M ü S E
Sjiz.
dat z y , ziende, dat zy Tarruw^fe te groot
gpmaakt, en Brit te veel voet inhaajr
fand gegeven had, geraden i-vond , zig
voortaan op gccn van hun beide tp vertaten,
D e K o ^ g
ningijii®
fpant inet
den Ko-
nine vati
Tidöre
Die tig
ten oerlog
bereit].
Brit iend
Tavare
na T idore.
maar ten eerften kennis van al deze
Zaaken aan den Koning van Tidore,
baren vadep/te geven, om doop zyö hulp
7arruvif/f>kkm te maken, de Portugee*
zen uit haar fand te dryven» en de ver-
vallenehope, die zy van haar zoöns a&n-
ftaande beftier gehad had» we£r te docn
herlevep.; r :
De Koning van Tidore, die nog een
levendig gevoelen van ’t verfmaden zyner
vriendfchap, en daar door zedert dien tyd
een heimelyken wrok op de Pertugeezen
had, was uitnemend verblyddat hem
2o een fanggewenfehte gelegenheit van
Zelfs aan de hand quam» by welke hy zig
nu eens voor al van zo veel geleden hoon
zou können wreeken.
Almanfor te doortrapt een vorffc,
om hier lang op te flapen »maar hv fpoed-
de zig ten eerften, om onder de hand
alles tot d?n oorlog klaar te maken.
By deze eerfte goede gelegenheit quam
nog een tweede» die heut Wat meer
gronds gaf, om den oork^i,; -ten minften
onder fchyn van billykheit , te können
beginnen.
Eenige vreetnde handelaars tiit Banda,
tiä de Möluceos vertrökken, om zig'al-
daar van zo veel Nagelefti, als zy beko-
men konden, te voorzieii, waren voctf
'Tidore ten anker gekomenj cn dit was
Zo ras niet gefchied, o f de Temataanfche
Landvoogd had ’er berrgt af gekregen.
Dit verdroot hem gewddig, te meer,
dewyl h y . uitdrukkelyk aari dien vorft
Verzogt had, zodanige vaartuigen af te
wyzen,.
,Hy zond dan ten eerften eenen Jntony
Tavare. vaet een ligt vaartuig, en eenig
kiygsvolk derwaans, met laft, van dien
Koning nogmaajs op de minnelykfte
wyze te .verzoeken, dat hy die vaartuigen
wilde doen vertrekken ; o f dat hy
anderzins genoodzaakt zoü zyn, die van
zyn reedc te verdryven.
Tavare , in plaats van dit op die wyze
uit te voeren, was zo ras niet omtrent
Tidore gekpmen»ofhy gaf, zonder dien
Koning weer minnelyk aan te manen,
ten eerften vuur op die Bandaneefche
vaartuigen j en deed zyn liiterfte beft, om
die in den grond te fchicten.
De?e vyandelyke daad, van die vaat*
tuigen zo op zyn.reede aan te taften, en
dus dezelve te onteeren, verbitterde dien
vorft veel meer dan te vören , en dieed
zyn volk alle kragten inlpannen, om zig
in ftaat van tegenweer tegen de Portu-
geezen, op het Ipoedigftc, te ftellen j
maar ecr het- Zo yerre quam, ontftond ’er
een gewoldigc ftorm, waar door Tafoare i$4tä
’S vaaitWg op den. Tidoreefehen wal gei Dieftrand
zet, en door de beweging der zwar« «ade
zeoh$ .m. verloop van weinig tyd j in
fpaanderen geftoetten wierd. ■ •/•.o-d.Tiam - ^
Dit «efqhieddc nogtans zo fchielyk Ra^t
niet» o fa e Portugeezen hadden gelegen* nog be-'
heit, om niet alleen al hun volle, maar ^°uden
ook al hm gefchut wapenen ? en nogte laacl*
eenigen voorraad^ ’er af te halen.
De Tidoreezen wiften dit zo ras niet. De tv
of zy gingen met een fterken troep *er öp doteezea
los, ziende dat de Poirtugeezen maar in
de twintig man ftqrk waren j dog om cm ^
hier wat voorzigtig in te werk te gaan,
en niet te veel rchade van hun gefchut te
lyden, hadden zy zig in drie byzondere
troepen verdeclt.
De Portugeezen daarentegen, die door siegten
dit ftranden in ’t uiterfte gevaar van hun ftaat der
leven geweeft waren, bevonden tot hun Portu‘
leetwezen, dat zy in geen minder gevaar, 8cczen‘
dan-ay geweeft waren, nog ftaken: want
fchoon zy hun gefchut, en wapenen,
Hiet ved moeite aan fand gekregen hadden,
zo waren zy niet in ftaat, om zig
tegen zo groot een menigte , als zy iä
verlebeide troepen op zieh zagen aan-
trekken* te verweeren, te meer, dewyl
al hun kruit door ’t zee-water nat, cn
onbriiikbaar, geworden was.
- Goede raad was daniiier dier, en, na ^
oogenfehyn , geen miiddel om hier af te fluten
komen j k welk Tavare wel zieade, had zig dood
hy nog zo veel tyd , van zyn v'olfe äan te tCTCStcn'
manen, om zyn voorbeeld te völgen,
dewyl ’er toch geen andere höope overig
Was, ten zy men door däpperheit zig een
weg baande, dat zy derhalven o f hun
huid dier verkoopen , en eerlyk fterven,
o f met hem middel zouden zoeken, 'om
’ermoedigdoorheenteilaan, en zo met
het een o f ’t ander vaartuig weer na
Temate te geräken s dat zy zig anders:
by aldien zy levendig in händen der vyan-
dcnr vielen, de fchandelykfte en hardfte
dood ter wereld vty mogteh vom’ obgeii
ftellen. Ondertufichen waren de T i doreezen
hun zo genadert, dat ’er
niet langer te praten, maar fe -vegten,
viel.
Tavare viel als cen verwoede Leeuw
midden onder de vyanden, en bragt een
groot getal derzelve in wanordier, zq -
danig, dat zo de derde troep, die-de
agterfte was, en den verften weg af te
leggen had, niet ten regten tyde toege-
ienoten was, de uitflagzeer twyflfefagtig
geweeft zou hebbenj maar hy ende zy*
nen, die, hoe dapper zy zig .töönden,
nu en dan mede al eenige wönden gekregen
hadden, wierden zö ras van dit
verfch volk niet aangetaft , o f zy begon-
den merkelyk te bezwykeh.
Vöor
K R
Uii- Vöoral nogtans ontzakte den Portugeezen
de moed, toen zy hun hoofil,
Tavare) in ftukken zagen kappen^ wes-
halven zy nu geen uitkomft ten leven
meer te gemoea ziende j als dol eh ver-
woed op de Tidoreezen aanvielen, en,
na ’er verfcheide om ’t leven gebragt te
hebbenj al vechtende ter nederftortten,
zig verweerende zo lang ’er nog kragt in
hen overig was, zonder zelfs de aange-
bodene genade van ’t leven te willen aan-
nemen» mogelyk, om dat zy geloofden,
dat de Tidoreezen hun woord niet zoüdcn
gehouden hebben.
- Dit was oorzaak j dat zy daar alle
bleven, zonder dat-er een af quam, om
de tyding aan Brit van dit droevige verlies
te brengen.
Britkrygt Evenwel kreeg hy weinig tyds daar na
van dit cen net befigt , niet alleen van dit vporr
voorval valr maar Ook van de heimelyke toebe-
berigt. j-gidzelen , die de Koning van Tidore,
zelf al voor dien. onvoorzigtigen aanval
van Tavare, ten porlog had beginnen
temaken. . ,
^ Hy liet dan, veinzende van het heime-
E ! lyk voornemen van dien vorft nog niet
negoev te weten, dien. Koning verftendigen, dat
deren Tavare dien aanval buiten zyn laft, en op
Jb'™“ eigen gezag gedaan had, en dat hy hem
van Tavare en de zynen aan den Koning isü*
te klagen, en te verzoeken, dat did
genenf die daar aan fchuldig waren,
mogten geftraft worden} of byaldten hy
dit niet deed. dat fe Portugeezen (bui,
ten andere middelen <Jie zy aan de hand
hadden ) hun fehade ten deele op de ge-
vangene Tidoreezen zoüdeh vcrnalen.
De Koning zeidcj dat hy ’t voorftel
van den Landvoogd met zynerifaad^over-
wegen, eri daar na zien zoude, wat hem
geraden ftond te doen. ;
De afgezant van Brit, wagtte ondef- ZyA
tuflehen na befcheid j maar zag tot'zyn g™*
leetwezen, dat die < Koning iö grootc gcen an^
bereidzelen ten porlog, ¿n zo wernig WOord.
werk van hein' te antwoorden maakte,
dat hy geraden vond, on^er voor wehding
van onpailelykheit. verlof tot zyn vertrek pieyet*;,
tevrerzoeken, ’ t geen hem, 1
de verzbek,' gegeven wierd.
daar over, zo hy in ’t leven wäre, voof-
heeldelyk ftraffen, en voot zo verte den
Koning alle bedenkelyk genoegen geven
| zous Maar dat hy nu dood, ch iieftraf
alzo eenigzinä geleden zynde, hy vrien-
delyk verzoekeri liet, dat de ICotuo^f bet
f gefchut, en de vordere geborgene goe-
deren, hem wedr ter hand wilde doen
e ftellen.
- - Di'Koning vati Tidore konhler aan
" : geen geloof geven} maar nam dit voor
Zo ras quam hy niet by den Land-
voogd , o f ny deed Hem veriläg van zyne
verrigting, en gaf hem ^ kennen, hoc
het, zynes oordepls, daar gelegen was;
en dat hy geloofde» dat de Koning van
Tidore hem met 'dehÖäg waarfchöuweni
en op geen andere wyze antWoordeii
een Portugeefche ftreek op, om dbpr dit
Voorgeven ’tverloorene maar weder mag-
t ig te worden.
Hy ging dan, zonder veel daar op te
antwoorden , maar in zyn toebereidzelen
woSrdop voort} waar over Brit, byzonder ovct
'al zyn den fmaad van hem niet eens te hebbep
Voorfla- w jiien antwoorden, zo moejelyk wierp,
8'n- dat hy laft gaf, om den Tidorees door
Die fmaad wasby den Lahdvöögd niet
te verdüwen,en de geheeie Portu^eelchd
Natie was hier zo over ^ebelgt, dat zy
den Landvoogd klaar voor pogtn ftelpej
dat al de näurige Vörftpn j 'Z<? liy dit
ongewröken doorichieten lißt, Ölet al de
Portugeefche magt lpotteti , en e y^
als die van 'Tidore j met hun h ^ e len
Zöüden. . ...
Hoe verbittert nü Brit hier over was, Britiöekt
en hoe veel fchyn van waarheit hy in dit den oöta-
voorftel Van zyn landgenotetl zag j zogt
hy h?t nogtans zo lang, als ’t mögelyk
- was, buiten openbaren öorlög van zyn
zyde te houden, öordeelende het beft te
zullen können verantwoorden , byaldien
hy door billyke voorflagen *t gereezerj
gefchil tuflehen hen en aen Koning van
Tidore zogt ter neder te leggen.
geweld tot reden te brengen, en de eer- I
fte Tidoreefche vaartuigen, die men ont.
moeten mögt, vyandelyk aan te taften.
K o rt daät aan v ie l’er gelegenbeit voor,
i ü i om hunne fehade (zo zy zig inbfeldden)
Tidoree- cenigzina in te halen: want zy kregen
icngc- eenige Tidoreezen gevangen, en meen-
den nu een middel gevonden te hebben,
om den Koning wat meer na hun voor-
{lagen te doen Kooren.
Hy zond dan op nieuw lemand naär
SäJJr Tidore, die niet alleen laft had, om het
hing tot gefchut, en de vordere goederen, weder
reden tc jg eifchent maar ook over ’t vermoorden
brengen.
Hy nam derhalven vöör, dit wat op
Zyn beloop te laten, en opdertyiflcheh
wel op zyn.hoedc te zyn, mdt i 1 ’t noo-
dige ( o f *t ’er op aanquarn ) te laten ver*
vaardigen j maar beilöbt v a ft, geenzins
de eertte aanväller te wezeii.
In tegendeel lict hy de geyallgene Tidoreezen
zeer wel onthäleh,eribezorgde?
dat hun Koning daar ook kennis af kreeg-»
: alles op hbpe, van daat door de .zaak nog
te zullen könnet? hyleggen , <n zig buiten
oorlog te houden. . r
Maar de onder-Kotjmg, Gedräg
agtte fe t den regten tyd vre; hem
zyn, om de Porrugeezcn, die hy be- KoIljng
vond, dat ook hem «u al wat te groot x „ rtt.
’ V } gr- »=f'<