M M o L U
ilerfct., zcer bequame gelegenbeit, om
zieh yan. verre eenigzins te wreeken,
dewyl hy dat van naby-ja-om 4e al te
•groote mägt der Portugeezen, niet dorft
in *t. werk hellen. gjp£ •.
Hy zag , dat Samara» te zaaken we-
gens *t uitbreiden van ayn: ryk, en r’t
veroveren van buiten-landen, zeer flaauw
iy$8,om behertigde , derhalven vond hy goed
u v c r - a i L a u la t a tot zyn onderfteuning in den
overen. jare i f f8 . met een tamelyke vlqot na
Amboina te zenden; maar de eigentlyke
K
* 553- '
I t y ie n d
Laulata
in ’tJjaar
Iah, dien hy hem gaf, was, om de Por-
tjigeezen, door medehulp der Hitoeezen,
Die ver-
• fcheide
dorpen
onder
T ernat«
brengt.
Misflag.
van Jar-
ricus
over die
peifcQ^n.
Lau lata
geraakt
in Amboina
aan
zya-eia-
de; • ¡S
Henrik
de Zaa
brengt
die dorpen
weder
onder
Portugal
in ‘tjaar
1561.
Nieuwe
onruftig-
heit van
Hair.
---- 1 , L i
uit Amboina te verdryven, dat geheei
land (waar het mögelyk } voot zyn vorn:
Hair te veroveren, en den Mohhamme-
daanfehen Godsdienft daar te planten.
H y , daar gekömen zynde, ftelde zyn
vermögen daar toe in ’t werk , deed de
meefte ftrand-Ghriftenen, en hunne landen,
alleen die van Hative en Kilang
yitgezondert, afvajlen..
. Jarrims fehryfc dit van. eenen Leliato,
dog zekerlyk. heeft hy daar,een misflag
iji', dewyl deze Laulata, de. täqqO' van
Natron; o f Hair, en alzo zoons>zoon van
■ Moeletsjangan geweeft is , die met zyn
broeder Samarau de twee hoofd-takken
•van het Adelyk ja Vorftelyk Stamhuis
Tommagola (in Temate niet minder in
Adel, dan ’t Stamhuis der Köningen,
geagt) üitmaakte. ’t .Is . wel waar, dat
’er uit dat zelve huis 00k wel een Leliato
geiproten isj maar die, een zoon van
Buffi Frangi, heeft lang na Laulata, ja
byna een geheele eeuw na dit voorval ge-
leeft, dewyl hy in den jare 1645. op
Batavia onthalft is. • . •
en meer bloot te geven, de Hitoeezen j ssu
we£r op nieuw in hunne nieuwe vervol-
gingen der (Chriftenen te ftyveni alzo de
Godsdienft tog gemeenelyk de befte dek-
mantel van veel vorften is,om,fchoon zy
iet anders beoogen , nogtans daar door
hun oogwit zeker te bereiken.
Eeii groote beweging had dan deze
Laulata in Amboina, zö in den Godsdienft,
als in de beftiering zelf, gemaakt.
Hy merigde zieh in de gefchillen, die ’er
tuflehen de vier hoofdeo vanLoehoe waren,
vereenigde dezelve \ maar bragt hen
te gelyk ook onder ’t jo k van zyn Ko-
ning, ’t geen hy daar na ook met zyn
leven (dewyl, zy hem vergaven) heeft
moeten boetenu.
: : Egter was die afval daar van geen langen
duur: want in den jare i$6i. bragt
Hy ftelde zieh vpor oogen de fchande-
lyke dood, zyn moeder aangedaan, de
verongelykingen by; zyn voorzaten, en
*t geweld door zyn broeders geleden j
maar dewyl de Portugeezen hem te mag*
tig,waren, zo taftte hv hunne onder-
danen, o f vaiallen, de Chriftenen, aan.
Henrik d? Zaa met een groote vloöt vari
Goa na Amboina geaonden, om de
vervaliene zaaken aldaar te herftellcn, de
Ternataanen. te verdryven, al de afvallige,
o f daar. toe gedwongene, wedr tot hun
pligtyen onder Portugal} daarenboven
hebben de Portugeezen in Amboina na
dien tyd zich ook meer en meer na de
Uliaffers , zo in hunne regering, als in
de zaaken van den Godsdienft, begonnen
uit te breiden>
- In de plaats: van dat dit Hair zou hebben
doen ruften , begon hy zieh na meer
Hy, benam zelf.de.Koningin, Wedü- Hylaat
we en Gemalin . van zyn vader ßajang'4? K.°*
Ullah, dog nu; Ifabella genaamt, al hare S n»
landeryen, en bezittingen, die haar gda- porttt.
ten Waren, alleen om dat zy Chriftengeezen
was geworden} • ja hy begon ook tegen ^niet
de Portugeezen nu zelf, in den jare if^ f- raakt.
zo uit te berften, dat zy , dit niet langer
könnende vwdragen, hem eindelyk in Waar
dat zelve jaar door een Portugees, Mar-, over zy
tyn Alfonfo: Mifquita, met een Ponjaart g g M j
irt zyn eigen Palcis vermoord hebben: jn zyQ
Dus geraakte hy, die uit vreeze voor de Paleis
Portugeezen geweldig woelde, om zieh vermoor-
van huri te ontflaan, door hen zelß aan cn*
een elendig einde, met al zyn raagt en
Wagten in zyn Paleis zelf niet zeker ge-»
weeft zynde.
Dit doet my gedenken aan deze woor-
den wzn Seneca,- in •Lyn Here. Oeth.
jTu quicunque es 9 qut feeptra tenes,
Lieet omne tua vulgus in aula
Centum par it er limina pulfet,
Cum tot popults vix una fide s.
Tenet auratum limen Etynhisy ' ^v
Et cum r.
Ferrumque latens.
Prodir.e parant, comes invidia efi.
Dat is:
Gy vorßen y meind gy dan, d
of VeelSchaaren^
Uno gulde deuren, en uw drempels; voör
*t gevaat
O f voor de wraak-Godin, zo zeker oit be-
waarenr ' " ' •
Dat u de Moor der niet kan treffen hier
of daar ?
O neen! die deuren ftaan met een (voor
Voor lift en open, en vi
ràadf, ÎHHP " •
O f ftapt gy daar eens uit, gy kond de Nyd
niet weeren, - l'Py*}
Uw mafie Gezellt» , die aan uw zyde
gaat. | H
Hoe
jS6s# Hoe fchoön nogtans deze daad den
Portugeezen in Temate geleek, zy be- -,
haagde egter den Koning van Portugal
qiet,. die ook bevolen heeft den dader te
¿raffen, en hem ten dien einde aan de
Ternataanen over te geven} dog wanneer 1565]
hy ’er na toe gezonden wierd,, qüam hy
onder weg in éen gevegt tegen eenige
Javaanen, die hun fehip aantaftten, te
fneuvelen.
BAboe -mori vyf en tmntigfte Koning van Ternate. Ferdryft * Portugeezen m jc .
iaar if7Z uit Temate fienemaah Die na Tidore vertrekhn. Daar ¡iy un fterkte
bouv/m. Waar in zy M Baboe bekgert, en nerwonntn werden. D e Portugeezen
blyven op Tidore^ tot tot iaar 1606. Baboe !, nitbreidingvan zyn r y k ^ e n d Roebo- SLi Z Amboina, . François Urake.in:’t; jaar iJ78. hter. Baboe V vergere veP-
merìmen in ’t iaar ir8o. Ook van Bobo, eiamaals Boaoagemamt. rify maakt een
verbind met.den^Maeaffaarfched Kooing Patingaloan, En doet bemMootkh worden.
Verovert Salever. Baboe, Heer van twee en zmrwifg eilanden. Word van een Por-
tueeefeheni Zeevoogd, i onder fcbyn van vriendfehap, gevangen. De Ambomeezen van
Hitoc bieden hem aan 'P fchip af te loopen. tVord gevoert m Goat dogfiorft.op zee.
De zes en twintigfle.Koning, Sahid Berfcat Die met. de Tidoreezen, e«, Kaftrb^nen
obrlogt. Onder hem körnen in ’tjaar iy87,rfsEngelsmanCandifch, enaok.de Hollate
dersrn ’t iaar trop, in Tcrnate. Sahid wil by Warwyk met aan boort kamen, weshaht
ven de. onze, hem mede niet vertronwen. Die met gêfchenken aanUndgaan -Ende
oerße Nagelen hier bekamen. Waar op een Tafte prys gefielt ward De <
eindelyk aan boort. Warwyk beflnit hier zes mannen te laten. *«-
fihreven. Zyn gewaad. Vermögen van zeker Portogees by hem. Vntrek van Warnryk.
In t. iaar i« i i kamt hier de Zeevoogd, van Neck. Die van Sahrd bezogwari. En
hier. nog vier Holländers vini. SaKid V handel by V zren van onzen Ga&d,ca& op
't W ß De Portugeezen op Tidoie Ureigen van Neck te bezoektn. Hjf
. C e 3 W -