Dit voör-
val d e ' .
Wolukze
Vefper
genoemd.
1 9 z M O E ,
gelukte) cn w'ierd dus volflagen oppcr-
heer van dat geheel ciland, een van de
grootfte, daar om ftreeks gelegen.
M De Portugeezen nocmeridic den Mo-
lukzen Vefper . (in.vergelyking van den
Siciliaanfchen) om dat, fchoon de zaak
in allen deeleh dien uitflag, als in Sicilien,
niet had, het ondertuflchen die inlanders
meer aan bequame gelegenheit, dan aan
wil, om het daar toe te, brpngen, ont-
brakj en ten wäre zy de hoofd-vefting
in Ternate tot een plaats van tegenweer
geh ad hadden, het zou ’er met der daad
toe gekomen, en ’t ontwerp der inlan-
deren in allen deelen beantwoort hebben.
Dus verre waren zy wel hier voor be-
vryd, dat zy niet alle te gelyk van hen
omgebragt konden worden j maar onder-
tuflehen zaten zy in een benaaudheit, die
velen wel met de dood zouden hebben
willen verwiflelen.
Uitne-
mende
nood, en
gebrek
der Por-
tugeezen.
Hoe: bekommerlyk al deze zaaken nu
, d'Ataido voor quamen, is ligt te bevroe-
den. Hy kreeg geen ontzet uit Indien ,
alle voorraad .srigrd hem door den inlan-
der afgeineden, *t gebrek in de vefting
nam dagelyks hand over hand toe, zoda-
nig dat een maat Ryft nu reeds twintig
inaal zo veel, dan te voren, gelden
moeft. -
Hy was met de zynen in die vefting als
opgefloten,; o f belegert, durvende niet
een Soldaat om lyftogt tezoeken, geen
waterhaalder, o f houtkapper na ’t bofeh
zenden, vermits geen der uitgezondenen
weer te voorichyn quam,een vaft bewys,
dat zy van de Ternataanen (die niet ge-
woon zyn voor de vuift te vegten , maar
hier of daar uit een hinderlage met pyl en
boog hunne vyanden waarnemen) omgebragt,
en hupne hoofden in zegepraal
mede geyoert waren.
Het nypend gebrek was oorzaak, dat
het volk tegen den Landvoogd, gelyk
gemeenelyk in zulke voorvallen gebeurt,
geweldig morde, en ’t niet wederkomen
van hunne makkers deed hen, ichoon hy
*t hun gebood, en de noodzakelykheit
klaar toonde, weigeren, buiten de: hoofd-
vefting te gaan 5 maar wanneer nu de
weinig aangebragte voorraad van Pinto
al mede weg, de bezetting door zwaren 1
horigersnood zeer gemindert j en het al-
dus tot het uiterfte gekomen was, quam
’er wedr een lugtje door een matig ontzet
j ’t geen als uit den Hemel viel.
Simon Sodreo brägt eenigen voorraad,
met een tamelyk getal van krygsvolk,
van Malakka voor den Landvoogd van
Ternate mede. Dus was Leiden voor een
tyd ontzetj ’t geen hen ook aanftonds
den moed deed groejen, om, door iet
gewigtigs te ondernemen, hunne vyän-
den tot reden, en de verwarde zaaken
weer tot vorigen ftaat te brengen.^
*534-
Zy kry-
gen eeni'5
ontzet.
’t Geen
haar den
moed
weerdoet
gvoejeni
Zy ftelden dit ook ten eerilen in ’t
werk, en hadden ’t geluk van, by ver-
fcheide uitvallen, Toroeto, een vefting
van redelyke fterkte,Calamatta, en eeni-
ge andere kleine plaatskens , als zonder
flag o f ftoot te veroveren. Dit gaf hun
wedr een kleine ademhalingj zo dat zy
hier door gelegenheit bequamen, om nu
en dan zieh zelven wedr van eenigen
voorraadt, dien zy by de vyanden von-
den , te voorzien} maar het duurde niet
lang, o f alles begon hun weder tegeri te
loopen.
| Z y kregen in ’t jaar t f3 f . weder op
nieuw gebrek aan mond-kolt, en anderen
noodigen voorraad. . Hun volk begon
ook weer geweldig te verminderen,
voornamelykiby een flag ter zee tegen
de Tidoreezen, daar zy in ’t eerft deer-^
lyk klop kregen},en, na den llryd hervat
te hebben, völkomen uit de zee geflagen
wierden. Dit z a g ’er nu zuurder uit j
dan oit te voren , en verhoogmoedigde
den trotzen Tidorees, en möedigen Ter-
nataan zodanig , dat zy de Portugeezen
veel naauwer, dan oit, in hunne hoofd-
vefting öpfloptten.
In dezen bedrpefden ftaat, waar in zy
nu nog te land, nog ter zee, ’t aller-
minften uitregten konden , bleven zy een
geruimen tyd belegert, en hielden dit
tot gropte verwondering, eri. van den
inlander, en van huni zelß, meer door
een onbegrypelykegoedertierenheit Gods,
dan door nun eigene kragten, zö lang
gaandc, tot dat ’er eindelyk volkomen
ontzet, met den vervanger van d'Ataido
quam ppdagen.
Zy geräken
we6r
•in.den
i0(. t jaar
IS3S*
Werden
door den
Tidorees
uit de zee
gellagen,
En in
hunne
veiling
bezet ge-
houden.
Z A A K E N . t p )
TWE E D E BOEK.
E E K S T E HO O FD S l o t
DE onder-Koning vm Indien, is »iet in flaut m beit ontzet te zenden. 't Geen by
egter na vermögen doct. AntonL Galvaan word door. den Koning tot^d’Ataido:
'vervanger gekoren. ffertYekt na Coetsjien. Kamt behouden in Ternate , en 'Word als
zielende Portugeefche Landvoogd in Ternate ontfangen. .¡Deftige boedanigheden van
Antoni Galvaan. En zyn, eerfle verrichtingen, . Sterkte van 't leger der verbondenen
tegen de Portugeezen. Zy verfterken Tidore. f Galvaan laat hen tot vreie noodigen.
ddien iy veragtelyfl afflaari. Waar op, hy befluit hen aan te taflen. t^ertrekt met de
Tebepen na Tidore. Land met drie bonderd man. En vnrdvan den vyand ontdebt, en
eerft, van Boheiat aangetafl. PmJiyytJgen.trebt, en, na dappere tegenmeery flaat.
BoKejat ’s dood. Galvaan dryft den vyand op de vbyeht,g IVint de fterkte. -En ook de
ftad Tidore. Die hy beide verbranth Kfyge-veel gevangenen. Galvaan fear de Koning
van Tidore tot vrede noodigen: Welken die vorft aapneemt. De voorwaarde van dien.
Galvaan trekt met zyn-vlootvan Tidore,.om Cmbnmoaante taften.: .Word door een
fiorm in zyn vöornemeibelet. Öproer van eenige Soldaalen tegen Galvaan. Die hon
zockt ter neier te- zetten dog te vergeefs. Zy gaan t'ztil, .en vertaten hem. - Zondet
d t daar over geftraft te zyn. Galvaan bringt de Ternataanen allengs vielr aan de
Eoofd-plaats. Zy veragten Hair, en willen Taberidji als hutmen Koning hebben.
Met danbiedlng, dat, Galvaan he» endertuflihen regieren zou. Janmcrking over die
'aanbieding. Men moet.npit een ander zyn minnares, of ryk , aanbeveelen. vEenige
voorbeeldm daar van. Zeldzaam voorval van den Heer Joban van Dam, Landvoogd
van A m b o in a , eri zyn Bruld. Galvaan. flaat die aanbieding edelmoedig af. Door zyn
Veleid, en miltdadigheit, doet by aide Ternataanen wederkecren. Hen Hair goedkeuren,
'eri herflili daar door de' vervaÜine. zaaken. Hy maakt vrede mtt . de Köningen van
Batsian, en Gilolo. Zyn vordere nuttige bandeltngen. Der inlanderen ontzag, en
'tiefdi voor hem.i Hy, verflaat , een magtig^rpoyerdom Fernand Vinaigre. T Herftelt
de zaaken van bunnen Specery-.handel., j zo in Amboina , . en Banda , ab in de Moluccos.
Door ’t zenden vfin een vloot na Amboina onder Jacob Lopez d. Azeyedo; . Die de kuft
van^Hitoe onder 'de Portugeefcbp jtvpon brengt;, Hy. z^ F o c ä tia , na de Papoefehe
eilanden, en brengt Koninkjens onder ’/ Portugepfch verbond. De Molukze
Köningen verzoeken aan Johan den derden, bem voor zymleven daar te laten. Dog
Äai loopt te tuet.) en hyword veryangep. Georgio de Caftro w.orj agtfie Portugeefche
Landvooid in Ternate.' Groot verval der zaaken onder bem na Galvaanj’LwrtreL
De Ternataaniche I^oning Hair nader beßhreven. Onder bem wordt de Portugeefche
vefting voltoit. ■ Die van Tidore-feie» de Portugeezen ook een vefting bouweit.
’i Geen Hair verbittert. Die vrede met die van Gilolo maakt , en brn Heer. word.
TordandeFreitas vervangt, als negeride Portugeefche Landvoogd in Ternate, de Caftro.
Zes SpaanfcheÄ/tf» kamen va» Mexico, om de Moluccos te veroveren. Begeven
I zieh onder die « » Tidore. Geven;zieh over aan den Portugeefchen Zeevoogd .Ferdinand
de Snufa- -Met-welken zy..ook in Amboina komm,. Dood des Spaanichen Zee-
vobgds. Xaverius- iiWt. i» Tetnate. Even na Koning Hair: ’s gevavkelyke vervoering
S Goa. Die van verraadibeßbuldigt-, dog pnjchuldig wederom gezonden, en herftelt
word Die zedert zieh aan de Portugeezen zocht te wreeken. De 'EtwuS'gevangen na
Goa gevaert , e» Bernardyn word voor. eerft. tiende Portugeefche Landvoogd van
Tetnate 1» 't jaar 1^47, en kamt ah vafte Landvoogd in V jaar 1 fy;.: nog voor.
Maejetykbeden net den vorft van Gjilolo.- De Sofa wint zyn veftmg, en krygt hem
tevarmri Die zieh, zelven vergeeft. iZyn zoan vervangt bem als Koning van Gilolo.
Hair er» bitter baater. van dm Chriften Godsdienft. . Hy zend Laulata om Amboina te
W a g t Die verfiieide dorpen onder Ternate brengt. Misjlag van Jarricus over dum.
perzoon. Laulata geraakt in Amboina aan zyn einde. Henrik de Zaa bringt* die
dorpen wek onder Portugal. Nieuwe pnrufligheit van Hair. Hy laat de Koningin,
: ja de Portugeezen zeifs, niet ongeraakt. Waar over zy hem in,’t jaar ifSy.inzyn
Päleis. vermoor den.
t>*