gebeuren, zal hem daar regt ent vergoe-
ameover gefchieden.^
• VIII. Ingey^e ¿de vrede in Europa
gemaakt mogtwezen, zoo*zullen de hee-
ren vau de Hollandfche Maatfchappy ge-
houd^ jyn,' zieh ten opzigt van ’tfort
Poedephqri te houden aan de artykelen van
het yMenstradaa: : zullendè egter daar-
om niet gehouden wezen het dorp Poe-
decheri , nog ’tgeen daar van aihangt,
weder tegeven, dewyl het gemeldedorp
met zyne dependentien dopr den heer des
knds aan hen gegeven is , gelyk men
daar blyk af kan toonen.
IX. Om zieh ter zaake der bàgagie
breeder teverklaaren, moet men weten,
dat men daar mede verftaat ailes, ’tgeen
de officieren, ibldaten , en dienaars yan de
Compagnie, in eigendopj bezitten , op
voorwawde , dat h.et niet al te groote
pakken zullen; wezen , en dat ailes ter
goeder trouwe zal gaan': zynde onder de
naam van bagagie begrepen de wapenen
welke den officiers, zoo van de koning,
als van de compagnie, toebehooren, onifcr
conditie, dat zy de zelve zullen overgeven
M fcheepsofficieren , en zkl affis in
Europa wedergegeven worden. ;
X. Op vericheide inftantien van den
heer Diredteur geneiaal Martin , welke
hy gedaan heeft, om nog eeugeheel jaar
tripn
genblyven, hébberi wÿ hem^ftksniet
können toeftaan, zynde'die zaik niet in
onzemagt, weshalvenwyze ¿ebben gelaten
ter wille en diipofitie van den beer
Generaal,en de heeren Raaden van Indien
op Batavia. Ondertuflchen hebben wy
hem toegeftaan mevrouw .zyn gemalin
en zyn dpchterje , welke te St. Thoml
2y‘>j tqiatenkomcn, benevaiszkoffcrs,
bagagie, enzflavinnen, omnaarErank-
iyk overgevoert te worden ; \ belovende,
dat de gemelde koffbrs en ^bagagie niet
doorzogt, noggevifiteertzollen worden,
lngevalle alles ter goeder trouwe gaat, dat
het altemaal de gemelde.mevrouw toe-
behoort, en dat de bagagic niet te.over;
niatig en is : ook zal hen een bequame
chaloup bcfchikt worden, om de gemelde
goedereh van St. Thomè te gaan afhâalen.
XI. Ten tyde, dat men naar Europa
zal moeten vertreltken, zullen de geefte-
lyken , van wat ordre zÿ ook mögen
wezen, en hunne dienaars, ’t fchéep gaan,
en gehandelt worden , als hier voor ten
opzigt der officiers gezegt is.
X l i . Indien het bjyk t , dat men ontrent
alle de artykelen der Capitulatie, en vopr-
namelyk ten opzigt van de overvoering
der effeden gementioneert, in alle de artykelen,.
nietopregt en ter goeder trouwe
heeft gegaan, zoo zal de Capitulatie nul,
en van geener waarde zyn. '
jpp ti: Allede bovengemelde artykelen,
van waierzyden toegeftaan, zuften door
de g e n o em d e in hçt noofd van het> tegen-
woerdig-Traëtâat, en de andere geautho-
nleerde officiers van den Raad,getrouwelyk
onderhouden, befworen, bekragtigt, en
onderteekent worden.
De Capitulatie den i/W September, idpji in
'! hoèfjdçuartier. van bet Hollands leger ,
ÉÉË Nwrden van bet fort Poede?
chéri, toegeftaan, en menwegens bekbo-
yengeftane overeengekomen zynde, wi^rt de
zelve, na datzc van vjeder-zydenfteftajo-
- T% !jpl| » vajf $e ka$f. der ppanfçbèn-geteehent
dojir d e y mRoche
du yiguier,permain l|C^fray,Martin,
en p u ro^ t Sefïetaris , en van dê kant
der Holländers, door de beeren Caurens
Pit, van derPod, Bloemert, Vemy,
du R o y , B. Lamus, Hoed, iw van der
Burg. '
I Volgens dit accoort zyn de Franfchen
m tjaar 1S.P4. opdefchepen derHollaiid-
tchc rctourvloot vcrdccit, en dus. naar.
Vrankryk overgevoert.
, Op de Malabaarfche kuft wiert hen döor
den roover Sevagt op Ceitapoer, in ’t iaar 5 ?n han
1669. toegeftaan een. çomptpir op te rig-Midab5r.
doe van hen ook met het zenden
van de heer Bourrvt,, nevens y Commifen,
met de fwarten arend, gedaan is, ' maar
ik heb met vernomen, dat hun handel daar
van ecnig belang, ö f gevolg, geweeft is.
ln t ryk van Ziam hebben zy, door toe-
oen van zekeren Griffe-, wSSsM En Üd
, — ncuücu ÄyjOOOrtOe-^
doen Griek,Conßantyn Faulcon
genaamt, diedaar zeer grootbewindy cn S S 1;'1
degunltvanden rcgeerendenkoninghad.iuM d»
het.zoo yerrc gebiagt, dat zy daar niet al-iz^ fles
leen een loeie, cuvcrlof tot den handelt,,®"01
maar zelf al eenige hope gekregen had-
den, omhet geheele ipeldaar meefter te
Worden; waar op ook de koning, Lodewk
XIV. m tjaar nS8f. den ridife deCbau-
m o n tals zynen gezant, aan den koning
yanZaam, nevenseenigepriefters, zond,
met,twyfelende, ofdie vorft, en geheei
Ziam met hem, zou Roomfch Catolyfc
worden, j immers dit had men zoo, ten
deelen uit de mond der Ziamfche gezan-
ten , door dien vorft naar Vrankrviree-
zondai ten deelen uit het fchryven ?an
den Biflchop van Metellopolis, en wel
voornamentlyk van Faulcon, opgevat.
.D och by de komft yan.den ridder.de
Cbaumont in Ziam, bleekdit geenzins van
des konings goedkeuring orvoornemen
te zyn r hoe zeer men hem dien Godsdienft
op nieuw .aanprees 5 maar.wel, dat de
komng dit gezantfchap , ten blyke van
CTnen luifter boven andere vorften van
Indien, en ook wel deze en gene Fran-
ichen, door den gezant mMSgSraet tot
zyn byzondere dienft-in zyne legers, en
verbetering van zyne veftingen na de Europifche
wyze, gebruiken wilde , gelyk
de'gezant daar ten dien einde ook den
-ridder de Fourbin, en den veftingbouwer
•¿Monft. la Mare gelaten, en die laatfte de
twee voorname veftirigen des ryks , de
eene te Bankok aan de rivier deMenan ,
de andere niet verre van Tanallery , tot
Mergim gelegen , t ’eenemaal ria denEu-
ropiiehen veftingböüw aangelegt, en in
im t van behoorlykeverdediging gebragt
heeft, zynde in Bankok een bezetting
van enkel Franlchen gelegt.
Dit baarde in Zommige doorzigtige
.en verziende Ziammers een uitnemenden
haat, zöo tegen Conftantyn Faulcon, als
eerfte ooraaak van dezen gantfehen aanleg,
als tegen de Franicheü, vermits zy klaar
voorzagen, wat hen van al dit voorwerk
te wagten ftond, en dat het den Franfchen
niet zoo zeer om ’t werk der bekeering,
als wel om de bezitting van dit ryk, en
ul zyne fchatten , bnaer dien fchoonen
naam van hunnen Godsdienft daar te
planten, te doen was.
Om dit voor te komen, nam Opra Pie-
teratjay, des konings fwager, en te gelyk
zynveldheer, in ’tjaar i<588. wanneer de
koning ziek wiert, zyn tyd zoo wel waar,
dat hy,eerft ’tverraad vanFaulcdn,enMoonpi,
’s konings aangenomen zoon, tegen hem
en de princen, ’s konings broeders, ont-
dekt, en daar op eerft Moonpi, en daar I
na ook den Griek, den eenigftenwaarop
xle Franfchen fteunden , omhals geholpen
hebbende, ook den gantfchen aanleg van.
de Franfchen in dit rvk zoodanig verydel-
de, dät hy den bevelnebber vande vefting
te Bankok-, Mortfo. de Farguesj ria ved
ydeie en dwaaze t^enhafpelingen, niet
alleen dwong de zelve aan hera ovor te
geven , maar , na dät hy zig, door zyn
verftand, endoor ’t ombrengen van ’sko-
ttings broeders , al voor des zelfs dood,
deu weg tot de kroon gebaant, en door
’t trouwen van ’s konings dochter zich on-
beweeglyk vaft op dien lykszetel gezet
had, deea hy, en zulks nog by-.een uitdruk-
kelyke gunft, aan de Fargues, na menig- ;
-vuldige beden toegeftaan , de Franfchen
tnet ifchepcn , die zy zieh op hun eigen ;
¡koften bezorgen . moeften , uit het ryk j
'vertrekken j laatende egter den Biflchop
van Metellopolis ,110 andere Priefters, en
eenige zieke Franf:hen , daar als gyze-
Jaars en borgen, voor zyne trouw j maar
rdewyl hy , zieh weinig aan die gyzelaars
■gelegenlaatende, iudit ftuk nog verfchei-
'de malen zeer trouwloos handeTde , is hy
¿orzaak geweeft, dat die arme Biflchop,
•nevens alle zyne medegezellen, in de ke-
ten geflagen, en .elendig door de Ziammers
geplaagt zyn.
Dit was de uitflag van dit groot voor-
nemen, zoo wel om de Ziammers Rooms-
Catholyk, 'als om‘ zieh meefters van dat
ryk , *t geen zy na hunne verbeelding al
half verovert hadden, te maken j doch
alles verdween in rook, en ’tifcheen wel
eendroom te zyn, dat de Franfchen daar
oit geweeft, en hunne zaaken zoo fchie-
ly k , totvolkomen bederf van hunne be-
gunftigers, en hunne verbanning uit dat
ryk , verändert waren j‘ gelyk zy na dien
tyd het werk der bekeering daar noitweer
hervat hebben.
Zy hebben diergelyken tocleg, onge-Hunt
twyftelt met tzelve oogwitals mZiam,leg op
voor vcele jaaren , doch voor al zedert’tryk van
’tjaar i<S8y. op China, toen zes Jeiixiten China.
derwaarts zenaende, gemaakt, enhetdaar
al verre by dezen keizer, Camht, gebragt,
die hen m ’tjaar 169z. den Maart,
de vryheid gegeven heeft, om ’t Chriften-
dom daar te mögen invoeren ., doch de
tyd zal leeren, o f dit by ’skeizers dood
niet wel van diergelyken uitflag , als in
Ziam, zou können worden, vermits het efm
al de Mandaryns tegen de borft is, en zv
maar den regten tyd wagten , om zieh
daar over eens te können wreeken > van
hoedanigen verandering, in ’tjaar 1718. ti
hier al geragten, datdejefuiten in ’skeizers
ongenade ver/allen waren , overge-
komen zyn, zoodanig, dat de keizer aan
de Mandaryns al belaft zou hebben, weer
tot hun ouaen Godsdienft te keei'en 5 hoe-
wel naderhand eenige tydingen opdaag-
den, by welke die vorft aan den Roomfch-
keizer aangeboden zou hebben de Jefuiten
weer te willen _begunftigen , dat zieh
^te r met den laatften, Mezzabarba, yan
daar weer in Europa gekomen,, vryfleet
opgedaan heeft.
Zy hebben io ’tiaar 1708, in ’tbegin
van deze eeuw, o o k met eenigfe fchepen^ hw
naar ’t Roode meir , op Mocha, om koffi-
boonen, gevaarenj maar het is zeker, dat
de voordeelen , daar öp , en op andere
waaren van Indien, de onkoften niet goed
können maaken, by aldien zy geen mid-
delen weten uit te vinden, om zieh van
eenige fpeceryen te verzien, waar tegen
de Holländers ondertuflehen zeer yverig
alomme gewoon zyn te waaken, en dat,
zoo veel mogelyk is, bdetten.
Zedert ’t jaar 1699. hebben zy ook , En op de
eerft ondei’ Beau Chesne Gouin, en daar na Zuidzee.
onder anderen, fterk op de Zuidzee längs
de kaap van Hoorn, en ook door de fträat
Magellanesjgevaaren, zoo dat’er in een jaar
wel 17 ten deele oorlog- ten deele koop-
vaardyfchependerwaarts -vertrokken zyn ,
welke vaart hen in die eerfte jaaren zulke
aanmerkelyke winften gegeven heeft, dat
die, volgens-’toordeelvan zeker Engels-
man, wel anderhalf 100 millioenen gümens
bedroegen, ’t geen ook oorzaak geweeft
is, dat zy 1708,170p, en in volgende jaaren,
nog veel fchepen in de Zmdzee hadden,
die daar groote voordeelen deden.