decusjfortitudinis robur,iuftid^fan(ftitate,H®cenim funt»
qua: nullam fortunam meruens, vere noftra dicere aude-
mus: q u s fi Albicerius ilfe didiciffet, nunquam,mihi cre-
ditë, tam luxurioft deformiterq; vixiftec. Alii aut efir mo ft i-
entufecundum cundemfpi itmn Scientia eft my.fteriorum le-
gis, apt feire pra-reriia, ec de futuris sftimare. Sapienriarai-
hi vidctureffe rerum humanarum, & diuinarum , q u « ad
beatam vitam perdneac.non foienria foluth.fed edam dili-
F gens *
H
ÂngùÂiiU
l i b r o p t i i n
l i b i o , p a u l o
'poli.