M O L
dan te laafj dat de twee Stadhouders,
die hy als ayne Raadcn gedurig by zieh
hield, hem die alles veroorzaakten, en
dat hy de adder dus alomme met zieh
voerde.
In de maand September dezes jaars
ü K s t
verwaarloozende, zeer wel w ift, wat hy lS3°-
daar voor van die vreemdelingen trok.
sKo’' 162.9. hoorde hy van eenen Calimbatta,
nlisnoe- een amptenaar des Konings van Ternate,
gen over dat die vorft over zyn gedrag in Amboina
zyn ge- zeer misnoegd was.
Amboi- Dit niet wel könnende verduwen,
na. vertrok hy weer na Manipa, latende,
alzo hy zag, dat hy nu, en by zyn Ko-
ning, en by onzen Landvoogd in Am-
boina, in ongunft was, zyn gedagten
gaan, om na vreemde landen al verder op
te trekken.
Dierhalven zond hy Calimbatta in
Oftober als zyn gezant na den Koniqg
van Mäcaflar, onder voorwending van de
landen der Temataanfche Kroon, die hy
na zieh getrokken had , weer te eiflchen,
of anders hem met den oorlog te dreigen.
In November quam’er nog een gezant
uit Ternate in Amboina <, Sengadji Cajoe
genaamt, met fchriftelyken en mondelin-
gen laft aan Prins Aali, en met openbare
»etuiging aan ons van ’s Konings groot
? braet hv ’s Konings goedkeuring over
AaH,Ven Aalt ’s vernieuwen der verbonden , en
Loehoe’sover de aanftelling van Kimelaba Loeboe, .
aanftcl- me£je>
Ä S * i " de“ 2clvc maand vertrok Jf ali van
Manipa na Boero, ora niet te lang op
een plaats te blyven, en die te veel uit te
putten, voorgevende, dat hy in ’t körte
van Wayiäma na Xomahoe, en zo verder
na Bangay, vertreklcen wilde.
Kimelaba Loeboe, op de bekomen
S a a lB goedkeuring v a n zynKoning in Amboina
Q ook voorgeftelt zynde, droeg zichin t
cerft byzonder wel, gevende aan de ön-
zen, met het verdryven van de vreemde
handelaars,’ en het leveren der Nagelen
aan de onzen, zeer veelgenoegen.
Dog dat het maar fchyn, engeenwa-
Ia’tj» ' re deugd, o f meening, was, zag men
n zeer klaar, wanneer in den jarc i«$o. in
S r in het begin twee Macaflaarfche vaartuigen
fchyn. op Leflidi, en Cambello quamen, zonder
dat Aali, o f Loeboe, zieh daar eens mede
bemoeiden ■, durvende op onze klagte
nog wel zeggen, dat het geen Macaf-
fiaren, maar onnoozele en flegte Ma-
levers, waren, die, tegen wind en ftroom
niet könnende opkomen, hem gebeden
hadden daar tot het ander Zaifoen te mögen
blyven, en verzoekende dierhalven,
dat wy hen ongemoeit, dog zonder Nagelen,
van daar wilden laten vertrekken,
tcrwyl h y , ’s Konings, en onze zaken
Ook begonnen de gemoederen der in* Aali Geländers,
zynde ’s Konings onderdaanen,
en inzonderheit ook de Hitoeezcn, nu Amboi-
een grooten afkeer van den Prins Aalt te na.
krygen, tot zo verre, dat zy hem ’t
Huwclyk met de dogter van den overle-
den Arigoena, oudften zoon van den Ka-
pitein van Hitoe, vlak aflloegen, ’t geen
hem in Mai van Wayfaraa na Tomahoe
op Boero ’s Weft-zyde verhuizen deed*
daar hy als een regte Zeevoogd- in een
huis, op ’t water gebouwd, zyn verblyf
met vier Coracora by zieh hield.
De Landvoogd met eenige fchepen, Slingze
en inlandfche vaartuigen wedr na Cam-
bello, en Leflidi vertrokken, om de.Stadhou.
vreemde handelaars vaji daar te verdry- ders,
ven, moeft, op de veraieuwde bede van Loehoe,
Kimelaba Leliaio, hen al weer verfchoo- j£t~e*
nen, te meer, alzo hy.niet in ftaatwas
om hen, die zieh daar zeer wel verfterkt
hadden, van Cambello te verdryyenju
moetende met goede oogen aanzien, dat
’er maar zes der zelve vertrokken, en de
andere het ganfehe jaar daar over bleven;
De Stadhouderj Loeboe, niet langer al
dit klagen, en aandringen der onzen op
’t nakomen der verbonden könnende
veelen, begaf zieh met der woon van
Ldehoe na Manipa, en toen quam Le-
liato <ve6r op Loehoe, daar hy zederd
I dien tyd bleef, en nevens zynen neve,
Kimelaba Loeboe-, te zamen regeerde 5 ’t
geen wel verre van den laft door Hhamza
aan Prins Aali gegeven, van hem ten
eerften maar op te zenden, verfchilde.
Terwyl de zaken alhier dus heen
fehokten, quam omtrent dezen tyd ook *
zo in Amboina,als in de Moluccos, over,
de goedkeuring van ’t verbond, ’s jaars
1 te voren tuflehen Koning Hhamza, en
den Landvoogd van Lodeflein, yernieuwt,
en was van dezen navolgenden inhoud:
JAques Specx, Gouverneur Generaal Goed-
wegens de Doorlugtige Hoog Mögende keuring
Heeren Staaten Generaal der vereenig-
de Nederlanden, zyn Princelyke Excel- vborlelentie,
Frederik Henrik, by der gratie den jaar
Gods, Prince van Orangie, Grave van gemsakt.
Naflau , &c. mitsgaders* de E. Heeren
Bcwindhebberen van de Generäle ver-
eenigde Geoctrojeerde Nederlandfche
Ooft-Indifche Compagnie in Indien,
allen den genen, die dezen zullen zien, ofte
beeren lezen, faluit, deentemten:-, , :
Alzo zedert eenige jaren berviaaris luf-
feben de Heeren Gouverneurs, pegens de
Hoog Mog: Heeren Staaten Generaal
der vereenigde Nederlanden zyn Prince-
lyk'e Excellentie Frederik Henrik, by der
gratie Gods, Prince van Orangie, 8tc.
I($3a en de E. Bewindhebbers der vereenigde
Gcoitrojeerde Ooft-Indifche Compagnie
in de Moluccos als Amboina, ter eenre,
, en de Stadhouders als opperhoofden van
de omieggende eilanden, ende dorpen van
Amboina, ende Ceram w ege ns de Konink-
lyke Majefteit van Ternate in de gemelde
quartieren, ende de Moluccos, ter andere
zyde^ verfcheide misverftanden, en differenten
ontftaan, en by verloop van tyd zo-
danig toegenomen 'waren, dat onze, en zyn
Majefteits onderdaanen daar door niet al-
leenlyk een geruimen tyd in groot misvertrou-
‘wen, ende oneenigheit, 1bebben geleeft 9 maar
dat ook gefebapen ftonden {tot ons, en zyn
Majefteits leedwezen) de zaaken in termen
van hoftiliteit te vervallen, welke voor- \
fchreve misverflanden, differenten, en on-
eenigheden, nog by den gemelden Gouverneur,
nog by zyn Majefteit , of zyn Majefteits
Stadhouders, in de gemelde quartieren
van Amboina, en Ceram, in eenige
jaren niet bebben können geaflopieerd of ter
nedergelegd werden , onaangezien dat *er
verfcheide Conferentien , en onderlinge
Gommunicatien wegens de gemelde refpe-
¿tive Gouverneur, ende Stadhouders, tot
dempingen van de voorfchreve oneenigheden,
zo in Amboina, als Ternate, hier over
gehouden geweeft zyn , tot dat eindelyk de
Heer Gysbert van Lodeftein, onze jegen-
woordige Gouverneur in Ternate, en zyn
Raad, mitsgaders de Sulthaan Adja Emir
el Moemenin Hhamza N afleron Minal-
lahi Sjah, Koning in Ternate, geaflifteert
met den ganfehen Ternataanfchen Raad,
mitsgaders den Heer Philip Lucaszoon,
onzen jegenwoordigen Gouverneur in de
quartieren van Amboina, geaflifteert met.
zynen Rade, en de natureele leden uit den
Land-raad aldaar, mitsgaders Kaitsjili
Aali (repreienterende in die tyden zyn
Majefteits perzoon aldaar) geaflifteert
met zyn Majefteits Stadhouder, Leliato,
de Landvoogden van Loehoe, Cambello,
Leflidi, ende de hoofden van de omleggen-
de landen, en dorpen van de Oeli Siva ’s ,
en Oeli Lima ’s , op onze, en zyne Majefteits
approbatie, alle queftien, en mis-
verfanden ter nedergelegt, en in ’/ minnelyke
met den anderen overeen gekomen, ver-
¡accordeert, ende bevredigt zyn, onder al
zulke Conditien, en artykelen, als de
Originele Contradfcen by de gemelde re-
fpective Gouverneur, ende zyne Majefteit
van Ternate, Kaitsjili Aali in den jare
1619. gemaakt, en reciproquelyk getee-
kent, breeder is blykende.
K E N.
met advys van onzen Raad, na bare forme, ri30'
en inhoudenSy gelaudeert, geapprobeert,
en geratificeert bebben, gelyk wy die lau-
deren, approberen, en ratificeren, mtts
dezen, belaßen, en bevelen derhalven alle
Gouverneurs, Prefidenten , Comman-
deurs, ende Opperhoofden, die van wegen
de Hoog Mog: Heeren Staaten Generaal
der vereenigde Nederlanden, zyn Princelyke
Zo is ’/, dat wy gezien, geventileert, 1
en overwogen hebbende de gemelde Con-
traften, en Conditien, daar in geftipule,
er t , zulks als ons de zelve by onze gemelde
refpe£tive Gouverneurs van Amboina, en
de Moluccos, toegezonden zyn, de zelve
h D ep& ,
Excellentie, ende de E. Bewindheb-
beren van de Geoftrojeerde Ooft-Indifche ,
Compagnie, uit onzen naam jegenwoordig
in de quartieren w*» Amboina, en Ternate
Gouverneren, en Commanderen, of
hier namaals zouden mögen komen te Gouverneren
, ende te Commanderen, de gemelde
Contra&en onder alle plaatzen, onder
hun gezagt en gehoorzaamheit forterende,
in alle hunne leden volkomelyk, en religieus,
te obferveren , en te doen obferveren,
mitsgaders tegen de Contraventeurs van
dien op bet rigoureufte te procederen, en
te doen procederen, op pene van te vervallen
in de hoogfte ftraffen, alzo wy zulks
tot augmentatie van de onderlinge vriend-
fchap, en vermeerdering van de mutuelc
Commercie, ten beften van den Ternataanfchen
, en onzen flaat, mitsgaders af-
breuk van onze algemeene vyanden, alzo
bevinden te behooren.
Aldus gedaan in V Kafteel Batavia, dezen
eerften Maart in ’/ jaar 1630. geteekenty
Jaques Specx. ‘Ter zyden Gompagnies
Zegel in rooden lakke gedrukt. Ter Or-
donnantie van de Ed. Heer Gouverneur
Generaal.
Was geteekent, .
Dr. van der Lee,
Zedert dit nieuw indringen van Leliato
in de regeering, zag men hoe langer hoe
klaarder dat zy beide ’s Konings verbonden
met voeten traden, heulende open-
baar met de vreemdelingen, en met al
onze klagten den fpot dryvende.
De Prins Aali, eindelyk ziende dat hy. Aali ’s
by de onzen in Amboina ftonk, en by vertrek
deze twee Stadhouders met den nek aan- “ic.Atn'
gezien wierd, bleef tot in November op
Tomahoe, wanneer, ook ’s Konings
Raaden hem verlaten hebbende, hy met Na de
drie Coracora ’s na de Xoelafche eilanden Xoela ’s,
overftak, alwaar hy we£r een vloot van. '
tien Coracora ’s verzamelde, en in ’t be- in’tjaar
gin van ’t jaar 1631. daar mede na Tarn- 1631,
boeko trok, dat hy den Macaflaar, weer
ontwrong, en onder Ternate bragt.
Eenigcn tyd daar na vertrok hy na Boe- En na
ton, daar hy zieh nederfloeg, om op de Boetoo,
een o f de andere gunftige gelegenheit te
wagten.