van daar na Makccä o f Ormus, en 200
verder njet Karavaanen te land over Bag-
daad j ’o f 00k wel ter zee over ’trooae
Jneir na Egypten^en 200 verder na Aleppo,
gcvoeit. '
| Ditdeed.Venetien, dat zedert veel jaa-
ren aan, een.meeftrefle van dien handel der
ibeceryen , en gefteenten van Indien, was ,
dermate bloejen , dat het in,veel andere
Volkeren van Europa eenen' yver verwek-
tej omj waar het mogelyk, mede deel
aan dien fchooneji hanael te krygen.
. In dien tuflchentyd nu, milchen dien
-handel der Venetiaanen en Portugeezen
opIndien, is ook Indien door dien fchrik
der wereld, Timoer Lenk, anders gemeene-
lyk Tamerlaan genaamt, in ’tjaar Hegin*
772. ( ’tjaar van Mohhammets vlugt naar
JVIedina) o f in ’tjaar van Chriftus 1570.
. ( hoewel andere dit een jaar, vroeger Hellen)
niet aUeen bezogt } maar nevens veel
andereiykenvan ’tOoften en ’t Weiten,
ook verovert, gelyk wy dat elders van
hem, en van zyne Nazaaten, uitvoerig
toonen , daar wy ’tGeflagt der Groote
Mogols, zoo verte ons dat bekent, en
naauwkeuriger, dan tpt nog toe door
yemant gedaan is, befchryven.
' O ndertuilchen hielden de Venetiaanen
den Indifcheh handel zoo volkomen aan 1
J&i j dat ajle vorften en ftaaten van Europa
de waaren,. van daar körnende., volgens
den prys, dk^v cW nn
uit de nanaen brekenmöefteri, en het is
2eker , dat die bloejende ftadt daar nog
■lange door gcfteigert, en aan allen die wet
in ’tvervolg noggezet zou hebben, in-
dien haar dien pas door de verbazende
pndcrtieming der Portugeefche zeehelden,
door den grootmoedigenßiisÄraidaar
toe ceril aangezet.j ;.niet afgefneden was.
Een onderneming zoo groot, en heerlyk,
datzy verdient, dat men die vanden grond
afrophaale , aangezien zy, het zyn , die
Ooftindicn, en meer andere landen, als
nieuwe werelden, den Ouden t’eenemaal
ronbekent, eerll: recht ontdekt, en veel
netter dan eenige van de Ouden, belehre-
ven hebben.
Hinder- Men zegt, dat by de komft der Por-
£ i 'p m- 1;?gee2ea 1,1 JndiEn Camzm-.El Gauri
tUoeezen, V >y äderen Campfon Gauri. genaamt) die
by hun Egypten regeerde , met den Turkzen kei-
komft in zer , Selim , met den Sjerief van Mekka,
woree- - jeich Eßamed^en ftadthouder van Aden,
koiaen. met Seifeddien de II. koning van Ormus ,
en Mobhammed de I. koning van Guzerat-
te , zamen ipanden, om. de Portugeezen
uit Indien; te yerdryven, om ’twelk een-
parig uit te voeren zy 00k uitdrujekelyk
dopr dp Mooren van Caiicut , als hunne
geloofsgenooten, verzogt waren.; Doch
wat uitflag dit alles gehad h.eeft, zullen
2 n ^ ^ veryo^ oniftan^g können!
Dat by de Ouden loíle voorzeggingen, VerM, •
dat nog alle werelden niet ontdekt waren de v j
te vinden zyn , ziet men klaar by Vtrgilhs ze8Pn-' I
lib. vi. Aneid. daarhy voorzeggender wyze gen ffc‘
van den keizer Augufius zegt: '¿mis-
S SuPer & Garamantas, 6? Indos S ;
Proferet Imperium -,jacet extrafydera tellus, lnSnm
Extra anni [olisque vias, cui califer Arlas
Axem humero torquét, flel¡is ardentibus
aptum.
' dat is:
Hy zal het ryksgebiet uithreiden allereedfo
Ook over Gar amante^ en Indus ryhvan.zegen-,
Een landfchajp , verder daji de Werenriem
&kgm? S&ÉÉÍf lR R
De zonnekaawy en daar *t gewelfy vid-Hiebt
gezaeity
Van Atlas bnderftvtyp Atlas Jchoudery drq&f .
Dog klaarder is de voorzegging vañ'tyí-
neca, Wanneer hy in zynMedeadus öpzingt:
------ yenient annis
Sécula feris, quibus oceanus
Vincula rerum laxet & ingens
Pateat Tellusi iiphysque novos
Deiegat orbes, nee Jit tenis
Última Thule.
dat is:
V Z a l in een later tyd gefchieden dat de zee
De zetaken loßie? toom^en een gezickt,zalgeven
Van groote landenden dat TifBysWeloedreven,
*™EWweteld non betend y en noit bézeilde ree
Ontdekken z a l, en dat men Ibule niet zal
houden
Te zyn het verße land, als ’t<was voorheen
by de Ouden.
Eer. nu de Portugezen, Holländers, En-
gelichen, FranichenofDeenen , in Indien
quamen, had men daar by de verfcheidene
Inlanders onder de Bandanezen, Cingalé-
zen., Javánen , Chinézen , als mede te
Archiko o f te Mazua , een Abyffinfche
itadt, Vanouds mede zekere voorzeggingen
5 dat ’er uit verre landen luiden,, wit
vanverwe, blaauw van oogen, ofmet katten-
oogen, rood van hair, en over hun gantfeh
Itchaam met klee deren bedekt, tot hen over•
komen en, hun land innemen. zouden.
. Eenvoorzegging-, dieveele .van hunne
gaauwfte luiden menigmaalherhaalt, her-
kaauwt, en na lange daar voor gevreeil
te hebben , tot hun leedwezen eindelyk
1 beveftigt zagen. ; : > ;i
Maar laat ons tot de groote verrigtin-
der Portugeezen zelf overgaan, en hunne
ftoutmoepige bedryven , tegen die der
oudfte en vermaardite zeehelden eens ver-
gelyken, om daar uit te oordeelett, hoe
verre zy die in alles oyértrofíen^ en hoe
veel grooter dienft z y , door hunne ont-
dekkmgen van Indien, aan pns, en andere
vollteren van Europa, gedaan hebben.
T W E E D E
T W E E D E B O E K.
E E R S T E H O O F D S T Ü K i ; -
DE aardkloot by ¿fcÖuden marten de^e bekent. Zy.vereteilden djeV»drie;(ieelpn;
Zy waren niet zeer ervaren in de Zeevaart, en dorßen zieh noit in volle, zpe bege-
ven. Hoe verre zy Jangs de ival dorßen loopen. Kaap. de Non, waarom zoo genaamt.
He eerfte, die boven die paalen derX)uden dorßen zellen, en zieh /»volle ¿¿ebegeven,
waren de Portugeezen. Henrik, zoonvanjohm de.I. eerfte Bevorderaar van dit werk-.
Zyn ryp overleg van de zaak. Hy doet twee fchepenklaar maken. Die in ’tjaar 1410.
üitzeilen. En tot Cabo.de Bojaoor loopen. In *t jaär i420v .z^;P5iosf|i?prik een
nieuwe vlopt uit. . Madera toen ontdekt. Verder ontdekking van Sierra Licyi^. De
Kanaifche eilanden ontdekt. Nieuw middel toi verder ontdekkingen. Soedefaeda.? \
nigheden vanPriasHendrik. Zyn dood., (Alfonfus deV. kpmngyanJPpnügdl[gdat
cp *t[poor van Henrik voort. Cabo Verbe ontdekt. ., O.ok ¿fe Zoute eilanden... 2 ».,Cabo
de St. Catharina. ’.Vajiche ‘ ftemhg der Ouden openbaar "geworden. Guiriea ontdekt.
Eenige veäingea gebouwt. Johan <fc II. yemnger. van Alfonfus de.V. Zytte gugt
vordere ontddddngecr in *t Ooften.. Stelt, eenige mannen ö/n zieh daar oyer te beraden.
Zy vinden in'ijaar *482^ ’tgebruikvan V Aftrolabium^tot de zeeväart,^»'de-Tafelen
van de Zons declinatie, uit. Jacob Canus ontdekt Congo'. Eerfte züil by de Portii-
gcezen opgerigt. Hy loopt zoo mylen bovenCongo. P.lant daar ook t\yee zyjlen., Van
den koning van Congo wel ontfangen. Congofche Edelen naar Portugal gczpnden, en
daargz<&oopt in 'tjaar 14.9s. Benevens verßheide Grooten.^' De koning, koriingin en
Erforins gedoopt. Deze ontdekkingen maken de Portugeezen door Europa berugt. Co-
lombus foVr door opgewekt. Ontdekt veel landen om de Weft /» 'tjaar ^4.92. jaloezy
van koning Johari de II. hier over. Door bemiddeltng vanj?aus Alexander .de V I. weg-
genomen. Cabo de Boa Eiperan^a ontdekt ontrent 'tjaar JDoor Jobän de I I . zoo
genaamt. KoningJohanzoekt middelen, omdoorttn anderen weg./» Qqftindi.en je geräken.
Zend daar /öeyerfcheideManuqn uit. En. eindeJykPietCT Covillaan e».Alfonfus
Paiva. ,Paiva kamt- te ßerven. Covillaan geraakt gelukkig in Qoftindieh- ~ - Zynevenig- .
tingen en ontdekkingen aldäar. Zent z y n e teekeningen naar Portugal. Biydßfaup van
koning Johan daar over. Die ordre tot het uitzenden van ee»; nj.euwp ylpot 'fieltS
Covillaan voor dood gehouden. De dood van johan de II. in 'i jdar 149^.. ..Groote
voömemens van Emanuel. Zent vier fchepen uit naar^Ooftindien. Geeft V öpper-
bewind aan Vascus Gama. Aan welken, hy Cavillaans zeekaajt mede geeßt. Verjcheide
landen by hem ontdekt. Ook Mozambike. Daar hy eerß. wel pntßangenw'ord.. "Ontdekt
een verraad. Enverzeilt naar Quiloa en Mombaza. Verraad daar mede ontdekt. V ir -'
zeilt naar Melinde. Treed met die vorft in verbond. Komt in May van 'tjaar. 1498^
voor Calicut. Onderfcheid tußeben de ontdekkingen van de 0 uden>» die van Grama.
Gama goat te land na den keizer van Calicut. Dien hy, ¿m de geringe gefchenken niet
Wßl bevalt. Die maar reden van gefchil met Gama zogt.. En twee Portugeezen vafi .
hielt. 'tGeen Gama wreekt. Den keizer zoekt de zaafc by ie leggen. Gama wil eerß
de goederen weder om hebben. Verzeilt misnoegt met eenige genomene Edelen naar Portugal.
Verjaagt deyloot van den rooverTimoja. Zeilt naar Anchediva. Word door
een eezant van den vorft van Goa begroet. Komt voor Magadoxo. En Melinde, diens
yqrft een gezant aan Emanuel mede geeft. . Komt Zanzibar. Verließ en begraaft zyti,
Broeder. Komt tot Lisbon.
T TT Et is een waarheid, die wy reeds
»y - f c - c l bewezen hebben, dat de wefeld
De aard-
. ldoot by ^
de Ouden Jk-r- JL ofaardkloöt,m m am aan ■ de — Ouden B H
maar
^tendeele bekent geweeft zy , en de wäre
kent. reden daar van was, dat zyter zee zekere
vafte Paalen hadden , buiten welke de
kloekhertigfte en ervarenfte zeehelden
noit dorften gaan.
Zy ver- Zydeelden den aardkloot in driedeelen,
deflden te weten Europa , Africa en Aiia, maar
die in drie willen van die deelen met zoo weinig
deeien. vaftigheid te fpreken, dztttliPtolomeUi,
I . D e e i .
en andere beroemde Mannen j in ’t befchryven
van landen, te dier tyd taftelyke ;
misflagen begaan , en in Africa en Aiia
veel deelen van ’t vafte land gantfch niet
gekent, en nog veel minder van äl die
groote en memgvuldige eilanden; y* die
ontrent de ftranden van Africa en Afia,
en ook ver buiten de zelve , veripreic
leggen, gelyk tevoren algetoontis, ge«
weten hebben. .
De Wefterfche volken wären.- in dezy wärät
fcheepvaajt, en ’t bouwen der zeen, zoo niet zeer
L on.ervarenu»