i-*34;
S tie r fro t '
Malakka ;
C h r iß e » ;
g ew o rc '?
de n z yn -
de.
JViaar ,20 ras h.y met hun teiMalakka
gekomen was ti.'jtrgfu hfem .eeaijasiekte,!
waar aan, fey aldaari Hier f. > Hy had zieh
yQOrvZynf vertrek v^n-Goa laieci daopeny
enj was., yan.;jecn Mqhhammedaan een-
Chriflen geworden g | maar 1 (mynes „be-
dunkens)jnei zo een goed feert,. eaeven
zodanig1 als Henrik de vierde • Koning
Van I^avarre % de Rpomfch - Gathölyke
Leere ojnheljLheeft,,' te weten., om. de
Ki ooa» en niet öin den God5diqnft.>> . -
De Portugeezen pndeffcuflehfibgaven
zeej^breed van. zyn bekeering op, gelyk
zy c.ppk| ’van-¡längere, bekeeringen , hy
d^tflido \ u ■ tyd :op de: kufl;;Vän -.Mord „
gan. ¡de uiterfte NQQfdzyd.eiivan. Gilolo,
YOQrgeyallen.,, en/:.waar yan w y op een
andere plaats breder zullen ipreken» een
groqten ophef maakten.
In dat Zelve-jaar had de Pqrtugeefche
Landvqogd 0.0k ¡een ander in Tfl.beridji ’s
plaats tot vierten twintigfte, Koning ver-
hqyejx» -dö,wyJi-hy\*vaflem flaat maakte,
cja$ -hy daafj nqit. wefrMvan,, daan ko?-
ija e n jz p t i .;^ ; , v. a d
Deze. .-was iffwn * 0£ van de;
'iierqataane.a gpföeen.elyk Heiroen Djami-
Joe , ; cn by7 J,qKrifus | Aerius. genaamt 3
een zoon van Bajang Ull(tk^mt;,een Ja-
vaanfc.hfr.Bj^y!^';.! ;:;.v - :rfob v; i
'\ Wanneer d'Ataido hem idopr zyn JyfV
wagten liest aiffea^ei), om hentäls’ Koning
voor, te Hellen, ( want zo. yerre wären de
Portugeezen ;nu:^l in magt^ gefordert
daf zy. daa£-,Köningen af. en aan Helden)
zo wilde ¡zyri tnpeder, voor zyn leven
niet zonder reden bedugt, feem niet laten
volgen, verzoekende, dat men hem tog
I maar, y oorby jgaan, en in zyn vorigen
Haar by haar laten zou-3, maar z y , in- de
plaats vaji daar. na tp luifteren, fcheurden
den jongen .Printe, dien ,.zy ,vaH„hield,
uit haar - ajmpn,;;©^ wierpen. _h,aar j. die
eeh; rjamtnerlyk gebaar qm, fearen zoon
maakte, door een onbegrype)yke woede
tegen haar aangezet, van boyen, neder
uit een van. de ypqfteren kafer wooning
te plettereri.
1 Zommige-zyn yan oqrdeel;, , dat zy
tegen feaay zq vorbitterd V?aren, om d.at
Zy.willen, dat zy , een Mohhammedaanie
zynde;, feaar.-zqon gei^dig afri^d-yriend-
ichap mpt-fQniHenen te hQqdon,oöf opk
om de Kroori'vari huri land t’aanvaarden,
onder yqorwending, dat hpt- h.em-,; gelyk
Hair
■ ■wexdmi.t
jaar 1535.
vier en
twintigße
Konijjg-J
van- n. -.i
.Tpanat&v
Schrikkè-
lyke daad
der Por- '
tugeczen
omtrent-
’sKonings
moeder.
D i f f z y - :
v a tv b o -- -
v en ned e r
uit één" t
venfter
Wßrpfcn.
zyn broeders, gaan zojq ^ en jdat. zy
haar op^zekeren, dag o.ver (Jieizaak tegen
haar- zoon^ met allen erni|:rhebbende
hoören fpreken, qm hem dat af terraden,
zy daar op zo_, yei;woed wierden, dat ?y
deze onmenfcfeelyke daad aan haar uit-
voerden^; - Het; dan: waarom- zy, feet
¡äecden| het is ’ops- genoeg, ‘dat het zekei-
is Ä dat zy het gedaan hebben.
•, Dit : fchrikkelyk^ Hpk ,;deed hen mict- 1534:.
alleen van al de Ternataanen, maaf 00k ,Haat der
van al de omlcggende ' Roningen en-voi- Gemäken,
iverfoeid worden. Al de oude fmaad-
heden , en ontclbäre -verongelykirigen, leggènde
die de tyd al eenigziris geileten nad, vorßen
quamen ; nu tefFens weén met zulk een-^“
bittere herdenking hentei binnen, dathun-^t g°^r
ne dagelykfehe. gpfprekken als opgepropt welftuk.
waren yan vemoekingen,: die zy :toe-
w.enfchten aan die trotze en opdragelyke
Natie, die, daar ze ,nog zo onlangs op
een Hroowifch. was komen aandryven,
en uit medelyden daar ingenomen en ont-
fangen, zieh zo - hoogmoedig mi-dorft
verHbuten hunne Köningen af te-zetten,
en aan té Hdlen y ; na haar welbehagen,
en -de ingezetenen een jo k , voor alle
eerlyke lieden ondragelyk , op: den hals
té leggen. Alleen hield Hair^ die nog
jong,; en in handèn der Portugeezen was,
zjefe flit, en bleef met eenige weinige by
(^e; Pprtugeezen.
, .Hier by quam nog een ander voorval , Een
’t geen niet weinig hielpr.om de omlcg-^'troüw
gende,; Vor'Hen, en ingeicetenen der nabu- joos ftuk
rigeeiländen^ tegen héh te verbitteren^ ‘f^anPinto.
, - Zekere. :Pinto was' van d'Ataido'met
een vaartuig gezonden,om Mangindanao,
ert andere daar omtrént gelegene eil'anden,
nader té .ontdekken » alwaar • gekòmen,'
en wel òntfaiigen zynde :,vertrok hy na
een raadpt niet, ver; van daar gelegen
piland 3 Sarangani, diens Koning hem zeet
minnelyk bejegende, en met hem éen
yerbondr, o.naer ’t wederzyds drinken van
een. teug .-bloeds, volgens de wyze zyns
lands, màakte. Deze inlandèrs hier-op
ten vollen géruH, maakten niet de rainHe
zwärigheit om nu by Pinto 3 en de andere
Portugeezen, die zy als hunne vrienden
aan-zagen3Lo.p. hun. vaàrtuig te. komén >
maar zo ras, en ,wären zy .daar niet .wat
binnen geweeH, o f Pinto Het verfcfeéide t-
yan;;.fennibcned.en 'wefpen,. ’ -van. -.voorhe«
men .zynde Ken weg te,v.óeren.-
De inwoonders giHen dit niet alleen
uit ;• het; -agterblyven van hunne lands-
genoten, aie zy wiHen, dat na Pinto ’s
vaartuig gegaan, en niet Vederom geko-
men; waren y. maar een van deze aange- ,
houdene Heden'.(terwyl de andere gevat,
enr als, de beeHen na beneden geworpen :-
wiprden ): kreeg gelegenfeeit, om -over f. ;
b9ort/;tfr fpringen, en<izyn Koning .de
droevige tyding e van deze trouwlooze
menfehem dieyery te, brengen., ,
Deze yorft , met zeer^yeel reden ten - De
feqqgHen. tégen; de Portugeezpnvnntflo^ Koning
ken;zynde, lipt aanHonds.zyn^yaärtuigen 5 ^ ^ ni
in ^ee ferengen, en met gewapendc man- tragt ®ic
nen-vqcif^ien.- hr.oodljr a f ' trouw-
Deze-ilieden vielen als yerwOed pp hetlooshelt
Poi tugeefch vaartuig aan , en 'zoudeq |fe^r<:e'
buiten
z A a
.,v büiten allen twyffel daar meefler af ge*
.< . worden zyn, byaldien ’er niet een zwaare
b Horm opgekomen was. Dit onwecr
Gevaar fcheidde hen wel van een, maar bragt
van ondertuflehen Pinto ’s vaartuig in het
Pinto. fuiterfle gevaar van te vergaan, zodanig j
,dat zy:, genoodzaakt zynde al hun ge-
rfchut, op dat het vaartuig we^r ryzen
< ; mög t, over boord te werpen* ternaau-
: .wer nood nog weer in Ternate quamen,
hog eenige weinige voorraad, die, hoe-
w d Hegt, byzonder wel quam j mede-
brengende,
Aide Om dezej en diergelyke öneerlyke
Molukzci. ftukken meer, wierden de gemoederen
01 fch tegen hen zo onverzoenlyk verbittert,
ßngen dat alle de Molukze Köningen een een-
befluiten parig befluit namen, om de Portugeezen
de Portu-, gelyfcelyk uit.te roejen.
g “ gn . Ten dien, einde zondeti zy niet alleen
ioejen. gezanten over en weder, en maakten
jnet de Ternataanen 3 die al lang daar na
gehaakt hadden, een algemene t’zarpen-
zweering tegen hen } maar zy wiHen
00k al de Papoafche Köningen mede daar
toc ov6r te halen, om al de Portugeezen,
■ die nu wyd en zyd verHroit waren, aan
hun aller regtvaardige wraak op te offereu.
D6 wyze, Zy vonden dan voor hun allen het
welke zy gekeifte, hen voor eerH (gelyk meer-
hadden. maals gedaan was) ^len toevoer en
! mnnd-koft, om hen daar door uit te
hongeren, aftefnyden.
1 Indien dit nu al niet gelukken wilde ,
;..r namen zy , als een tweede middel, voor,
al de vrugt-boomen om te houwen, en
r met al het hunne ¿e Negry te verlaten,
op dat, dewyl z y die van hen döödelykgehaate
K E JN-. m x
i geezen met vaartüigen hen dáar quamen *sU‘
beipringen, namen zy de vlugt na afge-
legen boflehen, en tot ontoegankelykc
klippen. Van däar quamen zy hu en dan ¿y 0vér-
uit hunne fchüilhoeken, en overvielén al vallen al
de waterhaalders, en houthakkerS, d ié^ ¿ ° " “*
de Portugeezen j om drink-water, en dje.on¿¿
brand-houtj uitzonden. En bp dat üun bc-
(FAtaido wel ten vollen vaHHellen mögt, reik
dat zy niet, in den zin hadden vrede met
hem te maken, Zo ontzagen Zy zifch oqk
niet hun eigen Negry, of ?t vlek Terna- Verbran-
te, met vcél 'ÍGboone Portugeefche hui- den de
ken^dié daár- ih)Waren j aan alle kanten in
den lichten brärid te fleken, eñ daar dóbr bjcgry;
tot den grond toe alles te doCn af brandenj
’t geen, by.eöu fchielykeú en t’eeneöiaal
önverwagten inval, zo gezwind toeging,
dat ’er ganfeh geen bluflchén aan was , tc
ineer j dewyl zy dat op een tyd 3 dat het
zeer Herk waaiqc j m werk Helden.
Natie niet door geweld van
- wapepen verdryven konden, zy hen door
deze twee middelen mogten noodzaken
een knd, dat zö verwöeH, en daar ge-
brek van alles was, van zelfs te ruimen.
n : Dit zo beraamt zynde, wierd de oör-
nataanen log eerH door die van Ternate begonnen,
beginnen Na dat zy , zobehendig, als hen moge-
denoor- lyk was, al hun goederen geborgen had-
l0S ecrft'den (Om tog den vyand niet den minften
buit over te laten) vertrokken zy geza-
mentlyk aroor ’t aanbteken vad den dag
uit de Negry, o f het opene vlek van
Ternate.
. D'Ataido had dit zo ras niet vernomen,
3 “ o f hy liet hen vervolgen, en met de
boffchen. minnelykHe beden en beloften verzoeken,
dat hun beliefde wederom te komen;
maar al zyn vleyeryen, en fmeekingen,
waren te vergeefs. Van al de Ternataanen
was ’er niemand, dan Koning Hair,
met weinige grooten, en eenige van de
geringHe zoort, by hem gebleven.
Zy begaven zieh eerH na de zee-
plaatzen, die het verHe van de hoofd-
vefling af lagen, cn wanneer de Portu-
Byna öp dieh zelvbn tyd quainéri öok BeweginJ
al die andere misnoegdefe, met hunne ver- bunncr
bondene Volkeren in de wapénen, en
overvielen de Portugeezen aldaar , die.
van geen qüäad de m infle gedagten hadden,
zó ichielyk, eri met zö groot een
magt, dat zy niet in flaat wareü hen te
Wederflaan. ; ■ " 1
Op de küfl vah Moro, öp ’t Noorde- De kuft
lykfl gedeelte van Gilölo , öFHalamahe- ^a^ orö
ra, gelegen,- rechtten de inlanders ben aangelaft.
fchrikkelyk bloedbad aan.- Onder anderen
bleef daar 00k -Simon 3 -cén
voornaám Priefter, die daár geftélt was, Eh de
om hen in de Roöm-Gariiolyke Leeré, Portu-
j daar nog niet lang geplant * meer en meer «g*“1,
‘ te verfterkeri, en hoewel Fräncijcüs ¿Al- xeer mis-
varez ’er ’t leven niet liet, zö qiiam hy handcld.
nochtans hiet, dan döodelyk gewond,
uit hunne handen, en had werk, dat hy.
ter nauwer' nood met een Präauwtje * ö f
klein vaartiiigje, in Temate aarilandde..
Catahruno, önder-Koning van Gilölo* Cíitabh,¿
(van wiens aahflag tegén ’t leven van den J g g g g
jongen Koning van dat eiland, .dieös vorft
Momboir hy was, wy bevörens iet aan- door ver-
geröert hebben) meehde, dat hu de regte |íf
gelegenheit, om zieh meefler van k.ryk t0£
te maken, by deze algemeenébétóCTM^ Koning
geboren was. Hy. Heide dat godlobs op.
Huk 00k in ’t werk, bragt dien jongen
vorfl met vergif om, en maakte zieh
volkomen bezitter van dat ryk.
Dit verrigt hebbende, begäf hy zieh ßrengc
met een groote vloot na de kufl van geheel
Moro, regtte te Momoja gruwelyke Gßolo
geweldenaiyen aan, vervolgde demeüwxick.
bekeerden (waar vanwy onder de zaaken
van den Godsdienfl breeder zullen feande-
len) met veel bedreiging en wreedheit,
om henweér Mohhammedaanf^i tédoen
worden, ( ’t geen hem 00k van allen,
uitgezondert van den Koning van Momoja,
gc