CAN.*.
De iis, qui
S öregor ij NfocxJ. Thaumaturge
cui furtum fiat. Si autem qu od non eftprodereliiSto ha-
bitum,prodereli<5lo efle habitura exillimauic,nbn eft fur.
Si autem nec pro dcreIi£tohabebatur,.necpro derelidlo
haberi exiftimauit; accepit autem , vc domino inuento
redderet,a&ione furti non tenetur, etiamfi pro inuentio-
ne precium accepeirit. Similiter 8c b i.c ap .j.T it. 50. lib . lie
habet: Siquisabfentisrem vacantedetinuifiet,nontenebaturolim
vel Interdiäo de vi,vel Interditto,quodviaut clam,nifi vtify rei ven-
dieatione,quatenus er a t dbfens dominus. N o s ergp.volum9,eu;
vt qui fit pofleflor,generali de v ilnte rd i& o teneri. E ft.n .
rifliculumdicere, qubd proprium exiftimabant id »quod
eft alienuni, quemadmodum 8c de furti in duplum adlio-
ne d iximus: quod qui prater domini fentenciam acvolu-
tatem contrc&at jfurtum committit. H * c autem dicim’ j
nifi 3 o.annorum lpatium pr;eterierit,ex quo pofleflionem
apprehendit.Notacrgo,qubd etiam & C a n o n ib u s& L e gibus,
non lolum qui captiuorum res deprxdantur & diri-
piu n t>puniunt ur 8c tenentur, led etiam ij, qui rem immobilem
vacahtem inuenifledicuncur, & no n fta tim rem a-
pe riunt, & earn nomine domini poflident,(ecundum lagern
quidem Eccleliafticam eis pasnitentia iniungetur,fe-
cundumciuileaticem,vel vtfurespunientur,fires eritmo-
bilis.vel Interdi&o de vi,fi eric immobil«. Quando autem
quod inUentum eft, pro d ere lido habetufy non fimiliter
punicur qui id detinuic: led fi fir quidem res mobilis,cogi-
riiiveam domino reftiruere, & folum, nifi eiu$ dominium
affecurusfit,vtboniEfideipofleflorintra triennium.Siau-
tem illud immobile,quod pro d ere lido detentum eft,nifi
eius/adusfit dominus, intra decennium.Vacantis autc,&
eius quod pro derelidb habe tur, m agna eft differentia.
Q u o d cnim vacate,animopoflidemus,etiamfiid naturali-
ter nonpdflidemusi Q u o d autem pro derelido ,nec ciui-
iiter,nec naturalitcr pollidemus,(6f ideo a bontefidfei pol-
feflore eius dominium acquirituu jh ocau tem locum non
habet in ijs,qua:a captiuis derelida funt,& ideo qui ea de-
cinent&non rcfticuuntprtfupeteiusdi£lum,citravllana di-
ftindionem,&: tenentur,& puniuntur. N o ta quae hie Icri-
pta funt de rebus eorum,qui captiui abdudijfunt. Lege &
Übrum 34.TiM.cap.f5. q u id icitiA g r o s,q u i abbottibus capti
funt,prior es domini recjpiunt; neque enim prada locofunt,necptibli-
cifiuntiquienim ah hoftibus capiuntur,non fiunt publici.
Alijfeipfosfeducuntpro propriis quaperierunt,aliena qua inue-
rterilhtydetinenies. Vt quoniam Boradt &Gotbteis hofliliafecerunt,
ipfifiritalijsBoradi&Gothi. Propterea ergöfidtrem &confenem
noftrumHuftof/num ad vosmißmus,r r f fecundumformam qua hie
eft,eiUm (bidetfimiliter, & quorum accufationesadmittere opor-
teat,&quos a gmibiuabfitarejfihicfimiliter dijponat.
n Ballam. P6ft’quamSändus,qu£eerantconfentanea^:e-
fpondit ijs, qui dicebant, le,vt d iljedas & negledlui habi-
tas res captiuorum iiiueniflc, & propterea fibi vendicaffe:
nunc ijs refpondet,qui,qux ad capnuos pertinebant, pro.
ijsquaj fibi ab hoftibus priusablatafuerant,vendicabanr.
Dicicen imh oceftenaudem&in anemprx tex tum. Neq;
emiiixq uume ft, v cqu ie xb e llo Barbarico detrimencum
acc;eperint,non coleranterferantjledliptipfi holies fratrü,
& a lijin ip lo s batbariappellentur. Propterea,inquic,mi-
fimus advos hatrem Eufrofynum 1 vt iuxtsf tormam hie
cradifam sfeu^quemadmodum hie fecimus>ifthic quöque
det fotmam,vcfic Vos faciatis. Dein de d ic it: Eufrolyhus
vos doccbit quosnam , &aduerlusquos , accufames adm
itted , &qu6snam ab Ecclelia abdicate oporteatv
Denunciatum eft nobis, qutdpianifdttum ejfe in vefira regionein-
cred ibik jei vtiqite infidelibus'&imptjs, & q u i ne nomen quideDomini
notierunt ■ quod nonnullt eo mbumdnitatis crudelitatüfopro-
eeJferunt,vtcdptiuosaliquos, qui effuger'unttVi retineant.Mittito a-
liqudsinfegionem,ne velfulmina in eos cadant,qut bacagunt.
Ballam. Accepit Sattdus,quöd quidam captiui ortho-
d b x i, poltquam manus barbaricas euaferunt, y i a quibus-
dam tenentur,nec domum reuerti finuntur. Dicit ergo ijs,
ad quos feriptum h o c epiftolare milfum, quod h o c ei iii-
credibile vifum eft; : efteniminftdelium8c impiorumo-
pus. Sin autem fd d um eft,non remanebicimpunitum. E t
ideodebent ha;c diligenter in qu iri,&m ittiinre gionem,
qui haecperletutentur.,, Exiftimatenim, quod etiam fui-
men,feuignis fitcafurus,& eos qui hjec agunt exufturus.
Eos itaque qui inter Barbaras adnumerati funtj &eitth eis hj:
captiuitate inUaferunt,oblitifeefie Politicos, &'GhnfUanos\effera-
ti autem varbariq3 reddtti, vt & eos qui bum fumgen§rjs-,vd ligne,
vel fuffocattone interficlant : vins autem veldomos nefckntib. Bar-
barisofiendant.etiam abauditione ancre oportetjonec de ijscongregatis
Santtisaltquid commtiniter vifum filer it , & anteeoffSpïri-
tuifantte. t
r, Balf. Eos quidem,qui poftquairl-captiuifadli funt, Bay-
barjs conlepferunt>& cumeis velutjbacbari cfte6lifunt,&
fui generis Chriftianos interfecetunt, vel vias barbaris i-
gnotas, & adChriftianos ducenres often,derunt, vel ebtü
ædes hoftibus manifcftasfccerunc,ne ad diuinaru quidem
laudum auditionem admittendos elle deçernit, led ebso-
mnino extra Ecclefiam ftatui in loco D cflentiii,poft Con-
fe lÇoné fcilice tve lcond em nationé , donecSandti ^imul
congregati de ii%cô'm uniter ftatuerin c. ^apftbs au te , Epi-
fcopos appellat. Illud in tern ,a nte eos Spirituifantto,Ciibiun-
xit,oftendens,quodqua:cunqi in cômufticoniideracione
ab Epjfcopis dilpenlancur6cftatuuncur,Spiricus S . ealUg-
geric.E tlcxqu id em Ec c lefia ftica iplos licpunit: lesrverô
ciuilis eos **3-vntin»>s crimini fubiici r. Dicit enim primqm
c.ad.Tir.do.lib.Lgx, deinfidiatoribusfimilis eft ei,qua eft defacri-
legis,&ea tenetur,qui aduerfus populum Romanumojfend.it, & q u i
fiuduit prater iufiumlmptratoru,vt obfidesdolo interficerentur, vel
vtfint homines armati in Remp, vel vt locus, velfact a detineantur,
velfeditiofafiatcoitio,velytoccidaturmagfiratus, & q u i mifitad
hojles nuncium,vel iiteras,vel dedit eisfignum, vel aliter eis tulit au-
x ilium , vel milites corrupit,&aifeditionem auttumultumaduer-
fusRemp. folluitamt. Et c. 3. ejiusd. T it .& lib . qu om o d o qui
holies fo lliatau ic,& eis Remp.tradidit, capice punitur, &
aeinceps dilleric de alijs quibusdam fimilibus.Ec hæc quidem
de ijs qui in captiuicateinabdinftifunt?3chollib.tam5
conïènferunr,& de ijs icidem, qui non in capciuitatem ab-
d u d ifu n c ,cum h o llib .tam en co n len le run t, ^ad u erfu s
Rora.imperium confpiratunt.Qui autem cum iis,quiter-
ram ma re^ depopulantur, vnàdeprædatifunt, magis v t
mihi videtur, punientur i maior .n. eft eorum improbicas :
Holies .n.aperta frojote,& nudo.,vt aiunt,capite b e llu co-
parantjlactoncs .a. ac prædones in^pinatâ c * d c m oliütur.
Quâcoergoprçuifipericuli pugnaleuioreftinopinato ma-
l o , canto hoftiü inlultus eft tolerabiliorlacronum iufidiis.
Eos autem qui aliénas domosinuadereaufifuerintfiaccufati quidem
conuittifuerint, nec audttione dignos exifiipiare oportet Sin-
autem feipfosenunctarint,&reddiderint, in eorum qui conuertun-
tur, ordinein j; fubflerni. . . ,
B a lf . PoftquamSandluscraftiiis confufiusq-, traâ auit
de iis qui rapuerunr, velquorundâ captiuorum res inuene-
runrjquod ad poenarum raEÎonem atunetvnunc quoq}lpe-
ciespoemtentiasi fiue Ecclefiafticarum posnarum, incipit
dicère. Etftatimdecernit, v çneclientcum Àudientibus,
fed cum Deflendbus,extra Eecleiiam * qui rem captiuira-
puerunc, & cam non refti tuer une, fed açcufation.é & pro-
bationéexpeélauerunt,proptermficiatiqné.^'Eos,a* qui le
iplbs denunciarurtt,& fualpo.nte, quod aebebant,antea-
«ftit>nédederünc,ftatuit,vtpropter poenitehtiam compre-
centur fçu eôfiftant cum fidelibus..Subllernançur auté,feu
lint fubtus,eo qubdeoguntur egredi cum Catechumenis.
A c le x quidé Ecclefiafti'cafi^eospunit(i l e i vero ciuilis, if?
ptores,qilod ab ipfis raptumeft^tiam ante condcmnatio-
nepi o fferentes,nonadmittit, led condemtiat xti qUâdru-
p lû .Dicit .n.c.6ny*tit.^o,.Iib. Rapcoràpcènanon libera-
tur^rem oftèrens ante iudicium.Eç Thema 7?. eiusddib.&
tit.intra annum, verùm rei precium quadruplât, non auté
id,quod inceteft* Q u o d autem hie dicit San<5lus de iis,qui
anté condemnationem & acculàtionem rem reftituuht,
le x iu b etid fieri in e & s , quia liqu id e x aliquo mecuacce-
perunt# Dicicenim quintum T h em â^ i^ c .i.T it .jd ib n A .
dio< quod metuscarila.eft lib era, & licet e i, aduerlusquc
agjtur,ad fen tentiam yfque rem relli tuerç, & no dare qua-
druplum. Eft autem & alia differentia eorum, qu i per Vim
resauferunt , & eorum qu i aliquid ab aliquo metu acci-
piqn t^ apto re s eijiqi vnà cum quadrupli reftitutione in-
famantur. Q u i autem mecui,n incuiierunt,in exiftimatiqn.e
tantqm laben^liquam cbnyrahunt. r
:.Eos autem qui in campo aliquid iyuenerunt, vel in fuisadibiufa
. , v 5 Barbaris
m«jii
Jam in
^ qui fui
Ut,tgcnc.
:is>rece-
LcxEcdc
fiaftica.vi
à ciuili hi,
différât.
G
Proucrb.
GAN. S.
De iis, qui
aliénas
domosin-
îuadunt, id
Batbaro-
H
Sùbfterni,
hiedi*
cancur.
RaptoreJ»
yepunian-
CAN-9-
Deiis»
,‘agro vel
jdibus
iîftaàBai
bâtis inue-
'
nerunt.
B
CnraFi-
dclibus ^
cbnfiftecîa
JeAN.io.
lnuentio-
uispreciu-,
iD&quâ-
doéxigi
poll'u.
CAN.11.
Dtqain*
guepoeaitroaum
loris.
il.Audi*1
enstnim
fciipturas,
&c.
Epifiola Canonical
Batbaris relittunrji accu fa t i quidem conuittifuerint,Jfiftfimiliter in
js , qutfubfièrnmum s in autemfeipfos enunciauerint, & reddiderint,
etiampraibus dignihabeantur.
BalfarmDiélufnell füpciiiis de iis qui dicunt le inue'nil-
lèrês captiuorum negledluihabitas,&carum fibi proprie-
tatem vendicalle. N unc autem decernit Sandlus, eos qui
res in.captiuorü'domibus inucnerunt.vtpotenonà Barbaris
ablatas,vel in iis abiéélas, fortalle ptoptér po n d u s, eaqui-
dem quæ inuenefunt, amice reftituentesy in fuo perfèdlo ■
graduftaredeberecum Fidclibus: Sin autem condemnati
fuerintjcollocari cû iis qui lubiiciûtur lèu fubfternûtur jlcili-
cet, egtedicum catechumenis. Hate cum ita le habeamjdi-
xerit quilpiam , eos-iic puniri, qui pro re inuepta reftitu-
endacondemnationeme xpe âanc,eflè iullilfimum; quo-
niam fa & i quoque adlione tenentur. Secundum legem
quK dixit: Fur eß, qui rem altenam contrettat prater domini vôr
luntatem,fcienstd illt molefiwm ejfe. Cum Fideiibüs autem
confiftcrc} & ne làcramencis quidem dignari eum qui lèi-
plùm denuhciauit, & amice tem inuentam déd it, nouum
eft: E li enim potiusEuchariftia.dignus,vt qui rem ca.ptiui
lèruauerir,& iplàm rellituerit.Ètideo dicunt nonnulli,cum
Fidelibusconlïftentiam,'{àcramentorum quoque pattici-
pationem tacite conlequi. •
Eos autem qui feruant mandata,abfque omni turpi lucro feruare
oportet,necindtcationû,vel eufiodia velmuent toms precium,vel quo-
cunque nomine appellant,exigentes.
Ballam. Cum admififlèc Sandusbonameorum völun-
catemqui Iciplos dcnunciarunt, & inuentum beneuolè
reddiderunr,adiicit, qu od fi ij velint mandati Dei obler-
uatores videri, debenc ablque quouis tdrpi lucro rem in-
uencam reddere. Definitum autem e ll non exigere oporte-
re eum qui dixit, vél indi cationis, vel euftodiæ, yel muenti-
onisprecium, vel aiiquid aliud; eo quod non ex negligentia
dominorum, vel etiam fortuito res am ilia fit; lèd magns
calamitate & barbarorum incmfione. Q u i enim res , dominorum
negligentia, vel fortuito perditasinueneruntiSc
eas reftituunt; inuéntionis precium red e exigùnt,quemadmodum
ex legibus liiperiuspolirisapparct.
Tletusyfeu luttus, eft extraport am oratorÿ,vbi peccatoremflan-
tem,oport et Fideles ingredicntes or are, vtpro fe precentür. Auditio
eß intraportam, in loco quem »*&>& vocant, in ferula : vbi oportet
eum quipeccautt,ftare pofi Catecbumenoj\, vfqj a i Catechutnenos,
&illincegredi. Audiens f enim, m quit, pofi Scripturas & dociri-
ham, eijctatw, &precationenedignuscenfeatur. Subuttio f autem
feufubßratio eß, v t intra Temphportam, fla n s cum Catechumen*f *
egrediatur. Congrégationfeuconfißentiaeß, vtcum¥idelibus,con-
jijlat, & cum Catechumenis non egrediatur. Poftremoeftparticipa*
facramentorum.
Ballam. Prælèns quidem S an d u s , declaratis quinque
lociscotumqui poeniccntiamagam; nec eorum exercitii
tcmporadèclarauit,necpeccataob quæ poenitentia defini-
ta eft. Magnus autem Bafilius in luis Canohicis Epiftolis,
hæcomniaexadè tradidit. Verum hic quoque poenarum
medelamEpilcopaliarbitrioreliquit.JEc ifta ex Ballâmo-
nis PatriarchteAntiocheni commentano in hanc Canoni-
cam Epiftolam,hadenus.
Qu a n d o ,& qua occafione, & a d q u em s. Gregorius hanc
fuamfcripferitEpiflolam.
^ Ö ipfo tempore, quo Göthi inter aliasAfiæ prouincias,
^Pontum quoqueincûrlâbant, Magnus hic Gregorius
NeocæfiircÉecius prouinciæ piimariæ ciuitatis Epilcopus,
cegnomento Thaumaturgus, ad cbrredionem&emenda-
m m f‘onertt plurimotiimgrauiorum deIidorum,qüsetunebâr-
bïccft e . paricæ illius incurfionis occafione accidetanr, hanc plané
Epiftolâm { qua poenitentium clailèsin Ë cclelîa,&lo cadi-
boJo» - * 1 ®*n^ a'Pulchrèrefèrantnr) leripfifte videtur. Q uæ quidem
hcraii ; I Ppillola à Græcis canonica e ll appellata| eamque lèxta ly- ,j
«pu, ttudusgeneralisrecepitj 8c in canone ad feXtam'Synodum
I generalem appofito, inter alias banonicas Epiftolas rèjîe-
hturadrtUmerata. Et fi Vero non lâtiS liqUeat, adquem
calcriptàfiti adaliquem tarnen lândum Epilêopüm jq uii-
plum fuper nonftullis cotlfulueràt, data ea fui'lîè.vel ex iplb
( Ciusexor dip con ftat quo dici tUr : N oHcibi nos grattant » fantte
Papa,f t captiui,8c t.) Sicqüc'Profper Aqpft'aniciis Rc^ienfis
Epilcopusetiam SSdumAuguftiiiürninEpiftölaatl iplüth
dé rdiquifsPcîagiahâe h*refeos5papârhèppeI]at,|dumirf I-
pfo'adeum exprdio ficpta:fàturi>o mindhatifiimoPapi, inef-
fabilitef mirabilt, intomparabiliter bonorando ,praftqtofitmo pa-
tràno, Augitfiino Phfierc Fgnotnsquidem tibi fade, fediàfti a-
nimo, 8c ^rhionécbmpértuS^é.JIta qtio^i Tanéus Hie-
ronymusin Èpiftola o d o g e fim a^ iiie ft â d landurn Apgü-
ftinùm)iifdem èufe£^iâïetis,& ad eühfiem fic IcnÊîtiôi»»*
quidem tempore beantudinem ruam eo,qiio 'decet, honore ventratui
fttm, Sec. a t in fine eiufdem Epiftolaé, fie; incolumem , é i n e t
memorem te Chfïfii Domini ckhtentiaïueatuïDomine vener aride,
& beattßime Papa. Cniûs reifmulta alia t-fcetnplaex aliorum
Patrum Epiftoiis afferri polïènt.lèd de hi^hic làtis.
Biblioth. V et.Patr.Tom.X
EIVSDEM S AN'
CTI P A TR I S N O S T R I
G R E G O R I I E P l S C O P I N E O
cæfarcæPonti.cognometiro T h aum j-
turgi, de A n im a , per capita D i t
putatio,ad Tatianumi
Gerardo Vofiio interprété.
Vlfifti, prællanriffime Tatiatie, vt cum effica3-
cibusàrgumends fiue demôftrarionibus, lèr-
monem atq; dilputâtionem deAnimatibîco-
feriptsm mirtercm:eaq;'in re nulIisScriptura-
rum vttrer teftimdniis. Quæ quidem docendi
ratioetfi veralîr, & illls qui pie lentire véhnt,quauis hu-
mana ratiocinaiione certior & ad probandum aptior : quiâ
tamen idà me lîcfieri cüpis,non v t tibiipfe làtisfadas,quip-
pe qui iamita fis inftfndus,vt Diuinis & Scripturis, & tra-
ditionibùs atq; conftitutionibüsadbæreas, neqüe vllis hu-
manis rationibusdefententiadimoueritë finas, lèd ad eoS
conuincendos qui aliter lèntiunt,&Scripturis diuinis fidé
habere noluntjtjuadam autem diflèrendi facultate homines
difpuc. eiülhiodi haud alïùétosçircumuenirea'c falleré
nitunmr.Quibüs addudus fum rationibus,vtrioh, vèliiçà-
liquà deterritus impeirîtiaj hac tradationèm fubterfugerim;
lèd tua in me côtafifiis beneuolen tia,tüæ promptius morem
gellcrim iuffiôni àc vôlûtati.Nofti etenim pro tua in me be-
nignicate atq; amidtia,qüæ prædara eflè cenles, èa în ton-
Ipedum hominum lucemq;proferre,quæaùtem minus ré-
t t è d i& a eflè vidèàntür,ea tfi flî mularè a tq; côhtegere.Qua-
le hæc lciehs,atldâdër me ad Icnbêridum contùli. Ea verb
difletendirationé& ordlneVtàr,qtia & illi.q u i tes huiüf-
modi profitentur > feiehter ac perité inüeftigando, vd fo -
lenL
ÀcjpritîiilmquidëmprepOnâm,qiio iüdicio Ani'mànà-
turaliter comprehbridi qileatDcinde, quibus râtionib^eflé
oftendatur. iT uni deincéps ,fubftantfarie fit, an accidénSi
Deinde conleqttehtér> côtpUmëfîr;att incorj>oreà.Pr^terea
fimplex ne,aii cÔpofita.Tuni rurlusimottalisnejan immbttalis.
Pdftremo aût,râtionis pattlceplne fit.àrt illius expersi
Hæc enim ih Difpücarione dè A n ima , vt maxime pro-
ptiâ}5dvimatq; natiltameius meliils exprimèntiâjiiàquiri !
Iblenti Ad èa porto,de quibüS diflèrendum ë rit} probandâ
ac confirmandâ,pro demonftratibnibus.notiohibiillis ÿtc*
niur comunibus.per qttasrebusquæmaiiib. tr^(ftahtur,af-
lènlùs comparari lolër. Breuit'atis VerÔ, Vtilitatisq; eau (à, ijs
duntaxàt nücratiocinationibiVternJirjduæ ad démojllrandâ
ilia,qubrum fit inûéftigarib,pbtiffimüm valent : vt manife-f
ftîs pérçëptilqi ficilforib. èarüm hotionibiatq; ptobatiqpi-»
b'uS intftruélijprôptfÊnres ocçürâmus re^ugnantifi.Hincigi-
tur Setmohis noftriâtq;DilputaüoniSjducaturprincipiû, |
, Quo iudititifoinprehenditur Anima,
i".1 ÎLéS quàréimq; âüt lenfu coghoîcüntur l aut Intëîligéhtiâ
^ômpréhbïlduntur:Ëx qüibiquidëjqà^lub fenfum càdun^>
iplb lenlu /à,fis demonftrântufîn^m fimulàtqjilleadmotüS
Siérit, fabièélé
Q gæ S P