luchtlagen door de luchtreizigers| zoowel als op de bergen het zoogenoemde'
»mal de montagne” , wordt ondervonden.
Bene lucht van 1/i atmospheer spanning moet, volgens het voorgaande
, zonder schadelijke uitwerking voor het leven zijn, wanneer
de partiëele zuurstof-spanning slechts, normaal is , wanneer zij dus
slechts de gewone absolute hoeveelheid zuurstof bevat, d. i. eene be-
trekkelijke hoeveelheid van 4 X 21 pet. of 84 pet. in plaats van 21 pet.
De toepassing ligt voor de hand. Een luchtreiziger, die zich tegen
de schadelijke gevolgen der ijle lucht wil vrijwaren , neemt den noodigen
voorraad zuurstof mede en ademt deze in , zoodra hij den invloed zijner
hooggeplaatste positie begint te ondervinden. Evenals■ s e o t j i n bij zijne
onderzoekingen met l a v o i s i e r , onderwierp ook p a t j l b e r t zichzelven
meermalen aan de proefneming. Bij eene dezer proeven daalde de
spanning in zijn hermetisch gesloten ■ cylinder tot 246 mM., eene
spanning, die aan eene hoogte van 9000 M. beantwoordt, hooger dan
de hoogste top van het Himalay-a-gebergte; zoolang echter de proefnemer
de zuurstof van zijn réservoir inademde, ondervond hij niet de
minste onaangename gewaarwording.
P a u l b e r t onderzocht ook den invloed van lucht hij spanningen
van meer dan ééne atmospheer, eene zaak van practisch belang voor
allen, die bij zoogenoemde pneumatische fundeeringen van rivierpijlers
betrokken zijn. Bij deze wijze van bouwen verricht do werkman zijn
arbeid in een koker, die watervrij gehouden wordt door middel van
samengeperste lucht, welker spanning soms tot 5 atmospheren bedraagt.
Aanvankelijk brengt de vermeerdering der luchtdrukking eene
verzadiging van de haemoglobine met. zuurstof teweeg; doch neemt
de drukking nog.verder toe, dan wordt e r r volgens de wetten dep
absorptie, eene zekere hoeveelheid vrije zuurstof in het bloed geperst.
De lucht bevat echter ook stikstof, van welk neutraal gas, onder de
gewone omstandigheden, 1,8 pet. (volum.) in het bloed geabsorbeerd,
niet scheikundig gebonden is. Onder de verhoogde uitwendige drukking
neemt de hoeveelheid geabsorbeerde stikstof aanzienlijk toe. Wordt nu
de drukking plotseling tot haar gewoon bedrag teruggebracht, dan
kan deze neutrale stikstof, juist wegens hare neutraliteit, door mechanische
werking doodelijk worden. Het lichaam is dan namelijk te vergelijken
bij eene »kogelflesch”, die geopend wordt. Zoolang de kogel
den hals der flesch verstopt, blijft, onder de hooge spanning van het
tusschen kogel en vloeistof aanwezige koolzuur, eene zekere hoeveelheid
koolzuur in het water geabsorbeerd, waarvan nen gedeelte on-
middellijk ontwijkt, wanneer de kogel verwijderd wordt en dien ten
gevolge de spanning boven de vloeistof tot die eener atmospheer daalt.
Zoo wordt, onder overeenkomstige omstandigheden, de in het bloed
geabsorbeerde stikstof vrij in den vorm van gasbellen, die de circulatie
stremmen en daardoor de meest ingrijpende stoornissen teweeg
kunnen brengen. Deze kunnen vermeden of althans verminderd worden
door de decompressie, den overgang der lucht van hoogere tot lagere
spanning, trapsgewijs te doen plaats hebben*. De invoering van dezen
maatregel in de praktijk is reeds met het beste gevolg bekroond.
Onderwerpt men mensch of dier aan eene luchtdrukking van meer
dan 5 atmospheren , dan ontstaan;, er stoornissen van eene geheel
andere orde en van gehegl anderen oorsprong; stoornissen, die achterwege
bleven, zelfs wanneer de drukking 20 atmospheren bedroeg,
indien de lucht slechts zeer arm aan zuurstof was, terwijl zij zich
in zuivere zuurstof bij eene drukking van 5 atmospheren in al bare
heftigheid openbaarden. »Het is dus,” zegt padl bert, »de zuurstof,
die wij in staat van beschuldiging moeten stellen ; zij is h e t, die bij
eene te hooge spanning het leven doodt. Ik heb lang geaarzeld, vóórdat
ik de pleegmoeder van alles wat leeft zoo hard beoordeelde;
haar op ééne lijn te stellen met een vergift, scheen mij eene zwarte
ondankbaarheid; toch ben ik er toe moeten komen.”
Alle levende wezens, ’t zij in de lucht of in het water levende, dier of
plant, samengesteld van bouw of uit ééne enkele cel bestaande, alle anatomische
elementen, ’tzij geïsoleerd, zooals de bloedlichaampjes, ’tzij tot weefsels
samengevoegd, sterven in eene.lucht, die voldoende is samengeperst.
Wordt door middel. van biergist in eene suikerhoudende vloeistof
gisting opgewekt, dan kan men deze doen ophouden door de spanning
der zuurstof, die met de vloeistof in aanraking is, voldoende
te vergrooten. Eenmaal opgehouden, is het met de gisting voor goed
gedaan, ook al wordt de spanning der zuurstof weder verminderd: de
levende gistcelléh zijn namelijk door de giftige werking van het gas gedood.
Eene gisting als de bovengenoemde is het, resultaat van de levenswerkzaamheid
der gistplantjes; er zijn echter gistingsprocessen bekend
, die het gevolg zijn van de aanwezigheid van zekere niet levende,
zelfs oplosbare zelfstandigheden , die met levensprocessen niets te maken
hebben. Gistings-processen van de laatste soort ondervinden onder den
invloed der verhoogde zuurstof-spanning geen belemmering.
De invloed;, dien de zuurstof onder verhoogde spanning uitoefent
op die gistingen, welke het resultaat van levensprocessen zijn, opent
een nieuw gezichtspunt tot beoordeeling van de werking der zuurstof
bij de respiratie onzer weefsels.