igjj. liet dien Ryks-beftierder van Ternate in
Cajeli ’s bogt -elendig kriflen j van voor-
nemen dit ten eerften ook aan den Rolling,
en de andere Grooten, die hem in
y - den weg waren, te doen y ’t geen ook
gelukt zou hebben, by aldien de Koning
niet in tyds door den Sedaha Lamoe gc-
waarfchouwt, en door eeri zeer befchep-
te Praauw, en twee Gilala’s , bet gevaar
ontkomen was.
f í y vond tot allen gelukke aan don
hoek vap Pera den Heer Voorzitter G«
met een gedeelte der Coracora ’s leggen,
dewelke beflpot, hoorende dezen nieu-
wen afval van den Prins Calamatta, idat
de Koning ten eerfteu zieh na de hoofä*
vefting V iétoria begeven zou, iterwyl hy
met zyne Hongi, o f Zeemagt, na de
bogt van Cajeli gaan wilde, om nader
aldaar te vernemen, wat de Ternataanen
verder in den zin hadden.
£je Dus quam dan de Koning met zyn j
aan de nieuwe Gemalinne, Bokje Boeton, den
vefting 6den April aan de vefting Viäoria ,• al-
Viäoria waar hy naderhand hoorde, dat de Prins
tÿdinè en Calamatta dien ouden en getrouwen die-
v an C a - p a a r des Konings, den Tol-meefter,
lam a tta ’s Jani Sopi, en den Mölukfchen Hopman,
toeleg, jn Qajçîi »s hogt mede had laten ombren-
gen} en dat de Ternataanen tot den
Heer Cos gezegt hadden, dat zy 1Mandarsjah,
niet langer tot Koning begeer-
den, en zynen wrevel, vrèemde grillen,
en baldádigheit tegen hen, niet, langer
verdragen, een ander Koning hebben,
en dan met de E. Maatfchappy in vrede
leven wilden.
zien, ftond niet weinig over dit nièuw
yerraad van den Prins Calamatta, en Doet
’s Konings vlugt na onze vefting ver- Calamat-
wondert. Hy oordeelde beft, zelf ten ta v/.et*c
eerften na du bogt van Cajeli over re den
fteken, al waar gekomen, zond hy den
Temataanfehen Zeevoogd, Prins Colofino,
De Ter- Men ontdekte naderhand, dat onder
nataanen de Ternataanfche Muiters de Köningen
begeeren van Batsjan , en Gilolo, mitsgaders de
hem niet T ernataanfche Hopman en de Tolmeefter |
Koning01 van Mandarsjah, Sopi, zieh mede bege-t
ven hadden} van welke twee laatfte men
egter geloafdp, , dat zy. ,yeçl eer door
dwang, dan goed willig,-daar' toe gekomen
waren, ’t geen ook naderhand aan
Calamatta gebieten, en oorzaak geweeft
is , dat hy hen de koppen heeft doen af-
ilaan. - Men zei ook, dat de Prins Colofino
, met eenig gering volk, den Ko-
riing getrouw gebleven was , hoewel
andere meenen, dat-het alleen in fchyn
gefchiedde , om dat • na : ’t -ontvljeden
van den Koning (-die de-fpil was, daar
de ganfehe zaak op draaide ) het nu voor
hem niet geraden icheen -by de Muitefs
te blyven. Áltoos daar waren ’e r,-die
hem Zeer mistrouwden,. en ’er, vermits
hy eenfyne en doorflepen gaft was, ook
redenentoe hadden. ,
De Heer de Vlaming, die zich ver-
Vlaming bceldt had, nu haaft een einde van den
oorlog, en van al de Muiters met hun
liftige aanflagen zieh ontflagèn te zullen
die zieh met eenige Ternataanfche
Grooten by ¡ons gevoegt had-, na den
Prins Calamatta, die zieh een goeden
halven dag , fcheppens de groote rivier
Woabbo op met, zynen aanhang begeven
had. .
> Hy liet hem zeggen, dat het ons wei«
nigverfchilde, wie Koning was, indien
zy maar de E. Maatfchappy getrouw
bleven} dog Colofina vrzt te lang na de
Vlaming Ss ziu ( die ganfch geen goede
gedagten van hem haa ) uitblyvende, en
hy ook van Koning Mandarsjah gewaar-
fchouwd zynde, datrmen hem niet te
veel vertrouwen moeft, zo vond hy, om
zieh van dit addereri-gcbroedzel niet langer
te laten ophoudeh, geraden, op *t
vafte land, drie ¡mylen deze rivier op,
op?zekere plaats, Boekel genaamt , een En een
vaftigheit (die hy5 iailat, dat is, dwin- vefting
gen, o f p 7 , dwan°g «. in de• m• de ) Aíp ó• edi°g te■ pe» » o® laten maken, om de nvier te lluiten , en de vyan-
zo wel de Maeaflaaren;, als Ternataanen, den te
nevens Kimelaha Ha f i , en alle de zynen, bezetten.
zodanig i te bezetten, dat ’er o f geen
ontkomen, o f wei de weg tot een fcheü-
ring voor hen gebaant, en hy daar door
te eer. van hen gefed mögt zyn.
Aldeze moeite , nu weêr nieuw tegen Mande
E. Maatfchappy opgefezen , moeft darsjah
men enkelyk, en alleen om Mandarsjah %y^QVL
dragen, en zieh weêr in een nieuwen aan de
oorlog om zynent-wfl inwikkelen', dien E. Maatmen,
by .’t verkiezen van Calamatta tot ^ aPPy
Koning, had können ontgaanj een Prins, ¡¡¡Ü ®t*
dien d e . Ternataanen zeer beminden*
daar.. z y . Mandar-sjahzom zyn los leven
en verfcheide .woqderfÿ'ke grillen , zeer
haàtten,} zoL/dat .dit'ivoeren van defl’oor-
log der. E. Maatfchappy 'tegen dézè
Muiters voor Mandarsjah een grond Vari
eeuwige dankbaàrheit voórhem , en zyne
nakomeliogen gelegt* en' hy ’t-onze wa-
penen alleen te danken gehad heeft:, dat
hy Koning gebleven ris j van al Welke
moeite,en onkoften,nogtans de E. Maatfchappy
gemakkelyk had können bevryd
blyven, indien zy de-Ternataanen’t verkiezen
van een. Koning na Iran zin gela-
ten, en hem alleen^tegen hen allen niet
befchermt:, maar laten vaaren hadiurrd
- Eindelyk daagde de Prins Colofino op, ç a]amat.
dógiíragt een berigtmede, waardn met ta’sftou-
dan enkeie. valfch heit en bedrog doör- tecifch.
ftak ji gelyk. dir kort daar aan-klaarder te
zien was, wanneer -hem Prins Calamatta
weten liet, dat hy niet genegeu was by
den
iiSfj.
Vrjngdc
over
zynen
afval.
Saidi
Koning
van de
Ceràm -
mers
den Veldheer te komen , voor en al eer
hy hem Mandarsjah, om hem over zyn
vuile bedryven te ftraffen, overgele-
vert had.
Zö fas nu deze afval van Calamatta na
ßbeton, de Xoela ’s , Ternate en ook op
Aflahoedi verbreidt was j gaf men op de
laätftgemelde plaats ; zyn vreugde daar
över met fehieten}- en andere teekenenj
tfe kennen, hoewel de meefte Ceramfehd
Müiffers d it ipel al begonden moede te
Worden, en ;maar gelegenheit - zögten,
om wel” tot ons over te; körnen, en om
hunnen nieuW opgeworpen Koning Saidi
(•Zo noeriiden zy nü den Ternataanfehen
Zeevoogd, ö f Kaitsjili al) ttiaar verze-
kert aan öns över te leveren }- waar van
^naamd. hy te Vroeg-de vonken in de neus kry-
gende, liet: hy daar- over ook eenige vaö
huntie Hoofden'vaft zetten. ‘M
Den1 ipftcb Mai Valoren de Mäcaflaa-
ren-j’ die j- döor quade toezigt -der onzen
by Tibäro, in dyzig we£r hadden weten
üit te rakeri, en ten deele (hoewel niet
zonder rampen op de reize geleden te
hebben) by den hiinnen voor Aflahoedi
te komen, by zekeren uitval • op de on-
zen hunnen Veldheer, Crain Boeta Toe-
wa ,• eeri ftout Soldaatj dog kregen Dain
j}oeletan, een man van geen minder dap-
• pefheit, 'maar van veel gfooter beleid, in
De De Ternataanen,-op Boero zieh önt-
V e rra d e r höiidende, vonden goed eenen Soegale ha
S oeg ale Ternate te zendenj een grooten G uit*
do et in
T ém a t e
veel
qaaad .
‘die veinfdö derwaarts ontvlugt te zyn ,
mäar uitdrukkfelyk afgevaardigt, * ;opa
'kefiriis väri -dien afvaf aan; de Müiters.al-
•da'ar 'te geven als^’mede om Mandarsjah
overal fwart -te maken j en den- nieuwen
Köriing' Calamatta HemeMoog ’te verhaften
yf’t gefen hy zeer meefterlyk wift te 1
doeri:i-riiasif dat ook eindelyk1 hem ontT
dektd', en zyn dood veroorzaakte.
Deze Verradcr wift door zyne -fyne
töng zo veel uit te werken , dat de
Theefte Ternataanen in de Moluceos hunr
neri Koning äf, en- den- Muiters toe-
Vieleri.
- Het vüilfte hiefr *van was, dat Tamir
Amfara,' Mandat’sjaJPi Ootn, zieh mede
öhdef die afgevalleneri, en die zieh in
’s Konings ongeval verheugden, vinden
liet ; «en man , diens woede. zo verre
ging, dat hy 'zelf niet de minfte beweven,
aan tenemett} voor reden gevèndej iSjji
dät hy een Kafir , een ongeloovige hondj
en Chriften geworden was, hoewel ’er
geen andere reden van al deze verbitte-
ring tegèn hem was, dan. alleen zyn
trouw, aan zyn Koning in alle voorvalle
bewezen ( ’t geen zyn onnóozcle vrouwj
en zyn lyk, bëzuuren moeften) ftreken,
nergens anders om uirgevonden j dan op
dat- zo een wakker man niet beklaágd, o f
dé Natié daar doör niet voor de zake des
Konings, gaande gemaakt, maar op dat ‘
aan de andere zyde Prins Calamatta over
diè booze daad. (die anders.groote ftraf
vçrdiende) nog mögt geprezen werden.
Dit alles kon daar metter tyd wèl Soegale
meer opfehudding verwekt hebben j Sevan”
maar het • wiérd j door den voorzigtigen °en‘
Landvöogd: H u fia a r teerder, dan de
Müitefs ’t verwagt hadden, geftüit, èn
dèze Sadaha Soegale $ ten eërften gevan-
gën genoriien zynde, weêr na Amboina
gevoert, daar hy ëenigën tyd gebleven}
maar naderhand ( gèlyk wy zién zullen)
weêr na Ternate, gebragt is, al waar hy
met nog èenige Verraders zyn lôon ont-
fimgen heeft.
'J’erwyl ’s Kôhings zaaken nu weêr zo DeVla-
verwart ftonden, oordeelde de Heer de minS ,
Vlaming beft-, ëen fpring-togtje mèt dien melden
Vorft .na Ternate te doen} Zo, om hem Koning
in zyn Ryk te herftellen, èn de onluften, «a Ter-
daar weder gerezen, 'te ftùitëà, als òok natc» en
voomamelyk , om eens’meeftér van al de Ver|ere
Nagelen op ’t eiland Makjan te worden, verrigtin-
ën aie te doen omvërre flàan. gen.
- Hy, vërzatriélde dan eenig volk,, ten
getalé van vy f hohderd inlanders, en
opk omtront .z? vëe,l Hollanders bÿ ëén,
I zond een Jagt met qenenzèftig Soldaaten
den 3 deb Juniús vöpr û i t , en volgdè zelf
inet den Koning, en zyn huisgézin, den
iyden diër maarid. Hÿ *t gezag over
alles aan, de Heer Ços} dog dat over de
[bezetting aan, den Bevelhebber Roos, en
den Overften en onder - Hopman, van
Outshoom ', gelaten hebbende , vertrok
van Aflahoedi na dè Moluceos, voerende
den Sadaha Soegale met zieh, en quam
den zoften van 'die' maand voor Batsjan,
welkers ingezëtënen het met de E.; Maatfchappy
hielden} fchoon hun Koning
nog in Cajeli by Calamatta was , die hem
genoegzaam tëgen zyn wil daar (’t geen
juift zo breed niet was) als gevangen
ging, of- ëènige ontröering over het . h--i-e-l-d-. —Egöt—èr vHpf—rma-a-—nde -h en dme V l.a..m...i.ng
fchendig vermoorden van Doewani, die j volftandig eil getfóuw, zo by .oris, als
met- zyri eigen dogter getrouwt geweeft
WasV oetoonde. ' ' < . ,
Ook verboden de Mohhammedaanfche
Strej^n >' Pflefters deze Weduwe hären man (vol-
dwsjah*1" gens ’s .lands wyze) te beweenen* .werfwart
te gerden 'ook de Zielgaven, die men daar
maken. gewoon is mede voor de dooden te geaan
’s Konirigs, Zyde te blyven, geen
andër in zyn plaafsrte kiezen} ook .al de
Nagelen onder htm gebied otn te kappen,
en voor al die vari pebi Latoe, zo zy de
beloofde hbridèfdRyksdaaldëfs ontfàngen
wilden, niet tq vergeten. •
R r j dier