i f geen kerinisgaverij dan na dat i f
t graaden 43 mim Bezuiden de linie ge-
omen waren , wanneer aan allen voot-
gelezen wiert * dat inen vödmemens was
aoor een änderert weg als de lliraat Magel-
lanes in de Züidzee te komen, daar nieu-
we ryfce lariden iö het Zuiden fee ontdök-
ken eiv, zöo hen dit ontfchoot, dan
längs de Zuidzee haar Ooftindien te loo*
^ jpen j waar oVer al ’tvolk zeer verblyd
was. :
Den y*1®0 December quamert zy op 47
graaden 40mm. voor de haven van porto
Defire , -alwaar de Eendragt op eehige
klippen, feri *er Weer af raakte. Zy Zefl-
den den -S'1®« dito uit deze Spieriögbaai
(om de fpieringen van 16 duim lengte,
daar gevonden, van hen zoo genaamt).
doch raakten daar beiden door eeri iwaare
Noordweften wind tegen de wal aan,
Zoo dat zy meenden eerft.beide, endaar
navaftelyk *tjagt, verloren tezyn, doch
gramen weder volkoöien in ßaät.
Den i i d®a zagen zy wat Voorby ’tko-
nings eiland eenige ftruizeh', betten met
felge halzen, .’en efenige iflenfchengeraam-
lenvam ro 'o fn voetenlang op ’tnoogfte
der bergen leggen. Den ipdeu verbrandde
hun jagt, zoo als zy ’t fchoonmaakten en
;van onder brandden ^-flaaride de brand
fcfoidyk in want.''
Den i4 ften Januarii 1616. zagen zy op
f4 graaden 46 min. die nieuwe ftraat,
welkers G . Z. Ooftelyk land zy ’t Staaten
land , en ’tland daar Beweiten Maüri-
titls deNailau noemden 3 en zeildendoor
die .ftraat opyygraäden 56 min. -den zyften
dito.
| Den ipften liepen zy voorby 2 eilanden,
die op yygraaden lagen, die zy Bame-
velds eilanden noemden, den 3 ißen dito
voörby de kaap Van Hoorn, het geen de
uiterfte hoekwas, dien z y könden Zien j
zorider dat zieh daar buiten eenig arider
land irieer opdeed.
. Men vond den 1 z^®0 Febrnarü goed deze
ttieüwgevonden ftraat;, na des groöteri
en ftoutdn vinders naam 6 'deftraatie Maire
Maire ge* te noemen 4 boewel zy veel eer de ftraat
üaamt Van Schauten (door wdkers beleid en
Zeemanfebäp zy meeft gevonden was) be-
hoorde genaamt te zyn. Zy hadden in
die ftraat, en pas bmten de zelve., veel
ftormen, riaiftig weder en zäer hol water
gehad. •
Denpd®nAprrl ftierSJanGomeUsz Scbtiü*
ten, fchipper op :’t jagt-, en brOeder tan
Willem Schonten.
Deri lö dw zagen zy/eeri laag eilfcnd*
den !i4dca rtdgeen diergeüyfc , vemameh
tegen denäVond öok 'een ipruaikw met 4
riaakre (Warten , ihet wöke zy in ver-
feheidd taalen ipraken, 'doch könden mal-
kanderen niet Verftaan. ©eh i6d®a zagen
iy weer een eiland, en den p ^M e y op
Welke
nieuwe
weg de
ftraat le
wierd.
de hoogte van iy graaden ¿0 miri, vèmà-
men zy een zeih, daar zy na toe liepen 5
dafc met pyl en boog verteheide malen na
hen fchoot, doch zy haalden hen met de
uitgezettefloep in j en bragten ’tvàartuig
met een oüd grys man ,.een jongeling,
en nog eeriige overboord geiprongène,
behalven -8 vrouwen en 3 kmderen , die
in - ’t.vaartdig bleven , al te zamen aan
booid, daar zy wel gehandeld, en weer
in hün vaartuig, met eenige geringe ge»
ichenken, gezet wierden.
Den 11dcn dito zagen zy weer eèn hóog
eiland, en z mylenverder èen lager lang
eiland j en 00k eehige-viflehers zeiltjes»
Dit hoog,eiland Op iö graaden noem-
den zy ,;> oha de menigte der kokosboomen
, ’t kokoseiland, welkers ingezetenen
een van hunné floepen , längs de wal vaa-
rende, met lz o f i j praaliwen omcingel-
den , 6n meenden weg teneraen, ten wäre
zy zieh dòor hun fehietgeweer gerèd had-
aeh? want ziende dat een van hun mak-
kers gequetft was, zoo hielden z y d i e
om ’ticnieten eerft maar gelacchen had-
deri^ aahftònts af; Z y wierden daar na
van veel praauweh-, en zelf van den ko-
ning, dienszoòn alleen aan boord quam j
bezogt} doch hy zelfdorft niet overko-
mens maar ’t.was, gelyk daar na bleek,
alles valicheid : wantliy taftte hen nader-
hand rnèt een {chebpjc én vèel praauwen
aan , met voomemen van hun fchip te
verovereh j ! dòch hy wiert met gefenut,
fehróòt, en ihaphaaiien zoò gegroet, dat
véelen het wederkeeren vergaten.
Zy hadden Ooftwäart van de Ituften van
Peru eri Chili nu 1600 mylen Weil ge*
zeilt, en beiloten, als. ’t raadzaamft^ niet
hi eer om de Weft^ alzoo zy dan doör de
Qoftelyke winden:, ..daar waajende, hict
weder Ooftop zouden können komen,
maar Noordaan tè zeilen 5 om Benöor-
den Nova Ghinèa in de Moluecos te geräken.
.
Den.ipd®n dito zagen zy 8 mylèu in
*t Noordooil ten Goftéri van hen z eilanden
en veel praauweh met volk , die na
hoi fehoten 5 hoewel zy den zzfte® land
eh andere praauwen met vòlk zagen, die
heh hninnelyk handelden , veel verver-
fehing beilelden, ' eh tot zekerheid gyze-
hars^gaven.
Dit land noemden zy *t Hoorns eiland,
ta de baài , de Eendiagtsbaai.
Den z t ^ Mey ontddkten zy op 4graä*
den yd min. (na eenige twyflteling o£ zy
wel regt;, en niet te Weftelyk, waren.)
zefr laag land, in y o f 6 eilandekens voi
geboomte beftaahde ; zagèn deh zyften dito
zeer hoog land voor uit in ’tZüiawefteö,
waar ha toe zy htm floèp zonden, om de
efiepee däar »längs te feilen , idoch eenige
praauwen 'fehotéh na hen , zynde volk
even eens als de ■andère^ ; doch een andere
fahl
taäl.iprekende} hoedanige vaartuigeh nu
en dan by hen quamen. •
Zy waren toen 1640 mylen , na gisfing
van Peru.
Den i fte“ Julii lagen zy tuflehen een eiland,
van zmylen lang, en *tvafte land
van Nova Guinea, in, kregen veel praauwen
by zieh, die hün fchip al mede dagr
ten te vermeefteren , zeer ilerk op hen
fehoten, enmetfteenenilingerden} doch
Wierden van ’tgefchut zoo gegroet, dat
’er w e in of izdood neervielen, enveel
gequetft wierden, eer zy vertrökken.
Den 6den dito zagen zy in ’t Zuidweften
een hoogen brandenden oerg, en den 1 rden
2 läge eilanden oritrent op z graaden leg-
genae, daar zy , aän lana willende, zeer
qualyk met pyl en boog onthaalt, en wel
16 iwaar geqüetft wierden.
Het eene eiland, dat ’t Ooftelykfte lag,
noemden die inländersMoa, e n ’tander,
wat hooger, en y o f 6 mylen van Nova
Guinea gelegen , Arimoa} en na dat dit
volk van de onze wat met fteenftukken ,
en ander geweer, begroet was, handelde
het met hen in der minne, en bragt hen
allerlei ververfching aan boord , terwyl
zy daar van den i6dcn dito tot derizöftca
ten anker lagen.
Den Z4ftca quamen zy , op een halve
graad Bezuiden de linie, by een fchoon
groöt eiland, dat zy Willem Schoutens
eiland noemden 3 vernamen den z6ßea nog
3 anderen, en pafleerden den 3 i ftea de linie
voordetweedemaal, giftende tot den 3 ^
Auguftus toe z8o mylen längs’tland van
Nova Guinea , • dat nu daar ten einde was,
gezeilt te hebben.
- Opdienzelvendagzagenzy nog z eilanden
Weftelyk van hen, en den 4dca nog
wel 7 oft 8 zoodanige eilanden, die ein-
delyk vaft land bevonden wierden. Zy
kregen daar praauwen, en volk met tul-
ko. banden, die Spaanfch en Maleits fpraken,
men längs by zieh , die met hen ruilebuitten, en
N°.va . van welke zy niet anders vernemen lcon-
TemSemden (hoewel zy hun lahdsnaam niet te
* kennen gaven) aan dätzyop ’tOofteinde
van Gilolo waren , alzoo ’t zelve zieh met
3 takken Ooftwaart uitftrekt.
' Naderhand hoorden zy van een tolk in
Söpi, dat dit land Mabagenäamt, onder
den koning1 van Tidore ftaande , en een
redelyk groot eiland was.
Zy waren den yden dito ten derdemaal
Vlak onder de linie, en gingen Noorden
aan, om Benoorden de Noordhoek van
Gilolo omtelöopen, welkers N. O. hoek
Moratai zy den 7^“ Zuidweft van hen
zagen ontrent öp X graaden, kregen den
i8dca volk van ’taorp Sopi (die Terna-
tanen , en van Gammacanorre waren)
met een vredevaan by zieh, die dien nacht
aan boord by hen bleven , hen van de
Hollandfche fchepen Amiterdam. en de
Paauw ipraken, en den ipdea voor Sopi sf
ten anker bragten 3 ’t geen nog eenige
mylen van Gammacanorre lag. -
Den i ftea September quamen zy ten . ..
anker onder een onbewoond eiland, Moro
genaamt, dat-zieh, in ’tverzeilen , in
verfcheide andere eilanden verdeelde,
vertoonende zieh eerft als y o f • 6 eilanden
.H
et eerfte, engrootfte, wäar op 00k
eenftadt legt, isBihoa, hettweede, op
een berg leggende , Doe o f Doy , genaamt}
daar na openbaarden zien nog 3
andere eilanden, waar van ’t eerfte, zyri-,
de hetmiddelfte, en ’tkleinfte, Töewa-
caro , en ’t grootfte Pou^,, genaamt is. " ;
Deze 3 leggen digt by een , en maar iß ,
myl van ’t vafte Tand , en dan vertoönt
zieh een ander nog wat nader ään de küft
van Gammacanorre , ’t geen geelagtig ,
laag, en Salangari genaamt is, zynde ^Le
byna op eene ry gelegen. ■ -
Den 8ftea voeren:de opperkoopman en
koopman , met een gewapende floep na
Gammacanorre om ververfching, zagen
dat de kuftivanSopi af zieh tot Gammacanorre
toe Z. W. en N . O ., met veel-
bogten, en baajen ftrekte , loopende de
ftroom al om de Nobrd 3' doch zy keerden
door tegen wind den 1 i dcadito weer,zonder
in Gammacanorre , alzoo het te verre was ,
en zy van geen genoegzamenleeitogt voor-
zien waren, geweeit te hebben , maar
wel in ’tdorpLoloda, dat 10 mylen van
’t fchip lag.
Den 1 zdea ging Willem Scheuten met Aris
Claajpz, en 18, wel voorziene mannen na
Temate, van waar zy giften nog zy mylen
af te zyn ,. quamen den 16dea 'i i my!
voorby de eilanden Toego - fongi \ o f Lo-
loda, zagen ’thooggebergte van Gammacanorre
, als mede de z bergen van Lo-
loda, en daar na 00k Temate, Tidör.e,
en Heri.
Zy quamen den iy4®11 met de floep by
’tienip de morgenilar, van Rotterdam,
(een van Splbergens fehepen) ’t geen zy .
in de bogt vah Sabou vonden, op ’t welke
00k de zeevoogt Steven van der Hagett
was , en nog op dien zelven avbnd op
de reede van Ternate ten anker, daar zy. Van waar
van den . algemeenen opperlandvoogt i ^ ^ 1“
den heer Laurern Re aal, en meer andere ßantam.
heeren Raaden van Indien , zeer vrieri-
delyk ontfangen wierden.
Hunne zaaken daar verrigt hebbende j
namen zy den z j^ a dito afleheid, en ver-
zeilden , in gezelichap van *t ichip de
morgen'ftar, dat naMotir ging., na Bantam.
Zy liepeu den i6deu O&ober op Japara
aan, daar zy de fchepen Hollandiaen Am-
fterdam vonden, en den z8fteaquamen 2y
by Jacatra , alwaar de heer Jan Pieterfz
Coen, den fchipper Willem Scheuten, en
C c a de