bn de inoèjèlykheden die de Holländers
met ben , zòo over ’t voorval in Àmboina,
afe ook in Banda over PoeloRhun geh ad
hebben, zullen wy breeder voordragen,
afe wy vag beide die landvoogdyen in
’t byzonder zullcn ipreken. "
• en ® an(^ere Mplukze
eilanden, hebben zy al van ouds, voor-
namelyk als zy agterom längs de Ladro-
ftes hun'koers namen, gevaren, enkelyk
om daar^door déze o f gene wegen,
de voomoemde fpeceryen het zy van deh
Inländer , o f wel Tari andere , te beko-
inen, om welke reden alleen, nu eenige
jaaren geleden,; A % a » , eh de'bekende
Damper , (hòewel zy voorgaven dopr
ftorm , ò f "gebrek , aldaar ..vervaUpn
te zyn) de een in Amboina , en de ander
in Ternate, aangeweeft zyn 5 maar
de wagt, die men gewoon is daàr tehou-
den, belet alle fliiikhandelaars daar ietste
konnen-opdoen : wantfchoon’erop ’tland
van NovaGuinéa, o f wel od de kuft van
Maba, en Weda, een land, onder den
koning van Tidore , nooten en nagelen
- vallen, die in-deze latere tyden daar ont-
dekt zyn , zoo is ’tgetal dezer boomen
met groot, en teweìnigvah belang , om
zieh daarom-derwaarts in zoo grooten
gevaar, als zich daar wegens eenmenigte
van riffèn en droogten opdoet, te bege-
ven. -
Op ’tméjjttg China dryyèn zy mede
grooten hanael, en zenden nog verfcheide
lchepen jaariyks naar de rivier van Canton 5
maar zy hebben daar geen vaftigheden,
iogien, nog eenige hàhdelplaatzén 3 ’t geen
daarom hunnen handel in vederlei waaren ,
daar niet min gewigtig, nog min voor-
deelig, maakt, zoo, om dat zy veel met
gpeed geldftandèlen, afe ook dat zy daar
hiets, dande fchepen, die’er op vaaren,
teònaerfiouden, en aldus, ih veigelyking
van plaatzen daar men pofthouders , en
vefldngen , heeft, ook zeergeringe laften I
op dien handel te dragen hebben.
In Tonquin, een byzonder ryk, aan
China grenzende , en dat wel eer daar
onder itont, plagten zy voor ettelyke
jaaren mede-tiè'hàndeleny en tot Heanj
een kleine ftadt, hun verblyf wegens de
pelangs, én andere waaren ^ daàr vallen-
a e , té hebben, doch zèdért ’tjaar 1688.
hebben zyzich teKasjauw, inde hoofd-
ftadt, neaergezét. ;
In Arabien handelden-zy van ouds op
Mocha:, yòor aan in ’t Rooae nieir, aldaar
zy eencòmptoir hebben, ’t geen z y , wan-
heef zy nu en dan in ongunft der Baflàs
feraakten, wel Pens verbeten 5 doch de
andel aldaàr is van geen byzonder bèlang,
dan alleen wegens de caweh o f koffiboo*
nen , die alleen van daar-komen , ; zynde
dejavaanfchévàn zeer klein gevolg, aan-
gezien de boomtjes, nog maar weinig ,
jaafen geleden, ontrent Batavia geplant,
en de boomen in verre na zoogoed niet,
enwateragtiger, dandievänMocha, be-
vondën zyn. Buiten Möcha , plagten zy
ook Suaken te bevareh, doch haaden aldaar
geen Vqrblyfplaats van eénig aanzién.1'
. IhPègu haddeh zy eenyaft comptoir,
m de hoofdftadt Ava , voor àj‘ öih den
handel der robynen , die daar veél, en
zeer ichqoh, vallen.
C)p de Malabaarfche kuft handeltójty
fterk te Mizzeou , kén in ’tryk van den
koning vàn Porca, om de pepçjr, die aldaar
Voortkomt. r:J4
t, bezitt^ t zv daar de fraaje vefting
Bombahi,en daar ih een'groot en hoog huis,
zynde tullchen Goa en Suratte, ontrent
40 m^lenvan de laatfteftadt, eh pb'bo-
veffChaul,gelegen. Deze,zóo zommigç
willen , heeft de koning van PortugiU,
Don_ Antonio x met zyn zufterßathanna.
dochter van Johan v / . wanrieer Zy ^ met
Carel II. koning van Ehgeland den iadc“
Mey 1661. trouwde, nevens andere góé-
deren ten huwelyk gegeven, ten welken
eindeook indàt zelve jaarèeri Portugéeich
ondèrkoning met ’t ichip de 'luipàard:: uit
Engeland veitrok, die daar van, byhun
komft in Indien j overgave, aan de Eh-
gelfchen gedaan heeft. •
Z y hebben op ’t eilahd Celéb esin de
ftadt-Macalfé-, 'w'ei ?er ook een comptoir
gehad^,' ' maar dit is vàn wéihig gewigt,
en ook inaar van korten duur, geweeft.
Zy hebben oók getragt in Japan, al vòor
veelejaaren, tehandelèh5 maardegroote
gevaaren, en koften dezer tochten, hebben
hen daar van afgefchrikt, behalvén
dat ik nietweete, dat zy iets van belang
juer verrigt hebben , en zy wierden'in
’tjaar iddj. hier al gehaat ',1 òm dat de
Japanders hoòrdeh,' dat hun koning riiet
de Infante vah Portugal getrouwt wasj
en meer was’er miét vah nooden, dan alleen
den naam van Portugal te noemen,
óm hen. van daar te houaen.
_Het is zekö*, dat de handel voor deze
Natie in Ooftindien van zeer veej belang
en voordeel geweeft is, tot zoo vérre , ’dat
verfchéide kooplieden en andere ingezete-
nen het de pyne waàrdig geacht hebben,
òhi in ’tjaar idpì. in Novèmber 'aah kó-
ning:?j?ìllìam III. (boogloff. gedagtenis) ver*
lof te verzóeken , dat hun ’t Parlement
oéfcroi tot het: opregten van een nieuwe
Engelfche Ooftindifche Maatfchgppy
mögt toeftaan , waar toe reeds yooòoo
ponden fterlings gezégt wierden’ ingelegt
te zyn, met oogmerk,: òm de hoofdfom
tot 1200000 ponden fterlings, o f meer',
te vèrgrooten.
Ditverzoek, wat ook die van de oudè
Maatfehäppy hier tegen deden, wiert hen
door den koning toegeftààhj en door ’t Parlement
belaft, dat die van de oudeMaaS
fchappy in i4dagen hunne boeken, met
den ftaat vah hunne hoofdibm en fchul-
den , zouden hebben op te geven 3 na
.5^ welke-men goedvond de zelve niet te;
entbinden, maar alleen onaer eennieuwe
bepaling te brengen. ; .
Egter zukkeloedit werk , fchoon de
beftierdervan de oude Maatfchappy hunnen
ftaat, ten bedrage van $67161 ponden
fterlings, p fchellingen, en.i pence, opge-
geven nad, nog tot ’tjaaiv 1ÖP5. den 2i*'cn
November x eer zy een.nieuw oitroi tot;
een bylage van den koning , en verlof
verkregen, om van den 17“ “ November
tot den 20ften Januari ien langer nietj
744000 ponden in te teekenen , doch;
yaer niet boven de 10000 ponden te mögen
inleggeri , en dat maar voor 21 jaaren
, ingaande met ’tjaar 1 dpj. :
Dit alles kreeg egter zyne volkomen-
heid niet vöor *t jaar i<5p8. wanneer de
; eerftemaal de Bil tot opregting der nieuwe
I Ooftindifche EngelfcheMaatichappy,door
middelvan 2 mnlioenen ponden fterlings
infchryvings, gelezen wiert, die den 3 ^
Julii iöp8. voltoit is.
Aan die van de oude Maatfchappy gaf
men 5 jaaren tyd, om hare effeiten in te
trekken, en te. verkoopen, fchulden te
. innen, en ’tgeen zy fchuldigwas, uitde
in te komene penhmgen, o f, zoo’er t e l
kort quam, uit hunne eigene beurzen, te
betalen y om dus eens alles op een eilen
bodem te hebben 3 doch de regte vereeni-!
ging van beide deze Maaticnappyen is
eerft in ’tjaar 1707. gefchied.
- Dit is ’t voomaamfte , 4’t geen wy van de
Engelfphe Natie wegens hunne vaart, en
grooten handel op Ooftindien te zeggen
hadden, die zekerlyk al vry aanmerkens-
waardig zyn moet, vermits zy in ’t jaar
171 f. 1 millioenendooooooncen, 1716.
700000 oncen, en 1717. niet veel minder
als 3 millioenen ;en- 700000 oncen onge-
muntzilver,.behalvenandere waaren, uit
haar ryk naar Ooftindien gevoert, endaar
mede zoo grootewinftenvan tyd tot tyd
gedaan'heboen , dat de Aftien op haare
Ooftindifche Maatfchappy in ’tjaar 1720.
in Junii tot ¿20 ten 100 gefteigert waren 3
en was in ’tlaatft van ’t jaar 1718. van
feen verkooping van goederen 132 tonnen
gouds , en wel 300000 ponden fterlings
meer. , • dan zy die gemeenelyk verkogt
hadden, gekomen 3 doch nog hoöger liep
hunne verkooping in December des jaars
1720/diepo maal 100000 ponden fterlings,
ofppo tönnfen gouds, bedroeg.
In ’tlaatft van Oftober des jaai’s 1718.
zag men uit Londen een bericht, dat hare
Ooftindifche Maatfchappy een ftuk land
tot een nieuwe colonie in Ooftindien
gekogt, enbefloten haddaar een nieuwe
lterkte, met den naam van prinsFrederiks
fterkte, te bouwen , -en yoo man daar in
te leggen. *
I. D m .
o u i.io lcnepen ten noogiten mtmaien,
die hen zoodanige waaren van daar Brei?- ;
gen , als men in de Cargas befchpuwen
kan , en die hen buiten twyffel oök groote
winften moeten geven , aangezien zy in
Indien zoo.veel laften, als de Holländers,
niet te dragen hebben. ; ; .1
In ’tjaar 171p. den 8ficn December zie
ik , dat de verkooping van hunne goede-
ren, uit. Indien' gebragt, een iomme van
i23fooo ponden fterlings, o f 13f tonnen -
gouds, en8rooQgülden, beliep, dat.een.
vry groote noofdlomme uitmaakt. ?v; -
• Ook verdient :het geen kleine verwop-.
dering, dat ,de Aftien dezer Natie op de
Zuidzee Maatiphappy, dieiri ¡’tjaar-1714.
den 3 i öen December nog maar op'pyiwaren
j en 1720. in Junii,? yplgens .de berichten
den i7dcn dito te Ämfterdam gekomen
, tot o f f gereezen waren. ,
Elen uitnemende aanwafch in zoo weinig
jaaren, waar van wy egter nog een
veel wonderlyker voorbeeld by deFi-anfche
Natie ontmoeten, en op zyn plaats aan-
haalen zullen: doch hoe flegt het met die
Zuidzee Aftien afgeloopen fe , en hoe
veelen hier te lande , doch voor al , in Engeland
en ook elders 9 tot in den grond
aaardoorbedorven zyn, is een zaak, die
zoo wereldkundig is, dat ik daar af niet.
meer behoeve te zeggen. |
Uit al welke zaaken,. hier maar ftuks-,
wyze 3 voor zoo verrezy tot onsialgemeen
oogmerk dienen können, aangehaalt^onzes"
bedunkens, middagklaar blyjct, hoe verre.
; deze Natie, en hunne beroemde zeehelden ,
bpven alle de Eenicier§ , : Grie.ken,uof andere
ontdeklcere van ’t Ooften te verheilen
zyn , vermits door hunne ontdekkingen
klaarder de .plaatzen , die zy bezeilden,
op hunne, nette befchryvingen aanftonds
te vinden zyn , en hun köophandel aldaar
van zoo veel gewigt geworden is,
dat alhetveriiehtte by de Ouden niet eens
verdient, daar nevens in de fchaal gelegt
te worden.
Naaft :aan de Engelfchen meenen wy vaart der
dat de Franfehen behooren geplaatft te Franfchen
worden. k-i* -■ , op Opft-
Zy hebben mede, hoe wel viy later dan '
de Engelfchen , naar Ooftindien.gezeilt.
Zy quamen het fchip Hollandia in ’t jaar
1 fP7< op hunne te.rugreize voorby de Kaap
der goede Hopp, op 22 graaden -yo mi-
nuten, en in ’t jaar KS02. Spübergen, al
te ontmoeten. Hunne 2.eerfte fchepen, la.
Margarite en Monmorancy9 quamen in ’tjaar
1617. voor Bantam , en terwyl de heer
Pieter van den Brouke daar klaar.lag.om.
naar ’troode meir te gaam j;;
Al zedert ’t jaar 1601. hebben zy op
Atsjien gevaaren, en ook in ’tjaar 1661.
(hoewel maar voor een körte tyd) daar
een comptoir opgericht. 7 ; ;
R * In