Men kan ook staafjes van dezelfde stof, maar van verschillende afmetingen, met
elkander vergelijken en vindt dan, dat als zij gelijkvormig zijn — dit woord .in
mathematischen zin genomen — er geen intensiteitsverschil waar te nemen is;
terwijl dit wel het geval is, als beide öf alleen in dikte, öf alleen in lengte eenig-
zins aanmerkelijk verschillen.
De methode is gevoelig genoeg om het verschil in geleidingsvermogen van hout
in richtingen, evenwijdig met en loodrecht op die der vezelen, duidelijk Waarneembaar
te maken. Zelfs kan men, na eens den invloed der afmetingen te hebben gevonden
— HESEHHS geeft de uitkomst van zijne proefnemingen dienaangaande —
de verhouding dier geleidingsvermogens althans benaderend numerisch bepalen, door
te onderzoeken welke afmetingen men aan staafjes van hetzelfde hout, .waarin de
voortplanting in het eene in de eene' en in hel andere in de andere richting geschiedt.,.
geven moet om uit den klankbodem tonen van dezelfde sterkte te verkrijgen
door beide.
Tot zoover HESEHTJS. Het is bekend,- dat wanneer men op zulk een klankbodem
een glazen buis van drie centimeters of meer middellijn bevestigt en die met water
vult, de toon van de trillende stemvork duidelijk hoorbaar wordt, zoodra men een
aan haren steel geschroefd voeije van hard hout,met het water in aanraking brengt,
al is de buis ook meer dan een meter lang. Het is hierbij echter. zeer mogelijk, dat
de voortplanting der trillingen voornamelijk, zoo,"niet. bijna uitsluitend,-door het .
glas geschiedt. Men zou dit kunnen onderzoeken, door'in pla,ats van glas, gevulca-
niseerde caoutchouc voor die buis te nemen. Bleek het dan hierbij, dat hef'water
een belangrijk aandeel had aan de voortplanting, dan zóu men op dezelfde wijze,
als die hesehtjs voor de vaste stoffen aangeeft gjpok het geleidingsvermogen van
verschillende vloeistoffen voor geluidstrillingen kunnen onderzoeken. LN.
De beweging van de trilplaat in den telefoonj^ a Door den heer meecadieb,
was reeds vroeger aangetoond, dat de trilplaat van den telefoon twee soorten van
beweging maakt, die gelijktijdig bestaan blijven. In de eerste plaats de bewegingen,
die onafhankelijk zijn van den vorm van die plaat, de-zuivere resonnäntie-bewe-
gingen; deze, zijn het waardoor die plaat alle tonen kan teruggeven. In de tweede
plaats de bewegingen van de plaat als een geheel, die overeenkomen met haren
grondtoon en de harmonische boventonen van, dege; zij zijn afhankelijk van den vorm ,
de samenstelling en.de veerkracht van de plaat. Met het oog op het overbrengen
van muziek en van het gesproken woord werken zij nadeelig; daar toch die eigen
tonen slechts zeer toevallig samenvallen met die, welke de instrumenten of de stem
voortbrengen, bederven zij den klank er van.
Om nu het bestaan van beiderlei soorten van beweging buiten allen twijfel te
stellen, heeft de heer mercadieb, een middel uitgedacht om naar willekeur deze of
gene soort de overhand te geven. Daartoe laat hij de trilplaat, in plaats dat 'die,
als naar gewoonte, langs den rand is ingesleten, "rusten op drie punten van den
omtrek, die bij een cirkelvormige plaat de lijn der knoopen van zijn eersten harmonischen
boventoon vormt. In dat geval hebben de transversale bewegingen deimate
de overhand, dat de telefoon van alle door eenig muziekinstrument voortgebrachte
tonen slechts éé.nen krachtig .teruggeeft, en wel, den eersten harmonischen boventoon
van de trilplaat. Hij is dus een ware wtoztotelefoon.
Wil men, omgekeerd, de moleculaire resohnantie-bewegingen de overhand geven,— wil
men van het instrument een waren patz telefoon maken -e|, dan is daartoe niets meer
noodig dan dat men met de vingers-eenige punten van de plaat aanraakt of,
liever nog, dat men het oor stevig aandrukt tegen zijn midden. De telefoon geeft
dan alle tonen, de/eerste harmonische: boventoon daaronder begrepen, even sterk
terug. (Aead. des Sciences de Paris'. Séance du 4 avril 1887). ■ v. d . v.
SCHEIKUNDE.
Gekristalliseerde stoffen uit eene sodafabriek. — o. bammelsbebo geeft
{Jourri. fü r prakt. Chem.N&Ue Folge 35, 97) eéhe‘ beschrijving van een aantal
gekristalliseerde stoffen',''die in eene södafabriek volgens LEBLANC te Schönebeck
waren-gevormd. Draai gekristalliseerd ijzerglans en magneëtijzersteen werden in den
sulphaatoven gevonden'; zij waren waarschijnlijk doof ontleding van gasvormig
ferrichloride' door waterdamp Ontstaan. Groene kristallen van een trisilikaat van
aluminium en calcium vermengd met calciumsulphide waren door de werking van
kiézelzuur en aluin'aarde op de ruwe soda gevormd; hiermede isomorphe zouten
werden meer dan ééns in hoögoverislakken gezien. Witte naald- of vedervormige
kristallen van calciumsilikaat Ca3Si20y werden in blaasvormige holten in de verhitte
ruwe soda gevormd. Niet het minst merkwaardig waren witte oktaêdrische kristallen,
diè; aan de lucht spoedig tot een wit poeder uitéenvielen en die waarschijnlijk
eerst uitzuiver calciumhydroxyde hebben bestaan. Verder wordt nog over kristallen
van glaubèfiet Na2S04 + CaS04, van gay-lussiet Na2C03 + CaG03 + 5aq (hiervan
hadden zich zeer zuivere kristallen gevormd aan den bodem van ijzeren buizen, waardoor
de geklaarde, 'loog naar de pannen werd gevoerd, en aan den kant van een
pan, die aan afkoeling blootgesteld was), ‘ van sÜikocarbonaten van natrium, calcium
en aluminium (de samenstelling van het geheele mengsel beantwoordt aan de formule
Na13Ca6Al4(CSi)210 38.+ 30aq; de kristallen vormen zich vooral in de vaten, waarin
de loog geklaard wordt)' en van gele'en.roode oktaêdrische kristallen, die hoofdzakelijk
uit natriumfluoride eri 'natriumphospbaat bestaan en 1,2 pet. k 1,3 pet. vana-
dienzuur bevatten. ' : , D. v. c.
Ontleding van aethers. —: De omstandigheden, waaronder de ontleding van
samengestelde aethers plaats heeft, worden in den laatsten tijd uit zeer onderscheiden
Oogpunt onderzocht»:,::
Wilh. ostwald (Joum. prakt. Chem. Neue Folge 35, 112) herhaalde de proeven
van REICHEB aangaande de snelheid ■ der verzeéping van aethylacetaat door kalium-
en natriumhydroxyde . en voegde daarbij nieuwe bepalingen omtrent eene dergelijke