S 'C M a r t tü lù ^ / fp o ß o li,
Greg. Tu-
». Hiß'o-
rU Franlibcap.
50.
fa'deglo-
/ «»ƒ«/-
jbrum, ca.
27.Ö* 28.
bapttz.it us eft at at is anno 15. cumZacbao & Iofepbo quiDomi-
j mini fepeliuit. Q u a tx (piritualiper Baptifmum inter eos contrafta
cognations , ' & qua deimepsinterillosnunquam deficit charitate
Clirifiiana, non orantno abfurdum fuertt fujpicdri ilium fumpjijfe
I Cepba cognomentum,quod ipfefibt iftbuit initio Epijlola adTholo-
fanos. Chrifio pofiremum cum Difcipulis coenanti inferutuit cum
Cleopba; V iftt fuis ipfeoculis, tremens,luda proditori condtfcipulo
fuo datum a Cbnflo ofculum-, vt ait cap A$. Epifi .ad T bolofanos; ei-
que, &cumfufcitaretLazairumi& cum afcenderet in coelum, ad-
fu i t . Apojlolum anno a Cbrifitpapone-, Anttochiam comitate
eft\ deinde & Rom am anno,poftffepttmo: VbiannoS duos commo-
ram , ab eoadLemoutcenfes,natus dnnos 51. deftinatus eft Epifco-
p tu ; apudqnos,& tota Aquitania c lam niiraculis v ixit in fumma
^ fanttitate.Po ft acquifitosvero^ Ecclefiapopulos, & Cbrifiifidem per
I omnia dila^tam,fahci confefiione reliquit terras, & in cctleftibus
1 cum S.DianyJio Panjiorum^aturnino Tholofatutn contuntteeft,
Pontificate ju t Anno 28.
m a t a E ç ç l è f i a f t i c a c ó f i rm a r i p o f t e n t a d u e r f u s n o f t r i t e m p
o r i s h æ r c t i c o s , f i d e t e m p o r e , q u o f c r i p t æ l u n t , p l a t t e
. c o n f t a r e t .
M A R T I A L I S , A P O S T O L I , ÇON FE S S O -
ris&EpifcopiLemouicenfisadBurdegalenfes,
Epißola I . f
C A P V T î.
EX B E L L A RMINO DE SCRIp
t o n b u s E c c l c f i a f t i c i s .
A r tia lis , fc rü u sD e i& Apofto.luslefu
Ghrilti cum San d o S p im ü q u i reple-
uit corda n oftra, qui lubdidit fibi om-
nem m undum, qui alligauit Diab olu
& peccatüm; Burdegalenfibus, iam in
Chrifto rpnatis petaquam & Spiritum
^anólüm^fiiijs & filiabüsjcu.m förte &
ha:reditate D e i qua: data eft per oratiönem , Pax vobis &
miféricordia,quiacognouiftisveritatem. Manifeftaui e-
«im v ob isn om enC re a to ris , qui folus,eft G reator;Coe-
lum enim & terrain , m a re& om niaqu a:ineis 'fant, ipfe
creauit& pe r fêc it& b en ed ix it. V ó s autem ignorabatis
SAn<ftus Maftiaïisprimus EpifcopusLemouicenfis,di- . ipfum genus veftrum, nee vos de v n o p a t r e& vnamattp
citu^fcripfiflé duas Epiftola.s,vnamadBurdegtflenfes, \ creatos eflè noueratis. Sed & vindi<ftam quje'faékaéft pér
alteram ad T olófano s, quae extant in Bibliotheca fanefco- diluuium,nefciebatisdn q u o , Omni Mu n d o pu n ito qü ia
rumPatrum. Sed multafunt, q u ie a s Epiftolasfuppofiti- j contra C reatorem fcerexerarin ómnem fuperbiam; ille
tiaseflèindicare vïdeantur. j qui fo 1 us i u ftus in uenrus eftjcu m fi 1 i j s ,(i n fpiriruali Ê ccle-
Primum enim auiftor haramepiftolarumdicit,fê Cum fia quae nutte in vobis apparet,rëfh uatus eft.Nam Sc in il-
Chriftovixiflè,antequaracrucifigerefur:Martialis autem ; lo fe cu lo ,e x quo primus homo coepit a Dco fo rmatus de
Epifcopus primus Lemouicenhum miilus fu ita d eam , limo , congregatio filibm'm D e i, quae iam congregarur,
V rb em,D ecioAu gu fto ,&GracoCo ifiann oD om.2 54 .vt j pfoclamabatur , doriécpatergexierisnoftn & Hcbratór
u m , q u i v o c a t u s e f t A b r a h a m , i u f t u n i f i l i u m (u u tu d i l e -
d t i f l im u m I f a a c q u e r n v n i c u m r u ( c e p e r a t ,D e o f u p e r a i t a -
r e im m o l a n d u m ,h o f t i a m o b t u l i t . V n d e 8c f o r t i s D e n 's
c u m n o n p e rm i f i t o c c i d i , q u i a n o n d e l e £ f c a t u r ', f e d v a ld e
m a g i s o fF c n d i t u r e fF u f io p e ia n g u in i s h o m in u m ; . V i d im a
a u t e m a r i e t i s .q u a e d e b i t a e r a c i n L e g e H e b r a e o r u m , p r o
h o m i n e c * l a e f t i l e d D e u a n p p l a n g u i n e a r i e t i s , f e d v o l u n -
t a t e P a t r i s Sc F i l i j iu f t a d e l e g a t u s e f t .
G r e g o r i u s T u r r o m c u s t e f t a t u r l ib r . i . h i f t . c a p . i o . q u a r e
n e e d l e e f t , y e l M a r t i a l e m v i x i f l e f e rm e 5 0 0 . a n n i s , v e l t i -
t u l u m e p i f t o la r u m e f le f a l f u m ,q u i a u d o r e m p r ^ f e r tM a r -
r ia le m E p i f c o p u m L e m o u i c e n f e m , v i e l E p i f t o l a s e f l e c o n -
| fidhs. .
D e i n d e i n f e c u n d a E p i f t o l a c a . S . f e r ib i t a u d l o r a f e b a -
! p t i z a t u m S t e p h a n u m . R e g e m , Sc q u e n d a m a l i u m T y -
! r a n n u m c u m S a t r a p i s f u i s . A t q u i t em p o r e A p o f t o l o r u m ,
&etiam t e m p o r e D e c i j i lm p e r a t o r i s , n o n h a b u i t G a l l i a
j v l l o s R e g e s , i e d Im p e r i o R o m a n o f u b i c & a e r a t .P r im u m
I e n im R e g e m ,R o m a n i s e x p u l f i s , f u i f l e i n G a l l i a C l o d i o ^
I n e m C b m a t u F a r a m ü n d i t i l iu m p o f t a n n u m D o m . 4 0 p .
! t e f t a n t u r o m n e s h i f t o r i c i ,G r e g o r i u s T u r r o n i c u s l ib .2 . c a .
fM i q u i e u m v o c a t C l o g i o n e m , A d o V i e n n e n f i s , A b b a s
I Y r ( p e r g e n l i s i A im o i n u s , P a u lu s ^ E m i l iu s , R o b e r t u s Ga<-
I g u in u S jP a p i r iu s M a f l b n i u s ,& a l i j .
T e r r i o d i c i r i d e m a u d o r e o d e m l o c o , t e m p l a I d o l o -
I r u m c u e r f a f u i f l e , Sc E c c k f i a s s d i f i c a r a s a u d o r i t a t e R e -
I g i a i p f o f u o t em p o r e : q u * v id e n t u r r a ä n i f e f t e f a l f a ; c e r t e
j p u g n a n t c u m h i f t o r i j s G r e g o r i j T u r r o n i c i , A d o n i s & a l i o -
r u m . ■ * ■ ' ;
Q u a r t o i n 'e p i f t o l a e a d e m c . p . c i t a n t u r v e r b a f e r ip tu r ^
C A P V T IL
IP fa fi g tra , fra tréSjV i d e n t ib us oculis noftris,in Filionei,
noftro tempore pe rfeda eft. De as enim qui paterefto-
mnium gentium » vnicum fuhtil quern foluin genuit Sc v-
nice dilexit,ad m ortem venireiuilit. Mocienim potuit
quia homo fiiit,& quia de Virgine M aria natus eft hom o.
Filius Dei ante principiu'm fuitfSc quia Deus éra t, diute-
neriinmortenon potuit. Refurrexitenim antelucemin
die rèrtia de lo cp in q iio eumiepelin vidimusa&appatuit
nobis,& laetificauit nos. T eftes enim fu mus,.quia eum afr
eendere ip coelum vidimus,; nec tainefi a ecelis vnquam
receffit. Scit|xte lu te in quia de coelis conremplatur
b ono s Sc malo| j Sc bonos quidepi remunerabic in-
efFabil4te r , malos autem puniet mifetabilirer. I'taqoenor.
lire retro rcfpice,re ad ïd o la quae coluiftis Sc faf>ricaftis,ftd
G e n e lV o s f e c u n d u m S .H i e r o n y m iV e t f ib n e m , q u o d e t -
l i a m i n v t r a q u e e p i f t o i a | > a f l i n i c e r n i t u r . I d v e r o f i g n u m
I e f t a p e r t i f l im u m n o i i i t a t i s .
j Quin to in e ad em ep iftp la cap .Tj.Sc r ib itau do r le in -
terfuill’c cumalijsdifcipulisquandoludasofculo Domi- | jpfiim.folum qiienj vobis prxdicaui Deum vnjum colite
numprodidic. Atqui hoevidetur repugnareEuangelio.
Siquidem M arcuscap. 14.&Lucascap.22. d icn n t,Ch r i-
i ftumcumduodédm vltimamcoeharn celèbrafïè, & c u t h
cifdcm in hortiim in gic flum, ac deinde lùdæ obuiani
îuiflè.
Sexto in epiftola e a d e m ,c.8. dicir, V a l e r i a n j q u a n d a m
in i pfa Gallia martyrio coronaram. I d vero répugnât S u l -
pitio lib.2.fâcræhiftoriæ,& Gregorio Turronico ,lib .i.ca.
28.hift.Francorura,qui fcribunt,temporibus M .A n to n i-
ni pritpum jntra Gallias çiartyriavifa.
Mu lta funt alia , . quæ bis epiftolis f id e m d e t r a h e r e vi-
dentur. Alioqu i autem piae funt, Sc e x i js n o n p a u c a d o g -
Sc a d o r a t e p e j o m n e m l p c u m . I p f e é n im e f t c u i u s
b c u l o s n e m o p o t e i t t e f f u g e r e . , c ù i u s 'p o t e -
f t a t em n e m o e u à d é r e p o t e f t .S i c u t a n t e t ï i
f im u l a c h r a j t f f t r a a n t i q u a d i r u i -
ï f t i s , i t a f u B u e r f a fi t in f id e l i t a s
à c o r d i b u s v e -
f t r i s .
C A P .
P P P Ü H m m
A d B u r d e g a îe n f e s È p i f i . 1.
C A P V T III,
___ I__ j - , , ' W?;
k q u a s G h r i f t u s l a u e r a t A q u a f a n a i f iG a t i o n i s ,h o f t i s v i tæ
a e q u i r i t i n p e r d i t i o n é m f u è m o r t i s , e o 'q u p d c u m à D é o
r e f c e d u n t ,p e c c a t i s m o r d s f é in u o lu u n t ;
C A P V t
eijsiuis s" 'q u im u tis& fujrdisftatuisofferebantqu*
I n é c i e nee vosiuuare poreranc .• nutte autem m ulto magis
Ç Gribereauteni v ob is neceflàrium d u c o , v tv e lu t par-
^ u u h malicia 4 fanctificatos vps.Domino praebeads at-
eOnorabatis facerdötes qui decipiebant vos facrifi-
faccrdores D e iom n ippten tis , ^ iii vitam vobis tribuunc
j inCali.ce&viuoPane,honoraredcbeti$tQuèmpnitnvo-
r bis conftitui De i iuflu,iuftüm eft a vobis conferuari.«* Ipfe
, 1 i ç v u r • I - r i u J ■ r 1 | ^ndentes quia gratiflimum D eo hofpitium eft me ns mü-'
ber- J e n im S i g i b e r r u s , q u ? a n t e c o n f u l e b a r d æ m o n i a , fe r u u s : f l a a c u p i d i t a t i b u s & f im u l a t i o n e .N a n r f i e u t p e r t u r b a t i o -
f ^ ^ Zt^ ^ UnC^ d e D o ^ in i nft° f t r i I e îU C h r i f t i I « e s n ja r i s Vi a e c i s , f i e i n v o b i fm c t i p f i s f l u â u s v i t i o r ü fe n
j ( f tu s , f o l i C r e ä t o r i f e r u i f c n s , p r 'o f f i e r c o r e r e p ü t a t jp la d j e -
; m o n i a q u i b u s a n t e f e r u i e b a t . d g n o t u m v e r o D e u m , q u e
n o n n o u e r a t , m o d d e o g n i t u m , n o n f a n g u i t t e b e f t i a r u m ,
I e d f i 4e f i n c e r a Sc i u b i l a t i o n e c o n f e f l i o n l s , f i b i Sc v o b i s tß ( p r o p i t i a b i l e m f a c i r .N a r n d u m A l t a r i a D ^ m o n u m i n p u l -
jn o -' u e r e m r e d i g e r e n t u r » A r a m i g b o y D e i a d c o n l e c r a t i o n e m
:i<ie- r e f e r u ä r i i u f l i i h u s : q u a d e d i c a t a i n n o m i n e D o t n i n iD e i I I -
? e'n j r a e l ß c t e f t is ip f i u s S t e p h a n i q u i p r o e o ä lu d a t t s p a f l t i s e f t j
n o p h o m i n i s c u l t u j r p j f e d D e i j i n e a , f r e q ü e n t a t i s . S t e p h a n
u s e n im n ö n D e u s , f e d a r n i c u s D e i f u i t j q u i p r o r e f t im o -
p i o e i u s , a n im a m f p ä m p o f u i t j c u iu s f% n g u in e i p f aM e .n f a
e f t d e c o r a t a , q u i a f u o f f a n g ü i n e I d u s C h r i f t u s e o m p r o -
b a t u s e f t e f l e D e u s r ^ c q i r i e r e d i d e r i c ,o r n ä m e n t a f i d e im a -
i o r a p e r c e p e r i t . S ä c r i f i c iu m e n im D e o C r e ä t o r i . e f f e r t u r
in A r a , n ö n h o m i n i , n e q u e A n g e l o . ■ N e c f o l u m i n A r a
f a t t ( f t i f ic a t a ,f e d v b i q u e o f f e r r u i D e o O b f ä t i p m u n d a j f i c -
u t t e f t a t u s . e f t , c u m s C o r p r i s & f a n g u i n e m i n v i t a m s r e t -
n a n i o f f e r im u s . d i c e t i t e s : Spiritus eft Deus\&eosquiadoraht
eum ,in fy iritu& v eriute oportet adordrum I p f e e n im c o r p u s h a -
b e n s & im m a c u l a t u m .& f i n e p e c c a t o , q u i a c o n c c p t u s e f t
d e S p i r i t ü lä n < fto , n a tu s e x M a r i a v i r g in e - ; in A r a C r u c i s
ip f u i n p e rm i f i t - im m o la r i . Q u o d ä u t e m I u d « i p e r i n u i d i a
im m o l a u e r u n c , p u t a n t e s j e n o m e n e i i i s ä t e r r a a b ö l e r e ;
n o s c a ü l a f a j u t i s n o f t r t e i n A r a f im d U f i c a f a p r o p o n im u s ,
fe iq n t e s h o c fo lo ^ r em 'e d io n o h i s v i t a m j j r a e f t a n d ä & rn ö r t
e r n e fF u g a n d ä r n j h o c e n im ip f e D o m i n u s n o f t e r i u f l i t
t t ö s a g e r e i t t fu i c o m m e i n o r a t i o r i e m . N a m d e f a c r i f ic i js
I d o l o r u m ,n o t i tm v ö b i s a m e f ä d h im e f t , q u i^ e ä m a x im e
d e c a u l a d o h i i n a b a h i r v o b i s D ^ ’r o iü s . E e ' f i c u t c o m m ü -
t i é t i ^ D e o a u t e m c la r i ta tem > fuæ m i f ê r i c o r d ia s f u p e r v o s
extendenc^noùcpnfutbabimini, fed exultabiti? in tranq
u r l l j i a t e p o f i t i . B e a t i v e r o e r i t i s , ' f i c u m e x u l t a t i o r t e D e o
f e rm e n t e s , l i b i d i n i r e f t i t é r i t i s , v n d e m a x im a c o r o h a t e -
m u n e r a t i o n i s im p e r c i e t u r v o b i s . N e c b e f t i a l e s m o r e s o -
p o r f e t v k e tm s e f l e i n e i s q u i v a f ä D o m i n i m u n d a f u n t in
adopnonem filiorum ^ ternæhæreditatis, fed honeftare
ratiprtabili ad ömries homines vti. Hæc enim agentes, fe-
curi tèrram poffidebitis, & ó r iin ia irrkionaBiliafufiie âa
erunc v ob is | Ipfa quoque elemenca quibus ante feruie^
ba tjs, ferment vobis tanquam cultoribus Sc magnis amk
cis Dei.Ppçdicationem autem meatn nolite invanum d.11-
cere quafi nouatifi tteque obliuifcarninirnirabilium De i
quæpermevîdiftis ; quia & vds mülta gratia dignieritis
cum Eüängelium Chrifti in laude Sc/euerêtttia habebi-
tis.Itaqueficutfréquenteradorabatis öpèta manuum yc-
ftrarum.ficpótius & mulcofrëquentius vtium Deum qpi
vos creäuit,vob s vitam tribuit, adorate; quia ab ipfo ad-
iutorium habebitis, nonfb lumin h o c fe cu lö , fèdètiam
iri futttro. Et aifidueDeo gratjasägice qui de tenebris
m o rtisvösab d ux it, & iam coeli ciuesfecit. Sed& fpir i-
tum Dei fan<ftificäte in cordibus veftris 5 pér ipfum enim
vobis peccatorum remiffio triljuitur.Itaque fpinas cordis
au e ilite ;v tinfu àuitateDcirequ ie fptis.Hçfuntenimfpi-
næquæpêr multasämaritndittes Sc inuidias & dolofira-
ces non finum gaudium Sc oleum Spiritus fantfti in vobis
xlominari.
G A P V T ' Th
mo vim D ei,eft vóbis_vica;fic paf ticrpatioMenfe Simula- j C E d n e q u e metùaciieos qui hecdufn réceperiht viam
I chroru m , erat vobis ætemâ m o rs, in f irm â t e s , & eorru- ^ falutis.Obèæ cauitenimillo sdiabolus tenebris fuisne
f ptiones.&nimiætribulationesfiiiins feculi. v j fe fa cileeruantà morte.Mors hanaueeorum,eft dele<fta-
I . rflpfe enim Sig ib ertu s ,& c .Narrat S . Aureliane in S.Mar- tio feculi. In defîderijs enim animæ fuæ morientur , Sc in
ttalts vita,Sigtbertum hune futnmum Gèntilium Templorûm Sa- I adinuenriönibusfiiisperibunr, dc iniquiras eorum in ca-
cerdotem apud Burdegdlenfes, cum in Templum louis aitquando ad t «orum defcender.Habentes enim naturalem fenfu m
Qprona
remunerationis.
F
De oon.
metuen-
dis ihfi-
delibus.
fiacrtficium vemjftr, rimltafamiliartter, cum Damone collocutum
de S. Martialis in illam vrbem aduentu &[anftitate-3 quodc^ vnum
Deum Coeli & Terra conditorem adorari,Templa Damon urn tueni
iußüre^eosjfih'mcproflig^um ejfet, quodpaulopoftaccidit,cu
aSMarttalefediJfit Benedict^'Sigtbem Burdegalenfium Principle
coniunx: Statim enimiujfusipfemetSigiberte Pontifex Idola om-
ntaconfregitthtmtim & Templaeuertit,exteptoTemplo Dtiigtie-
j^.^dpfiùhpofi-eodmcàpitd S.Martialu; dum, inqtitt, Alra-
riaDæmqnumïnpùluefemredigerentur , Aram ignoti
DeiàdconftcrafiôncmrefèruariiuflimuSj&c, ' \. -f ’
' " C A P V T I V.
la di-.‘ C T d etiam poftquam baprizati eftis,,oportet vos caftos
^ e lïè à r fn a litia , vttnenfadiuinadigni fitis. N o lite autem
vnum & idem putârê efcam'humanam ô f diuinam
quæ nobis vifibilis eft , fed tamen in fide perfeifta, tota
j cce^ftis. Per vnarti enim,-corpus; per alteram, attima^vl-
j uip Caheteautem ab homicidijs, ne forte-& vos occida-
h 110* : E f t enim indignus Menfa Do in irfi, q.uikominem
paiUl oc^ cr«- Nani fipræfùmit Euefiatiftiarn »reus eft mortis
I J anhnæ & corporis fui. Reuiuifcic enim anima per baptif- *.J mum, &Vnoriturper homicidium. Corpus vero quod
Kpoftj ^Drqpeccatoeftfubditum^inimpio^umpcttnisgternali-
i . • terexcruciabitur cum an imafiia,poftilluindiemquando
verus Deu&& verus homoiudicabit oninesgetttes. N o -
«e ergo concupifcere terrena, quia iam acquififtis céç le -;
13 * & quia per.cupiditatem Mundi huiusexardefetmt
^gtttes in homicidia in inuicem. Vnde Sc animg pereunr.
Deum qui illos creauit, qui eis vitam Sc intelle&um de'-
d ic ,a bn e gam ; & d um ip f i malèjagün't, bene agentes im-
pugnà.m-yLinguasfuas,ficutferpentesexacuunt, & venenumajpi-
dum fp b labiis eorum-, Contritio & infeelieitas in pits eoruni, & via 135
pads non cognouerunt, non eft timor Dei ante oculôs eorum. Pro-
^ ptefea illtc trepidduerunttimotevbi nonerat timor, ficutSpirt-
tus fa n élus, haïe loquutus per os varicinantis R e g is , pro-
teftatuseft.Necfenciuncfëiapi in abyffijm démcrfos cum
iam fine iudicati Q u i enim non credit, iam indicate eft, quia
non credit in nomine Vnigenittfilij Dei qui nos faluautt,Sc 111 u rni-
nauit cia rit a te diuini fatis fuç,apparens homo per carnem’
fin ep e c ca to , in fimilitudinêcarnispèccati. .No lite ergo
carnales ti merejftd màgis vos fpiricualeseftofe & crefcfte
in gratia D e i,& fuftinete patienter eos qui in vobis Chri-
ftum perfequuntur in quern credidiftisSc cuius fpiritu.
fànâiificati eftis in jeternam falucem,
' ^ - C A P -V T V î t
KV l l a f i t in v o b i s i f lu i d i a ; p e r h a n c e n im S p i r i f u s fc tiâ
u s mentem derelinquit. Recedenteautem Spiri- |fugienda
tufàmftoàtabernacülô m entis., euacuatur homo difice- & cur»
dine deimplerur omni art)aritudine,ttuilufque.locus,ei eft
in coelo quia alienum fefecit abonitate. Efficiturcubile
draconum,&habiratio immundorum fpirituum.lnde ab
auaritiaabforbetur , & ab ômnrdulcedineinfruduofus
& fterilis contabefcir,mifer & dercli<ftus.-Vos autem ocu-
lqsveftros aflïduè ad mifericordiamdiuiniratis erigite, 8c
malitiam d iaboli calcate;quia & iain pertrophçum ChrP
fti deuiiftus eft,&pererucem Dotnirti ligatus eft,
^ f C A 'P T '