andere eilanden, en komen het naast aan den vogel die oor-
spronkelijk door Linnaeus beschreven werd onder den naam
van Alcedo Dea en afkomstig was van Ternate. Dit schijnt
dus aan te duiden dat de eilanden van de kleine keten die
parallel loopt met Halmaheira, eenige bijzondere soorten met
elkander gemeen hebben, een feit dat althans zeker voorkomt
in de insecten (s).
De bevolking van Kajoa boezemde mij veel belang in. Zij
is klaarblijkelijk een gemengd ras, dat zoowel tot de Maleiers
als de Papoea’s in betrekking staat en nauw verwant is met
de bevolking van Ternate en Halmaheira. Zij bezit eene bijzondere
taal, wel eenigszins gelijkend op die der naburige
eilanden, maar toch kennelijk onderscheiden. Zij belijdt thans
den Islam en is onderhoorig aan Ternate.
De eenige vruchten die men hier ziet, zijn de boommeloen
(Carica papaya (10)) en de ananas, daar de rotsige bodem
en het droge klimaat voor de vruchtenteelt niet günstig zijn.
Rijst, mai's en pisangs komen echter goed voort, ofschoon zij
van tijd tot tijd, gelijk in het ja a r van mijn bezoek, van de
droogte te lijden hebben. Er wordt een weinig katoen geteeld,
waarvan de vronwen sarongs weven. Er is op het eiland slechts
eene wel van goed water, gelegen in de nabijheid der landings-
plaats en waarvan de gansche bevolking komt drinken. De mannen
zijn geoefend in het maken van pranwen, die zij regelmatig
van de hand zetten, zoodat zij in een goecWoen zijn.
Na vijf dagen op Kajoa vertoefd te hebben, vervolgden wij
onze reis en kwamen weldra in de nauwe straten die tusschen
tal van eilanden door naar de hoofdplaats van Batj an voeren.
Des avonds kwamen wij aan eene vestiging van Galelaree-
zen ( " ) , inboorlingen van een district in het niterste Noorden
van Halmaheira en groote zwervers in dit gedeelte van den
Archipel. Zij bouwen groote en ruime vlerkprauwen (l2) , en
vestigen zieh op iedere kust of eiland dat hun aanstaat. Zij
✓
maken jacht op herten en wilde zwijnen, waarvan zij het
vleesch drogen, vangen schildpadden en tripang, veilen bos-
schen om rijst en maïs te planten, en leggen merkwaardige
geestkracht en vlijt aan den dag. Zij zijn wèlgevormd, licht
van kleur, groot en hebben Papoesche gelaatstrekken. Ik zag
nooit een volk dat met de afbeeldingen en beschrijvingen der
echte Polynesiërs van Tahiti en Hawaii meer overeenkomt.
Gedurende deze reis had ik meermalen gelegenheid mij ne
manschappen vuur te zien maken door middel van wrijving.
Een scherp stuk bamboe wordt bewogen over de bolle opper-
vlakte van een ander s tu k , waarin eerst een kleine kerf is
gemaakt. De wrijving, eerst langzaam, wordt trapsgewijze
sneller en eindelijk zeer snel, en het fijne stof dat wordt afge-
wreven, vat vuur en valt door de sp ie e t, die door de sterke
schuring uit de kerf ontstaan is. Dit werk, met handigheid
verricht, levert een spoedig en zeker resultaat. De Ternatanen
maken vuur met bamboe op eene andere wijze. Zij slaan op
de steenharde oppervlakte met een stuk gebroken porselein
en lokken er een vonk u it, die door een soort van tonder wordt
opgevangen.
Op den avond van den 21sten October bereikten wij onze
bestemming, na 12 dagen op reis te zijn geweest. Het was al
dien tijd fraai weder geweest, ofschoon bovenmatig warm.
Niet slechts had die tocht mij groot genot opgeleverd, maar
ik had ook eenige ondervinding opgedaan in het sturen van
booten tussphen eilandjes en koraalriffen, die mij in Staat stelde
naderhand veel grootere reizen van dezelfde soort te onderne-
men. Het dorp of de stad van Batjan ligt aan het binnenste
deel eener ruime en diepe baai, ter plaatse waar een smalle
landengte de noordelijke en zuidelijke, beiden bergachtige, dee-
len van het eiland verbindt. Naar het Zuiden heen vertoont
zieh een fraaie bergreeks, en op onderscheidene van onze
landingsplaatsen had ik opgemerkt, dat de geologische forma