is IV
1 4 8 M O
o p g f iB o n jß n th o o n h e im e ly k o p k r o p p e h d e ,
v a a d ie n tydt a f g e l e g c n h e i c i o g t , . o m z i g
)iie r o v e r aan Emdnueltt .w r e d q e n . . >Zy,n
g r o o t v e r ila n d : lje ts b cm h ie r a n m i e t v e r *
l e g e n . h m ■
H y w ift dat*; ten tyde;van Prins IJen-
r//fc (den eerften onder de: Portugeezen,
die *t werk;; v.an:; onbekende landen te
ontdekkeo-;.met. zo.veel yver by der hand
nana-), onder. de regeering v?ca.Eduard den
eerften do.orPaus; Martinas. den vyfäen*
op verzQßle;vaa.dien Prinsyep om ’t werk
der optdekkingen te meerjvoort tezefc-
ten, k o r tmr*t\ jaar 1 4 2 .0 . aamde Portu-
gcezen toegeftaan. waseen.onbetwiftelyk
- regt over äl die landen ,. dieray* van Caap
de Bojador ’ a£:tot in Indien: toe v ont*
dekken aouden,-.en dat dit door verfchei*
de Pauzen naderhand beveiligtwas jmaar
daar beneven w ill hy 00k , dat, na eenige
! ontdekkingenvan GhrifieffelGolumhus om
de W e i l , :’er tnifchen Job an dentweden^
Koning; van. P ortu gal, en Ferdinand,
Koning van. Caftilie, g ro o te tw ift , en
ja lo e zy , over die ontdekte landen ( en
voor äl,over.dci.Moluec.o5'^;die,ydcr zeide
onder' Zynr deel te behooren-);: ontftaari
js yn d e , ; 'a ie tw e e v ö r f t c n ,; om ; :d d f lo g t e
m y d e n , hun - g e f c h i l : aan P a u s Alexander
d e n z e sd e n v e r b le v e n h a d ^ e n ^ e n d a t t z y ,
v o lg e n s u it fp r a a k : v a n - ,d ie n c v a d e r , daar
o p v e r e e n ig t w a r e n , d a t a l d e la n d e n ,
d ie b e -O ö f f e n ö n td e k t w ie rd en !,! d en K o n
in g v a r i P o r t u g a l , e n ; d ie b e r W e i t e n
o n t d e k t w i e r d e n , d e n K o n in g v a n Cafti*-
l i e n , o f ;S p a n g i e n , z o u d e n e ig e n z y n , e n
b ly v e n . E e n v e r d e e l in g , w a a r u i t naden-,
h a n d w e e r an d e re v e r d e e l in g e n ,. d ie n o g
a l g r o o t e r g e f c h i l l c n v e rw e k t e n ';* g ß -
g r o e i t z y n .
H i e r o v e r fp e e ld e n n u z y n e g e d a g t e n ,
o f h y , ;d o o r -:e e n r e iz e .om dje. W e i l , g e e n
n n id e k k ip g e jn ta t - n ade el v a n ; P o r tu g a l
¿Zpude k ö n n e n d o e n j_ a l z o h e t b ö -O o i t e n ,
v ö l g e r n v e r d e e lin g v a n r d ie n : P a u s , n ie t
m o g t / g e i c h ie d e n ..
U / K S ES
hy , d a t: u itv o e r e n d c , d ie . lan d en ,i ;d ie •§*&
dffijori e en .vaawe omi d e W e i l ( ie h o o n in i !t
D o f t c n . g e le g e n ) ¡ o n td e k t w ie r d e n , t -o o k
z e k e r J y k ; o n d e r < h e t 'd e e l v a n d en ontderk*
k e r -, i v o lg eh s .' -uitfp ra ak vart- P au § Aftxänt-
der. .d e n z esd en ■ b u iten a l le te g e n fp ra a k
z o u d e n m o e te n g e r e k e n t w o rden -.—
¿ j Zo^lSj hy daar a f nü een kläar begrip bfe iig
by zieh zeit had, geeft-hy zieb by Keizer by-Kfeiter
Kar ei den vyfden {toen- Koning fvanr Gä^* Kjelden
flilierp) : aan, legt^de by-vhem1 ontwor^
pene zaak open , - en toont hen^- dat vairC^i-
deMolukfe eilanden dpor- een -■nieii^en lien,
wegv en' vaar-t 'om. d©' Weftj^by herp aan8eeft>
naoer te ontdekken, ■ könden bevaaren-,
eii alzppnden het < aandeel - derGailil iaaheni
heit:door dert • Vöornöemden Patis töcgc-
wezen,, buiten' twyflel- betrokken 1 werden,
V a n t y d t o t . t y d n u h a d h y iv a n T r^ Ä fo z r
Serraan, b r i e v e a u i t T e r n a t e , e n d aar b y
b e r ig t f .v a n d e n r y k d o m , . e n h e e r ly k h e i t ,
d e s lan d s aldaar.,' g e k r e g e n , m e t . e en daar
n e v e n s g a a n d e e r n f t ig iv e r z o e k . , d a t , z o
h y z i g z e lv e n g e lu k k ig e r . w i ld e m a k e n ,
; hy daarihy hem komeo moeil. Ook had:
hy r van i de landen 1 om, die: ftreek reeds;
eenige; kennis, .dewyl .hy. onder Antoniusj
Afaeus op dien eigen to g t , by welken
Serraan vanrhutLafdwaalde,: Ambon, en
Banda, eenigzins had helpen ontdekken. j
Na- dit ftuk "lyper overwogen te heb-;
ben, vond h y b y zieh- niet onmogelyk,i
ja zeer waarfchynelyk, >dat h y ,; met om,
.. de Weit zyrii ftreek ;te. .nemen, egter in
de Ooileriche. landen, en-. alzo ook in de
Mojuccos, zou können komep, en. dat
aängezien, Volgens die uitfpr’aak,
den;.Caililiaanen toeqüam, al ’t gerie^y -,
ddor. <hun ilreelena--’t -Weiten te nemen ,
zouden ontdekken.
Dat het nu mogelyk was j-zulx-tedbea,. om de
namelyky de Mouiccös yan dien kant te Moluccos
ontdekken, ernte bevaaren, bleek Karei^
niet alleen op zyn-zeggen,- toaar ook .uit hegten ^
ide goedkeuring van verieheide mannen-j 0
die, ongemeen in de Wis- en Sterre-
kunde ervaren , getuigenis gaven -, dat
zyn zeggen op een vaiten grond ileunde:
D i t w a s e en z a a k , w a a r - in g r o o t v o o r -
d e e l v o o r - d e K r o ö n v a n C a f t i l i e h y e n
g e e n k le e n e ie h a d e v o o r d en K o n in g *van
P o r t u g a l , o p g e i lo t e n l a g , e n d ie r b e -
qu aam w a s om Karel- te n e e r fte n daar to e
t e d o e n o v e r h e lle n 5 m a a r d e g e z a n t
v a n ; Emanuel aan ’ t H o f v an C a f t i l i e n , Karel
d ie Magaliäan o n g em e e n ' fw a r t b y Karel wyfthem
m a a k t e , w i f t d e z a a k b y d i e n v o r f t z o t e ^ • teerlt I b e ilie r e ia , d a t h y , z o . u i t a a n tn e rk in g
v a n d e o n t r o u v a n Mägdiiaan om t r e n t z y n
K o n i n g , a ls u i t b e z e f f in g v an d a t z y n
z u f t e r rn o g c ma äi' i-.oöiängs a a n t R ö t u n g
EmanUeli g e t r ö u w t - w a s ,; M a g aliaa n - p ie t
z y n v o jo r f t e l, e h a ä n b ied in g v an -d ien t o g t
z e l f in 'p ^ i ö ö ^ i z o h em m a a r e e n ig e
fc h e p e n b e f t e lt ^ w ie r ä e h ,' t e w i lß h - d o e n i
t ’ e eh em a a l v a n d e h a n d w e e s . ‘
In tegendeel • will. Magaliaan, daar by
niet heruften.de,.deze-zaak den faad'des
Konings. vaii_ Caftilien izo -fmakelyk^: te
maken-, dat zy middel -vonden den- Ko--
ning, uit inzigt van de groote vöordeelen
die, volgens Serraans ^iehryven, daar in
ftaken, al de dring-reaenen van den Por-
tugeefchen gezant te • doen overftappep,
I hem vöorhoudende, dat die nieuwe banden
van vriendic-hap - tuflehen hem' en
Emanuel, hemcgeenzins -den welftäud Van
-zyn ryk könden doen verwajarföözen;
.maar dat hy zig in die zaak-?bdanig be-
hoordetö gedragen, als.hy zou boraeelen
met' hpt welwezei* van*’t zelve over een
te komen.
Daar
k ; ;N.
m
Maar
geeftbem
eindelyk
gchoor.
Hy loopt
met vyf
fchepen
in’t jaar
ISI9*
io zee.
Ontdikt
de Straat
Magellain
’t jaar
1510.
Daar na
de La-j
drones.
Land te
Zoeböet,
En op
Matan.
qindelylt weer
nienw, gehaot ,, ^ti/geeauuicyferfete ;dat
kort daar- im laft fo,t het fclaarmakeo .vsiti
v y ffchepen;, enheie over.de zclvc, roer
t^ e honderdSsn..zßvcnrend:ertigtoan-in
alles voorzien j ’fegppefobftwind gegeben
wierd. : . : ,
*' - j je naamen dezer (chepen waren.; ehe
'ifrihitas j. (zy nde de ilpeycogd) 'V ictoriä'l
Sj^^tpnyri-, Conpeptioni rcn Stojacbhjo
."Hy Hep. met die.wkioti.den tiendeaitui
guÄus 4es jaars.tyiae■WtoSe h>vein vafa
S t J L u c a t d e Barrjapiedödt) Z « j y e r la o r
op. tw e e e n v e e r n g .g r a a d e a b e - ä u id e n :d c
L i n i e j f.n a - v e e l ie ld z am e . o n td e k k in g e r i
g e d a a n ,. v e e l, fp p r lin g .in je t z y n - y oU t^ g e s
h a i , ' , e n z ic h .d o .w .O T flib e te id e n m o e d ig e
Heit, daar d o p r g e r e d ,te ,lie b b e n :j. eeri v an
z y n f c h e p e n , d a p , i j ) x fe n i diepei b o g t in -
g e d tC v e n , d p e en k l ip t e b e r it e n xitienl
, w ^ y - v a n h e L . v a lk '-e n x o g o e d , g e b h r | e n
■ w i e r d . r • ■- -n ; ,
-Jcen4©y te betaalen,.entMßgdündn *zig by x jzo.
die; weigCiiug:;gehopot) agtende ^ vond
geraden met. eeniger lwygsuedea daar na -
toe ,te:.-gaaö.), om-dien önwiUigen.-vorft
wgt geho9E!sam.er ¡te imaken» i
’ 'JHy trok- danrmet vyftig:mantdaarheen, H^ w'1
verbrandde/cen cyan: de/. dorpen^Edie
yerpnuiMttqtcw q*.«wi - “yi njng van
eerft aantröi&n-5- noodzaakte.daar:door te Matan
eer den Koning zieh; .in ftaat.-yanctegen-» dwingen
weer te ilcilkö^ diefchielyk^ric duizend onderzyn
man-byeßitzärÄde,. en!aan',fti-ahd in drie buigen>
troepen;-inj, jorder ftelde, ;2sa-idatr. Mfr.
gaiidßn/y mer viyftig man/uitizyn vaartui-
gep te.;.landi geftfptjj om, hem- aan: te
taft^t, te laat.begoate zienydaji het met
hena:,. en te/zynen,: ten wäre hy;nog te
rüg- iWörde,:i'gpdaan L\yas i .mwn ^zyn Dieivorft
■Wqedi^e«.sfcihie:t)toelatcnde y f f l met*'<#«•
de- zyneo dertaV-yand wat tfierä1 gehadert, tc veid.
Wierd rhyn-ZiöJ dapjjer pntfangeQ,cdat h y ,
gepbödzaakit; wierd ■ met .¿ö l veel Stegen-» ,,
ipoed te; wykeo,rjdat ’er, niet alleen ten %%
eerften. iveideheideo: van ¿izyri svblkt ble-
v en, en andere met vergiftige pyltjes ,
eequetft . Zierden maar, hy zelf door ’t m m k
hevig; werpen- met.-fpiefcn-, ,en..fteepenj
zynen heim verliezende, wierd: door g-
pen, vergiftige - pyl in 1% aanzigt doode-
lyk gequetftr,. .viel .neder in Het te rüg .
wyken y, door-: een iwond \aan zyn been,
en kreeg nog ceri fchoot door cn do.or,
aan al welke quetfuren hyv eer hy weer in.c j - r'
by.izyn fchepen quam^ ’it'.levon op iden
ißverv en j twintigffien' ApiU' 1-f21 • vc*r j?
ä i ä I l S ä * » Släobdiwicrd het 05»
E in d e ly lc r n a .v e e l fw e r v e n s e n -¿GGläens^
vond hy d e .Straat, o f .o p e n in g ,■ na z y n
c a am ! d e S t ra a t ¡Ma ge lfean ig e n c e n io j CJi
d e J ioÖ g t e yan cw e e .e n y y .fe ig lg ra ad an jch
een hah’e,~quam,:roetfdrie;fchapaz(;.ver,.
mifs ’t fchip de St,: Anwnyr.i.ei'genseop
uirgezpnden p eii teklaat: werakeereMe,
door:ctpftand.yanalcn.Stie.rman tpgeitihet
rioui'd-, Iwedert na „Qaftijien .leeerpe), den
iyLen twintigften Öftqbffl desjaars;bfZoj
zeer gelukkig.in de Suid-zee, eiijomtrent
. -wat-meer dan dric cn een halyßrmaand
. daar.na.(.na met zyn,yclk ongeroesniveeli
, ja heL uitqr je n tiit^jlaan .tei.hebheHjl
by. eenige -eilanden , vdie r*yi, vWegehs idoi
dieEitigen ..a^rd- dett inWoondenb, « *
Ladrpnes,. of. D ¡even-eiianden-, ncemde.
Alvorens. nogtans quamen zy aan ’t eiiand
der Goede Teefcenenoby ,'hen zo gehaamd
wegens ovcrvloed .van fpyze, die zy daar
vonden. . , j
S D it waren de eerfte bewoonde landen ^
die ZV in dezengroote^n wdefte ;zee. ver.
namen.:. want, leboon zy bevorens .nog
tw.ee..kläne. eilanden,,, wel ,twec honderd
mylen van den anderen gelegen,. na om*
trent vier d'uizendrmylm gezworven. te
hebben, ontdekten, vonden zy daar-op
nogtans niet darr vogelcn, en boomen,
en ’t land, zeer onvrugtbaar, waarorn-zy
l die den naam va» derOngelukkigfcEilaB-
den gaven. 1
- , n . fl.',.., f p « . . .
p o r -b ew in d - aan J o b a n Sm ;a tw g e g e v c o ^ van v c d
die op eai maaityd, doofodeuivorib'van caBlm-
Zrf)betIaanrdfi.^aftüiaaneir( dög met aan- nenop^
;flag.tQt Jiunwerdcrf) gegeven, metder- ¿»eboet.
tig-man.gegilim zyndt“,, de meeile der zynen
Na dat zy.nq al deze eilanden ontdekt^
en ,aan. deze en gene aangeweeft hadden,,
seraakten zy eindelyk aan |t eiland Zeboet,
of Zoeboet , te. land 5 welkers. Koning
hen wel ontfing, en .zieh onder de Kroon
van Portugal.- begaf, maar de. Koning
van ’t- eiland Matan ( dat zeven o f agt
ntylen van daar lag1) op Magaliaans aan-
maning niet genegen zynde fchatting aara
daar elcndig zag vermoorden , zoda-
nig , ,dat menkniet .weet,cwaar ook hy
gebleven., .b f vervaaren isipzeen ongeval-,
■hen aldaar: overkoraen wegens a l. te
groote; vryheden: hy, dersveonwen , en
dagto-s, ' dier. inlanderen gezogt, ’t geen
.menigmaai: onki zo .verre.gegnan heeft, Reä'n,
,dit ,rab-,zieh :diE Lfchepzelseniez gewilbg ÄtaB
aan, hunnej ofakudfehe, begeerten overga- over-
ven,tZy haar:met geweld daar toe dwon- komt<
gen; en .^elyk dit äldaar deoorzaak van
bun raropen was;, alzo- is .overal in
Indien; ( daar :zy zig eerft vaft gemaakt,
en iC8öpper-bewind; gekregen y . dog daar
zy in ’t einde den haat der inlanders op
huföien hals gehaalt hadden) hun ongere?
geld-, öriküis,, en ondragelyk leven,- de
grootfte oorzaak van al.hunhe.ioirgä^^
k n ,. en van. ’t verlies van verfchedde
fledeh* ja -zelfs van .wyduitgeftrekte-land-
voogdyen geweeft.' n r 7. )
- Die genen n u , die van . -Magahaatfs