SiGtegorij Neoc/efarienßs
cationem impediebar,orârionçalibtranftulit. Item Pa-
ludem,inter iratres caufem difcordiaium, exficcauir. Ly-
cum fluuium pernitiofe agros inundancem defixo ad ripa
in quo fuftentabat ur baculo , qu i ftarim virenrem cre-
uit in arborcm, cocrcuit, vtpoftea vitra eum tcrminum nô
eftluxeri c.Sæpjlfi me dæmonesex idolorum fimulacris,at-
que ex hominum corporibus eiecit.-multaquc aliamirabi-
liter efFecit, quibus innumerabilcs homines traxi t ad Ielu
Chriftiiidem,cum etiam prophetico fpiritu fucura prædi-
cerer. Q u i migraturus è vita.cum quædilèt, quot in ciui-
. tare Neocæfarienfi reliquiellentinfidèles, refponfumque
effet,tantum elfe fepccmdecim, Deogratias a g en s ,to ti-
d em , inqui t.erant fideles, cum cepi Epifcopatu m. Plura
fer iplit, quibus etiam,non folum miraculis.Dei E ccleliam
iiluftrauit.
E x Martyrologio Romanojie codent ij.Nouembris.
Neocæfereæ in Ponto,Natalis S.Gregorij Epifcopi,qui
d od r in a & fenditate illuftris ,prop ter ligna atque miracu-
la,quæ cum mukaEcclefiarum gloriaperpetrauit, Thau -
maturguseftappeilatus.3 H<ec& v ita& d o iïrina ftgn is^a t^
mïraculis tins haüinus.
EX B E L L A R M IN O , D E S C R IP T O -
ribus Ecclefiafticis.
S A n du s Gregorius antea T h e od o ra s d id u s , Epifeo-
pusfuicNeocaelarienfis, & a magnitudinemir'aeuloru
patratoruThaumaturgusappellatus, auditor fu itO rig e-
n is , dumefletadolefcens , ledaberroribuseiusomnino
immunis fuit.Cla ruit tempore AlexadriSeueri, cuius ann.
10. fed um Epifcopum leribit C ardinal. Baronius in fecu-
do torao Annatium,ad ann.2
Scripfit Metaphrafim inEccleftaftem.
Panegyricumin Ortgenem.
Breuemfidei conferment, quam e x reuelatione B.loannis
Apoftolididicit.
Expofttionem fidei aduerfus Elianum.
Et Epiftolam Canontcam.
His nuper adiunxit Gerardus Voffia s duodecim fententias
Urn anathematifmis;
• tresSefmon€seiufdem S.Gregorij de Annuntiationc B. Virg
in * . I
ItemSermonem deBaptifmo Chrifti,fiue deTheopbania Domini
: deniquedijputationem de Anima adTatianum.
Et quidera de metaphrali nullum eftdubium. Eius e-
nimteftatur land u s Hieronymus tum in lib ro d e Script«
Ecclefitumin C ommeatarioadc'ap.4. Eficleliaftar. Ru£-
finusetiam meminit lib .y.fiift.Eufebij ca. 2.5. & falluntur,
qui cam tribuunt Gregorio Naxianzeno. '
DePanegyrico qUoquein Origenemres notifllmaeft.
Scripfit enim illud adolcfeens, & coram irigehri mnlrira-
dinCjiplbetiam Origene audiente , reeitauit,tefte fe n d o
Hieronymo de Script.Eccl. & hoc tempore in liicem pro-1
d iitau do re Gerardo Vo llio h o c ipfura Panegyricu G ra c
e ,& L a tin e .
TStcm minus certum eft didicifle feh&un/Gregoriura
eortfcffionem fidei £ B. Ioanne Euangeliftaj fibi cum ip la
fendiffima VirgirieDeiparaapparente; 6'uiusrei m eriiinit
Gregorius Nylfenus in vita Gregdri jThauniaturgi:& earn
iplam fidei eohfeflronem ab eodem Gregorio lcriptamy
toriderh verbisreferuntidem Greg.drius Nyflenus,- & a lii.
• Denique extra conttouerfiam eft epiftofai C anonica ,
qiidm e'tiaftr Ballarrrbri Commehtarijs illuftrauit*
Expoficibnem fidei, quamfamftus Gregorius feripfoex-
iftimat Geratdus Volfius feinuenillc',& edidilFe:Fefbrcafte
faliitunnam expofitio ilia fidei,cuius methirtit fan-Shis Ba-
filiuSinepifti^q.adNeocjefarienfes^qaasvereaGregorio
Thaumatutgo feripta fuerat adcterlus E lianum, multum
differr ab ifta .quxnuncex tat apud Vofliunfc Inillaenim
habebatur, PatreA & FiliumhypoftafieiTe vn um , & lola
animicfogitatibnediftinguirvndefultiicioortaerar,aGregoT
io foueri hxrefim Sabellii | & fandus BalHius lab or«,1
vtfan&utn Grcgorium a Sabellianifmi lulpjcione defen-
dat. At expofitio fidei,quam Voflrus edidit,Sabelliijm no-
minatim ré fu tâ t, neque vnquam d icit, Patrem & filium
hypoftafi eflè vnum lola rationis cogitatiohe diftingui:
lea contra dicit,Patretn & filiutn Satura diuinitatis elle v-
, numj& vnamquamque perfonamperlefubfiftere * & alia
3eflè hypoftafim PàtriSialiam filii, & c . Præterea expofitio
fidei V o lfian i Videtur omnino leripta contra Arrian os, ac
p e rh q ç là tisd iu po fttepo raS. GregorijThaumaturgi :fic
enim mcipitjiriimiciffimi,&a liertiiconfelfione A pofto-
lica funt,quidlcunt,elle filium ex nonoxtantibus, & c . &
infra:£os verO j qui communicant cum ijs , qui reiiciunt
h omoufion, tailquam alienum à ferip tun's, & qui dicunt
aliq u id exTrinitate creatum efle,alienos exiftimamus.
C o n fiâ t auteni Arianos fuifie,qui dicebant, filiumefle
ex non extantibtis,& quireiiciebant vdeem .homoufion,
tamquamalienam afcripturis. . Q u in etiam itadifputat
hicau(5to rd e InCarnatione , v t videaturrefellere Nefto-
rianos.&Eutychianos.
E ademcenluraaddipoteftad duodecim capitula cum
anathematifinis, quæ Gerardus Volfiuslandlo Gre gfr jo
tribuit. Viden tur efiim ilia capitula quafi appendix quædâ
ad expofidonem fidei adiunifta^ ac præcipue Neftorii &
Eutychetiscrroribusopponuntunquihæreticilongepoft
obitum lan£H Gregorii e xortilunt.
Defermon ibusin Annunciationem, & Theophaniam
Dominicam, v t etiam de libello.De anima ad T atianum,
nihil certi habco, cum nec veteres horum operum memi-
nerintj neque tamen conuinci po lfit , cos eile'luppofi-
tidos.
S A N C T I P AT
R I S N O S T R I GRE.
G O R . I I E P I S C O P I N E O C Æ S A -
R E Æ P O N T I, T H A V,M A T V R G I,
Expofitio F id ei, quam per reuelaticfnem à
Beato Ioanne Euangelifta.mediantc^
D e ig e nitrice Mariayirgine -
accepit.,
Dottore Gerardo V o f to interpreter
Nu sDeus,pate rve rbi viuentis,làpientiçlub
iiftentis, & potendaeaccharaâerislèmpîtèr-
Is Ê l ni:perfe«ftusperfei5d genitor , pater filii vni-
? ■ geniti.VnusDotninus, lo lu s e x lo lo ,D eu s e x
D e o : C ha ra iler & imago Deitacis, verbum
efficax.Sapienda, conllitutionis rerum vniuerlaruin com-
prehenfiua:& virtus atque potendavniuerlæcreaturæ ef-
reiftiua. Filius verus,veri patris,inuifibilis,eius quie ftinu i-
libilis.&incorrupdbilis,corruptioni n o n ob n o x ii. acim-
mortalis,mortisprorfusncfcii.&fempitemus,lempiterni.
V nufqùe fpiritus fancftus,ex D eo exiftentiam habensi &
qui per filiu'apparait,fcilicet,hominibus:imago fi li i, per-
fe<5bpcrfe(fta.vita,viuemiumcaufa,fons fan«ftus. S a n â i-
tas.fandificationisluppeditator. In qu o , manifefiatur
Deus parer,qui fuper omnia e ft,& tn omn ib u s:^ Deus filius,
qui per omnia eft. Trinitas perfe<fta,quæ gloria & x -
ternitate,acregno atqj imperio n odiu id itu r, nequeab a-1
lienatur. N o n igitur creatum qu id , aut feruum in T r in i- ‘
tatemeq; fuperinduâitium aliquid & aduendtiam, quafi
prius non exiftens, pofterius vero adueniens.- N o n ergo
defuit vnquam filiuspatrijneqifilioIpiritus : fed immuta-
bilis &inuariabilis>eadem lemper manetTrinitas*
E I V S D E M M A G N I
G R E , N E O C A E S A R I E N S I S C O G N O - -
M E N T O T H A V M A T V R G I , A L I A F I -
d eicxpo fitia, quæ
didta d l .
Argumentum Gerardi Vojftu
l ia hsc eft Fidei expofitio , hngeque' diner fa à prior?,
quam ex reuelatione Mqgnus 'hie hofier Gregorius
, . accepit
A
Atia eXpofirio FickL ■ m
J tfctpïtJÏÏftwutem hac idea n & fis maivt videtur, vel turje, apprcbenditimpietaremgehtiliumy & adhan\. 1 cquodexpartequafuntfidei
tradar,atqueexponativelquodperpartes j uerfuseft i Iud^orum incredulitacem iirfiratus eft > qul
in eafidèsexplketur^Vfntamenw **«», r*p j u n cW ó r - cuniexiftimarentVerbum Dei cflè f filium humaftumj
\renftsTheologmSóciet.Iefit(bum interpret & Scholia- n o n crediderunc Deum e lle » nfeque filium1 D e i cohféffi
I fits) fidem non vniuerfamfed inpartedatmetranftuütMporrohic font. 'E ft autcnVimpium cogicare verbum De i tanquam
j Fidpsnpnvniuerfafed in parte,fecundum eum ,fidesnon omnium I'humanamj & opera pereutfi fadta manere > non manen=-
dsgniatu>nEcclefiafticorum,fedaliquorum, contrah&reticosquiea \ teipfo.
Si quis vero dicat operadGhriftu oninia iuflii vetbivVer-
bu De i o d o l u m faeiet, & drdméDomini in feraitlite qu ii
tabit. Serüusenimeft, diHuberarj &qübdcreatumèft^
aderedctidum minime idoheum eft. non enim v llo mo*
do creaturseexxqua'ri definct, v tficu ta b illo creatum eft>
fieipfum aliacreet. Rurfus, cum quis dixerit elfe fpiritüm
fa n g um opus fandlificatttm, non ampliuspoterit intelli*
gere omniain fpiritu famftificataiqurenim vnum fantftifi-
■ f Çiliùnï
nuhnnû.
vôcàc fil 13
more a
liorumge-
nitumi
j negantr
N im iciium i, & aliehiaconfelfione Apoftolica
) funt.q.uidicunt cflfe filium ex non extanribus,&
(i) ex priricipio emittenre, externum & fo risad *
' 3 fd tu pi patri: & qui eadem de fpiritu fanófco lèn-
! tiuntjqui dicunt datione & gratia fâétum elle Deum : &
I * f*_a l__________ Spfritumlandum fandificäri j_ q_u:i _n_o_m_e_nc fiil:iij _c_u_mc f_e_ra•is C^auit fandificat etiam omnia. Ne ga t igitur fontfem fendiheationis
Spiritum fen d um , quieum priuatpoteftatc
fandificandi ; & prohibebitur, necum p a tri, & filio ad-
numeretj ac fendum baptifma reiicit;& amplius fandam
& venerandam Triniratem non confitebicur. A u t enim
j communefa ciunt-„qui fic.dicüt eum primogenituro créa-
turæ.acfiefiét fimiliterfadus.cumnon eflèt, & tanquam
primum fa d u s :& non éonfiten tur vnigenitum filium, qui
B fo lu ifitp a tn filiu s , qui deditleipfum , vcadnurhera.retur ________ H __ I
:pno- mortalibus, atq u elfa ellet humeratus primogenitus : qui j in naturali & vera,gloda totaTrinitas intelligenda eftjaut
liftus generationcra-filij ex patre humane circumlcribuntfpatio vnitatem , & non amplius trinitarem dicere cogcmur ;
" demenfo} & non confitenturæuiim gen itor is& gen itifi- autcogemurnonadnumcrarc c reatoriçrea taopera, ne-
ne principio:qui tres la'trras, id eft, cultusab vn ic om m u - que Domino vniuerforum c r c a tu r a s fi tu t neque Trini-
ntonefeparatosdcalienosintroducutit,cum fitvn a & fo la j tati v llum opus creatum adnumeratur. A t in nomine fan-
légitimareiig^o, quamà pririçipio ex lege & prophétis ad- dæTrinitatisbaptifma fit, & in u o c a t io & cultus. Si enim
cep tamj&iDominpconfirmacam, ÓcdSandisApoftolis. J tresfuntgloria: /fiant tres,cultus ap u d e o s qui creaturas
1 prçdicatam habemus.NonmipLUsalienifunt,quiTrinita- colunt, Si naturaquæadoraturdiuifa eft i fi t etiam âpud
; temnonfeciïndumveritatemextribnsperlbnis cónfiten- eos diùifeadojratiq. Sed neque cum æternorecentiàad-
= cur, fedinvnitare triplicafam feçundirm çompolftionem orabunturrtfeçens enim eft ornne id quod principium ce-^
impie fingunt , & (apientiam in Deo. cxiftimant efie fient p i t , quia m iiltus ;& immeolus eft , qui eft;ante feculav
! in ho,mine lapiçntiam humanam,qu^fapiens eft: &vCrb u Quiig itu ra liqu od principium temporurnvitæfilij&fpi-
îclcfia- elfe incetprctanrar verbo quod p.rofcrrur, vel men- ritus la n d i ponir,firnul feparat filium & fpiritum fendum
‘ I con- re cod cip irat,'nu lla hypoftafim Ecclctiaftica vero confefe ‘ L ‘ J ........ : ' ^
• lio , 8c mundo falutajris ; eft fides dc incarnacione verbi,
j quodquidempraebuitfeipfiim huinana:earn! , quam ex
Mariaairumpfic.manensidemipfum, nullamqjdminam
murationem neque-variationem fufeipiens , copulacum
cum carne ad ( z ) fimilitudinem humanam , v r e a ro fit
vnica diuinitati, fufeepta à diuinitatc v e r b i, paflibilitate
càrnis ad implendutn py fte rium . P oft deletam vero
mortetn perpétua impalfibilitas in fanda.carne , & im-
* mortalitasimmntabilis manfit., recuperata in virtute di-
uinitatis^ûlchrftiidine humana, quæ à principio fuir, &
tnanante in omnes homines , conciliante earn fide. Si
qui vero etiam hie fecram fidem d eprauant, feparatim
attribuentes diuinitati quæ humana finit y , iricremënra,
p'allîbnes ,a cce lfionem gloriæ : 'aut feparantes à diuinitatc
corpus , qu od prohciêbat 8c patiebatur, tanquam
perfe exifteçet \ hi quoque extra.çonfelfionem Ecclefia fti-
càm & falutarem funt. N em o igitnr poteft cognofcere
oeo-i Deum , nifi filium agnofeac. Sapientia enim eft filius,
i créa qhaomnia creàta funt. Creaturæautem fepientiam.de-
Ç» Donj d a ra n t, & Deus in fepientia nofeitur. N o n eft autem fe-
\2 «'j pientia Dei,qualem Komo habetifed p£tfeda,quæ ex per-
} Deusj fe d ô 'D eo e x iu it, ôdempermanet; non vt notio homihis,
lJ filiut l1 quæpræterit,& verbum quod loq uimu r,& n o n eft. ideirco
adnumeiatione patris. OportetÆnimficut vnam g lo-
riam confitemur ÿ-fic vnamlubftantiam, fcilicet diuimra-
tem,j$c vnam fempiternitatem Trinitatis cônfiteri. C a put
vero falutis noûiæ , incarnatio verbi eft. Credimus
igitur manente imrnutabili diuinit^te fedam elfe verbi
incarnationem, ad renouationçm humanitatis. Ncc,
enim mutatio, nçqùe tranfmotio, neque inclufioinmo^
tu ac voluntare fa d a eft circa fen d am D e l virtutem \ fed
çadem pcrmàricns ,opu s incarnationisad felutem mundi
impleuit. Et verbum D e i in terra fecundum humanita-
tem conuerfans, diuinam præfentiam fimilirer rerinuit,
omnia implens, f fingularitcr carni vnitum; & palfio-
nibus circa carnem fed is , diuina virtus fuam habebac'
impaflibilitatem. Impius ergo eft, quipaffioneminVirtu-
rem diuinam reducit. Dominus enimgloriæin humano
habitu apparuir,fufeepta f oeconomiain terra, qui operi-
bus quidem legem pro hominibus irapleuir, paflionibus
verp palfiones dilToluir,& morte mortem luftuktjrefurre-
d io n e vero vitara oriri fecit : cuius glorîofum è coe lo ad-
uentum expedamus ad vicam vniuerloram, & iudicium,
cumfutura mortuorum refurredione , ad retribuendum
omnibus pro cuiufqite meritis. Sceieratum vero opus all-
qui contra fendam Trinitatem meditantur, qui affirmant
nonçflè tres p trfonas, v t quiperfonam non lubfiftentem
'ntroducunr.QupcircaSabellium fugimus, qui dicit eunremeans.
non fokim e ll fepientia, fed Deus : aeqü c folum eft _
verbu,fed filius.S iue quis igitur ex creatura in telligit Deü, | dem elfe patrem, & filium. patrem quidem d icit eum qui
fiueexfcriptürisdocetur j non fine fepientiaeiuscogno- j loquiturifilium vero verbum in patre m anens, &tempo*-
feere, aut àiidire de eo poteft. Et qui red e in u o ca tD eu , | re creationis patefadum , complecis vero rebus in Deum
per filium in uo cat: & quiproprie acc cd if, për.Chriftum idem dicit de Ipiritu fe n d o . XT------ N o s enim “““ Jï
credi-
accedk. Aceedere aute rn ad filium u_on poteft fi tie fpiri-
mus , çresperfonas vnam habentes diuinitatem declarafi
tu fen d o . ' Spiritus enim eft v ita , I ç f e w fan d a y forab
nominibus parfis, 8c filii, & fpiritus fen d i. , vna liquidem
matio vniufcrforum.Hunc Deus per filium emittens,créa- i diumicas naturahtcrinTrinicate teftata,vnitatem naturæ
titrant fibi aflimilat.'^^ Vnus igfeur.pacer^^Deus, vnus fi- confirmat.Eftenim(4jpropriumquidépâtris,iuxtaillud.
lîus verbum,vnus fpiritus,vira,fendifieatio viiiuerfofuip. 1 (ß) Vnus Deuspatef : proppum vero filij, elfe verbum patris,
Et neque Deus alius v t pater 5 neque filius alius , vt J iuxtailludrDeuserac y e rb ûm ,& fpiritus fen d i proprium
verbum Dei j neque Ipiritus alius,, v t yiuificans & fen- J & naturale elfe Ipiritu.m D e i, ficuc ait Paulus : Templum
f g r *
öèCODO- Ï
miam hid,
vocat
tuen opu« I
& nego-
jtium incarnatie*
bis Sc re*
demptio-
nis-pet
carnem.
Sabfcilii
hçrefis de*
tcBanda. '
H
dificans. Im o e tliS an d i vocantur D i j , 8c filij, & Ipiritus;
hon tamen iriiplentut fpiritu , neque limiles funt
filio & D e o / Si quis vero fie dicit filium elfe D eum , tanquam
ipfutn etiam plénum dïuinitatè, 8c non tanquam
genitumex diuinitate.; uegauit yerbum,negauit fepieii-
dain, amifit cognicionem D è i, cecidit in culturam crca-
Dei eftis\ &jpiritus Dei habitat in vobis. Pcrfona enim vn iu f
cuiufqùe dqclarat eflè ip fum, & per fc euiftere* Diuini-
tas autenvpatris proprium,&quando vna Diuinitas tfium
diatur^teltimoniudararjieflèproprictatét patris infiUo
& Ipiridi fe n d o . Q uare litvna diuinitas in trib.perlbnisdi*-
citur.Trihitas aflmmarar/& vnitaanô feinditur; & vnitâs
naturalis
■ f Propt ie.
raton pa.