eene voldoende bevolking kon gevoed zijn, beantwoordt hij door er op te wijzen,
dat Noorwegen in 60 jaren zijne bevolking verdubbeld heeft gezien, en toch nog
van 1835—1875 meer dan 150.000 landverhuizers heeft kunnen leveren. (Humboldt,
Februari 1887, S. 6 6 ) . D. l .
VERSCHEIDENHEDEN.
Voortplanting van aardschokken. — Tijdens de werkzaamheden, die dienden
om het lengteverschil te bepalen tusschen Berlijn, Breslau en Koningsbergen, merkte
men in den avond van den 2del' Augustus 1885, om 11 uur ongeveer aan die drie
plaatsen te gelijk eene merkwaardige beweging op van de bellen der niveau’s. Zij
duurde 15 minuten, met tusschenpoozen van vijf seconden; te Berlijn week de bel
i j l te .Breslau 4", te Koningsbergen 7" af. Eenige dagen later vernam men dat men
in Turkestan een hevige aardbeving had gevoeld, en wel, in den nacht tusschen
den Si™ en 3den Augustns. Dus had de schok in 24 minuten een afstand van 41
graden doorloopen, zoodat de voortplantings-snelheid meer dan 3 kilometers — 33 minuten
gaans ;-ee- per seconde bedroeg.
Onder meerdere dergelijke waarnemingen kunnen wij nog die vermelden, welke
op het observatorium te Pulkowa Rusland‘— zijn gedaan. Gedurende de laatste
25 jaren werd zoodanige beweging der niveau’s daar tienmaal opgemerkt. Een van
deze verschijnselen viel samen met een aardbeving op Malta, een met een dergelijk
natuurverschijnsel in Centraal-Azië en een met aardbevingen in Guatemala. Bij allen
moet de voortplantings-snelheid 3 1 4 kilometers per seconde hebben bedragen.
v. d . V.
Toeneming der bevolking in verschillende landen, vergeleken met Frankrijk.
— De eerste volkstelling in Frankrijk. zegt de heer A. chebVin , geschiedde
in 1801. Frankrijk had toen 27,349,003 inwoners. De laatste vijfjarige telling (Mei
1886) toont aan, dat er nu 38,218,903 zijn. Op die wijze voortgaande, zal de bevolking
van Frankrijk eerst in het jaar 2000 het dubbele van haar cijfer in 1801
bereiken. De jaarlijksche vermeerdering der bevolking op elke 1000 inwoners is thans
in Griekenland 12, in Nederland en Denemarken 10, in Engeland 9, in Duitschland
en Belgie 8, in Oostenrijk, Zweden, Noorwegen en Portugal 7, in Spanje 3, in
Frankrijk 2. In 1843 was de bevolking der steden 24 procent van de geheele bevolking
van Frankrijk; nu is zij 35 procent. Er zijn tien departementen, die thans
minder bevolkt zijn dan zij het in 1801 waren. Die treurige resultaten zijn het gevolg
van het geringe geboortecijfer, en dit wordt veroorzaakt door de onvruchtbaarheid
der huwelijken, wier cijfer overigens steeds toeneemt. Daarin is voor Frankrijk in
de toekomst een groot gevaar gelegen. (Revue Scientifique 12 Fevr. 1887 pag. 221).
D. L.
STERREKUNDE.
Een groote komeet aan den zuidelijken hemel. — Van Cordova (Z.-Amerika),
Melbourne en de Kaapstad zijn te Kiel berichten ontvangen, volgens welke aan die
plaatsen in de maand Januari, in het sterrebeeld de Kraanvogel, een groote komeet
is zichtbaar geweest. Dr. G IL L , directeur van de sterrewacht aan de Kaap,teekent
haar als een reusachtige streep, 35° lang, die aan de .zijde, welke naar de zon is toegekeerd
, smaller wordt en waarin van verdichting of kern geen spoor is te ontdekken.
Volgens eene voorloopige bepaling van de baan dezer komeet heeft men hier te
doen met eene van de groep der zeer weinig van de zon verwijderde kometen,
waartoe o. a. de kometen 1843 I , 1880 I en 1882 II behooren. v. d . v .
Nieuwe planeten. — Den 22sten Dec. 11. is door c. h. p . peteks te Clinton (V. S.)
en den 25’ten Februari door J. palisa te Weenen een nieuwe planeet ontdekt. De
nieuwelingen zijn in de rij der kleine planeten de 264ste en 265ste. v . d . v .
NATUURKUNDE.
Demonstratie van het verschil in geleidingsvermogen voor geluidstrillingen
in verschillende stoffen. — Hesehus (Journal de la socièté physico-chimique
russe XVII, p. 326) geeft daartoe het volgende middel aan. Men verschaft zich
staafjes, ter grootte en dikte van een gewoon potlood, van staal, glas, hout, gutta
percha, kurk en gevulcaniseerde caoutchouc. Men vereenigt deze bij drietallen door
een paar banden van laatstgenoemde stof en met lusschenplaatsing van buizen daarvan;
het laatste om te beletten dat de trillingen zich van het eene tot het andere staafje
voortplanten. Zulk een drietal plaatst men nu, rechtopstaande, op den klankbodem
van een stemvork van könig (eigenlijk van mabloie , diens voorganger), welke men
van dien klankbodem heeft afgeschroefd. Brengt men die vork nu in trilling en drukt
men haren steel achtereenvolgens op het boveneind van elk der drie staafjes — wat
na bijna onmerkbare tusschenpoos geschieden kan — dan bemerkt men een zeer
duidelijk hoorbaar verschil in intensiteit van den toon, dien de klankbodem geeft.
8