15*
Quidnam.
dicac Dio-
nyfius.fta-
tü ipfuin
vitam i-
piàm, fa-
picmiam
iplàm.
S. Tàionyfii i-yfriopàgitx______________^ _______
û io n e prolapfum fit. Q ü od en imômhiexpa rtè in ftab i-
Iç eftiinfinitumiinfirmum&interminatumjidnequeeft
aliqu id ,nequ ee ftin rebus ipfis. Q u ô d fic ô sd ic a tp ad
pacisque bonis aduerfari.qui contentiohibüs,fiïrpribüs,
mutationibus, feditionibusque dele&antur : hi quoque
obfcuris paruisque dcfiderij pacis imaginibus tenentur,
dumvariisperturbaribniljus agitati,eas irilcienter feda-
re & cohibere cu piunt, lequcperturbatos , quod vol'ù-
pta tibusàqu ibusv incuntu r, non potiantur, in pace &
tranquillitate fore fperant eorum, quæ femper effluunt
expie donc. Q u id verb dicer de Chrifti pacem diffuridc-
te humariitatc,qua docemur non iam bellù m gcrere n o i
biscûm,nec inter nos,nec cum angelis : fed vnà cum ipfis
diuinapro virili parte perficiemus Iefuprouidenria, qui
omnia operatur in omnibusifacitque pacem,quæ verbis
expriiéï non po tcft, & ex omni æternita'te præfinitaeftr,
hosque fib iin fpiritu, & p è r le atque in fe patri réconciliât
? D e quibüseximïjs muneribus inTh eo lo g içis Infti-
tutioniïms fatismulta di&afunr, noftra confirmantibüs
etiam libëis diuinis , qui Spiritus lanbti in ftinôtufcripti
finit. Sed quoniam mealiquando pcrepiftolaminter-
rogafti quidnam dicàmexiftentiamipfam, vitam ipfanr,
fapicntiamipfam>teque dixifti tecum dùbitaflè,cur Deü
interdum vitam iplàm efiè dicam, interdum vitæ ipfius
cóhditórem $ equidem t i e n d e vir D e i, ab hacdubita-
tione}cuïcaulànidcdimus,neceflàriô duximus explicary-
dum. A c primùmquidem;, vteaquæmillies dibta iunt,
nuncftjuoque repetapius, nônpugnantia dicuntiir, çùm
Deiis vis iplà,aut vita iplà,ac vitæ ipfius aut pacis,au t po-
tentiæ aubtor dicitur.Namilla quidem ex ijs quæ funt,ac
maxime ex ijs quæ primo lo co fun t , v t caulà omnium,
quæ finit,elfedicitur : hæc autem,vt o n^nibus ctiàm quæ
primo loço fu n t, v t caufa bmniüm, quæ modo quodam
fingulari fuperior. Q u id verb,inquisfomnino exiften1
tiàm iplàm dicimus, aut vitam iplàm, aut cætera o innia,
quæ abfolutèacprincipiô elle , atque à Deo primo lo co
çonditàeffeponimus ? Q u o d autem d icimus,non e ftin-
flcxum, led r ed um , fimplicemque habet explicàtionc.
Nam nec eflèntiam quandam diuinamifKiuc angelicam
elle dicimus exiftentiam iplam, quæ caulà l i t , cur fint
quæluntdrhnia (principiûm enim elféntiaque ac caufa
cur fint quç funt omnia,fbla eft exiftcntiaiplà,quæ eflèiï-
tiæ omni antecellit.) nec vitæ procreatricèm aliàm diuinitatem
prætcr vitam illam Deo luperiorem,quæ omnium,
quæ v iuunt, atque vitæ ipfius caulà e f t fa fum m a -
timdicam,principalesillaselïcntias , e ife â:rice s ,& au -
btoreseorum quæ finit dicimus : quas quidam & deos c-
orum q uæ lu n t,& efte&orcs inçonfideràtè pronu'ncia-
runt,quos quidem verèacpropriè dicere necipli potue-
runt noncxitahtes , necèorunl patres : lèd exiftentiam i-
plàm, vitamqUe iplàm ac diuinitatem ipfam afiêrimus,
primo quidem ac diüirip m o d o , caulæqué viprimum o-
rhriium principiûm ,& a u d o r em , qui prihcjp'io omni &
clïentiæ antecellit : commuhicando autem virtutes prç-
uidcntîæ ,quæàDeo qui communicarinonpoteft,dan-
tur,vtexiftentiæipfius, vitæ ipfius, diuiriitatis ipfius lar-
gitiônem,quibuscum ea quæ funt pro captu fuo.partici-
p a n t,& e fte ,& viuere,&: diuina elfe di cnn tui^aliaque eo-
demm od o. Itaque primoçum iplorum Deus benignus
con ditcrellèdicitur,'deind^eorumquæ tota'iplàlünt,
turn eOrum quæ partes iplæ funt, tum eorum quæ omni-
no ijs-participanc, p.oftremo eorum, qujbuscum ilia ex
parte eommunicantur. Sed'quidattiriet dè his pluradi-
cérê, cumhonnùlli ex diüinisnoftrispræceptoribus, Ôc
bonitatis ipfius, & diuinitatis aubtorem dicânt Deü, qui
bonitatem omnem àcsdiuinitatem fuperat: cumaiunt
bonitàtemiplam,&diùinitatem elfe munus à Deo pro-
fe<ftum,qùod bonos dèösque efficiàr,&pûlchritùdinem
iplàm, profufioném', efFed:ricépulchritüdinis, totamqj
pulchntudinem , Scpulchritudinem quæad partem ac-
cominodàtur, & ea quæ omnino pulchra luht,qùæqj^x
parte pulchrafunt,aliaque omnia quæ eodem m odo di-
(5ta funt atque dicentur,:quàïdéclarant procurationes &
beneficia, quæ cum rebus ipfis communicantur,proi1fe<fta
à Deo qui communicari nou p o tc ft ,larga pröfufionc ac
redundantia, v t auétoromnium omnia perlpicuèlupe
ret,& qu od efièmianatüraque lupèrius eft,plane iis,quæ
quauis elTentia 6c natura continehtüi^htecellat.
C A ï> V t X ï L
De Sanftofanftorumjtegeregim,Dominé domino-
r«w, Deo deortim.
QV o n i a m auteim ea quæ de his etiam dicénda eràht,
debitum finem a c terminum' habuiffè exiftimo :
Dèü squ iin finita habet nomma-, v t fanétuslànétorunii
Vt rex regnantium,& régnans in feculum, in æternum &
vitra : v tDômin us domihorum-,'& Deus dëorum nobis
laudanduselh Acprimum quidem d icendumclhquid-
ham elle fiinébitatem iplam putemus, quid dominàtum,
quid d iuinitatem, quidue aeclarare veliht fcriptadiui-
na^eminatione nomiiium. Sanétitas quidem eft,y t no-
ftràiatiôhé dicam & lelntehtia , ab omni fcelere libéra,
p'èrïe&aq; ac omni ex'parte incontaminatà purit-a^. Re-
gnum àùtem omnis teïmini,ornatus,îuris>toj5g|inisq; trhbu
tio. Dominatus Veto non'iblùm iftjnferîoréspræ-
ftàhtia , fed omnis etiam & piilc^rorurrif & bonorum
pèrfeôtapoüelîîo, veraque ac cérta co'nftantia. Itaque
«T«©» t» r i x.l& ri kùQitûo'», id eft,dominàtusab
eo qubd ràtum eft>& Dqmin us ,& quôddômina-
tur,dicitur. ÿt«r>jf$, Hv'aMÿ. id c f t , diùi'nitas aiiterfi
eftomhiacontemplans proùidentia, atque id , perfcftà
bonrtate, id e ft, & omnia vndique luÀrans
atque compléxu fiio continens, leque cómplcns,
ijsque omnibus quæ ipfiusprbùâdentia fruuntur, ante-
celïens. Atque hæc quidém in caufii quæ omnialuperar,
abfolutèlaudahda fiint'ï cademque appellanda eftpræ-
ftâns’lànétimonia, dóminatio , dcregniam exccllentilfi-
mum-,maxinièquefimplexdiuinitas. B x eaénim fimiil
ac femel nataeft,âc diftributaomnis fimplex vniuerfæac
finceræ munditiæperféiftio, omnis rerum&'ordo’& d é -
fcriptio,quæ inconcinnitatemr, inaéqua;litatém,acho;n a-
ptam compofitiónem exterhiinatj gaudetque vnö eodc-
que aptè'redèque d ilpo litoo rdine, & omnia quæipfum
adtpilcVnietueiunt (eô) cohùèitit : pciftdlabrnnis & o-
mnium quæ pulchra funt profellio : omn’isdeniquc diuina
prouidentia, quæ cótemplatui-'oCcohferuat eà'qùæ
curat jfeqrfebenigiîè offert a!d formandam in eis, qui àd
iplam conuertuntür, diuinitatem. Qiibniam autem o-
mnin'm au^o r , reru m omnium plémffimus eft : ex vnà
exuperantia, quæomnib.antecellit,lànétusfânélorum
dicitur, atquebæteraéx redundante caülà, præcipuaque
præfta^tia. V t fi quisdixérit, quantum præftànt éa quæ
lan^ a fiirit a u f diuina, àüt quæ dbminatûr^aut quæ regia
potéftate præftunr, ijs quæ no funt eiùsmodi, ac comtriu-
nionés iplàe, ij'squæilîis participant: tàhtùmbmnià quæ
funt-, luperàt is qui luperioréftàcDræftantiÔr naturiso-
iniïibus,eaque pmniàquæ p a r tic ip an tau <5tôr qui com-
municari non poteft.
San'dios verb & reges, dóihihosque ac deos feripta diuina
appellant gradus&ordines , qui in fingiilis primas
obtinenc»quorum operalecuridifiucinfçriores.munera
quæ àD eoproficilcunturaccipientes, tributionis diui-
fionisque illorum firhplicitatem in luis diftin&ionibus
mültiplicàbt & au geht ,earumque varietatem primi or-
dines vtiliter & diuinèad vnitatemfuam contrahunt.
0 A P V T X . I I I.
Deperfétto & vno.
ÄC de his- quidem haftenus. R e liq u o autem fer- .
mone fi videtur , ad id quod eft potentiffi" ^
fimum,veniamus. Scriptaenimdiuinade auélore omnium,
& omnia dieet, & limul omn ia , eumque v t perfe-
eftum vnumquelaudat,Perfe(ftus qdidem eft non folûm,
quod per le perfedtus f i t , Ôcàfç vh om od o æquabilitérqj
défi niatur,actotus per omnia fit perfeiftiflîm us: verum" I
etiam quà d perfcftionem luperet, v t qui omnibus an- | | l
- ... ; . .. 1..- - t e c e lla ^ y
’Ùf diüinis nominibu*, Lih.
jtecellàtac omhéln quideth infinitatem dctermiiiet \ &
Vltra dmitern te^^ h üm eXplicatusfit : nec âb vllo fcapia-
curaut ||tùpfelre^datùt i fèd ad bmnia vitra ornnia
pertineat, perpefeiiÿ prvb^rë(îiOnibùs interminatifque a-j
i^ionibus. PérreébuS rnrlum d ic jtu r , quod ndnquam
aiigeatur,feniperque fuis omnibus numeris fit abfolütus,
quodque miriuiLhon p o flit, yt qui oinnia in fé anticipate
habeat , 6c redundet vna & eadeiii perpétua atque cumu-
là ta , & quæ minùi nohpoteftérogaxione , quaperfe&a
ornnia Sc perficit, & perfedh'oné fiia è xp lé t. Vnupi autem
dicitur , qu ad fingulari eüimibque m odo fit ornnia
vhà ynitatis præftsntia, caulà^iie fit omnium i fine vnius
àmilfione. N'inil enim eft eorum quæ fu n t , qu od vnius
non fit particepss : fed querhadmodum numerusoirinis
eft particep^vnitàtis, a’c vniis-duernio, & deCas d icitu r,
de dimidium vnum ’, tertiapars & decima vmrm : -fic o-
157
elTentialii fuperat. N u lla autem mo n a s , auttrias, neque
niiinerüs\ hequ? vnibas, autfmeunditas\ nec quicquani
4 iriht, ä ü tcognitafiino,, arcanumillud
fiamtnfe omiiiaquefuperantis di u ini tdtisj qu o dra tio -
nem Omn^m eius
M i l r^c‘ ° » ^ d in ijs ad q u x aditus non pai
tet| fecrefcaeft. Q u in ne iplum quidehi bonitatisiiomen
..mccommodantespröferitfiuS, fed defi'dfeiioaliquid-i^-
a e & in t e l lig e n d i , & dicendi de hatura flla qiite verbis
exprimi non po te ft, iiomen omnium auguftillirnurn lan-
^iliimum^iifeeiprimum conCecramus. In quoetfiidem
quod T h e o lo g i fenferimqs,'tamen ab ipia rerunfvferitate
abörrabimus. Itaque ipfi alcenfum , quipernegationes
fit,, an tep ofu e runt, v tqu iän iraum a fibicogna^sfatni-
liaiibusque rebusabducat,&per.diuin as omnesnetitias
atqu epe r^ptioncsambu let , aquibus exern^hdi iecre- j
pnjnM.n13aejpan.pula vnum » fe c o n o n e n t, a t - , H u n q ^ cS J a^ u o d n om en om n eE S E S ?
q u eho cjpfo quod vn nm e ft, in rerun, na rruafun t, quæ. riam fd pe rat, adeirrrèmuni adtep. eidiiumconiiingat i
^qU° ‘ qUärehüSnosetiamilliconmngipoirumna: H i é h o fd i ’
■ B H p M S fedante 1 “ ® Ä O«anevo»m&| ninanomina,quærarionein«mguntur,cbÄSetta, m.on,
ulr,t.udÿ, o,tone vnum omnemque m u ir a d ,n em de-1 . i eiuS fieripomir, expl.cauirauf “ jo l. foluta e o iim ae-
terminât, t k a u e enim eft multitudo quæ i^on fit vnius . cu rât* infcerörerarioni im«a Î h L
parricé|.s*l quidem qu od mtilra eft-partibus , roto gcli d ieantj aut laudibus q u ^ éi a^ngeh t t ib ü d h l^ è r ^ ï
t i ï 4 ? J f - I I i n e eio g is iph s>au te o tum au d iton b u sv é lfeàatQrïbus.
eft I p e n « * qqod(pecip bus<ell multa, geliere ynum eft: j f td c r ia« jhFeriores Ijs qui nbftri funtordinis ; -itarrüeü
quoddenique rtiultaeft«uptio.ni_buif vnum,eft p t i n c i - pFæclarcquidcjnhabent quæ d if ta fu n t , acpmloc’ o &
p o r nee quiequam e ft, quod non al.qua çjt parrp vnius | Ordinenoftrovereiritérpretationisdiumorun^nominum
i,r parnceps , qiw p peq podh oc .pfo q u o d eft omm ex fentehtiath aftequotifumus « e t r a to im m -
|parte1finguiare,.Qmnia.&1qu itq ra^ un r, dexentrariaiin- riofumomniun.audlorirribuenda bft i ! Z 1 d l
lÊ ulaq etiamn iodpanre.rjiecqmprehentlerit, A c f in e v - «M fti; d c in d e b e n e d ic e n d .n .u n d s c o n f f i a^fiquiâ
iinquidenipiulritudp nonerit : vnum autem.erit ftne j, èopumqiræidemefficiuntjprætermiftmifèftiillucièuatii
I ' ' p 0^ ' S o n ^ n S f m V ^ T yT ' e‘« m0oe-, ti»«velomnino i.velexparte,àbettànimus;erithuri.à-
If m m P M B I j f nrrarisruænonfponreynoranremeorrigereifcienriam,
D r i u î i ' n r e l l i o a r i V r . 9 « .r Î ^ que traçlerç rogahti vr doceatnt j & non iatis per f i munia
fmrnnm ï ' " T r f ,u ” ' ^ « » « t u .m o - , to fubuènire^urareqneægrotare nolenrêib : SealMquidë
nepaliqiiidaliudçorumquæfunt, futurum. Omnia é- omri,a Li- « • miuiuiii. ymnia c -, çepça, ad neft etiam nuttere: nec te paiguefaet.nin?5-à^mriiiccuàmfe abce^-
bomin ervnùtqneDeds&pa rerraetausDbmbrS netMc^ inu'7 V v ftd ' « v « « atque mdqrrdpras, &
Chriftus, vppmueetiarhSp^itusianâusdidru” expræ-1 ,teclJ?1 ^ c u m v l n s Cômmunrcauimiis i com-
ftanrirofi,,'t'di,iîni,,r.i.Â: ’ S K S f f lW P B W R ! m“ nical>lmnfquequatehns&nosdicére pbtenmus , &
eillatim coll-fta & J n ■ a * ? “ “ “ PattlüI^ ° q™ 0n- j ij quibus dicetur.audiré.riecimliriam ijs qng nadnaacce-;
dOj&anteeximiéinfnnt. Itaciùeadeam reâeréfirnn- j ■ ■ o u- tur eione trikiiimnirimn; jueaaeam reae reterun , disimpâEesenmas.-Scdh*cquidenivt'Deoè»tumcriti,
ih ^uà^ünt o n rn i!^ ° * j & qqa J peî quam,& ■ ^ habeaht ,■ & diéla fint .-atque hune habeant à n obis
inquä,luntomniâ,&prdinequidamdilpôfitafunt,ma-1 c— o ..__ •„
neritque ac continentur , &.pèrfe(3ta fu n t, ad tamqùé.cô-
üertuntur ; nç cqu icq ù am in u en irep o lI îs^ u oH n ô n v -
n o , ex quo ornhis diüimtas n omin atu r,& fît id qupd cft^
& abfoliiatuf, & ciiltpdiatur.Nos etiam dèbémusà mul-
titudine àd vnum diuffiîé vnjtatis v ic o n u e r fi, coniunélè.
laudaretptamvnamique diiimita|e|n : &.vnum>illud,
quod èft caülà-pniniuip , qùpd eft ompi vhp & multi tu-
u ie , omni par je , oéto to , omni fermino&détérminà-
tioniSpriuatJpne-.omnifineacinfioitateantiquiusiqupd
eaquæluntpmnia,atque iïatum ipfum determinatlquod
« omn ium to.rôrum .oAinium,, 6ç f i t® , & ante Ôm-
! f* . Per ô lnnia^&fio^iHattai:çaulàeft,a.tqtteryrititil.
1 ^‘w jupçtatiâdenMae 'detertni.îiiat : qùandoquidem v-
numi qu o d in e ftin ijsvquæ fu n t , numeri ^ajpiotiem ha-
eC‘ ? ^ er“ saUteh?«flèntiæeft^'p'articeps. Vnumv ero
quo elientia fiip,erius-eft, quodque vnuraèft,numerum
o . a® °.m-n^m' définit,^: id em qu eé ït 8c vn iu s , & numeri
j 1* ” ai utæprincipiûm ; c a u l a numerus & prdd. I-
ti«n e •U*n*ta? **luæo lïloiafuperat »wriitàtis& ïr in ita -
Qftb?min,eC^ C^rata > 'h oné ft vt-vanicàs &■ Trinitas autà
etiam />aut , a^^u o alioeprum quælun£<cognita: fed y t
natn ' ^ aiem e*us Vflionem 6f coniuridiionem, diuirilque'
1^ laudemus, Trinitàtis vn ita -,
?ex n° mine 4 diuinitatem, quæorani nomirii àntecel-
‘^~r— Primiuius', & in ijs quæ funt, eandem quæ om nem
:------ ^ d u v g t ,V à t t . T o m . i. ^ •' — . :
finem & terminum diuina nomina quæ animoin-
telligyntur. A d T heologiam autem q u *
in rerumfignis verfatur,Dco duce
veniemus.
s
SÆNCTJ