M Ci' L" ü K -S
.tegen-Een le ßaan. . 7 .Geen hem toegeßaan word, engefcbied. .7 Konings kleeding y en
die vanzyn zoon. Dapperbeit van van Neck. Die ter FeeflT by den Cafiii gaat,
W M e Brxx^oíifTyevens den Bruid-fchat, befchrevett word. Van Néck ¿yKoning,
jiSahid ter maaltvd 'verzogt Zynvertrek van daar. ln ’t ja arib oz. komt |ffl§ifefe£t
iHerma^zöoff "Ä/ir. Neemt een PortugeefölLfcheepje. In ’t jaar iboy. komt-hier de
onder-Zee voogd van Steven van der Hagen, Kornelis Sebäftiaanszoon. Éh 'tioor j
• Tidore. Eißbfde veftirig/« vergeefs op. V ’.rovert twee Kraaken. “faß daar op de j
} Vefting aan. En befiormtdie. De boofdman Mol raakt ’er met eénigen in •, moet wykeny
en breekt zyn been. De yeftingwor^ veroyért. En door de Ternataanen geplündert.
Í %.Geen dp Poytugeezen uit de Moluccos doet vertrekken. Kornelis Sebaftiaanszooh;
< faat biereenigvölk $ en vertrekt. Tidore doop de Spaojaarden herwonnen. Ook Ternate.,
t Saidj'7 vliichtr De vefläng Gamma Lamma ^t/or .MarafaoH.(g'üí;|^wí». De Kaft&
: liaänbn ffrygeri Koning Saidi gevangen. Die zyna Mahilhä.viöer«». Wer overenolle
goeßeren daar. De Ternatäanetv,z«W«» ¿WPrins Aaü »¿Bantatnc?» der Holländer^
hßlp - te verzoekénf Hidajat beflrert Ternate als onder-Koning. vJ^ätelief hoord'itifp
; Jáar Í6o6¿voor Malacca,. dat de Kaftiliaanen de ^ßlncc^yeroyetphadden. *tGeeni
hem, na *t\ßaan der Porwgzt£c&ßy\oot)fßort feßuiten om äerwaards tpgaan. Komt
s, vo«r:*Bantam in jaar $6~oj. Eriin Amboina, afabqar hy ¿ *X erö£raknfche gezanten
^~vint$: Dieyiyn hulp verzoeken. Dté hy hen toezegt, ’ Dog op sákexéyoorwaarden. Die
l.zy aannemen. Waar op Matelief'ir« Mei na Ternate vertrekt. -Daar by adnkomende
\ van alles bericht krygt. En voori Tidpre verßbynt. '. 7 Geen nader: befcbreven yvordi
'JKoning Modafar /fcö»*/ byßen Zeevoogd. Matclief met eeni¿e'lPr'mCfp. Ep overlegt ¿ by
\ Hidajatg ziekte, alles met-hem; Zy raaden hem op Ternate een fterkte te bduwen.
i JVyzenße beße plaatze daar toe aan. Hunne befchtildiging tegen ^ori^lis Sebaftiaanszoon.
fffg Welke Matelief noodZaakti^idore te ver laten. Krygt tydfyg vgnMakßn. pBefluit
i Tidore in brand teßeken. ' Dog kon wegens 'ft rif niet landen.- Vertrekt na Ternate:
\ Hy bezigiigt M-aukönoraj ia Maleyo. Enyjndgoed, bet Tadtße te verßerken. *t Geeh
YOnel begönnen'3 maar traag voortgezet word: Door de nälatigbeit der Tfrnatäanen. Waar
llover Matelief dreigt te vertrekken. 7 Geen de Grooten doet afkomeñs Die by wakker
WbeßraßxäJfi&M&t^weJke by verder’t noodige beraadßaagt. Hy beßujp daary tot de fterkte
^v^limi ^ ^te*Hßven^ -t (réen^gpnnen, dog web zeer langzaam voortgezet~wort. Hy
■krygt bericht, zo van een Jonk-, als van der vyanden ßaat van binnen. ' Zet met veel
hoofdbreeken 7 werk aan land voort. Veroyert ¿fe Jonk. Gebruikt nieuwe middelen, om
de veftiflgyfó voltbyen.r Heefv groóte moeite met zyn eigen fcheépS-volk. ’t Geen van ’t
werk afloopt. En hem weigert te geboorTsaamen. Waar door hy eénigeñ’'4er neder vjit
zabelen. Zy vermurwen hem \door. beter gedrag.j Moeite met de Térnataanen. ßrengt
etndelyk alles len einde. Verhieß froofden over deze vcfting. Voorziet die van gefchut f
volk, eñz. En vertrekt na 7 teekenen van 7 vérdrag na China.- Verdrag van Mätelief
met de Ternataanen. Hy hat hier vier fchepen ter verdediging van Malcyo. Dat door
de Kalliliaanen te vergeefs befprongen wort. Welker flegte ßaat door overloopets ontdekt,
en na Bantam om^gefcbreven mordj Brief vanJPrins Maurits aan Koning- Sahid. Die
van Bantam beßuiten eerfi bet Duifken, en daar na de groote S o n na Ternate/«
zenden. Welk. Matelief mede goed vint. En uitvoert.
zyn gemarteld Lyfc tot meerder ijJyfi »PiS
in zee. • ' SS® P P P •
- Dit gaf aanleiding tot zulk-een open- ■
baren oorlog der Ternataanen en Tido-
reezen tegeri de PóitUgéezenj dat zy hun
fterkte in Gamma Lamma, by de Pbr-
tugeezen St. Paolo genaamd, aanftonds-
belegert, en hen tot zulk een hongers-'
nood gebragt hebben, dat zy genood—
záakt warén Katten, en Milizen te
ecten 9 en, geen ontzet vernemende, zieh
zelven öok by verdrag. aan de Temataa-
-nen , en dat juift op een tyd, als dé T i-
doreezen om' voorraad óa Tidore ver-
trokken waren ,• ovér te geven, dwin-
gende hen de fterkte, en fleutels aan
| hen in een zilver gewrogt koffert je, dat
I nog in ’t geflagt der Maraiaoh (alzo
zekere. Marafaoli -toen Gbegoegoe , ) o f
eerfte
A hem volgde , als vyf en
twintigfte Temataaniche Ko-
■ ning- j ■; zyn zooh Sulthan Bd-
boéy‘ oòk <-wel Babioeiah, dog
B.iboe
werdin ’t
jaar is6j.
v y f enN
. „ . ... regt sJJl<-^;Baab. Ullab , dat
van Ter-k » de : Poorte Gods, genaamt, onder
nate* wie« het ryk van Ternate bngemeen ds
uitgebreid.
. Na dat de Port.ugeezen zyn vader Hair
gedood, en daarenboven hem-in. ftukfcen
gehakt, en ingezouten hadden ( waarom
zy hem in Ternate Gaß Mahohoe, dat
is , Zoute kofiy hoemden ) zo hield hy
met de Tematäanfche groòten zeer hard
om zyn L yk : aan, met belofte (fchoon
zy ’t niet eens in den zin hadden) indien
zy hem dat gaveri, • Chriften te worden}
maar de Portugeezen, . te zeer op hem
verbittert, weigerden hen dit, en fmeten
t’eenemaal.
Die na
Tidore
vertrekken.
cerfte dienaar van ftaat ^ in Ternate was)
- - bewaird werd, over te geven.
v ir>ft De Portugeezen trokken ’er in ’t jaar
äe Potm-ir/i uits en men vergunde hun op
geeien in ftrand eenige hutten op te flaan, ter
• t .ja a r „d toe iy Gelegenheit krygen zouden,
Vmm om na hun land te treklten. De Terna-
taanen vonden in dit kafteel St. Paulo
veel ’fchoon gefchut, en Veel rykdom,
en Baboe vond goed, daar in voortaan
zyn verblyf en hof te houden, gelyk
ook zyn zoon Saidi na hem tot in t jaar
i6ö6. gedaan heeft. Ook zag men nog
lange daar na, in Sahid, en Mödafars
ty a , de voörtreffelyke overblyfzels aldaar
- van de ftad Gamma Lamma, ’s Konings ,
wooning buiten de fterkte, St. Paulus
kerk, een vervallen Kloofter der Predik-
heeren, en een iteenen bolwerk met drie
o f vier fteene huizen. /f
K E Ñ . i ° 7
In ’t Wellen tot Macaflar, met welken
voril hy in verbond was, gelyk die van
Boeton zyn onderdaan -, in het Oollen tot
Banda, enin ’t Noorden tot Sangir, en
Mindanao,-wellte voril mede zyn onderdaan
De Tidoreezen, over deze flmgze be-
handeling van Koning Baböe zeer mis-
noegt, vöor al, om dat zy niets van den
buit bekomen hadden, maakten daar op,
ten fpyt der Ternataanen, weer vnend-
fchap met de Portugeezen, en gaven hun
toegang in hun ryk, een gunft, die hen
byzonder wcl te ftade quam, aangezien
zy van hun eigen landslieden verlaten
wierden, die, met een Galioen daar
gekomen, en gehoord hebbende, dat zy
de fterkte zo lafhertig overgegeven had-
den, der mate daar over op hen verbittert
-wierden, dat zy hun niet wilden toeftaan
fcheep te komen, en by hun vertrek ben
daar onder. den vyand in veel elenden
lieten zitten. ,
was. ;
Den grooten Roebohongi, uit het Edel Zcnd
geflagt Tommagola, zond hy in ’t jaar Ro^o
njüi-'jv Z y vertrokken dan na Tidore, wel-
ecn fterk- kers ingezetenen, meer uit fpyt tegen de
tebour Ternataanen , als uit liefde , heil toe-
wcn- lieten aldaar eene fterkte op de plaats,
Maboppb, te bouwen j met voornemen
om dan te zamen den Ternataan te
beoorlogen} dog ■ de Ternataanen , dit
. vöorziende, deden hun den oorlog eerit
Waarin aan, belegerden hen naau, en hebben
bVo“ hen beide, naeen harden ftryd, waar.n
belegerd, ook de Tidoi-eefche Kimelaha, Leltato,
enover- ^ ¿ e f , overwonheny hoewel de Portu-
Z Z S geeien nog vier en dertig jaren , en tot
in ’-t jaar idoS. by $c van Tidore
De Por- bleven.
tugeezen Ondertuifchen zette Baboe, een groot
Ü S 5 » uitbreidet des Mporfohen geloofi-, de
tot het paalen van zvn r y k merkelyt u it , en
jrix 1606. 5ragt een luiieer aan die Ivroon toe, die
alles, ’t geen al zyn voorvaderen gedaan
: hadden, z e e r veriebvertrof.
Hy wierd ten deele door zyn wape-
nen ten deele door vafte Verbünden,
oppei-heerfcher van de meefte Oofterfche
eilanden, om die ftreek gelegen.
Zyn gezag direkte zieh in het Suiden
Baboe ’s
uitbrei-
ding van
zyn ryk.
c
Tf76 na deveiwerde landen in Amboi-- | g |
na, te weten, Hoeamohel op t eilana jn¿tjaar
Ceram (dog Leffidi is noit door de Ter- n tä
nataanen overwonnen) d’eilanden Boero^
Manipa, Amblau, Kelang, en Bonoa^
om dezelve wat vafter onder zyne ge-
hoorzaamheit te brengen, en de Portugeezen
ook daar uit te jagen j aangezien
zyn vader Samarau daar veel te ilap re-
eeerde, en alles vervallen liet. t ,
In dezen tufichen tyd omtrent het jaar Francois
i f 7 8. quam Fr^ois Drake, een wakker' & elQ
Zee-hcld, in Ternate by dezen vorft. \ I?78.
Öok vergaderde Baboe zelf een gfOote hier,
magt in ’t jaar i f 8o. van zyn Söa Siva ’s,? Baboe ’s
en Sengadji ’s in Ternate, op vy f Cora^ ve^re
cora ’s , waar mede hy na deXoelaneze ringenin
eilanden vertrok , alwaar hy hun zee- *t j aar
magt, onder hunnen Zeevoogd Capaltaja, 15801 J
j een vermaard voorvegter, ook vergaderde,
en dus met dezelve van daar, met
een voornemen, om groote veroveringen
tedoen, vertrok.
Met deze zee-magt Weftwaarts aan- öok vati
gefchept zynde, nani :hy in ,’t vootby Bobo^
gaan de dorpen op Celebes, Bangay, Boeton,
Tamboekp, en Tiboro op Pangafam in j genaamd.
en quam, na die aan zyn Kroon gehegt
te hebben, op ’t eiland Boeton j ’t geen
toen Bolio genaamt werd.
Dit ryk Veroverde hy al mede door de
dapperheit van CdpäUajd. Het iswaarj
dat' de Boetonders zieh eenigen tyd ver-
weerden > dog ziende, dat, of Koning
Baboe) of, zo andere willen, deze C«-
pallaja, op een klip, aan den fmallen
■ ingang des Boetonfen bergs digt by de -
ftadt ftaande, met zulk een geweld
met zyn fwaard floeg, dat zy van een
fpleet, wierdeilzy zo verbaaft hier-overi
dat zy zieh aanitonds aan Baboe ov^r~
gaveh. ’ f
Terwyl nu de Temataaniche Soldaten '
alhier hunnen voorraadt bp Boliö kögteii,
I kreeg die plaats den naam van Boentori^
1 dat in het Ternataans, de Markt betee-
kent, waar uit men naderhand| gemaks
halven, Boeton geihaakt heeft. Van
daar voortfeheppende, quam hy op Mfr
caifar met zyn Hongi , o f zee-mag|j
welkers Koning Pattingaloän | o f 4 van
andere Krain Karoet genaamt, toen land-
| waard io te Goa wo'önde , welke deze
Temataanfche vlööt van wegen Koning
Baboe ’s vermögen, en vermäarden naam,
vrpi*7.ende I hem aanftonds tb' gemoet