7.6%, M o L U K S E
16x9.
Wclke
laatftea ‘
werd v.-i
afgczet
En Loehoe
Stadhouder
in
Amboina
gemaakt.
over dit breken van ’t verbond raakte,
hcno daarenboven zeer fcherp verwytende,
dat hy niets uitregtte., de zaaken-
maar verergèrde, en , na ’t uitmergelen
der onderdaanen, en vullen van zyn
ledige zakken, nu maar dagt door te
gaan.
Ook cifchte die Landvoogd van hem
éen anderen Stadhouder opLoehoe, en.
tot ons genoegen, vermits men met den
trotfchen imborft van Leliato niet kon te
regt komen.
Hoe zeer hem die fteek deed, kropte
hy dien egter met eenMoorfche grimlach
op, en gaf den Landvoogd genoegen
'met den Kimelaha Loehoe tot Stadhouder
des Konings, in Leliato ’;> plaats, voor
te (teilen.
Omtrent dezen tydt wierd ’er tuf-
fchen Koning Hhamza , en den Land-
'voogd van Lodefiein, weêr een nieuw
verbond, o f accoord, in dezer yocgcn gemaakt:
Nieuw A ^Z0 ÉÉÉÉ ÉÉËÉ ten tyde f ies oyerleden.
verbond Konings Modafàr, -Koning , van
tulTchen Ternate &ç. wieps ziele Godgenadig zy,
Hhamza diverfeh tquade breuken en misverftanden in
eu Lode-' ou^e voor dezen gemaakt e. bändige Confie
«.,. .tra&en zyn gekomen, en ingekropcn, die
noodig tot onderhouding van de algemeene
ruft, afbreuk onzer vyanden, -welfiand
dezes Ryks , en vernoeging onzer oude
befebuts-beeren, en go ede vrienden de Hoog
Mog: Staten Generaal der vrye.vereenig-
de Nederlandfche Provintien, zyn Prin-
celÿkë Excellentic Frederik Henrik.
Prince van Orangie, Grave van Naf-
iau & c ., en ¿fe Heeren Bewindhebberen
der vereenigdeOoft-Indifche Compagnie,
dienen geweert, en verbetert, om na dezen
ftri&elyk, en zonder te gedoogen dat weder
omeenige verandering gefehiede, onder-
houden te, worden, ailes onvermindert de
gezeide voor dezen gemaakte oude Contrae-
tëri by den vorigen Koning Modàfàr, en
der Ternataanen Raad, met de Heeren
Admiraals, Cornelis Matelief, en Frans
.Wittert ,mitsgaders den Heer Gouverneur
Generaal Pieter Both gemaakt, die wy
mit s dezen approberen en begeeren, dat
volkomen effeo: in alles lòrteren zullen
zo ip 7 dat wy Sulthaan Adja Emir ei
Moemenin Hhamza NalTeron Minal-
lahi Sjah, Koning van Ternate, &c.
fampt die van ònzen Rade, op ’t goedvin-
den, en advoy des Heeren Jan Pieterszen
Coen, Gouverneur Generaal wegens den
Staat der Geunieerde vereenigde Neder-
landen in deze Indien, en Gysbert van
'Lodeftein, Gouverneur over de Moluccos
met zynen Raad gezamentlyk vergadert,
hebben goedgevonden, befioten, en gear-
refteert het navolgende.
Eerftelyk, beloven wy Koning van
Ternate den voor dezen gepleegden Treves
met fie Kroon -ww Spangien, en Tidore
te-verbrekèn, èn ih giener manier en met
haar eenig accoord, ofte onderhandeling,
zonder confent, wille nog weten van de
gezeide Heeren Staten Generaal, den
Prince van Orangie & c . of fie Gecommitteerden,
aan te gaan, maar fièzelve
ter contrarie met aile onze magt beneffens
hen te beoorlogen, ende vervolgen. Dat
aile de Nagelen zobier in ¿¡fe Moluccos,
op de kufi van Ceram, de eilanden van
Amboina, en andere plaatzen onder 7 ge-
bied vallende, aan niemand ter wereld, dan
aan de Kooplieden van wegen fie ver*-
èenigde Nederlandfche Ooft - Iridifche
Compagnie ygelevert zullen worden : fchoort,
zuiver, droog, en wel geconditioneerd,
tegens vyftig Realen van agten de Bahaar
van 6 i f . pondHollandsWA/Vr, en in de
quartieren van A mboina ten pryze nujong f i
tujfchen myn broeder , Kaitsjili Aali, Ad-
miraal der zee, ende de Heer Philip
Lucaszpon, Gouverneur.aldaar, ber a amt.,
op pene, dat, «/« contrarie bevonden word
gedaan te hebben, daar . over op ’/ boogfte
gefiraft zal werden. 1
11 Wy zullen van gelyken ook zorge dragen,
en aan aile ondèrzaaten bevelen, dat de
Nagelen behoorlyk geplukt, en de boomen
beboOrlyk gehavent worden, zonder te ge-
herigen dat de zelve afgehouwen, en Tuinen
in plaats van dien, als voor dezen meer-
malen is gefihiedt, gemaakt worden.
Alle. Ghriftenen van den vyand over-
komendeof op den weg by ons ontmoet
werdende, 7 zy dan Spanjaarden, of eenige
andere Natien, zullen_by.de zelve dadelyk,
zonder hen eenigzins te befchadigen, maar
veel eer alle hulpe en vor dering te doen, aan
de Gecommitteerden van de gezeide Heeren
.Staaten overgelëvert worden, zonder
iets daar voor tß. eifefien-.,
Mooren , en Heidenen, niet pan onze
onderdaanen - zynde, by de. oriderzaaten
vqp-, dß gemelde Heeren Staaten körnende,
om Chriften te worden, of by hen'ander-
zins te woonen, zullen 7 zelve zonder
tegenfpreken van iemand vryelyk mögen
'doen.
Me de, als 7 gefehied,:dat eenige onzer
onderdaanen, zo vrye., als dienftbare, van
den vyand gevangen, pf anders daar gekomen,
en aldqar Chriften gemaakt zynde j
van daar weder wegvlugten, en zieh onder
de gehoorzaamheit van de gemelde Heeren
Staaten, of de onze, begeven, zal zulke
perzoonen op hunne aankomft ten overftaan
van eenige van ons Gecommitteert ter
eenre, ende de Gecommitteerden wegens
den Gouverneur in deze 1.quartieren ter
andere zyde, afgevraagt worden, onder
welke van beide ’s gehoorzaamheit zy zieh,
willen
K N. i 6 y
'16x9. willen begeven, welke perzoonen 7 . zelve
alzo afgevraagd, en zieh onder. des eenen of
des anderen fubjeëtie hebbende begeven., en
zullen partyen namaals niet vermögen de
zelve, perzoonen wederom van de. eene tot
.i fie aiidere vlugtende te verfteken , agter te
houden, ñogte weg te voeren $ maat gehou-
den zyn, de zelve dadelyk, promptelyk,
en zonder eenig uitfiel ter band te ftellen,
dog wel verfiaande, dat alzulke perzoo»-
nen voor dezen Slaven, of Slavinnen, en
geen Vrylieden geweeft zynde, zullen. de
zelve adn de voor dezen hunne gewezene
meefters betaalt worden, zo als de voorzeide
Gecomtiiitteerden wegens de voorfchreve
Heeren Staaten begeeren 9 *ßder tegens
zeitig Realen, de helft in contant, en de
r.efi in kleedeh, dog, Vrylieden zynde,
zal men daar niofs vermögen voor te
% eijfchen.
. Ende naar dien van weïrzyden differente
perzoonen, z o . vrye-, als dienftbare-,
Voor dezen van de eene tot de andere over-
geloopen zyn, waar van de rheefte al ver-
trokken en vervoert zyn, en niet wel möge-
lyk is voldoening van wederzyden hier inte
doen, zyn beide de partyen te vrede, de
dselve te laten ter dier plaatze, daar ze
jegenwoordig zyn, zonder de zelve namaals
wederom te eijfchen, maar ter contrarie ,
eenige van deze perzoonen, weder van de
eene tot de andere overloopende, zullen
partyen gehouden zyn de zelve dadelyk
weder over te leveren, om na mérité, en
goedvinden van ieder van ons beide geftrafi
te worden, waar aan zieh de een nog de
ander niet zal hebben te fiooren.
En alzo in den oorlog dikwils gefohiedt,
dat van weêrzyden eenige by den '■ vyand
gevangen werden gekregen, zal men in zul-
ken gevalle een generale verloßng doen -, en
de oude voor dezen gepleegde gewoonte vol-
gen ? mmentlyk, eenige Holländers, en
Ternataanen by den vyand, en eenige vyanden
fomme van. penningen ofte waafdy van
dien , als tot hunne verloßng zal zyn ver-
ftrekt, daar zy ter contrarie gehouden, zullen
by de onderzaaten van de Heeren Staaten
gevangen zynde, Zullen voor eer ft de
onderZaaten van de gemelde Heeren Staaten
geloft worden tegens alzulke perzoonen, als
in huñ hunden zyn, ende meerder van
7s vyands volk in handen hebbende, Zullen
daar. fegen de gevangen Ternataanen gelofi
worden, wel verfiaande, dat alzulke gelofi
te Ternataanen op hun aankomft in prüfende
¿(« Gouverneurs over deze quartieren,
of hunne Gecommitteerden, ende de onzen
zal afgevraagt worden, by welke van beide
de partyen zy zieh willen begeven, en zieh
begevende onder fubjeftie der voornoemde
Heefen Staaten, zulieh zonder iemandß
iegenzeggen aldaar vermögen te blyven,
zonder namaals te vermögen zieh de eenmaal
aangenomen gehoorzaamheit tß onttrekken,
maar gehouden zyn daar eeuwiglyk onder te
blyvenmits vry zynde van alzulken
zyn, zieh weder begevende; onder de gehoorzaamheit
der Kroone van Ternate,
te betalen. alzulk, een fomme of waardye
van dien ; als tot; hunne verloßng zal zyn
Van gelyken, alzo, tegenwoorjig de Hol-
landiche munte hier in trein gebragt, en de.
Spaanfche uit geweert is, en naofiig zom-
wy len tot verJaßng der gevangenen , als
anders, het, Spaanlch geld moet zyn ge-
brüikt, zullen, de. onderdaanen der gemelde
Heeren Staaten gehouden zyn ons daar toe
met Spaanfche munt voor. andere, in de.
plaats van dien, te voorzien.
Eenige. misverfianden van weêrzyden ont-
fiaande, zullen, partyen gehouden. zyn dadelyk
by den anderen te komen, en de zelve na.
regt, en, reden ':, ter- neder te. leggen, en. te
remedieren.
Alle f t gene voorfchreve ftaat, hebben wy
Sulthaan Hhamza, Koning van Ternate
Sec. en Gysbert van Lodcftein,
Gouverneur over de Moluccos, fampt die
van onzen Rade alhier in de ftad Maleyo,
op 7 eiland Ternate vergadert, goedgevon-
den, befioten, ende geapprpbeert, en tot
weering van alle verdere onluften , beloven
en fweeren wy 7 zelve op ons Wetboek,
en eed, va fi en onyerbr.ekelyk te zullen on-
derhouden, alles zonder àrg, of lift. In
oirkonde der waarheit zyn hier van gemaakt
vier aleens luidende fchriften by ons beiden
onderteekent. In ’tjaar onzes Heeren Jezu
Çhrifti 162.9. den i 4 den dag der maanfi
Auguftus. In ’tjaar Mohhammeds 104.2.
den ziften dag der maand Rabi uV achir.
A&um in 7 Kafteel Maleyo op Ternate.
Datum ut fupra.
Was geteekent1,
Gysbert vän Lodeftein.
Dog laat ons nu verder de vemgtingen
van den Prince Aali vervolgen.
Hy bcloofde wel, Leliato met zieh uit Aali
Amboina |.e voeren J maar het .gefchiedde ^erd ,
niet i in tegendeel hebben deze twee ^Stad-6
quaadaardige Kimelaha ’s hem datbelet, houdérs
en buiten dien gemaakt, dat zyn meefte heimclyk
volk op Manipa van hem weg liep -, waar §e4uek.
door hy genoodzaakt wierd , zieh op
i Boano voör een tyd op te hoiiden, tot
dat zyhe Coracora ’s, die hy op Manipa,
en Kelang, liet ophalen, en nog maar
vier in getal waren, wat zouden Vertim-
mert zyn -, waar mede h y , alzo zyn volk
tiog dagélyks fterk verliep, veel haaft
maakte.
Dit deed hy wel om dit verlöopen
voor te komen, maar befpeurde niet,
dan