9o B ë S C H R \
Daar na kômt men by Saketta j en.
limola, die'dog al Noordelyker leggen,
en die te zamen, met den overwal van
Batsjan,- de ftraat van Paiientie uitmakén,'
in. welkers mond dië eilanders aan des zelfe
Noörd-kant geplaatft zyn.
Men heeft daar aaft die zÿde , o p ’t
dland Hakfloahera, o f op Gilolo, niecr
andere plaatzen, als Jòdi, Woos, enz.
dog deze plaatzen behooren tot Fida,
Foya, en Mafia to e , tot voortkoming
van allen fliïik-handel, ontvoikt te worden.
■
¿ Ais men deze voorby is , komt men
Vervolgens längs Warn ma, enz. (dat onder
Tidore benoórtr, en mede op de kuft
vara Giloto-gelegen is) voor by Tofeho,
Gita, en zo al verder voor by de eilanden
Batsjan,- Makjan,' Motir y Cavali, Ti--
dorej èti Noorwegen o f Mitarra,. weder
T m Ternate, daar men ’t eilandje Hieri
je Mkar- PaS be‘No°F(len leggen ZÌet. Welk eira,
cn wie kndje Mitarra , o f Maytarra , van de
’er Heer onzen Noorwegen genaamt, den Koning
yan Temate ( zo hy zegt ) toekomt, dog
de Koning; van :Tidore beheerfcht, en
houd het egter, als ’t zyné.
* ; V i N h e t
E I L A N Í ) ,M A K J A N.
j jet T T Et eìland'MÀ K J A N , dat tuflehen
eiland k l M otir, eri Batsjan, pas be-NöOrden
Makjan de Linie legt i > is mede een voomaam
faefchre- eiland, onder den Koning van-Temate
behoorende. Het is omtrent zo gròòt
als ’t eiland Ternate, zynde wat ineer,
als zeven mylen-in ’t rond. Het heeft
ook een grooten hoogen brandenden
berg, die rond is, en die 1646 vervaar-
iyk gebrand heeft, en door een ichrikke-
lykef aai:dibeVÍrtg van éeñ geicheurt is,
Waar door te diet tyd veel dôrperi, en
meníchen vergaan zyn. De breede kloo-
ven,van bo ven tot benedeiï toe-gèmaakt,
en zig tot nog toe zo vcrtoonende , worden
gemecnlyk de wagen-fpooren van
Makjan genaamt. Men meent 00k , dat
deze berg, nevens dien van Ternate, en
Gammacanoire op ’t eiland Gilolo, maar
een en ’t zelve grond-vuur hebben, dat
zig doof drie verlcheide ovens ontlaft, en
uitdampt. Dan blaakt de ëen wat fter-
ker , dan weder de ander, en gelyk die
van Temate en Makjan op de by ons be-
vorens gemelde tyden geiprongen zyn,
alzo fprong ook die van Gammacanorrein
*t jaar 167 3 , eenige jaren voor den berg van
Ternate’^ met een ÿflèlyke aàrd-beving,
die zeer veel menfehen het leven kofte,
dat van de verwöefting veeler doipen,
zwaar oploopen van de zee,en een groote
V 1 N G M%
uitwerping van dryf- ó f puiûi-fteén, yér-
felt ging.
Het plagt naaft Batsjan, een van dé
nagel-rykfte eilanden der Molücços te
zyn. , Het' kan ook zieh zehren Vari alles,
uitgeriomcn- de Sagoé klfcefry iykdyk
voeden, en daar van aan andere eilanden
nog w d mededeefen;,
Deze inlanders zyn vàri dérizelven aart, Aart
én leveris-Wyzc, als de Ternatanen, die daerin-
zy in alles pok, blipdeling vanouds plagten anders-
te vblgen } ' zieh zelveh geméenelyk aan
die zyde begehende, aari welke de Ternatanen
zicn: begaven.1 ‘ 1 ^
De naamën der doipèri op dit eiland wel Dorpea
eer gelegen, en- tert tyde van, den Heer
Zeijv nog bekent, Waren deze, •: Gnoffiç-;
kia, Gritia , Sari^pättiyMsdàtìtànteri,
Soma, Tipbe, die oridéf de eefftè plaats^
alwaar hun Sengadji:,<jf heftog-,' ¿ig ont»
houd,"behooren. ; . ’
Behalven deze zyn’er nog Gnoffagita',
Taffàfoho,, T allepaeu w , Sabâlïé', JTahe-
goene, en Ongoftà babaéuw^ aìle fweBce
onder Taftfoho1 ftàan.
Bobaeuwa, Tabillola-, Malappa, Sikes^'
Cajöe binnen, Gajbri Kurten 5 Tahàné,'
o f Tihane, P o lit e t i,.. Sambomòr ,r en
Poewattéi
Afte deze dòrpen plagten in oude tÿdeü Des idfe
omtrer« ‘’t: jaar 1627 , een getal-vàri zizel man-
mannen, cri bcvpréns wel òóoa ( zo meri
wil) - op te brengen; dog dbbr verichdde
aàrd-bevingen zÿn de irigezetenen van- dit
eiland zeer-yemrindeft ï Hedendaa^zÿn
'ci? tìbg : maar veertien dòrpen - bekent
welkë deze z y n G n o ß i c k i a Ghóflàr*
gita, Sabale, Talapàu, TafFafoho, Ta9
gona, Baboewa, Malapa, Maloa, Sonia,
Tahane, Samfoema, Pòli win, en Sa-
watta.
Men plagt hier van oude tyden a f drie
voorname vaftigheden te hebben, Gnof-
fiekia, Tabiloloj.cn .Tafâoho.
De vefting Mauritius op GnofSçkia Veflin:
plagt - op éen hoog gebérgte , aan de gen hier.
Noord-zyde dès éiîan^ omtrent drie hon- van ou
derd treden van ftrand,. te lèggen, zyndë
zeer zwaar om ’er tegen op te gaan. Zy
was niet zeer groot, dog rondom ¡met
kàlk en fteeri opgetrokkeri ^ . met vier
boiwerken , waar van het ééri grooter dan
’t ander was, hocwël zeer bêquaam, coti
’t andere te befttyken.. Van binnen jvas
zy röndöriü-.niet• imafiir'^fäwieh^ .Qvpf r
welke men behoorlykdç ròride doen kòi£
voorzièn; ook vperde zy; volkômen .ber
vel met haar gefchut òver liet Moorich
dorp däar digt by gelegen.; Hier in plagt
een fteene huis met1 een ' brand-vrye
viper tot berging van ’s Compagnies goe-
deren-,dog met Atap gedekt , te.zyri, en
daar in een Opper-koopmanv. ,die ’t bevel
over ’t ganfeh eiland vòerde, benevens
cen