i ) S ;
,«S. maar. hcéft K> weinig in zyta léven Vér-
. righi ’ dät hy al de agting van zyn vader
doûr zyn lofle en wulpie bedryven be-
fWalkte , waar door hot ryk eenigen tyd
zc'er veel tc lyden had ; hoewel zÿn broé-
dérs hem , zo tegen dc buiten-vyanden,
als ook tegen deze en gene oproerige
' ' onderdahen, ilerk de handboden, en in
ftaathielden, ’t geéti egtfcrobrzaák was,
dat hy hen begon te vreezen, cn middel
Dietàrie wift ite vinden, om dc drie gevaarlykfte
van ïyn ’ hcimelyk tè doen vergcveh.
breeders Zyh andere breeders defnuf hier afin
verge ven. ne^s Jtrygende, en voòr ’t zelvc lot
bekommert, namen de vlugt naar zeker
Dorps-hoofd op Tidore, Malonga genaamt
, die hen in zyn befcherming nam,
ter tyd toe, dat hy in ’t jaar 1304.
quam te fterven, en zy dus gelegenheit
bequamen, om met hun vieren weêr naar
Ternate, alzo' ’er twee op Tidore over-
leden waren, te keeren.
Deze vier Köningen wareri máar geringe
Koninkjens in magt, cn hunne
beheerfching is ook maar alleen over dit
eiland Ternate geweeft, dog die na dezen
laatften vo'ríi Calebatta gekomcn
zyn, hebben hun gebied allenskens ook
verdèr över eenige naburige eilandekens
iiitgebréid,
Calebatta lict drie ¿donen na, van
welke de jongfte,en wakkerftç van geeft,
Vyfde Cómala genaamt, in ’t jaar I 3°4 - hem
Koning, in het ryk volgde. Deze van eeö Ma-
Comala. leytfche öideder voortgekomen j kreeg
*nt iaar door hare vrienden gelegenheit j om
allereerft de- Wefterfe Natien, voorna-
deren los laaten, en zy hem fchattiög
geven zouden.
Deze vorft had een eenigen zoon,
zeer wreed van aardj en Abderama genaamt,
ger gefchikt had. D it, van verfcheidc
der aanzienelykften gemerkt j gaf hen
voet om tegen hem op te ftaan, gelyk
zy* metter tyd zeer veel van het volk op
hun zyde krygende , het daar toe wiften
te brengen, dat hy bcloven moeft zyn
zoon zelf af te keuren, en, na zyn dood,
aan hun te laten, wien zy in zyn plaats
kiezen zouden.
Ook mogt hy in eenigen tyd van zyn
regcering in ’t jaar 130p. gene zaakcn,
zonder hunne mede-berading, cn goed-
keuring, uitvoeren. Dit verdroot hem
zeer , tot dat hy middel vond om zieh
van hun allen te ontflaan, en zyn ou-
den luifter, en vertreden eerej te hcr-
ftellen.
Maleyers,metyk ytè Javaanen, en S P $ R j
cn Ja- waart te lokken, en door dagelykle ver-
vaanenin keering met dezelve zig op dat eiland J
Ternate. en daar büiten * veel ontzagchelykcr, dan
een van zyn voorzaatén, temaken. Hy
komt by de Hitoëefché Hiftorie-fchryver
Ridjali, met den naarti van Tsjili Naaÿ
in zyn zeftiendc Alkifla ( o f vörhaal)
voor. y—
Zyn dagelyks werk was met den kit-
Zyn oor- teloorigen Koiiing van Gilolo te oorlo-
."rove" g«1, pfe "¡et rnEet hem gedurig mede
te ontruften j waar door hy nu en dan
eenige kleene dorpen op Halamahera
naaff aan ftrand gelegen, gewonnen, en
o o k , zo lang hy leefde, ingehouden
heeft.
Ook heeft hy zieh meefter van een
«ndoro dorp op Tidore gemaakt, met verfchci-
op Tido- de kleene vaartuigen derwaarts by nagt
rc. in perloon geichept zynde , waar door
die van een der naafte dorpjens zo verfla-
gen wierden, dat z y , vrouwen en kin-
derenindepekellatendc, zieh daar nage-
drongen vonden, om zieh gewillig mede
onder diè vorft te begeven, met beringen
tegen
die van
Gilolo,
dien hy nogtans tot zyn opvol-
Abderama ondertuflchen niet min dapper
, als wreed, geworden, begon nu
en dan zaken uit tc vöeren, die zynen
vader zeer gevaarlyk vöor quamen, en
hem befluiten dceden om dîen zoon, die
nu al veel aanhang onder zommigen van
het volk begon te krygen* zo ras het
mogelyk was, van kant te helpen, ’C
geen hem zeer wel op zekeren donkeren
nagt j zo als hy na de overkuft met hem
voer j geluktej want hy bezorgde, dat
hy by een feilen wind, waar door het
vaartuig zeer heldc, in zee geftooten ,
en zo aan de golvéñ onbarmhertig over-
gelaten wierd.
Zedert dezen tyd regecrde hy nog agt
jaaren in meerder ruft, en liet in ’t jaar
1317, na in ’t geheel derthien jaaren hen
beftiert te hebben, het ryk aan zyn
breeder, Patsjaranga Malamo (by Ridjali
, ‘tsjili Aitfi genaamt ) over, die daar
toe van de aanzienlykften op het eiland
onder belofte gekoren wierd, van dat
voortaan nòie zoonen de Kroon erven}
maar dat breeders, o f eenige andere uit
de zyd-takken, en niet uit den regt
neergaanden ftam, zouden mögen volgen}
hoewel wy hier na veel andere vòorbeel-
den van zoonen j die gevolgt zyn, ont-
moeten zullen.
Hy was vyftig jaaren oud, toen hy
begon te regecren, hy viel zyne onder-
daanen niet hard, en maakte zieh daar
door zeer bemint. Weinig zaaken van
belang vielen in zyn leven voor, behalven
alleen, dat hy eenig volk v a n ’t eiland
Makjan gevangen kreeg, enbydattoe-
val ook twee dorpen in ’t jaar 1321.
veroverdc, die onder Ternate ook lang
gebleven zyn. Hy zogt door lift het
wel daar toe te brengen, dat zyn oudfte
~ de Carbonkel
loften, dat hy hunne vrouwen en kin- zoon, Cómala Bangfa¡ dat
van
’sKoning*
magt.
Doet tyn
Zoon,Abderama
in zee
ftooten.
Zesde
K o n in g ,
PatsiarangaMalamo.
in 't jaar
1*17.
Zoonen
tot dc
Krooñs-i
na dezen
afgekeurt.
Zevende
Koning,
Sida
Aarif
Malamo.
in 'tjaar
131z,
Z A A K E N.
bonkel des geflagts in ’t Maleits) in zyn ,
plaafis zou mögen Volgen, maar dit was
ipliorzaak, dat hy zelf in ’tjaar 132z.
verftooten, en zyn zufters zoon, een
borft van agtthien jaarerf, in zyn plaats
gefielt wierd.
' Zyn naam was Sida Aarif Malamo
( ’t geen, in het Arabifch, den verftàn-
digen Heer Malamo, beteekent) of, zo
Ridjali hem noemt, lsjili Aija.
In zyn tyd quamen zeer veel Jàvaanen,
en Arabiers, het zy om ’t gewin der
javâanen, Nagelen, het zy uit andere inzigten,
enAra- zjg in Ternate neder zetten, waar door
biers, in de handel daar begon te bloeijen, en het j
^erüate' vermögen van dezen vorft merkelyk toe
r v ‘ te nemen.
De naburige eilanders , hier over ja-
loers zynde, lokten mede tot zieh ver-
. fcheide van deze vreeradelingen, , en
begonnen ña dièn tyd meer en meer
gekrhil met den Koning van Ternate te
krygen.
; -Onder deze ftaken boven alle anderen
/ ! die van Tidore,- Batsjan, en Oebi uit,
welke tweé eerftè het riu ook zo verre
j||è gèbragt hadden, dat z y , om niet minder,
dan die van Ternate, te zyn, mede yder
een- Koninkje gekoren, en zieh met den
anderen tegen dien van Ternate Verbünden
hadden, waar by zieh ook eindelyk
die van Oebi voegden, die, in navolging
van de anderen,- wel mede een Koning
over hun eiland verkoren, maar welke
laatfte het egter noit' zo verre brengen
konde, dat hy onder de vier Molukfe
Colano’s , of Köningen , zou erkerit
worden. r; ;v : '7
. Niet lange hier na quamen deze vier
S d Köningen eens zeer gevallig by een op
tuffchen het eiland Motir , alwäar zy met malkan-
deren, om v'oortaan in ruft te leven, een
verbond maakten, en zieh aan zekere
zaaken, onder hen beraamt, verpligtten,
daar by voegende niet alleen verfcheidene
der voornoemde onder hen gebruikelyke
plegtlykheden, maar ook dat onder de
Molukfe Köningen die van Gilolo den
voorrang hebbendaar na die van Ternate
en Tidore , en ’dan die van Bätsjän ,'
volgen vzou} we]ke: laatfte, hoewel de
minfte, hier tegen1 het meefte had' in te
brengen, onder voorgeven, dat de eyeren
van dien Draak, waar uit zy alle gefpro-
ten waren, door zynen voorvader Biko
Tsjigara tuflehen de kiippen omtrent
Batsjan gevonden waren, en hy daarom
als de oudfte der Molukfe Köningen
moeft aângemerkt, en geëert worden}
maar dit ging by de andere niet door}
zy hadden mede wel gehoort, dat zy van
een Draak afkomftig, en van een geilagt
waren, maar wilden hem egter den rang
niet toeftaan.
I . D e e l .
de vier
Molukfe
Köningen.
Deriel-
véfrang
hier by
■bepaalt.'
1 37
Zedert dit verbond tufleheri deze vor- 1322J
ften, vielen ’er geeh zaaken van belang
voor, en Sida Aarif Malamo begon hoe
langer hoe grooter onder de zynen té
worden, waar toe veel hielp zyn omme-
gang met de gemelde vreemdelingen, die
hem veel zaaken geheel anders, dan te
vorenj leerden behandélen. Waar door
hy den naam van Sida Aarif, dat is j
Verftandige Heer, kreeg} hoewel andere •
voorgeven, dat hy zo genaamt wierd ,
om dat hy Zyn vader voor zekere laage •’
van zyn oreeder, tegert des zelfs leven . ..
gelegt, waarfchoude , waar over zyn
vader zulk een haat tegen dezen breeder Q
van Malamo kreeg, dat hy hein voortaan
uit zyn gezigt verbände. _ .¿¿¡¿ft
Hy leefde tot ’t iaar 13 31, en liet vyf
zoonen^ en ’t ryk aàn zyn brôéder,
Padji Malamo (by Ridjäli, 5tsjili Aali Agtfte
genaamt) na.. ' '
Deze vorft leefde zeer wulps èn darteli, Mal‘amo:
maakte ganfeh geen werk van de zaaken in *tjaar ]
des ryksj deed niet als ganfehe nagtert 133^ .
met hoeren, Amfioen, o f Madat-drinken,
zieh vermaken, waar door hy by zyn
volk in grooten haät raakte.
Hy wierd vèrfeheide reizen gewáar-
fchöut. dat ’er onder de grooten waren¿
die op zyn leven toelég maakten} dog hy
wilde het, tot zyn ongeluk, nietgeloo-
ven, zo dat hy, na een jaar zeer liegt
geregeert te hebben, door een hoer, dié Door een
van de grooten uitdrukkelyk dáar toe hoer- ver-
omgekogt was, pp zyn béd vermoórd moord. -
wiert. Hy liet een zoon* en een dogter,
die na zyn dood ter Wereld quam, na; .
In zyn plaats volgde in ’t laatfte vaia Negende
’t jaar 1332-5 de tweede zoon van Zyn Koning,
Oom Patsjaranga Malamo , Sjah Aalem ¡
dat is, de Koning der Wereld, ge-
naamt} een vorft, die niet lang gère- f g p
geert hebbende, het eiland Makjan aan ^i,.t
de Ternataanfche Kreon hegtte, ter ge- Mal<ja*
legenheit dat eenige ingezetenen van i»’t jaar
Makjan in ’t midden des jaars 1334, I?34* .
twee Ternatanen, die met hun vaartuig
daar gekomen waren, doodge-
flagen, en hem dus reden, en gelegen- .
heit gegeven hadden, om dit ftuk te
wreken, gelyk hy toen dat eiland ver-
overt, en ook behouden heeft.
Hy liet drie zoonen en vier dogters
na, en ftierf, na een beftier van negeri
jaaren, in ’t jaar 1343, met dien lofj ‘
dat zyn onderzaaten hem nòg wel wat
wenfehten in ’t leven gehouden tc
hebben.
Na zyn dood quam de Kreon aan deri Thiende
derden zoon van Patsjaranga Malamo\ Koning,
of aan den breeder T - , , - gi van Sjah■ Aalém, TM°aflaIomeo. ‘Toeloe Malamo genaamt. in *tjaar
Dit was een zeer ongemakkelyk Prifls, 1345,
zo wel voor zync onderdaaneriy als voot
S de