J ß o M O L U K S E
en dood, to t hoe ve rre hem w i r vergunt. I n 7 jaar 16 9 6 . D e Heér le Sage, z esen-
tw in t ig ß e Landvoogd d er Moluccos. I n ’/jaar 1700, d e Heer Roofelaar, Gezaghebber.
IV e rd z e v en en tw in tig ß e Lkndvöogd der Moluccos in 7 jaar 1701. Moejelykbeden
tujfcben den Koning v a n Tidore, en Ternate. William Dampier in Ternate. Hoe
b eleeft by d a a r gehandelt word. I n ’/jaar 1706. D e Heer Klaaszoon a gtentwintig ße
Landvoogd der Moluccos. V e r t t ’ek v a n den Heer Roofelaar met Dampier. G evallen
d er Princes onder den Heer Klaaszoon. I n 7 jaar 170p.' Z y n vertrek en dood.
D e Heer vani Peterfom, negenentwintigfie Landvoogd d er Moliiccos. N iewwe moeje- :
lykbcden tü ß cben Ternate, en Tidore. Bemiddeling v a n den Landvoogd.’ I n 7 jaar
1712. Do o r den Koning v a n Ternate v e rw o rfen. In 7 jaar 1713. Toeberetdzelen
te n oorlog. H a rd n ekk ig h eit, en f tr a ffe v a n den Hhoekom. W % t Jaarlykfche erken-
tenis de Molukfche Vörfteri nu nog tr ek ken. Di Ternataaniche Grooten m iß en d it
jaar hun gelchenk. I n 7 jaar 1714. D e dood v a n den Heer van Peterfom. D e
Heer, Jacob Bottendorp, d er tigfte Landvoogd der Moluccos in 7 jaar i j t f . D e
Heer, Antoni Heinfius, cenendertigße Landvoogd der Moluccos, in 7 jaar 1720.
Ly f t d er Ternataarifche Köningen, nog Heidenen zynde. H u n ne tte Regeer-tyd.
Lyft d er Moorfche Ternataanfche Köningen. Portugeefche Landvoogden der
Moluccos; Lyft der eerfte Hoofdén in de Moluccos v a n wegen de E. Maatfohappy.
Nederlandfche Landvoogden d er Möluccos, en hun Regeer-tyd. D e Heeren Com-
miffariffen, d ie h ie r v a n tyd to t ty d geweefl zy n . D e Collégien, en v e r der e beampten,
z o ve rre den Schryver die bekent zy n . Tweede perzoonen hier. D e Kapiteins d e r '
Krygslieden. Fifcaals. .Winkeliers. Soldy-Boekhouders. Luitenants. Geheim-'
fchvyvers v a n den Landvoogd, en Raad. Opperhoofden va n Manado. D e Geheim-
fchryvers der Juftitie, en der Weeskamer. Laften d e z e r Landvoogdy.
G
Tolucco
E d u r e h d e m a a r e en k ö r t e n t y d
v a n des Heerfen v a h d e r D u in s
b e ft i fe r in g , q u am ’e r o ö k v e r - '
andfering om t r e n t d e z a k e n
Van 7 b e f t ie r d es R y K s .
D e G r o o t e n h a d d e n z e d e r t d e d ö o d
v a n K o n in g Amfierdam d e R y k s - z a k e n
deuigfte v a n A p r i l d es ja a r s I d p ö . t o t d en ipden
Koning July v a n ’ t j a a r 16 9 Z. w a a r g e n om e n , o p
w e lk e n d a g ’s K o n in g s b r o e d e r , d e P r in s
e ra a c * T o lu c co , als e en e n d e r t ig f t e K o n in g v an
4 . T e r n a t e a a n g e f t e l t , e n g e k r o o n d w i e r d .
H y v o e r d e z e d e r t z y n n a am n a e en
v a f t i g h e i t , o p T e r n a t e g e l e g e n , e v e n
g e l y k e en v a n z y n b r o e d e r s , Maleyo, o f
Maleyoe, n a d en e e r fte n naam d e r h o o fd -
v e t t in g a ld a a r j , d o g - in .p la a ts v a n d e q
b lo o t e n rtaäm Tolucco^ z ö v oe i;d e h y in
a lle bp ^ n b ä re I c h r i f t e n ' d en n a ä i i r v a ü '
F a t ta h ö e l TVaboe Calbdhoem K a it s jili To-
* 7 lü c co , z o * m y d o o r d en je g e r iw o o r d ig e n
- ’ K o n in g v a n B a t s ja n , K a i t s j i li M a n t jo e r ,
b e r ig t is . -
. D e z e K o n in g is w e l e en z o o n v an
böfchrc-1 K o n in g Mandarsjah, m a a r u i t e en B y z i t ,
ven - : e n n ie t u i t e e n K o n in k l y k e P r in c e s , o f t e
werd. e g t e K o n in g in ; z y n d e in ’ t ja a r z e f t ie n
h o n d e r d 'e e n - o f tw e e e n z e f t ig g e b o r e n .
H y is k o r t , en e en w e in i g g e z e t v a n
l i g e h a am , le e ly k v a n w e z e n , e n g a n f e h
h ie t s V o r f t e l y k s y e r to o n e n d e . I n ’ t 'g e -
m e e n is h y z e e r g ie r ig j e g t e r h e e f t h y
w e e r z e k e r e t y d e n , e n b u i j e n , d a t h y
Z e e r m i ld i s , - in zo n d e rh e it t e g e n d e z e n
o f g e n e n d ie h y d an b y u i t f t e k w e l ly d e n
m a g . D e G e h e im f c h r y v e r , H en r ik van
der B u rg , fto n d w o n d e r ly k W el b y h em ,
d e n w e lk e n h y 0 0 k a l t y d v a n k le e r e n
vfy híéld, géveñde betn, Zö ras'hy máar
merkte, dat ’er iets aan zyn-géw'áád
öntbrak, ten eerften weér een ichooné
lap Laken van zulk een koleur j als hy
zelf begeerde.
Hy vond 00k groot vermaák, als hy
in de vefting Orangie quam, in de Hol*
landfehejuffers te plagen,haarekleedereü
met RoozeWater rykelyk te begieten ,
en haré Cabajen (zo zy het dan met een
zoort van misnoegen ñoemden) te beder-;
ven j dog, om .den toom dezer Juflrou-*
wen dan weder te ftillen, en in häre
günft te geräken, zond hy haar, kört
daaraan dan , weér eenige andere nieu- 8
w e , en niet min fraje Chitzen, Alle-
gias ’s , o f andere fraje Stoffen, in plaatsj
■. waar over zy zeer wel te vrede waren ;
1 en zulke gelchenken dbet. hy nü en dan
00k wel by ändere’voorVällen ván 'Goude
Allegiás, éñ andére koftelyke Stoffen,
aan de vrouweñ der leden van den Raad
van Regeering dezer Landvoogdy, o f
aan die der Predikánten, latende dan
yder na harén rang het fraaifte, na harén
zin, uitkiezen.
• r Op. dat hy nu van diergelyke fehoone
Stoffen, ter gefchénk by hem gefchikt,
altyd wel voorzien mögt zyn, gaat hy
nu en dan wel eens by zekeren vermögenden
Chinees*’ in Ternate wooneti^j
by welken hy dan in eene reize wel voor
duizend, o f twaalf honderd Ryksdäaiders
te gelyk aan kleéden, o f Stoffen^’be-
fteedt j ja zomtyds hem wel 'alles af-
koopt, gelyk hy- zieh dat goed-dan weér
öp zulk een wyze quyt maakt.
Op
Z A A
Op z e k e r e n t y d l ie t h em d e H e e r
B ra n tS ) P r e d ik a n t a ld a a r , e en M a le i t i c h e
H i f t o r i e , H h a k a ja t H h am z a ,
d a t is , de Gefchiedenis va n H h am z a , en
o n d e r d e l i e f b e b b e r s v ä n d ie t a a l , eil v a n
d e A r a b i f c h e l e t t e r , Z e e r g e ä g t * z ien .
H y , d i t b o e k n ö g n ie t b e z it t e r id e , en
’e r' d ie rh a lv en g r o o t e n z in in K e b b e n d e ,
v e r z o g t h e t v a n z y n E e r^ a ä r d e , v r ä g e n - :
d e , w a t h y daar v o o r '-b e g e e r d e . D i e '
H e e r z e i , d a t h e t n ie t t e k o o p j maar
t o t z y n H o o g h e i t ’s d ie n ft w a s 5 wa'at4 ö p
h y z e i d e , d a t h y ’ t z o n ie t b e g e e rd e .
H y h id d h e t e g t e r , maar z o n d ’e r h em
e en fra a ie C h i t s v o o r , w a a r m e d e h e t
w e l b e t a a l t , e n d ie H e e r v e r g e n o e g d
w a s j . b e h a lv e n d a t h y h em n a d e rh a n d ,
b y z y n v e r t r e k in ’ t ja a r 170p, n o g .
d ie r g e ly k fra a i g e f c h e n k t ’h u is zo n d .
Is tot den I H y is a l v r y t o t d en d ran k g e n e g e n 3
f drank e q d r o n k b e v o r en s .w e l W y n , m a a r ,
genegen, z e d e r t h em d a t a fg e rad en i s , d r in k t h y ,
u i t g ie r ig h e i t , ’ b y n a n i e t , d an M a i l a c ,
ö p z y n w y z e , a a t is e en d ran k v an K n y p ,
L im ö e n e n , E ie r e n , T h e e , e n S u i k e r ,
b e r e id 3 o f z u iv e r e K n y p , d e fle g t f t e
d r a n k , d ie n S o ld a t e n , e n M a t r o o z e n ,
g ew o ö t t z y n t e d r in k e n 3 e n d ie d r in k t
h y o olc d a n , als d e L a n d v o o g d , e n z y n
R a a d e n , h em k om e n b e z o e k e n , o p d a t
h y n ie t g e n o o d z a a k t m ö g t z y n , hen
m e t- W y n ( ’ t g e e n t e v e e l k o f t e n z o u )
t e b e fc h e n k e n 3 w e sh a lv en d e L a n d v o o g d ,
( w i l h y g o e d e n d ra n k h e b b e r t) d ie v a n
z y n h u is in z o e en g e le g e n h e it m o c t laten
b r e n g e n .
A n d e r z in s m a g K o n in g ^tolucco b y de.n
L a n d v o o g d , e n an d e r en , d en W y n z o w e l ,
als d e b e f te H o llä n d e r , e n h y m a g z om ty
d s w e l e ens t e p a a r d , o f t e v o e t , n a ar
d e v e f t in g O r a n g ie g a a n 3 mä a r w o r d d en
m e e f ten t y d v a n daar w e e r d r o n k e n , en
v o l , n a z y n P a le is g e d r a g e n .
! „ Z y n g ew a a d is in ’ t g em e e n z e e r
¿ewaad, k o f t e l y k , alles o p z y n H o lla n d s g em a a k t ,
d o g z o w o n d e r ly k t o e g e t a k e l t , d a t h y
z om ty d s b e t e r e en m a r k t - g e k , d an e en
K o n i n g , g e l y k t . Z y n h o o fd - d e k z e l i s ,
z om ty d s e en T u l b a n d , z om ty d s een
b r e e d e H o o f d - b a n d , d ie b o v e n o p e n ,
v a n a g te r e n m e t e en b o s w i t t e p lu im e n ,
K r o o n s -w y z e v e r l i e r t , e n ro n d om tu f-
f c h e n b e id en m e t O o r a n g e r s v a n P e e r le n ,
e n D iam a n t e n , d ie v r y k o f t e ly k z y n ,
b e z e t is. D a n w e ö r eens h e e f t h y e en
F lu w e e l e M u t s , e v e n als e en G ran ad ie rs
M u t s , o p , m e t v a l f c h e , e n 0 0 k h ie r en
d a a r m e t fy n e fte en en b e z e t . Z y n k le e d
is d an e en s v a n g r o e n , d a n v a n r o o d
F l u w e e l , o f w e l v a n e en ig e an d e re k o l
e u r , o f v a n e e n ig an de r k o f t e ly k S t o f ,
w a a r aan h y G o u d e , o f 0 0 k w e l an de re
k n o o p e n , e n w a a r o p h y bije ed e G o u d e
I . D e e l .
E M . j 'S t
K a n t e n , o f P a f fem e n te n , h e e f t . Z o r n - jöpiJ
tyd s h e e f t h y e en d ra a g b a n d om ’ t l y f
m e t e en D e g e n ’e r a a n , v a n e e n S i lv e r
g e v e f t , e n b e ila g v o o r z ie n 3 z om t y d s
h e e f t h y ma a r e en K r i s o p z y d e . ' H y
d r a a g t n u en d an w e l e en g o r d e l m e t e en
k e te n v a n D iam a n te n dw a r s o v e r z y n l y f
h a n g e n d e ,e n daar w e e r e en G o u d e k e t e n
dwar^ o v e r h e en . H y g a a t 00k, als e en
H o l lä n d e r , m e t k o u f le n e n f c h o e n e n j
z y n d e z y n k o u f le n ro o d e L a k e n z e L a a r s -
k e n s , g em e e n e ly k m e t G o u d e G a lo n n c n ,
o f P a f lem e n t e n , o p tw e e o f d r ie p la a tz e n
b e z e t .
Hy verftaiat.zieh een weinig op de En bei
Nederdüitfehe Taal, en kan 00k, op -
zyn Hollandfeh, zingen j en danflen. c cn’ .
H y h e e f t v e r fe h e id e V r o u w e n e n B y - Zyn Kotf
z i t t e n , d o g d aar is ’e r ma a r e e n , d ie v a n ningin.
d e E. M a a t f c h a p p y , o f ha are D ien a a r e n j
als K o n in g in .g e e e r b ie d t w e r d t -
H a a r T i t d . v a n fta a t is^ z om ty d s 3
D jow w . P o e tr i r . d a t is , ' Mevrouvo , de
P r in c e s 3 d b g m e e f t Djoww M a ja ja , eert
n a am , d ie n n iem a n d , d an z y j v o e r e n
m a g . Z y is v an g e e n A d e ly k e g e b o o r t e ,
e n m a a r d e d o g t e r v a n e en C a f i l i , o f -
g em e e n P r ie f te r 5 m a a r e g t e r b y d e n
K o n in g z e e r h o o g g e a g t , z o om h a r e
t r o u w , e n d i e n f t e n , h em in z y n v o r ig e n
fta a t b e w e z e n , a ls om h a a r b y z p n d e r Haar
v r ie n d e ly k e n a a r t , e n m in z am e t a a l , hoeda-
w a a r d o o r z y , fc h o o n anders g a n fe h n ie t
f r a a i, e n w a t aan d en b ru in en k a n t , z ie h *
z e lv e n b y y d e r e en b em in t m a a k t . H e t
is e en V o r f t in , d ie z e e r w e l fp r e k e n k a n ,
d ie b y z o n d e r z e d ig i s , z e e r w e l w e e t t e
l e v e n , e n n iem an d d e m in fte r ed e n v a n
m isn o e g en g e v e n z a U h o e w e l z y d a a rom
z e e r w e l o p d e e e r e , d ie m e n ha a r f c h u l -
d ig i s , w e e t t e le t t e n .
In ?t g em e e n is h e t d e g e w o o n t e , d a t
m e n h a a r , a ls z y in d e v e f t in g k o m t ,
b u i te n d e p o o r t d o o r d e e e r fte v r o u w e n
v an r a n g d o e t in h a len .
Wanneer zy nu eens binnen komen
zou ten tyde, dat de Heer D a v id v a n
Peter fom Landvoogd, en de Heer de
V lie g zyn T weede was, belafttc die
Heer aan de VIiegs Huisvrouw (onkun-
dig dezer gewoonte) dat zy de Koiningin
maar pas binnen de poort, en niet ’er
buiten, inwagten zou. De andere Juf-
frouwen, die neVens haar gingen, en
dit meer bygewoont hadden , zeiden,
dat het de gewoonte was, de Koningin
buiten de poort in te halen3 dog deze
volgde haar laft. De moedige Koningin^
dit ziende, was over ‘ dien hoon zeer
geraakt, zy trok haar muilen uit , ging
bloots voets in de vefting, en zeide, dat
haar nog noit zulk een fmaadheit aan-
gedaan was. Juffrouw de V lie g Veront-
fchuldigdc zieh, met te zeggen, dat zy
Z z daar