■Goeds groótmoedig prins& van een áoOrdringent
hóeda- yorftand ? van eén oírtfefZéttelyk voome-
S m a ® ® °m een zaaky díé hy eéns ais nuttig
Hendrik. voor ’t gemeerflrigrepen had, te ónder-
m nemes 3* eri-ongemeen mildadig in ’tbe-
looneálfori die géne, die hy tot het' uit-
voeren van zyn óndememingen en ont-
wrirpen gebruikte, waar door hy zieh by
é de -Zeeliéden Zoo bemint máakte} dat
zezyn gemeene fpreekwyzé, die hem altyd
als in die morid hriftörven was , de gave
•san wel te doen, iS de fehorzen da* boomen
op diémeúw ontdekte landen1 &eed-
eny-oinalzoó ^ warehetmogelyk,' zynen
naam, eri:gedagtenis,t é vereeüwigeh.
Eindelyk nogtans, na 6y jaaren geleeft,
véele kerken‘geftigt , en verfeheide lan-
den , door samen onvermbeideri yver^ en
Jy“ sroot vefflána, ontdekt te Kebberi ,r ftierf
00 aie prins, overladen met eer, en bemint
by allen W die dé~tíítftekéndé gaven van
zyne ziel Wel kenden, in -t jaar 1460.
Alfonfos l Zyn neef, Alfönfus deV. zoenvan?yn
<l~e V. ko-broeder Eduard I. volgde hem , ma dat
ning "van hy ’t bewind van zaaken in handen gekre-
*>0I5U^“ gen had, zeer wel op dát ípoor, én be-
rtfpoor Soot , fehoon door verfcheide zoo binnen-
van Hen-alsbuitenlandze jnoejelykhedéri en OÖrlo-
rik voort gen, belemmert, nogtans voor al het ont-
: dekken van nieuwe Enden te bezorgen,.
- f 8- 't ° üeld^e, hdrat, ^ondre*r zryrlTiei ‘rregfer ring” u!1'a"eo Verde
ontdekt. (by de Ouden het ÄmnarifcK voorgeberg-
te, of ’t Promontorium Arfimr'tum) ontdekt
wierd, ’t geen voor dien tyd, fchöori het
zoo verre niet om deZuid, ab Sierra Lio-
nes, l e g t , de Portugeezen gantfeh niet
bekent was.-,,
Ook. 4c' Op die zelve tyd zyn ook ontdekt dé
Zenite ,^r Cabo Verdifche o f Zoute eilanden , by
lajtfen.yele de Héfperifché o f Gorgädifche ge-
: noemt, en ook by zommigevöordeGelukkige
eilanden der Ouden gehouden.
v Daar en boven gingmen, ondér Alfönfus
regering, met dit ontdekkenvan nieuwe
landen Zoodanig voort, dat-men nog io
En Cabo gfaaden boven ¿¡terra Liones, tot Cabo de
de St. Car gt Catharina, zfgraad Bezuiden de Linie
tüanna. _ejegenj f t e v e n d e , ¿ndaar by devalfch-
heid der gevoelens van zoo veel oúdé Wys-
geeren en Landbéíchryvers ontdekte, die
VaHcEe 20o ftyfhoofdig en oriverzettélyk ftaände
0^f?Vhielden, dat de landen onder de Zona Tor-
denopen- | lf§ ( of vérzengde lugtftreek > gelegen,
baar ge- wegens de ondräaglyke hitte , die zy zieh
worden, verbeeldden , onbewoonbaar en gantfeh
. niet te gferiaken waren, daar het tegen-
deel nu daaglyks klaar oridervbnden, en
met veel verworidering gezieh word , hoe
die Groote Albéftierder die landen^ niet
tegenftaaride die öngemeene hitte* die men
■ • -v daar des daags heeft, het zy door gezette
-‘v I ; -¿Kgentyden , het zy door den ongeineenen
fterken dauw , die daar voor al ’s nachts
yalt, nogtans zeer vrugtbaar in *t voortbrengenvari
uitnemendeboomen, vrugten
en andere gewafïèn, ■ tot pnderhoud dier
talryke Ingezetenetf, te maken. _ '
Dus ontdekte mériverfeheide dlandenyGu”^
| en liet zieh in, ommetverfcheide onbe-on iet-
kende völkeren , ook zelf met die van
Guinea , tehandelen, en met’er tyd ook
veelen van hun tot kennis van den Waren
God te brengen«
Men vond ook goed, om (zoozyvoor-
gaven ) de koopmarifchäppen te beter te
konnenbefbhermen, en de vriendfctap met
die vreemdelingen en onbefchaaiäef men-
fchen inftant te houden,; opBéfuge voö^-'Eenige
deelige plaat-zen hier eil dâar vaibghe^trveffingea
en veilingen te böuwen 5 maar de ware’^31 ge*
reden -is zelcerlyk geWOeft, em eerft eeni- om
geh voet in dat larid te krygen, en met
’er tyd, met het geheele ly f, ’t z y met
o f in weerwil van den Inlander, ’er in te
wringen , gelyk zy meeft overal, daar
zy quamen, ( hoewel àltyd met die God-
yrugtige voorwending , dat zy daar qüa-
men om het Wsue Geloove voort te planten)
volgens d’oude gründen der Tyriers ,
1 gedaan hebben, die wel quamen om den
handel, maar de landen , ' als zy koüden
ipet eenen ook innämen.
Dit is, ’tgeen ten tyde van Alfon/us1^ ^ ^
V..ontdekt-is, latende in ’tjaar zyrill. verryk^
ß^ yn ..veivanger^fohan aef l. over,vrutëer,.'
"een pnns ^ oezet met de zelve begeerte
om landen te ontdekken , en om na té v.
vorfchen, o f men ook van deAtlantifehe
niet in de Oofterzee zou können geraken^-Zyne
zoo , om het Chriftélyk Geloof verder-uit?u^ tot
te breiden , als om de fchätten, die Arabien ontdek-
en Indien zoo overvloedig geeft, uit de kingèn in
eerfte hand in te harideleri, en die alzoo’t Ooften.
met verwagting vari oögemeene vöordee-
len niet alleen weer naar Portugal te vöe-
ren', màardat ryk ook tot de eenige han-
delplaats van al die dierbare waaren* tot
nadeel van alle andere natien te makeri.
Ondertuflchen maäkte hy verfcheide
Verbünden met dezé en genè koninkskens
der reets ontdekte landen, en bezorgde,;Stateen.
dat , om die gevaaFlyke en tot nog toerge Man-
zeer onzekere Tochten met meer zeker-jien, om
heid,en minder gevaar, te doen, verfcheide dair
ervaren Wiskimdigen van die tyd zieh u i t -^ rd“
dfükkelyk daar toe ftelden, en hun werk
met veel yver’ervan maakten, om eenige
middelen uit te vinden, waar door zy iri
die woefte zeën , indien niet net, ten miri-
ften eenigziris zouden können weten ,TVaar
zy waren, en hoe zyaanftevenderi. Zoo
blind was men toen onder hen nog in dit
fttik.
Dé Mannen, daar toé by hem-géordon-
neert , waren Rödertk en Jofeph\ beide zyn
Geneeskupdige, en buiten aie zekere Mir-
tymsBöhem^' die zieh àé'Jtegiomonte noe-'
mëri het. fleze groote^Mannen zyrihet,
die in ’tjaar 148z.het:Aßrohbium5 tevo-
- ren
ren W alle Starkundigenalleen pm de verr |
,fcheiae bewegingen der ftarreq waar te ■
- nemen en te kennen., gébruikt, na een ;
langduurige en rype óvenyeging, en door ¡
een noit volprezen vond, tot een uitnement
z vin- geriniik , in de zeevaart, op een tocht
doi te za- naar Guinea gedaan, overgebragt hebben. :
men in Ook werden zy gehouden voor die ge-
® nen, die allereerft niet min vemuftig de
gebniik Tafelen van dedeclinatie of afwyking der
van fA- zonne gemaakt hebben, by welke de zee-
ftrolabi- v erftanaigen heden gewoon zyn hun nette
d™ eet0t ^)re^ £e uit te rekenen, een cuenft en nut-
vaard^entigheid van zoo veel belang, dat gantfeh
de Tafe- Europa tot heden toe zieh daar af bedient,
leñvandeen ’t zelve niemant, dan Portugal alleen,
dSatie^' ^ank te weten heeft 5 ook Ware het té
uit; ' wenfehen , dat men zedert dien tyd een
middel had weten uit te vinden, om met
zoo veel vaftigheid zyn nette lengte te
können weten, als die neerftige landaard
ons gelegenheid geeeven hedtt , om de
nette breedte onteiumr Uit te rekenen.
Een zaak by yefen wel ondernomen, doch
by niemant zoo klaar ontdekt, dät men
*er zieh van bedienen kan.
Jacob Ca- Deze -vorft daij zont zeker Edelman,
nus ont- Jacob Canus, op eigen verzoek , als zeer
dekt voogd over een vloot uit, die ver boven
Congo, de landen, onder Alfönfus de V. ontdekt,
ftevenende , tot aan de mond der íwaré
riviere Zaire, zeer verre in de openbare
zee uityaterepde , in ’t koninkryk van
Congo, of Monicongo, gekomenis, al-
waar hyeenvandefteené zuilen, ten dien
einde van hem uitdrukkdyk medegeno-
men, gezet heeft, op welke hy , buiteh
het daar op djepüitgewerkt H. Rruis, en
de wapenen des konings van Portugal, ook
De eerfte nog met Latynfche pn Portugeefche let-
Zuilbyde ters, des zelfs naam, als onder -wiens re-
Portugee- gering dit land ontdekt, en die van den
gerigt.°P" Zeevpogt, die de ontdekking eerft gedaan
had, heeft laten uithakken.
Dit verrigt hebbende, zéilde hy-vefder
de rivier ,op, ontdekte daar geheele troe-
pen van dien landaard, hier en daar fwer-
vende , doch vond de zelve veel zagter
en beter, dan de vorige, te behandeln,
bragt’er verfcheide uit Congo in Portugal,
jtot groote bíydfchap van zynen koning ,
envoerde-hen, na dat ze zeer wel gehandelt
waren, volgeps zyn belofte. weer
Loopt behouden in hun land, Hier by niet be-
j^JJJjfuftendé, Hep hy nog 200 mylen boven
Congo, ^at ^yk, .enftelde daar twee zuilen, van
en plant de zelve gedaante als de yprige , keerde
daar twee toenweer na Congo, wiert van dien ko-
n‘ ning pngemeen wel ontfangen , en had
,(zoo men zegt ) het geluk van j door
Van den,eenige redenerinaen over de zaaken van
vsmCon- ^ oc^(henfr > dienkoning , en door den zel,-
go wel "ven ookveelevän zyn Edelen en Grooten
ontfan- zoo verre te brengen, dat zy een üitfte-
gen. kende zugt en genegenheid voor deri Chriftelyken
Godsdienft toonden, ’tgeen hy
naefcr, bv vriendelyk afíeheid aati. Garns y
¿nutzenden van verfcheide jóngeEdelin*'
gen, onder opzigt van eenen Zacttta, die - f?
’er bevorens nog epns geweeft was, met:
verzoek van hen in de gronden van den r
Ghriftelyken Godsdienft te doen oriderrig- .. 1
ten, betoonde , voegende daar by vedl
fraje gefchenken vas ivoir, en kléedefen .
uit baften vap boomen gernaakt.
Dus quam Canus by zynen koning , Con^- *
wiert met öngemeene blydfchap ontfän-' [che Edo*'
feo 9 en Zacuta nevens die jonge'Edellie- >
en wierden gedoopt, rin by de te rüg- en daar *
reize der nieuwe Gechriftende ^ drie E>o- Gedoopt
minicanen mede derwaarts gezonden , oip
de zaaken d ö Gelöofe met meer Vrugt
te können voortzetten j ’t geen vari zm-
ken uitwerking was} dat in -tjaäf.'1491.'
eerft ’skoninks oom ', mét ééri zynerzbó,-
rien, gedoopt, en door héiíi z’oq m-ooteri
yver in ’t behartigen van den Godsdienft: g^evens
betoont wiert, dat hy, teriwäre dePÖivverfchei-
tugeezen zelf nét belét hadden , eenige de Groo*
jongens , oritrerit dé plaats daar dienft gé -ten*
daän wiert, wat razerídé * piét tegenftaande
het zoonen van Edelen waren, zou herben
doen dooden ; ’t geeri eseri klaa^r derikbeeld
geeft, hob -verre' de kennis v^i^dfen; fíeer
gegaan heeft-^"‘ en dät hy van ae'Zaaken
zelf nog' ’t regte begrip Siet moet gehad
h e b b en .
Ja ’t ging met dit voortzetten van ’t ge.- Koning ; '
loof zoo Ver, dat körten tyd daar riä déH0^^*?
koning, de koningin, eri de oqdfte prins
en aigénaam des ryks , nwéns yeel Groo- :
ten ,- gedoopt wierden j máar zoo ras -zy
GechriftentT, en irideEeffce irigelyft wahren,
en riieri hen de wettert ‘7 dié een regfe
Chriften dient na te komeri , voo ifchr^,
viel de koning , en veel arideren 'rqet hem »
zoo gemakkelyk af, als. z y ’ér ^ngékori
men waren. De oudfte prins Blee? wel • :
ft^iitvaftig , in weerwil van .ä^zyne í?eT
nyders, mé hem, ten voordeéíe van zyn
broeder, zogten den voet teligten j maar
’twas onmogelyk een landaara ,' Zoo öp
hun veimakelykheden, drifteq.' veelwy- ---
very, en andere by de CKriftelyiri XVet
verbodenedingen, gezet , te doén beilui^ ,r
ten die alle zoo eensklaps te verlaterii
waar toe de vi-ouwen en byzitteri , hun
rql by ’taanhoudenvan zulk eeneri,Gods-
dienft t’eenémaal uitgefpeelt Zieiide , al
; hun veimogen met een zeer goeden uitflag -J ]
j hebben in ’t werk geftelt.1
i Verfcheide andere vorften gingen ookr ,
meer uitwereldze inzigtenvän eigen be- -
lang, dan met een opregte meening , yer-
bonden met koning ’Johan de II. aan y doch
ziende daar by hun oogyeit met te . berei-
ken, lieten alles weer varen, zonder aan
hun beloften te gedenkeri j al té zamea
zaaken, die meér gedient hebben, ’ om de
I tong der alles hoog opgevende Rooiiize
L 3 Prie-1