’ t land zqp aangemam vonden » dat z y ’er
o í j¿ de.Tyriers uitdreven , waar na z y
Gades vermeeítei^rá’j en daar veel fteden
eg fte rk t«w onder andere ook Carthagena
o f meuv&Garchago , op de grenzen van
Murcia, gelyk opk Barcelona» door Amil-
car Barra ontrentzoo jaaren voor Chriftus
geboorte, bouwden.
aB sm en men Hetodoot in zyn Melpomene
gglooven mag » hebben d,e . Fpnkáers
groóte tochteñ buiten ’ slándsgedaan, en
veel fteden in ’t Weften van Africa by
dieri tocht van Hanno gebouwt, zpoScy-
la jí, die onder Darius Hyftafpes leefde,
bévéftigt.
U it al dit ter nedergeftplfte^ ¡É dÉ dan
klaar;,nr dat gelyk de köophandel en de:
zeevaarfc de; twee grootfte. zenuwen vah
ouds her geweeft zyn , oro lyken en landen
te doen bloejen, terwyl zy te gelyk
ook tot het. ontdekken van yreemde lan-.
den , volken , en hunne zeden gedient
hebben, dat alzoo ook onder alle Volkeren
der aarde geene geweeft zyn, die het,
door hunnen handel, fcheepvaart en be-;
roemdel ftarkunde onderfteunt*,; in hum»
nen tydzoo verre gebragt, ofzoofterkr
daar aoör gebloeit hebben, als de Sidor-
niers, Tyners en Karthagenien2^^^ o f *
zoo zy anders met hun gemeenen lands-
naajn doorgaans ons voorkomen, dan ftp
Feniciers. ^ -
D E R D E H O O F D S T V K.
DE Kolommen, van Hercules en Gades, waren de uiterfte paalen der Ouden. Z f
fpraken ook veel van Thule. Wat landen ¿eOudon ali bezeilden. HannoV tocht.
Vanandere vreenxàt landen , door Diodoor, AxiSccdititsm andere y gro,ot.dpgegeven. V a if
do tochten der Ouden mar Ooftindien. En wel die van Bacchus en Seinirapais:
Tocht van Ofiris. Hercules tocht na V Ooften. Jalons veroverMgjJQß Indien. De
Tochten van de Köningen , Menelaus, Hiram en Salomon derwaart,.* §
van Ofir en Tharfis.
De Ko- T T Q? nu Qpk de tochten
lommen g I d e rQ u d e n b uiten lands uitge-
van Her- X . JL ftreKt hëbbeh,fèTmkten?ynog-
tans in ’tgeraein, om buiten deKolom-
waren’demen van Hercules zig in den openbaaren
uiterfte oceaan,of in de Àtlantifche zee, te be-
paalen der geveh. Ja zy ftelden ( zoo Strabfl lié. I.
Ouden. pag.ug.zzgf,) het, wegens die zee, als
volflagen onmogelyk , naar Indien te kônr
nen vaaren. ’
Gades hielden zy als voor het einde der
bekendc wereld. Waarom ook Plinius,
van Tyrus iprekende, lié. v. cap. ip. zegt :
ityrus, olimportu clara, urbibus genitis,Lepti,
& c. & Gadibus extra orbem conditis. datis:
Tyrus, wel eerdoor zyn haven.beroemt, en
door V voortbrengen van, fteden, als Leptis,
'enz. en (iodes buiten de wereld gebouwt.
Horatius doélt hier op lié. II. Ode z.
Latius régnés avidum domando
Spiritum » quant f i Ubyam remot is '
dat is:
Indien, gy wilt m et al te veel begeren,
Z ult ge een, gebiet, veel magttger beheeren
Dan of gy zaagt in uwe mögt
: En Gades en gantfch Lybie gebracht.
Dat de AiJantiiche zee , hun uiterfte
bekende grenspaal, zeer lang was, zien
wy by den zelven Dichter, in. ’t eerfte
boek zyner Gedichten* in ’t 54 Gezang :
. <2>ua Styx & invift Horrenda Tanari
Sedes, Atlanteusque ftnis
Concutitur. ——
, dat.js.;.
■ jehaaren,
Daar Woort van AtTas dreunt met a l de
Pindarus zegt in Olymp: Od. $. al wat
buiten Gades gelegen is» is Zoo wel voor
de wyzen als voor de zotten ontoeganke-
lyk. Dit zyn zyne woorden, en de lof
dien hy Theron geeit :
V S f y f repii i%ctTla* Otigaiib ¿‘gtratd-n ixetucn äirjejxt
oixoSet HjasKAeos stjA^p. ' Ti rthfitä> A ' ei’i Tttfols ußet-
7°> y Kfit* VtCfotS.
dat is : ‘
V'orft Thgron om.zyndeugdJby ider een bemint,
Qujpmdpörde zelve tot. deverftbekende palen
FanMercuks, gefielt^ defzeUtn \ Op {| halen
P^w£lyk.is 'tyfljp! wjs qfzqt^jvie.'tpok
Das ftelïjwvënaïls in zyn rodeichimp-r
dicht f i 1: de Ganges en Gades voor ,
als de twee uiterften van het Ooften en
’t Weften :
Omnibus in terris , qua funt a Gadibus
usque.. .
Auronam Cft Gangem. g
dat is :
In al ae landen, die van Gadeïzÿn gelegen*
'Tot aan het ooften en den Ganges. —
Ook gaf men voor, dat Hercules5, na
’tverwinnen der Gérions, ©p de twee
Ko-
Kolommen, by hem te Gades opgericht j
deze woorden uitgehouwen had: non plus
Ultra, datis, nietverder9 ’tgeenook het
Feniciich woord Gades te kennen gaf, als
wilde het de omheining en bepahng van
}t uiterfte land uitdrukken.
Suidas zegt ’er. van: r#*-«« **]i fb
‘SLmrefflca fioigui ¿MCelttevjvrts lü t ßctfuumil 1 '5 KCtl e,0,
Ixfn in * « J lM lW f f i j i lM
xtt) rw ‘Clxexw fl» itnjt ßf*Xfi>o*l M t °"xe“
7«ewfl qvt^tctacrfai,
dat i? .* ,
Gades, is eenplaats ontrent hetftCefierdeel,
de grenspaal der zee, en als een uitwqtering
fuan onze in de Atlantifche zee»enften oceaan ,
om dat die, onbevaarbaar is wegens de droogten,
en om de duiftemis.
F.n ?t is, zeer waarichynelyk dat de he-
densdaagze Kaap Feinfter by de zeeluiden
(by de Ouden 90k w:el,Celticum Promontorium
) genäamt, bewerten de Straat,
en op den hoek van Gallicien, gelegen,
dog eigentlyk Cabo ftnis terra , dat is,
de hoek van ’t einde fter wereld , o f na
Gaddir , o f na ’t dpvys dat op Hercules
kolommen ftpnft , nog een overblyfeel
daar van , en voor; ’t emde der aarde by
de Ouden gehouden is.
De Ouden fpraken ook veel van Thule,
een eiland om de Noord ontrent op 6$
graden gelegen, en voor Hitland o f voor
Fero van zommige gehouden, het verfte
dat de Ouden in ’t Noorden kenden.
' Virgilius zegt in ’t.eejfte boek van zyn
LandgcJichtcu: ,
veel van . . . . . . <jtbi ferviat ultima Thule.
.Thule. J , .
dat is :
En elders :
• — —- Thulen procul axe remotam.
dat is:
— Thule dat ver van de poolen is gelegeHl
Daar zyn’er die willen , dat ’¿r eert
Egyptifche koning van dien naam geweeft
z y ,' die zyn wapenen tot het eiland Thule
uitgebreidt,en ’t zelve ook nä zig genaamt
zou hebben. By Strabo lib. I. pag. 112.
gemigcPytheas datThule ontrent zes dagert
varens vanBrittannien, na ’t Noorden toe,
legt; dog voegt’er by dat hy een groote
Jeugenaar is ; vermits andere, die Brittah-
nien zagen, daar niets van reppen. Lib. iv.
zegt h y , dat’er nietveel met zekerheid,
om des zelfs verre afgelegenheid, van te
zeggen valt; en dat ’er op de. verdigtzelen
van Pytheas wegens Thule , en andere daar
ontrent gelegen plaatfen , geen ftaat te
maken is.
Anderen, die het met ons voor een ver*
digtzel houden, verftaan door Thule » Y s-
land; maar ’tis niet wel nlet het zeggen
van Tacitus over een te brengen j dat Agri-
cola , ; met de Romeinfche vloot ontrent
Brittannien varende , Thule zag. Im-
mers dat Thule kan geenzins Ysmnd, o f .
ook dat wezen, ’tgeen Ptolomeus onder
een van de uiterfte eilanden van Schotland
telt, digt by deNoordiche kuft gelegen.
A n d e ren verftaan daarom doorThule, o f
Schotland, of een gedeelte van Schoonen *
dat nu nog Thulemartha, d a t is , ’tläüd
Thule, genaamtword,’tgeen dog ’tbeft
met Thule , dat den Romeinen bekent
was, over een te brengehi is , en ?t uiterfte
landt, dat zy om ae Nöodi kenden*
fchynt geweeft te zyn.
Plinius, lib. iv. cap. 16. Ipreektvaneen
Thule» ’tgeen men uit Noorwegen be-
zeilde.
Bochart part. 1. Chandan. Hb. i . cap. i .
eeft den Feniciers mede de eere ^an Thule
ezeilt te hebben; dog cap.4.0. zegt h y ,
dat ’er by de Ouden een driederlei Thule
bekent geweeft iss t. Het Thule, waar
van Procopius fpreekt lib. II. Gothic: te
weten, Schoonen; ’t geen by na een eiland
is. z. Ysland, ’tgeen ontrent zesdagen
zeilens tenNoorden vanBrittannien legt.
z. Schotland, een van de Qrcädifche ei*
knden. Uit welke drie, zegt hy verder,
nog een vierde te voorfchyn komt, van
’t welke de Romeinlche eii Griekiche'
Schryvers op ’t zeggen van ander«!
zonder het zelf te kennen, o f te weten,
waar ’t lag , maar op ’t onzeker heen
en in.’twiid , als van ’t uiterfte bekend
land, dat oit van anderen ten Noorden be-
varen was , gewoon waren te ipreken.
Gelyk nu ’t Feniciich woord ’bio thoele by
de Syriers fchaduwen beteekent, en gelyk
het om de Noord een groot deel van
D i ' bet
Het uiterft Thule moet naar uwe wetten
hooren.
•' Séneca, in zyn Medea, zong’er aldus
van by voorzegging:
Veniet annus
Sécula feris., quibus oceanus
Vincula rerum laxet & ingens
Pateat Tellusy Tiphysque nomos
Detegat orbes, nec fit terris
TJltima Thule.
dat is:
V Zal in een later tyd gefchiederi dat de zee
De zaken loffer toom, en een gezicht zalgeven
Van groote landen, en dat Ttphys wel bedfeven,
- Een wereld noit bekend, ennoit bezeilde ree
Ontdekken za l, en dat men Thule niet. zdl
houden
T&zyn het verfte land, als 'twas voorheén
~ i by de Ouden.
Claudiaan zegt daar a f:
— — Ratibusque impervia Thule..
dat is :
En Thule, dat men met geen fchepen kan ge-
naken.