d io n en o n potuit,ante pedes&nddforrisfèpulchrum fi.
iium deuotus expofiiit.Qui per dies aliquos oratiöhi Vacâs,
fàndi auxilium pofcés,amota debilitate iânitaùreftituitor,
ficq;cum genitore domiincolumis reftitutus eft.
De homme qui eer am tranfmijih
C A P. XV.
IN Anfcienfîqùoqùèterricorio'erat homo Coeleftis nomine,
cui mukaerant apum al near ia,ex quibus cum examen
egreflum alta confondenslonga competeret, ille
I fèquens, nullum prorfus fucipiendi obrineret effedupi»
proftratus folô S .Martini inuocat nomen dicens: Si virtiis
tpa beatiffime Côfèfîpr fipc exame rçrinere voluerit,eurn-,
que ditiehi meæ reddidetit,qu$ impófteru efooprocrcata
fueririt,rnel vfibus rneis fiimarh, teram veroad luminaria
bafilicçtuæcitm pmni ïbliditate dirigaïn:Hæc eftatüs£çum
adhuc terçæ decumberet, ftati m exam en apum fii per vnam
arbulailamjquæ viro ^atpraxiina,decidic & ihfeditjeolle-,
d ûm q ;& in alueolo reconçÜtumretuli. De quo infra duo s
aut tres annus malta çongregauit. Exqüibuseumîamàhi-’1
pliüs qüam ducencaS cet* libras aggtegatas habefèt, rumor
holbiitatis obortus eft. At ille ne‘votum iuiira pèrire '
cerneretjceram foflà fiumo op'erifi t. Pâceqüoque reddita,
diaçonem Yf eam petereraecérfi uic.Erat tune cum.ec ptièr,
qui rem gràuiffimum perfèrebat dölorem.' C^niaccèdes
Virum, & aognofons aboreeius quaegefta ffietant,cefam
qu*in terra latebatdetegiiubet. Puer veto qui dolotem
quem diximnspatiebatu r,aecepro iarculo vt terramfode-
ret,ait: Situ propitftis es fàiide Martine ad hoemuhus ho-
minisaipicienduin,çontingatviraistuatenes metis, &fit :
mifiifàlüs cum hancdetexcro eeram. Ctiiiîq; percuffifïet
iàrculo Krram,fonüit oflïculümTehum emsj&iftatim om-s
nis doloïablatus elfi-Sicq;incoliimis cum hac eéra beat»
baùlicæpra'fentatus ëft.
Depùellacceca. :
c a p . x v n i .
T T Vins etenirrt vrbis tërritorij puella Vigiogundis voca-
A Abulpjfîmili Cônditione cioecamr.pudîèiiiirt cumréli-
quis puerilis per ftràca vrbis ludum exercehdo difciirreretî
venti violentiapuluerèèlèuacôirnpleuit 0 culosèius. Quæ
ftatim doloribus vexata petfit parentes ,"vt eam aa bafili-
cam fàndi Martini deduceren t Quo fa d ö ,protinus vt bra-
tionemproea fuderpnt, illuminata eft. Nobis quoqueter
grédientibus de fandis miflàhim folenmis^cçurréruntfi-4
mülpræfatus pueratque puellardicentesïçipfà horÿ lumi-
na viirtute bead Antiftitis refopifle; Quodmobis magriuhi
præftitit gatidium,credenribus,qtiQd nos: Virrus beati con-
feflpris vifitare digfiatafit.
De contralto & coco. $
C A P . X IX . i
T ftôneiisàutern quidam ex iiftàntia îua membris debfi
i-'lisja cc édente febre cæcatus eft :fèdad luperioremyér'
niens ftftiuiratèmjdire^is mëmbris,lumirte tamen adhuc
dènmtb dilceftit. Sèd cum ad hancitèrum regréllus fuilftt
fölèrinitatèm, exempris tenebris lumen’ei clarumç'xoritur.
îtenideaijiocàCQ*
c a p . XX. ; \
T Nhacetiam fèftiuitate & Lendaidns feruus EmnériNâ-
Anetiçæ vrbis diàconi,cum perlèx. annos cæcitâtis füiffet
cathçnà cbn ftci<5tus,ad baftlicam accqdjensvirtutè heâti cô--
fèlibris iÜunïinatus éftî Per vifiopem énim lomnij ammo-
nitusfuerac, vt huiiis ân d ti auxilia flagitaret Antiftitis, ■{ :
De EulogHe qua quidam ciuis Turoniçus füfiulit.
, CAP» XX L -
i De abfolütione vintti.
C A P t X VI.
<r I Omaqiridam vrbis T uronic^ iudid culpabilis extitit.<
A -lQ u em in vinculacompadtumcuftodiri pr£ecepit.Ad-
uenieritibus autem diebus iandtis dominicx reiurreótio-
nis,iu(ïit eum iudex in vlterius Ligeris fluuij littus, in alia'
retrudi euftodia. Ducebatur ergo nonIblum cathenis col-
la reuin<£tus,verometiam poft cergum manibus colligatis.
Cumque ad ripam nominati amnis aduenillèt, & iiaui-
gium quo tranfire debérënr pra;ftolarehtu.r,atque ille lan-
ébMattiniauxilium incelDbihterflagicaret , viium eftré-
pente cuftödibus quali ab aliquo eapice verberati fuiflent.
1-rqtü\usque in terramruuntjac catnenaj qü^ viniftum re-
n eb ^ it hominem cönfra&a: iünt. Laxa«yero corrigis dé
manibus fuliiun tur.Iple aim m liberumlefentiensdecum-
benribus adhuc^ft)lo hominibus'ièceflïtabeis , &fan£be
eccleiia:iimeningre(mseft, licqueaiudicelaxatur. Fere-
bant enipinonnullihisdiebus Sc apud Pi<ftaueh/èm vrbé
vin^bs ergaftulo carceréli Fuide refolutos. Quodambigi
nonpbteft,%quia confeflbri^ virtusytranque vfbemTÊê^is
potuit illuftrare miraculisi,.
De puero cceco.
G A P . XVII»
BVérulüsp^tuulus nomine Lendpiialdus, ierüu^cüiup-
A dam Bauaeleifide vico Ahdégauenfi, cui crpmo aiiti-
quitas nbmen indidit. Poftquam renatus ex aqua 8t Ipiritti
lanótoeum reliquis infantibits ludum in pl^tea cxercens,
vt xtas iUapatitur, hue ilfucque dilcurreret, iubicpcoih-
motuscum impetuventus, depuluerem eleuans, oculos
infamisimpleuic. Qui cum ciccitatepercuflus, doloribus
cruóiaretur, appanuc auiae eius virqüidam per fomniutn
taliter eam inftruens» Vadead bafilicam fan&i Martini,re-'
cipietviium puerifte. Necmorata mulier fidé plens vénit
adfèftjuitatem beati viri, redpitque illumi-
natumvirtuce pontificisne-
_ potemfuum.
Vid^in de ciuibus Turonicis, "diim ad gregis, prope-
raretpccurlum, vas cumyino,vniMnquepanemad fe-
pulchrum vnamanlurus ho&e depoftiitfirc Icilicetin itine-
re pofitus hoc haberet lalutis praftdium. Qgibus ejeinde.
ailumpris iter carpere co2pit,Faftum eft autern vt metatum
requirens^norniiiis cuiuldamingredereturhpipicium.De
poftnsquefircintS',muherqua*nabebatipiritumimmun-
diim beati Martiniaduentum yocib^is immenfisannuncia-
rig ccepit& dicere t'Qjnd nos per/equeris ^ntfte', quid nos.
chjcias feme Dei ? Tunc holp'cs illequi yencrat, acceptd
calit e , p^ululuroque vini de illo v a^ auferens, ftufta be-
nedi^H pahis effra&aippfuit in eo. Qgodivbi mijlier, ilia
q u x debacchabaturaccepit.mpxcumfinguineeiebto d i -
monio laluata eft. Aliain eodem loco mulier qua: diu a fri-
gore FeBrium4grptabat,accepto.abhac benediiftione mo-
aico pariisjUloit vt liimpfit, lanataeft»
De;contralto direlto. •
: C A P. JXXII.
Sliriillimuis incolaBaiocafinus cuminrtirepofttftsppe-
raretiir quiddahi j' eottimbto yento paiiorb percullus,
trembre ccepit,ac membris omnibus deffitui. Vocifera^
ri etiam,& Itbi mbrtemimminere reftabatur* Intcrea con-*
currentibus vicinis ad Ipedaculillti, per iter ipfe inter vo-’
ces & vlujatus, contradis neruis debftiratur ad integrum/
& npn fblumei ylusVauriumdenegatUr,yeruttieuam &S-
pfolumihe cariiit Pculorum. Ebftquindecim vero annos
dnm'iii KaCinfelieitatedegeret, ad feftiiiitatem landi Martini
aduehiens, folidatis membris oculisque receptis, ab-
feeftitj*
pe Idea ac debili fanatis. * >J
C AP» XXI l L
MEc dilumfti Virtutemulier Ermigundus.Andegauien^-
fis ciuis,vici ihcblaErohiefis, cotra^taac c*<^ in had
feftiuitatedire<fta,illuminataqj difeeffi t.Sed ^dCharimun-
| dusex Bfifcillamidebilis veniens, virtute beati Antiftitjs
l : fefntegrattfS eft. ' :
De p luris
6oj
negodatore, tern miraculipro^enifle, fie retujit.pumiin-’
quit, Metis accdfiftëm. inte/r^gauitme qu.idain negocia-
torvnde venirem.Dixi:De Pidauis.Dixit mihi/S.ialijad ba-
filicam ^.Martini Turonis occurriflèm. Dixiquod dum in
Auftriaambulatem.vrbi me ptóiènraffèm. Dixit mifiiqua-
le beneficium domini Martiniiènlèrat. Dum enfin Metis
fidém negodaiïèt, & ad pon tem Metis applicuillèt, dixit:
Doinine Martine^me & puerulbs meos quos habeo,&na-
üiculammeam tibicommendo. Interhxc recubantesin
naui condormiuimtis. M ane excitans me cu puerulis,quo$
mecum habebam, inuenimus nos ante portam Treueri-
cam,nefcietes qiiomodo veniflemus, qui nos adhuc Metis
credebamus confiftere,qua ratione nauigatum eft, aut vo-
latum, folacommendatione beati Martini, nec fluuium
fenfiflemus, ScMoiella tunefieuientes vndas naufragase-
Uitaftemus, &quod latis eft mirabile, quomodo int^r faxa
nobturno tempore praterifiemus incolumes , nonnauta
Vigilante, nonvento flantempn remo ducente.
De virtutibus Lococ'tugenfis monajlerij.
x 'C A P . X X X '
' I ' Empote ppft habico cum’ vlque Pidauam acqefllfle-
A mus vrbem,libuitgratia tantum orationis monafterifi
Locodagenfe adire , quo cpngregatam monachorum caf
teraam locauerat4vir beatus. Ibi enim morraumprimunji
fufcitalle leginny&exilload epiicbpatum dudus (cribituf.
Ergo defideraturn ego expetens locum,proftemofiad can-
cellos anguli.in quo d id tu t defundi ipiritum reduxifle.
Pofteffulas vero com oratione ladirymas,aceelebratas fo-
lemiitermiflas,percandorabbatemfialiquidibiDominus
miraculum oftëndiftèt. Aftèruitque ille coram,qui aderat,
fratribus, plerunqueibi iUuminari ccetos, aedebiles rein-
tegrari.Quid tarnen nuper fit geftum,inquit, ibi Domine,
quiafbllicité inqiiiris êuöluam.Muliér quaedam vicina loci
huius,paralyfi humore perculla,officiu membroru omniu
vlquequaquéperdidérat. QuSïcarrucs impofita,kduobus
trahentibus férebatur, vtcircumiens domos diuma ftipe,
inopise Cax ejtpleret neceffitatem. Ergo dum delataad hue
locum pauiméntöproftérnitur,lento conamine accedens,
velum quod/andum tegebat canceUum deuötê oiculatur
dicens:Hic té.beate Cofeflbr adeflè credo, hictemortuum
fiifcicafle teftificor. Confido enim quod fi volueris poteris
'fne faluare, aclanitati refticuere„ficut quodam diruptis,in-
ferni faucibus, defundi anim^m eduxifti. H^c efFata genas
lachrymis rigabat vberrim aeftatirn impletaoratione,quic-
quid arid u m , quicquid contradiim, quicquid difiblutum
Fiuc, reintegratum eftmulieri in corpore a beati Antiftitis
virtute. Simili forte & alius parahticusad hoc accedens
monafterium, vt velum ipfius cancelliatdgit,amotapmni
debilitate lanusablceflit. Diftat autem ab vrbe Pidaua
quafi ftadiis quadraginta.
Defontequem orationefanclus, vt oriretur,obtinuit.
C A P . X X X I.
g Xinde egrefti,Sandonicu territorium ingrelfi fumus:
Cumqj in quoda conuiuio de beati Martini virtutibus
Fabularemur, fixe mihiynus de ciuibu s , affirmantibus alij
vera éfte retulit.Naiogialo villa eft in hoc territorio fita. Ad
qua cumfandus Martinus adhuc luperftesin corpore adire
t , obuium habuic virum exhibentem aquam cum vaicu-
lo. Eratenimputeus ille de quo hancexbibebar, fitusin
yalle quafi inüle p^lfusa vijla,& ex.ep incola: haufta defbre-
bant aquam.Tunc ait vir Dei hominiaquam Ferenri.Quae-
fo dilediilime con tine manum tuam, & huic afello cui le-
deo, paululum aqua; ad bibendum indulge. Q u i ait:Si ne-
ceftarium ducis animal tuum adaquare, accede ad puteum,
&hauriens dabisei. Nam ego quód cum labore., detuli,
non prjebebo. Et hxc dicens prateriit. Quodifcedehte,
yenit protinus mulier,&ipla deFerens aquam in vlna, dixit-
que ei-fimiliter vir pefiQuaeillico ei ac ft R ebecca quonda
audiens nuncium Dei, & ribi prabebo ait: &afino mo po-
tum,nec mihilabor eft vt hauria.Tantum voluntas tua nat,
quiiterpereens neceffitatem pateris.Et depofito de vlnis i
valculp dealt afinoillius bibere, Q u o Faélo, itetum haufta
E e e 3 aqw ,
Deplurimii u tu inerguminUqucfanatie. *
CAP. XXIV.
IN huius etiam folennitatis virtute, nonnulli eo opérante
Chrifti gratiam pr^fenferunt. Nam Leodomundus
poft feptem annoSad bafilicam præfati Antiftitis
~n(upet alij cæd in tuu
ntiftitis receperui
Veniens,yifiim recipit.Iniupet cæci hac Feftiuitate vi-
Fumper opem beati Antiftitis receperunt, & inergumini
pleri'que mundarifimt.
De puella à febrefanata.
CAP. XXV.
T Eonis presbyteri noftri vernacula, curp ad villulamvbi
JU<proximam, parentalibus vlnis deportata fecelïiÏÏèt, vl
.Febris opprimitur, & die ac noble valde commota,in m orris
diferimine cernitur. Quam videos presbyterexanimari
viplenria morbi ; noble afcenlb equo , ad bafilicam finbli
caffelForis âcceflît, puliànsque oftium cellulae,in quaÆdi-
tuusquielcebac,virum luicitare nequiuit. Cumquebalili-
cam ian d i ingredinô valeret,coram abfeinda fepulchrifu-
dit orationem, collegitqj parum de puluere terrerto,quod
iecum fide plenus euexit, eumque dilutum, vt puellulæ ad
bibendum protulit, protinus Febris abfeeffit.
De careerartjs abfolutis.
CAP. XXVI.
FVetat nobis caufà quæda, Childeberti regis adiré præ-
fèntiam. Pergentibus quoque nobis,iter per pagu Ke-
menlem aggreffi fiimus » reperimulque hominem 4 ue” ", j
dam qui nobis relatu patefecit,pateFa6fcum carceitm huius
vrbis, in quo inter reliquoS vinwos huitis famulus tenebam
r,Martini virtute fiiiffe,vmausqueergaftüloabfolutos,'
liberoique abFceffifle. Erat homini caf Cer ita te d u s , vt fu-
per ft rue ljgnbrum,apes validi fuperpofitipalpitarenturjac
defuper qui eoFdem opprimèrent, infignes Fuetant lapidés
collocati. Nihilominus oftiumcarceris, feraferro mu-'
nita,obduâa clâue peflulo obfèrabatur, fed virtu^ Antifti-
ris,vtipfe relator afleruit,,lapides dimouit, dèiecit pulpita,
cathenas confregit, & trabem qua; cunblorum coartabac
pedes aperuit, acneçrefèrato, homines per aera fubleita-
tosjforis te«fto patente produxit dicens:Ego fuin Martinus
miles Chrifti, abfblutor vefter, Abfcedite in pace & abite
Fecuri. Sedçum nos ad regem accedéntes, huius viftutis
diffamaremus miraculum, affirmauit rex, quofdam ex his
quiabfoluri fuerant adle vènifTé,atque compofitionem fiF
eo debitam, quam illifremm vocant, 'afe fuiffe reis indiil-
ram.Hocautem fe&um eft ante quatuor feftiuitatis dies,in
anno memorari régis Fexto decimo.
De feruo Montchij Èpifcopi a debilitate fanato.
c a p: XXVII.
ADueniçnteautem Fefto beatiMarriniMonichiusNan-
netieorumPontifex,ad bafilicam fanbli aduenit,exhi-
bensfecum puemrn membris diflolutuminomine Baude-
gifillum. Gclebratisigiturfolenniis fan£ti,hunc artubus
reftituris, feeum reduxicincolumem.
De Claudijregalis Cancellarij febre.
CAP. XXVII!.
NObis quoque cumrege morantibus, Claudius quidam
eXCâcellariis regalibus à fébre corripitur. Cum-
que cibumporamque nimiaoppreflus fébte éxhorrurftet,
nobis quae pariebatur quàéftus eft, dilutumque puluerem,
quem de fanbto beatifèpulchro pro faluatione leuauimus,
vt haufit, mox compreffi febre fanatus eft.
De eo quod Agnes PiUauenJis abbattjfa de nauta retuUu
CAP. XXIX.
TTEne rabilis vero AenesPidbuarum Sandimonialium