toen een fraai beeld, dat in de richting oost-west een afmeting had van 35' en in
de richting loodrecht daarop ~eene van 15'. Bij den zuidelijken rand daarvan vertoonde
zich een nevelster of nevelverdichting.
Later hebben zij bemerkt, dat deze nevelvlek door herscheel aan de Kaap de
Goede Hoop is ontdekt en in den catalogi door n° 1180 wordt aangeduid. (Acad.
des Sciences de Paris. Séance du 14 fevr. ’87). v. d v
Eene nieuwe bepalings-wijze van de constante der aberratie. Het is bekend
hoe langdurigen en ingespannen arbeid het bepalen van de constante der aberratie
vordert. Daarbij is dan nog het resultaat van dien arbeid aangedaan door tal van
fouten: toevallige van de waarneming, fouten die in de instrumenten, de uurwerken,
de persoonlijke fout hunnen oorsprong vinden , onzekerheden , die voortspruiten uit een
te weinig nauwkeurige kennis van praecessie en nutatie, onvoldoende kennis van de
-eigen beweging en de parallaxis der vaste sterren, enz. enz.
De heer loewt nu heeft eene methode uitgedacht, die aan al deze bezwaren
te gemoet komt. Daarbij bepaalt hij niet de absolute plaatsen der sterren; de methode
daarentegen is gegrond op de waarneming van verschillen, in plaats. Een dubbele
spiegel, die uit één stuk glas is vervaardigd, wordt voor het objectief van den
kijker geplaatst en zendt dit de stralen toe van twee sterren, die in onderscheiden
streken des hemels zijn geplaatst. De kleine angulaire_ afstand van de
twee nabij elkander staande beelden wordt vervolgens gemeten. Deze waarneming
wordt op verschillende, daartoe vooraf gekozen tijdstippen herhaald en de zoo ver-
kregen uitkómsten worden met elkander vergeleken. Het verschil der metingen geeft
een waarde, die van de constante een veelvoud is en niet afhangt van de fouten
van den kijker. Daarenboven is de boog, tusschen de twee sterren gemeten onafhankelijk
van praecessie en nutatie. Als de twee spiegels onder een hoek van iö;
gesteld zijn,^ zal men van twee in de ecliptica geplaatste sterren na drie maanden
een afstand verkrijgen, die gelijk is aan het dubbel en na zes maanden eenen, gelijk
aan het drievoud der gezochte constante.
De heer loewt geeft daarbij nog de middelen aan, die er toe kunnen leiden om
de uitzetting van den spiegel door temperatuurs-yerhooging te bepalen en bij de
einduitkomsten der waarneming in rekening te brengen. (Acad. des Sciences de Paris.
Séance du 17 janv. |87). ~ . v. d. v.
NATUURKUNDE.
Een waterstraal-luchtpomp. ,Gastot tissandieb. beschrijft in het fransche
tijdschrift La Nature,,'aflevering van 15 Januari 11., zulk een werktuig, gelijk het
door den bekenden instrumentmaker alvergniat wordt gemaakt en geleverd. Het
is bestemd om in een chemisch laboratorium te dienen bij elke bewerking die een
standvastige en binnen ruime grenzen te regelen aspiratie vereischt, kan ook de
lucht in een droogklok, waarvan men de werking versnellen wil , tot een vrij honger
graad van verdunning brengen, enz. Het werkt, aanhoudend en geregeld, enkel door
het openen van een, met de stedelijke waterleiding in verband slaande kraan. De
zeer'eenvoudige inrichting, waardoor heen nu het water stroomt om op zijnen weg
de lucht mede te voeren uit elk reservoir, dat daarmede door een zijdelings aangebrachte
buis in gemeenschap staat, kunnen wij hier, zonder afbeeldingen, niet
beschrijven. Laat het dus hier genoeg zijn te zeggen, dat zij geheel naar het beginsel
der injectoren van gifeard, of, om tot den oorsprong daarvan op te klimmen, naar
dat van dé »kraan van pelletan” is zamengesteld.
Bovendien beschrijft tissandieb. ook nog een toestel, bestemd om door dezelfde
waterleiding een aanhoudenden stroom van ?aamgeperste lucht te verkrijgen. Deze —
wij onthouden ons alweder om dezelfde reden van eene beschrijving daarvan — berust
op het beginsel van de bekende »trompes hydrauliques” zooals die, welke in
smeltwerken , waar men over weinig water met groot verval kan beschikken, den luchtstroom
voor de ovens leveren. Tissandieb. schijnt dit niet te hebben begrepen, althans
zijne beschrijving der werking van dezen toestel in zijn eigen tijdschrift is, men
zou haast kunnen zeggen, slordig.
Daar tissandieb. aan deze inrichtingen een vrij uitvoerig opstel met een groote
en drie kleinere afbeeldingen wijdt, schijnen zij in zijn vaderland nog weinig bekend
te zijn of althans weinig gebruikt te worden. In ons vaderland is dit, voor zoover
ons bekend is, ook het geval. Toch kunnen wij ten minste wat de eerste aangaat,
uit eigen ondervinding van een drietal jaren, getuigenis geven van de uitnemende
diensten, die zij ook in een physisch laboratorium en bij het onderwijs bewijzen
kunnen, en daarom meenden wij ze hier ter sprake te mogen brengen.
De hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Haarlem bezit namelijk sedert
dien tijd een waterstraal-luchtpomp van de gebr. korting te Hannover. Deze is geheel
en al op dezelfde wijze als de door tissandieb beschrevene ingericht en brengt
in een luchtklok, even ais bij de gewone luchtpompen op een plaat luchtdicht geplaatst,
binnen vrij korten tijd — voor een van omstreeks 4 liters inhoud binnen
tien minuten S eene verdunning der lucht te weeg, die voor verreweg de meeste
proeven, welke men gewoon is bij het onderwijs te doen, ruim voldoende is. En
dit op een wijze, die eiken docent, welke eens daarmede vertrouwd is, onmogelijk
weder vrede zal doen hebben met het gebruik van eene gewone luchtpomp. Men
opent de kraan der waterleiding, zoodra alles is gereed gemaakt en, terwijl men
rustig voortspreekt en de beteekenis toelicht van het verschijnsel, dat zich zal voordoen,
ontstaat dit, zonder eenige stoornis, zonder eenig intermittent geluid en vooral
zonder die pompbeweging, waarop — wij beroepen ons hier op de ondervinding van
al onze collega’s — de niet bijzonder intelligénten onder de leerlingen allicht méér
acht geven dan op het verschijnsel zelf en op de verklaring.
De grens van de verdunning, welke men met zulk een luchtpomp kan bereiken,
hangt in de eerste plaats van de temperatuur af. Het zal namelijk aan ieder dujde