j*.6 M O I. U ' K S E
lUt.ttm de Orangkaja Healeffi uitbrengt. ¡Paar of Pati Limgevmgen, ingeftraft
ward. Maaltyd in Ternate, met een voornemcn um de voermmfte Holländers te virf
morden, in 's Konings PaleiS umgingt, door den Heer Padbraggc mg tydig ontdekt,
en verydelt. Mlrßi uitbtrßmg tot den oörlog door geheime moorden der onzen. i
1666.TUflchen Mandarsjab, en de- |
zen Vor ft, was ganfeh geen
Man-
darsjah,
goed verftand j maar zy lagen
en Sai-
gedurig met malkande-
foddien,
ren overhoop, ’t geen de
geen vfienden. E- Maatfchäppy hetlieffte zag j vermits
haar de al te groote vriendfehap tuflehen
die twee niet diende, hoewel hare Edelheden
zomtyds wel gelaft hebben, dat
men ältyd bezorgen moeft, dat het met
hen tot geen openbare fcheuring quam.
Hoe ftil, en geruft, de Koning van
Temate ’t nu fcheen te hebben, zo had
hy nogtans die ruft niemand , dan ’t
gezag der E. Maatfchappy, hem daar in
door haar groot ontzag houdende, te
danken: want anders waren de Terna-
taanen nu nog veel meer tot zyn broeder
Calamatta (die zieh nog op Macaflar
onthield) dan tot hem, genegen, waar
onder deMacaflaarenniet weinig werkten.
Egter fehynt ’er tuflehen dien Koning,
en zyn broeder, naderhand een beter
verftand gekomen, en al hunne gefchil-
len, ten minften uiterlyk, bygelegt te
zyn, gelyk wy onder *t jaar 1671. uit
de brieven doqr. den Heer opper-Land-
voogd Maatzuiker aan zyn Hoogheit,
en door zyn Hoogheit weer aan dien
opper-Landvpogd Van Indien gcfchreven,
naaer zullen können zien.
In ’t jaar \66y. den oorlog met den
baldadigen Koning van Macaflar, Haf-
In’tjaar
1667.
De Kovan
J P L - fanoddin, uitgeberften, en hy door den
ningvaa Veldheer en Zeevoogd, de Heer, Cor-1
Macafiar, mns Speelnm, 00k zqdanig -beteugelt
ovcr‘ zynde, dat wy meefter van hem, cn
ftaa^veel zyne' landen, op zekere voorwaarden
aan den wierden, zo zyn onder andere leden- van
Koning verdrag, toen met' henr, eh Zyn Groo-
Ter-'
drie-jarig verblyf by ons* op en ömtrent iflöv.'
Celebes, en by zyn trouw, daar aan ons fcheoor-
bewezen, uitgeput, buiten dat hy in los«*-
zyne inkomften, döör ons daar te helpen,
al veel fchade geleden had 5 waarom ’t
zeer waarlchynelyk, en 00k redelyk was,
dat men hem met geld op rekening, en
vcrfchöt van zyn jaarlykiche erkentenis,
te gemoet komen zou, te meer, aanger
zien zyn Hoogheit met zyne Ternataan-
fche en Boetonfche Soldaten op Macaflar
tot nader antwoord van Batavia wagten
bleef.'
ten , b y . ’t. zeventiende lid bedöngen,
verfcheide zaaken, den Koning van
Ternate rakende, waar: by hy beloof-
de de groote Xoelaneezen , en eenige
goederen , van de Xoela’s na Macaflar
gebragt, o f daar verkogt, Wederom te -
zullen geven , en zynen voorgewen-
den eigendöm op de eilanden , Saleyer,
Pantsjano, en öp Celebes Ooft-kuft,
van Manado af tot Pantsjano toe, als
mede op andere landen, in dat verdrag
onder de verhandeling van de Macaflaar-
fche zaaken nader te zien, 00k volko-
men te zullen laten vaaren. -
nate af.
M In de twee oorlogen, met den Koning
darsjah’s 5 van Macaflar door ons van ’t jaar 1667,
trouw.in tot ’t jaar 166p, gevoert, had Konmg
¡afTaar- Mandarsjab', zieh al vry wat door zyn
In ’t jaar 1667. wierd de Heer, van Spcel-
Foorfi, door den Veldheer, en Zeevoogd,
den Heer, Cornelis Speelman , die den
15den Maart in Ternate gekomen was, De Heer,
den i^en dier maand ( volgens opontbod aeilieade’
harer Edelheden, den Z3ftea November Landin
’t jaar 1666. al gedaan) ontflagen, en voogd
was in des zelfs plaats, als zeftiende derMo-
Landvoogd der Moluccos, op dien zel- uccos*
ven dag weer aangefteit de Heer, Maxi-
miliaan de Jong, met den Titel van
Voorzitter.
By ’t aanwezen yan den Heer Speelr
man wierden de verbonden der Moluk-
fche Köningen yernieuwt, en 00k om-
trent vericheide zaaken, waar in de
Tidorees den Ternataan zeer benadeelde,
nader bepaalt.
Gedurende de beftiering van dezen ln’tjaar
Heer is ’er niet veel voorgevallen, dan I^i9*
alleen, dat de Koning Mandarsjab, van Vrede
’tbegin zyner regering tot in ’tjaar idöp.
in de Macaflaarfche - oorlogen by den en «pj,
Heer Zeevoogd,- en Veldheer, Speel- dorc.
man geweeft, en dat ’er in ’t laatfte der
regering van den Heer de Jong een vrede
.tuflehen den Koning Mandarsjab, en
Saifoddien, Koning van Tidore, getroffen
is. . . :
In ’t jaar 1669 , den zollen April, y®r^cer>
quam de Heer, jfbraham Verfpreet^ vah fpreet^
Batavia, en vervihg den 13den Mai den zeven-
Heer de Jong, onder den' Titel van hende
Voorzitter, als zeventiende Landvoogd y
der Moluccos i die den yden Aiiguftus derMo-
in ’t jaar 1671. overleden zynde, zo is luccos.
door den Koopman, Kornelts Bartelszen Marfier,
Marfier, ’t gezag hier tot den zden Juny Gezag-
in ’tjaar 167z. waargenomen, op welken e> cr*
tyd hare Edelheden wedr een .hieu- In’tjaar
wen Voorzitter, den Heer .Cornelis i)eHeer,
Franks, als agtienden Landvoogd der Franks,
Moluccos , en te gelyk een anderen agtiende
tweeden perzoon, den Heer, Willem
Corput, in plaats van .den Heer Gezag- derMo-
hebber, luccos.
K N. 317
S iß7i. hebber, Marßter, die na Batavia vertrok,
hier gezonden hebben.
Omfian- Hoe het in dezen tyd met de zaaken
dig be- van Koning Mandarsjab , zo in opzigt
hgt, van de E. Maatfchappy , als in opzigt
van den Konirig van Boeton, en van den
Prins Calamatta, die zieh noch al op
Macaflar onthield, ftond, zullen wy ten
Konihg naaften by , zo uit den .brief, dien de
Man- Heer, Maatzuiker, in ’t jaar 167z. aan
jj*rsJa.!1 Koning Mandarsjab, als uit dien zyn
fcndV Hoogheit in antwoord aan dien Heer,
* en de Edele Heeren Raaden van Neder-
lands Indien, gefchreven heeft, können
zienj uit welke ons te gelyk blyken zal,
hoe de zaaken ten dien tyde tuflehen
hem, en den Koning van Tidore, fton-
den, mitsgaders, hoe zeer hy ten dien
tyde van de E. Maatfchappy afgehangen
Uit twee heeft} niet durvende ( hoe genegen hy
Brieven. daar toe 00k was) op Batavia verfchynen,
ten zy hy eerft uitdrukkelyken laft van
daar bekoraen had. •
Brief van den Heer Joan Maatzuiker
aan Mandarsjab, Koning van
Ternate.
Koning
Mandarsjah.
t " ^ Eze brief kamt uit een opregt en zui-
deHeer° \ J ver genegen berte van Joan Maatzui-
Maatzui- ker, Gouverneur Generaal, en Raaden
keraan van India aan den grootmagtigen, Pa-
duca Siri Sulthaan Kaitsjili Mandarsjab,
Koning van Ternate, van de Xoela’s ,
Saleyer, Pantsjano, Bangay, Gapi, en
veel andere landen meer, die tegewwoordig
beroemt is boven zyne, en boven alle andere
Vorften benedens winds, door zyngroot-
beit, en manhaftigheit gevreeß, en door
zyn zagmoedigheit bemint by zyne onder-
daanen, den oudften en getrouwften
vriend van de Compagnie, aan wien de
groote God wil verleenen allen gewenfebten
voorfpoet, die men hier op aarde begeeren
kan, en dat de vriendfehap zonder vermin-
dering met de E. Compagnie mag zuiver
blyven, zo lang de Son en Maan aan den
Hemel zullen febynen.
Aan dezen grooten Koning doen de
Gouverneur Generaal, en Raaden van
India hunne hertelyk genegene groeteniffe,
met belo f t e, datze zyn Koninklyke Hoogheit,
en alle zyne nakomelingen zullen
befebermen tegens zyne vyanden.
Voorts laten de Gouverneur, en Raaden
van India weten door dezen brief, dat
zy van zyn Koninklyke Hoogheit voorder
, Kaitsjili Calamatta h a d g e la t e n . '
Een m e t d e Fluit Claverskerke , op d e n
zjüen dag v a n Juny, en een op d e n zdften
Oftober, a l le b e id e u i t Ternate, v ta a r
u i t d e Gouverneur Generaal, en Raaden
v a n India, m e t g r o o te b ly d fch a p h e b b en
v e r f i a a n , d e n g o ed en v o e lfia n d v a n z y n
Koninklyke Hoogheit, e n z y n g a n fe h e
huis, m it s g a d e r s , d a t z y n zoon, Kaitsjili
Calamatta, z o u befrieden, w e rd e n y w a a r
m ed e d e Gouverneur Generaal, e n Raaden
v a n India, d e Koninklyke Majefteit v e e l
g e lu k to ew e n fe h e n , en d a t h y z y n vaders
Koninklyke v o e tß a p p e n m a g n a v o lg en .
M a a r 7 w a s d e n Gouverneur Generaal*
e n Raaden v a n India, z e e r l e e t , om t e
h o o r en h e t o v e r ly d e n v a n d e n Prefident,
Abraham Veripreet, om d a t h y v e r f ta n d ig
w a s , en k e n n is h a d , om d e z a a k e n v a n d e
E. Compagnie, e n d e Molukfche Köningen,
w e l t e b e f t ie r e n , e n om d a t Z y n
Koninklyke Hoogheit z o e r n fle ly k e v e r -
Z o e k t om e en a n d e r b e q u a am m a n en v e r -
f i a n d i g Prefident t e m ög en h e b b e n ,- z o
h e b b e n w y d a a r g o ed e z o r g e v o o r w i ll e n
d r a g en , z ü lk s w y d a a r to e v e r k o r e n h e b b en
e en m a n , d ie v e e l ja r e n in d i e landen , benedens
winds, e n 00k v o o r d e z e n in d ie
landen v a n Ternate, e n Macaflar, d e
Compagnie g e d ie n t h e e f t , b e k e n t i n d e
Maleitze Taal, e n e r v a r e n i n d e n omgang
d e r Molukfche V o lk e r e n , g e n a am t Cornelis
Franks, z y n d e j o n g f i g ew e e f i fecunüe
perzoon in Ambon , m a a r t e n a a n z i e n d e
z e l v e in d e landen v a n Banda, e n Amboina,
v o o r d e n d ie n f i v a n d e E. Compagnie
nog i e t s t e v e r r ig t e n h e e f t , z a l h y e e r f t in
d e m a a n d Juny in Ternatt kö n n en v e r f
c h y n e n ; o n d e r tu f fc h e n g a a t z y n Huisvrouw
m e t d i t f c h ip v o o r u i t , e n t e rw y l d e Koopman,
Sr; Bartelszen j u i t Ternate v e r z o g t
h e e f t t e v e r t r e k k e n , z o g a a t i n z y n p la a t s
d e Koopman, "Willem Korput, d ie m ed e
e en v e r f ta n d ig m a n i s . U w Koninklyke
Hoogheit w o r d nu verzogt, e n m ed e ge-
recommandeert den voorfchreven Prefident
in a l le v o o r v a lle n d e z a k e n te aflifteeren,
op d a t ’ a l le z a k e n t o t h e t g em e en e b e f i v a n
d e E. Compagnie, e n d e n Koning, w e l
m ögen b e f t ie r t w o r d e n , w a a r op d e Gouverneur
Generaal, e n Raaden v a n India,
z i e h z u l l e n v e r la t e n .
O n s i s m ed e le e t om t e ho o r en g ew e e f t ,
h e t a f f t e r v e n v a n d ie ou d e Koninklyke
Vrouwe, Djouw Manira, d e w e lk e z o
ho og a l v a n j a r e n , d o o r Gods zegen m e t
z o v e e l e e r e , e n reputatie in d e z e w e r e ld t
iè ? iv
le d e n Oofter - Moeflon o n t fa n g e n h e b b e n \ g e le e f t h e e f t , z o d a t h e t n i e t t e v e rw o n d e^
dric g r o o te b r ie v e n . Een i n d e m a a n d v a n
Mai o p d en i^en dag, d ie n d e Prins Calamatta
v a n Macaflar h e rw a a r t s h e e f t
g e z o n d e n m e t z y n d ie n a a r , Oravira, om
d a t z y n Koninklyke Hoogheit d e n z e l v e n
r e n z y , d a t d a a r o v e r by zeventien Koninklyke
perzoonen, z o w e l m a n n e n , a l s
v r o u w e n , z o g r o o t e en r o uw e b e d r e v e n i s ,
w a a r over w y o o k z e l f b e d r o e ft w a r e n , e n
nog t e m e e r , om d a t o v e r h a r e b e g r a v en if fe
op z y n v e r t r e k u i t Macaflar a a n z y n broe- tu f fc h e n Ternate, en Tidore, queftiè ont