X 4 ¿ 1 Í I O L
jjix. {tranci üitzetten, om deze roovers met
die ¿elve munt te betalen j ’t gpen hem
zó wel eelukte, dat hy en de zynen,
terwyl ae roovers ter uitvoering van
hunnen aanflag te land geweden waren,
bero3í bun hindémge toefchoten, der zelver
huevan Coracora, o f vaartuig, overviclen, en
baar hen ten eerften daar afberoofden.
vaartuig. j ) eze daad verbaafde deze roovers zoo-
danig, dat zy , by ’t vertrek der Portugeezen
van daar met het vaartuig, hun
abod op dat jammerlyk en bar eilánd
voor oogen zicnde, Serraan, en de zy-
Zy belo- nen, ootmoedig quamen bidden , zy
ven hem wilden hen tog mede nemen, dat zy van
te tegt te ¿unne Zy<je, tea bewys van dankbaar-
rengen. hen te regten helpen, en aan een
goede plaats te land brengen zouden.
Serraan, die hier ganich buiten zyn
ftreek, en ’er niet bekent was, oordeelde
geraadzaamft, dien voorflag aan- en hen
mede te nemen, ten einde zy hem voor
Gidfen dienen, en aan ’t een o f ’t ander
bewoont land brengen mogten.
Wer¿ Dit zo befloten zynde, vertrokken zy
door hen ten eerften met die Coracor van daar, en
in Am- wierden vían die roovers in Amboina op
b°hra t Noefìk Teto té land gebragt, daar zy
ge íeer minnelyk van de ingezetenefi van dat
dorp ontfangen wierden.
Dit Noeflâ Telo (waar a f in de be-
fchryving van Amboina breeder gefpro-
ken word ) was eigentlyk het dorp Äfla-
loelo, toen nog Noefla Tèlo genaamt,
om dat de inwoonders van die drie
eilandjens zieh toen al met der woon na
Affaloelo begeven hadden.
Hy werd ÉÉj|fii dat die van Aflaloelo hen
daar wel zo wel ontfingen, was deze, om dat zy
ontfan- ten dien tyde met die van Warnoela, o f
^aakÜ ^ oewamobc^ 5 2ynde een deel van het
zig^aar daar tegen overleggende eiland Ceram,
verder gcweldig overhoop lagen, en van tyd tot
door zyn tyd malkanderen alle afbreuk zogten
fctad tedoen.
By de komft dezer Portugeezen ml
ftelden zy zig voor, dat z y , hen zo wel
ontfàngende, grooten dienft van hen, by
deze geftekems van zaaken, konden ge-
nieten , en daar door onwederiprekelyk
in ftaat geräken om over hunne vyanden
de zeegen te behalen, gelyk dit, na ver-
loop van weinig tyds, ook zö uitviel.
Deze zo gelukkig uitgevallene onder-
neming maakte hen niet alleen bemint,
en ontzagchelyk by de vier hoofden der
kuft Hitoe, en de ingezetenen dier land-
ftreekj maar het gerügt daar van floeg,
by gelegenheit, dat zy daar een Tema-
t aan ic he vloot van Samarau vonden, ten
eerften ook na de Molukfe eilanden tot
der zelver Koningen over.
7 Voor al nogtans lieten zieh daar aan
Bajang Ullah, Koning van Ternate, en
U K S E
Almanfor, Koning van Tidore, gelegen
zyn} zoodanig, aat zy beiden even zeer -t Gcen
naar de vriendfehap van deze vermaarde ter oorea
vreemdclingen tragtten, enbyzonder fterk &
vcrlangden , om hen te zien. il.-r
Zy lagen te zamen wegens hunne nate,K
grenspaalen overhoop, niet tegenftaande van Ti-
zy nu al een geruimen tyd te voren, de ?ore »
Mohhammedaanfche Leere aangenomen °mt\
hadden, en broederen van een en het zel- ¿g p>eille
ve Geloove geworden waren. . geezen
Om dit hun gefehil nu ten einde te willen
brengen, oordeelde yder van hen den
kortften weg daar toe, de Portugeezen,
door een bezending, om hunne vriend-
ichap op ’t fpoedigfte aan te zoeken, hen
in hun land te noodigen, en zig daar na
van de hulp van zo oeroemden volk tegen
malkanderen te bedienen.
Hier mede was Koning Bajang eer,
dan Almanfor, vaardig, zond ten eerften doeteerft
tien Coracora’s, met duizend man ’er op, Serraan
na die Portugeezen, en liet Serraan met ^ ” oe'
de zynen ernfliig verzoekendat zy met
hen mede na Ternate wilden vertrekken j
’t welk Serraan ten eerften aannam , en
; hem noodzaakte ’t zelve verzoek, door
! die van Tidore (die ecnigentyd daarna
ook met eenige Coracora’s quamen) uit
naam van hun Koning aan hem gedaan,
beleefdelyk a f te flaan.
Dus vertrok hy met die Ternataanfche Hjrvar-,
Coracora’s, na gifting nog in dat zelve îre^ “
jaar i f i z , uit Amboina na Ternate,
quam weinig tyd daar na daar te land, en uit Am-
wierd van Koning Bajang byzonder min- boina na
nelyk ontfàngen. Ternate.
De Koning van Tidore, aan de eene
zyde niet weinig misnoegd over den vrug-
tcloozen togt, die de zynen na Amboina
gedaan hadden, begon aan de andere
zyde de magt van den Koning van Ternate,
die door de vriendichap dier be-
roemde Natie niet weinig gefterkt was,
nu wat meer te vreezen , en yond derhalven
beft geraden dien voor hem nu zo
gevaarlyken oorlog door’t een o f ’t an-
i der ipoedig middel ter neder te leggen.
Hy had een dogter, Njai Lsjili Bokje
Radja genaamt, een vorftin van groot
verftand, envoi moed.
Deze naam van Bokje Radja, ’t geen Almanfor
maar alleen een bygevoegde Titel, o f maakt
eer-naam, was, beteekent, ten deele in £oor?e?
’t Temataans, ten deele in ’t Maleits,, Vredc/
zo veel, als Koninklyke Princes} zo dat
Njai Tsjili haar regte naam, zo lang zy
nog Mohhammedaans was, geweeiFis;
voor welken zy daar na, Chriften geworden
zynde, een anderen, gelyk wy
op zyn tyd zullen zien, aangenomen
heeft.
Deze dogter nu ícheen hem toen het
regte middel van bevrediging, en volko-
men
K N. t 4 ?
xjii. men beflifting van dezen oorlog te zullen
zyn, weshalven hy die, Princes den Koning
van Ternate ten huwelyk aanbood,
"die ze zeer geerne aanriam, en daar by
, de onderlinge gefchillen tuflchen hem,
en den Koning van Tidore, afbrekende,
ceri vaften vrede met hem aanging. ..
Verward ^ e- Portugeezen, welker eigen Zaak
verhaal dit is, fchryven, van dit vóorvsu zo dui-
dcr Por- ft er, en onzeker., dat men, geen ander
tugcczen nader berieten hebbende, aaar qualyk
van dit . P 7 1
gcval by te regt raken zou.
Van Serraan fprekende , geven zom-
migen voor, dat hy in Ternate fchip-
breuk leed j maar anderen, die dc plaats
hog wel getroffen hebberi, zeggcri dat i
hy in de haven vanRucutel, ot van dc ¡
Koopftad Rucutello, aanquam, en dat
die van Rucutello hen te beter ontfingen,
vermits zy met die van Veranula, gelegen
op Batoetsjina van Moré} o f Giíoló,
in oorlog lagen.
Die nu in Ambón na Rucutel, ofna
Veranula, vraagde, zou noit te regt
raaken, en nog veel minder , als> hy
Hier iover fchreef hy uitdrükkelylc
zo aan den Koning van Portugal , als c
aan den onder-Koning van Indien, en Bied hutl
bood hen zelf een plaats na hün begeeren ookaan
aan, om daar een fterkte,' of vëfting, te een
bouwen, om zieh te'Zékefder daar te
können nederzetten. By welke gelegen- lan¿ te
heit ook eenige van Serraans ' gezellen bouwen.
mede na Goa vertrokken y om een om-
ftandig berigt van hunne ontdekkinge en
verrigtingen aan den ondèr-Koning te
geven.
p i Eer hier regte tyding op quam, liëperi
’er al eenige jaaren door, groejende ori-
dertuffehen de vriendfchap tilflchen deü
Koning, en de Portugeezen , hoe langer
hoe meer aan, hoewel zyn onderzaaten
dit met de uiterfte misnoegdheit aan-
zagen. I
^ : dat Veranula, ’t geen met een geheel
• anderen naam in Amboina, en in zom-.
Zo is ’t ook met den naam vâü die ìjii;
Tidoreeíche Princes., die Jarricus op de
gemelde plaats N cachila Bokaraga noemt,
en die nog Temataan, nog Tidorees,
zou weten te huis te brengen.
Ondertuffchen maakte Bajang Ullah Bajang
zyn werk van Serraan, en zyn mede- | g i p
gezellen, alie eer en beleefdheden te be- geczeñ
v/yzen , béloofdc ook aile de -Nagelen veel cer
alleen aan hem, ,en de zynen, te levercn, aan, en
en zogt hem alzo in allen deelen te bewe-
gen , om zig v.olkomen daar neder te zet- ienaaa
ten, en vaffte maken. hunal-
mige oude kaarten met een diergelyken
bedorven naam van Warnoela bekent
i s , op Batoetsjina wilde gaan zoeken}
want Batoe-Tsjina i^. het Weftelyk deel
van ’t. groot eiland Gilolo, ’t geen niet
in Amboina, maar tegen over Ternate,
ïegt( en ook wel den naam van Hala-
mahera draagt. Aangezien nu. .’.t woord
Halamahera in het Temataans het.zelve}
’t geen’t woord Hoewamohel in ’t Am-
boinees, namelyk, het Land aan de over-
zyde, o£, zo andere (dog qualyk)>:wil-
)en, ^¿if vafle Land,. beteekent, zo zal
hun misflag ongetwyffclt daar van daan
gekomen zyn, dat z y ’t land van Ceram,
tegen over Affaloelo gelegen, een Hoewamohel,
dat is, ’t Land aan de over-
zyde, genaamt (met welke Cerammers
zy inwoonders van Aflaloelo toen in oorlog
waren) m e t ’t land van Gilolo, en
Terwyl nu de zaaken in de Moluccos
zo gewenfcht ftonden, deed zig 'in Europa
een andere zwarigheit op.
Ferdinand Magaliaan (dog gemeenelyk Onge-
Magellaan gemzmi ) een Portugees edel-
man, die zig in dienft van zyn Koning, dinand
zo in Indien-: onder Aífótifus Albukerk, Magali-
als in Africa, byzonder wel gèqueten, aan <>P de
en zig daar door by den Koning bekent
gemaakt had, meende door'zyn onge-
meen verftand, en grootmoedige uitvoe-
ringen reeds gronds genoëg gelegt te
hebben, om van zyn Koning éen kleine
verhooging van zyn foldy, ter waarde
omtrent van een gulden, o f een halve
ryksdaalder ter maand meer, te mögen
verzoeken, zo , om daar door wat hoou
ger in rang van Adel op te ftygen (dewyl
de Adel in Portugal in vorige tyden by
de Hovelingen na mate van de loldyen,
die zy van den Koning trokken, plagt
afgemeten te worden) als te gelyk ook,
om deze en gene onkoften tot zyn onder-
houd, in een tyd, dat veel zaaken dier-
‘ der, dan te-voren, waren, te beter te
können dragen.
Halamahera i n ’t Temataans ’t.Land aan
de overzyde (in opzigt dat het tegen over
Ternate lag) genaamt, onder een gè- j
mengt, en zo verwart hebben, dat het
een wild zoeken, ook zelf voor die ge-
nen, die daar al bekent waren, geven
zou om dat land oit o f oit te können
vinden. .
Wanneer zy nu van den Koning van
Ternate van dien tyd zeggen, dat Serraan
van hem in Ternate verzogt wierd,
zo noemen hem zommigen (als Jarri-
‘cus Tom: I. Lib. z. Cap. 17.) Boaleifes,
.anderen weer Boleifes, naamen, die in
’t geheel by geen Ternataanen bekent,
en veel min by hunne Koningen gevoert
zyn.
Emanuel, die voorzag, dat dit van een ovef
quaad gevolg zyn, en ten eerften; een 'tañlaaü
grooten inbreuk by anderen veroorzaken van. eJQ
zou, vond geraden hem dit yer-zoek a f t e fcaock.
flaan. Dit fpeet Magaliaan zo'-géweldig,
dat hy, die verbeelde fmaad en hoog-
T z opge