m s M
co s affedus loquitur, quos aliquaudopro ncccffitace corporis
gdTerat: Cæterum ille ante iudicium tormentorum
fenfus quail pro loco 'cuftodiæ in quo erat-, aççipiendus eft.
Res quippe ipia in cuftodia non eft abfque rormcnds. In
hoc quoque quod apudlnfcrnum, A brahamum vider, hie
ïhbeife à quibufäam ratio putatur, quod omnes Sandi ante
AduentumDominilcfuChriftietiam ad infërna,töcetirir
refrigerij locum defeendiife dicuntur : Alij opinantur lo cum
ilium in quo Abraham erat, ab illis inferni locis feor-
hm in fuperioribus fuifle conftitutum; propter quod dicit
Dominus deilló Diuire,quod eleuans oculos fuos cum effet
in tor mentis, vidit Abraham d elon ge: Sinus quoquei-
pfîus Abrahæ, defignatlociilliuts & regtonis quietem. Atn-
I» 12 é ’H ^ d K ^ b ilu c em habet is ï perlücem Chriftum legemqiie fi-
“ gnificac :pcr tenebras vero, Anrichriftümerrorisaüdorem.
Fado <tdpatrem,quia pater maior me eft: cm igitur alibi ait leftist
Ego & pater vnum fumus? Sciendum eft quod Chriftus
Domihus nofter ita verus honio 8C verus eft D eü l: de pâtre
Deo $ de matre homine, homo : Illic fecun dum hominem,
hîcfccundum Deum loquutus creditur ; iuxta quam ra-
tionemetiam in reliquis quæaut æqualitatem cum patte,
aut humilitatem eius human i t atis fonant,-facile intelledus
pa tebit, Ego futtt vitis vera,pater mens autetn agricolaeH: quoni-
am pluuiam & ferenitatem miniftrans j rioftrarum eft cul-
tor animârum ; per palmiteiü veto fru d ife rum, Gathoü-
cum pdpulum figniheat vbique diffufiirn : -pèr irimiduo-
fum autem, hærcticos ho ta t j qüos veluc iàrmenta atida
Gehennæ ignis expedat. Recondegladmm iniheca: hîc per gla-
d ium, fpirituseft intelligendus, vt alibi ait Dominus leliiS :
non veni pacem mittere fed gladiü mV Auricula autem à Petro
amputât a| auditus eftludæprum,vt ai t Ifaias, Aureaudie-
tis&nonincelh'geris.Thceaauternpeduseft Petri, in quo
latebatSpiritus fendus. E Q a x it retein terram,plenum magnis
pifeibus, 153. Sciendum ëft quod märe, fæeulum l ignificat :
per nauëm Ecclcfiam, pèr Pifeatores, ApoftOlos, pcrPifces
msgnos, Animas fàndas,quas ideo ijj.éflèEuangclifta corn
memorat, quoniam qui Decalogi Præceptà euftodiunt, ac-
cèpto Spiritü feptiformi, fàndi eflenofcuntur : Nàm ab v-
no vfque ad decem & feptem m ultiplicati crefcen do ïjj.fa -
ciunt. Spiritales èrgo legunt É uangelium, qui feruantes
mimero & merito ApoftoJi eligtintur. Cæteri v e r b ,quorum
vita expers eftEcclëfiafticæ difeiplinæ,V3gântur in flu-
dibus. iugumenm meumfuaue eiï>& onusmeum leite. Et cur
alibi legicurprbpter verba labiorum tuorum ego cuftodiùi
vias duras. Mànifeftum fcft quidem quod omnes qui in
Chrifto pie'volant viuerc,perfecutionem patiantur.Sed ta-,
men diligétibùsDeum quæfurit dura in præfénti vita,fiunt
ieuiaipc fiicuri gaudij.KegM«?« Del 'tntravos ril : in vnoquo-
que pro bonorum malorumque diftantia aut Dèus regnat,
aut diabolus : quia necelïè eft yt cuius vbluntatem opere
perfieit, eius imperiovideaturefle fu b ied u s , itaque fi ïufti
lunt quidem, Deus in his regnare videtur&dicendus eft:
Si autem iniufti , diabolus. Poteft &fides regnum D ei d id
per quam fcilicet luftus v iu it , & per quam Iefus Chriftus
habitat itf cqrdibus landlomm iuorum. Abraham pater ve-
fter exult adit n r id r iet diem meum, vidit &gauifm eft iProphe-
tae V identes olim appellabantur, ideo quodian&i Spiritus
munere ea quæ cæteris erant claufaquart futurbrumprsefeij
videbant^inter quos Abraham Icfum Chriftum vidit infpi-
ritu. Dixif lefufàdSanjaritanam ,da mibi bibere, id eft credidi-
tatem tuam fitrb cónuerftonem: dicit ci quoque ,voca vi-
rum tu um /h o c eft accommoda intelleâum: quihque vi-
rqs habuifti * vel Pctitateuchuffi, yc l quin que corporis fen-
fus fi^iheat, Ideo Iefus pedes Apoftolis lauit,id eft ne quid I
ineisterrenæ cogitàtionis & macula:remanfiflèt velrema-
nerer. Ad hoc quoqj legitur loanncs recubuilfe iuperpe-
d u s Iefu, quia folus virgb fu it, qui àSrirginis ftlio præ c«te-
ris præferretur. H ic de fecreto pedoris fui häuriebat a-
quirn viuamquæ éi nuriquam fàceret fitim. ?Ideo accepta
bufccelk legkur quodSatanas in Iudæpedus intrauit, quia
ficut an tido to fuyatur venenum, itadato pane apparuitSa-
tanas in Iu d a, in quo dum farateturdàtebat, & id e o fubdi-
ditdicens , quod fads , fee eeleriter, v t oftenderet horam
paflionis propria voluntate fibi imnäinere. Ortus Domi-
p i eft Eccleiîà Cathqlicä, in qua fiint to fe mattyruin, lilia
virginum, violæ viduàTum , hedera coriiugufti : hahâ ilia
q u * sftimabat cum hprtblanum e llè , ligniécabat, îcili-
cet, eum plantantem diueriis virtudbus, credèntiüin yi-
tam,Ameh.
s. r. N O S T R 1
T H E OP H I LI PATRI -
À R C H Æ Ä N T IO C HE N r , CON -
‘, tra Chiiftianæ. Religioriis Calumnia* r ;
tores ,ad Autolycuni,
L I B E R P R ï ld V Si '
Ingua quidem diferta Sc d id io terfa deleda-
tionem & Iaudem afferunt, nec non pluti-
mum conducunt miferis mortalibus » quorum
animus deprauatus eft, ad vanam glori-
am parandam. Cactcrum veritatis ftudiofus
nonanimum adijeit, fermonibus corruptis, verum fedulo
inquirit quænam materia, fiuequiseffedus ,aut quodnam
opus fitoratiotiis. T um e , à amice, tantum non obruifti
fermonibus tuis, quibus déclaras te'niultum gloriari & fii-
perbire propter deostüos lapideos* lignêbs^fculptos ,fu -
fb s , f id o s , & p id b s , qui neque cèfnunt neque audiunt,
Prætclrea mihi crimihi vertis, quod fim Chriftianus, & in-
figtiè præclarumquehoc nomen geram. A te g b quidem li-
bere confiteor me efle Chriftiamim, gaudeoque iftoc no*
mine quod Deo gratum Sc àcceptum eft,appellari: & n i-
hilaeque in yotlsKabéb quam vt fim id eft, bonus
erga Deum,fiuevt mébbnum Dep exhibeam. Nonenim,
vt tibi videtur,bdrofum&möleftumnbmen illad eft. Verum
enimuero tu fortaffis ita lentis de D e b , quod
ideft, malus erga deum. Sih autempbieceris| Age ergo o-
ftendemihiDcumturim, refpondebo : Age ergo oftende
mjhi hominem tuur^ r fac te hominem efle cognofcam, &
quis meus fit Deus dëmonftraré non morabor. Animi tui
oculos præbcyidénteslcbrdistui aures da operam v t vide-
ant. Qhemadmodurriëhim oculis carnalibushumanævi-
tæadionem apprehendimus, probantes ea quæintérfefe
d iiferunt, fiuelucemfiue tenebras,album aütatrum, pill-
jChtum aut turpe, comracn furabile aut incommenfurabile,
id quod fuisnumeris aut cbnftar aut diftat, aut qûodparti-
busexceditaul niutilum eft flue defedum patitur: fimili-
ter quæfub auditum cadunt, quemadmodum explorât àu*
ris , acutanè fint fiue grauia aut iucunda: fic fe res habet
qüpd attinet ad aures cof dis & ad animi odulos^fiid quæA
ritiir, v t Deum afpicere poffint* Nam Deus non ab otitnh
bus videtur, veràm illifolieiüs afpedu frul poflütitquibus
datum eft, ijs nempe qui animi ocülospfferunt, doh clau-
fo s jfèd apettos. Omnibus quidemfuntoculi, at quorum-
dam adeo funt obfcurati ,v t Solis lucem intueri nequeant.
Caeterum qpn proptereaSolares radijfulgore carentyquod
dcascis non videntur, immo feipfbs& fiios oculospotius
culpent caeci. Pari ratione, 6 homp , animi tui oculis oifu-
feeft caligo, cuius caufàm nullam aliam, quara,ttta feelera
&peccatadicito< V t fpeculum fpiendidum, fichominis
animumpurum & mundumeflè oporcet. Si rubigo inua-
feritfpeculum, quod hoe patitur, idem & tibi accidit, vbi
peccatum re occupauerit.. T a lis , v t dicam quod fen t io ,.
Deum cernere ncquaquam Valebit. Si itaque defiderasvc
Deum meum tibi ob oculos ponam , primum petb temet-
ipfhm mihi oftendaSjVt fciam, fisne adulter,fcortator,fur,
raptor, fpoliator, cynaedus, conrumeliofus, calumniator,
iracundus, inuidus,& fuperbus : fifhe contemptor, pereufe
fp r , auarus,parentibus parum obtemperans, plagiarius,
tuofque liberosvendais His ,quiprædidiscriminibusfiint
innexi, nequaquam a^paret-Deus nifi prius ab omni im
quinamentb fe repurgärihti^Haec omnia tenebras oculi)
tuis inaucunt, rion fèciisàé fi humor aliquis in oculos extém
Dratioiii
.fùbieâiii
eonfid^
dû f '
quâvertè
Deumiqë
îhatnvidae
polTinr.
peccatHfl»
-eft cauû'
Tpititu^l
'eascitai*
tibemru,..
'•rend«'06, _
Deus eft
incoinpa-'
rabili»
Dei attri:
buta quid
figoificcnt;
Opinot a-
liquid de-
'm m
Densvnde
dicatur.
ad Autolycum,Lib.l.
rióres influât,qui obftati quo minus foils lùcem diligcntiüs j Opéra De i,ó homo,pbferuato,ftàtam & cerrammmporum
contemplafiqueànr. Haud diflihiili ratione^ b h bm o , im-
pietas tua te occæcat, quo fic vt nequeas Dèum videre. Di-,
cas igitur : T u , qui videns e s ,o b fe c to , Deiformam mihie-
narrato.Audi, o homo : Dei quidém formä'nobis occulta
explicari haud quit,.née corporels oculis videturv N am éa
animi pacte,quà bpiôàntur, përeipi non pbtéft; née magnitude
eius comprèhendi,aut alticudo mente valet capi. Foc*
titudineneminieftconfetendus,eiufq-,iàpientiaplanecen-
fetur incomprehenfibilis. Boni täte nemo eft,qui eumpbffit
imitari, fumufq; imbecilliores quam vt eius beneficentiam
noftris linguis explànare poflimus. Lumen fi eum dixero,
creatutam eius (liquidem à Deo lux creata eft)dico:Sërmo-
nem fi dixero,principatum eius dicormentem fi dixero,ptu-
dentiam eius incëlligb: (piritum fi dixero ,refpirationem e-
ius demonftro : lapientiam fi dixero,filium eius fëhtio: for-
titudinem fi dixero , pocentiam eius àccipio : potentiam fi
dixero, operaiionem eius efficacemintelligi v o lb : proui-
dentiam fi dixero,bonicarem eius in'confpeâum produco
regnum fi dixero,gloriam eius profèro: dominum fi dixero,
iudicem fi dixero, iuftumeum elle pronuncio:patremfi
dixero,omnia eum efïè determino: ignem fi dixero,iram e-
iusindico. A t obijcias: Irafcitur Deus? Maxime,iram enim
luam porrigit in omnes qui niâla désignant, bonitatem ve-'
ro 6c manfuetudinem,nec non mifèricotdiamfuam impar--
titurijs omnibus, à quibus vt pa ter& timetur &amatur.
Pios enim inftruere & docere non cellar: intérim impios
poenis lubdere noh omittit : impios màgna feuer.itate & iu-
dicat Sc vin dica t . Principib caret, eft enim ingenitus ; nulli
mutationilubiacet,eft enim immortalis. Deus nominatur,
, id eft, âb eb quod omnia itffuam fecuritatem
cpllocaaic.ldëm nomen& à ^ ,id e ft,cu r r en d o fortitus eft.
Omnia enim m ou et,in operationem producit, nu tiit, fua
prouidentia dilpbnit,gubernat,vegëtàf & viuificat. Domi-
nusnuncupaturquiaomniaeiusdominiofuntlubieéta.Pa-
tetapp d la tut, quia ante h o c vniuerlûmextitit. Opifex &
creator vocatur,quia condiditôc creauit hancVniuerfî ma-
chinam. Altiflimus pèrhibetur,quia lüper omnes fiueo-
mnia,eft. Imperator dicitur,quia omnia cbmpleâitur,bloque
imperio tempetat.Nam altitudinescoeli,profunditates
ab y flî& finesorbisih manu eius fiint. N e c locus eftaliquis
in quo moretur & quiefear. Coeli lunt opus atq; creàtura.
Marepræterea iplc condidit. Homo,figmentum & imago
eius eft.’Sbl,luhâiaftraque,elementa eius habentur in figna,
tempora,dies, annofquecomparata. C onditâ funthæco-
^ itu j° tnn’ a vtmi>n*ftrc n t& inleruiant homini./Pra:terea Deus v-
s‘ : niuerlà,cura non forent, creauit,vt ex operibus luis quam
magnus,quam excéllens fît homini innotefeetet. V t anima
in humäno corpore non videtur inuifibilis exiftens, verum
ex corporis motu cbgnofdtur; fie nec Deus humanis &cbr-
poreis oculis yideri poteft: cætetum ex prouidentia,qua fin-
gula ordinär': fuifque operibus alpicicut &apprehenditur*
Quemadmodum fi quis cernât nauem luis àrmâmeutis in-
ftruélam mare fulcare, & in portutn appellere, certe credit
atiquem,àquagubernetur,in ëa éflègubernatorem.Sic çer-
te nemo ad e o ab ie ä i animi, quin credät D eum elïegubefp
D«£1oÉ
'ocffabilii:
MaliPuni.
sd D.eü
mutationem&vicilTicudinem,ftellammreuoIutiones,ele"
mentorutft brdjnatufn cùflu'm,rlierum,Wâïum,mefifium,
annotumque eleganter dilpofitum ambitutti, femïhum -,
planrarum ^fru(ftuumqàemirabileman'.'oeniratle)ii ,Variàm
&eximiam qüadrupedum jvolatilium, reptilium ,ii'atati-:
lium,aqüatiliumque ptolem. V id e ad hæe prùdëntiàm a- i
nimalibùs inditam ad genëran'dum,&enutriéndum foetus,
nec id faciu nt relpeâu pri uatæ y tilitàtisyded,y t hjbmb alimenta
8c neceflàrià capiat,(îc procurante diuina prouidentia,
düm omni carni alimenta parat. No ta hiirabile’m obct.
dientiam, quàm induxit Deus v t om nia homini garèrent.
Contemplare fontium dulcium & flûuibmm pel'enném
fluxum, rôtis, pluuiarum, imbriumque;qùj ftaris tempori-
bus fiunt ,certam fuppeditationem. Vide ccéli in primis ad-
mirandum m otum, Luciferum exbrientém, 8c perfeôlti Çy-
deris aduentum prænunciantem. Suipice Pidadum Sc O-
rionis coniundionem, Ardurum & reliqùorüm aftrorum
proceflum, qui in coeli përagimr circulo, quibus omnibus
excellens Dei lapientia, nomina propria impofuït. Hic ille
Deus Iplus eft, qui ex tenebris «eauitlücëm,quiëx'thëfàü-
ris luislumen profèrt : qui præparauit receptacula Au ftri,
thefauros abyfli, ter min os mariî, niuis Sc grandinis theiau-
ros : quiqué congregat aquas ex abyifi t heiâ u ris. Hic idem
colligitin fiios thefauros tenebras & lucém iuciindam; liia-
uem, defîderabilem,deledabilemque ex prompeuatijs fuis
depromit. Nubes à terræ extremitate mruim rapit, fulgura
cum imbribus multiplicat, mittit fulmen in tërrorem moy-
talium, fulminifque fragorem corufcante fulguré prædi-
c it, ne anima proftrara & fubito confternata e mortali cor- :
poreeuolec. Fulguris ex cælo aefeéndcntis magnitudincm
ita contempérât, ne terram comburat. Nam fi liioarbittio
feratur, orbis conctemaretur.-fi tonitru fuo impetuferatur,
omnia quæ in orbe fiint fuburerentur. Hic meus eftDeus
& vniuerlorumDo minus, qui coelum extendit folus, latitu-
dinem terræ quæfùb ccelo eftpolùit, Contutbat & concitat
profunditatem finuofi maris, relbnare facit procellas eius -,
maris potentiæpotenterimperat, procëllarum turbincmlc-
dat & plaçât : qui inædifiçaiilt aquis Vellid fundamento,
terræ brbem: fpiritum fubminiftrat liberaliilime qui or-
bem végétât, huius fpitaculu^n viuificat hbfc vniuerlum -, !
quem fi apud fefe retineat, deficiet hoc vniuerfum. Hune,
o homo , loquetis, hune fpiritum fpinis & hauris, eumque
ignoras, quod ideo tibi eüenit, quia gens ^lêhtem occæca-
tam&corobftinatum. Cæterum, fi voles,fenabëté. Medico
temetipfum committe, 8c oculos animi tuicordifqüç
aperiet, ijfque vifiim refti tue t. A t quis ille medicus/ Deus,
qui fan at 8c viuificat pér fermonem 8c fapientiam fiiam.
Deus pér fermonem 8c fàprdfftiam fùam condidit vniuerfa;
Nam fêrmone eius|firmari fùnt coeli & fpiritu eius; In là - 1
pientia fundauit Deusorbem , prùdentia præparaüit coe-
lôs, prouidentia eius abyffiruptifunc, imbrëïquë prôma-
narë fecerunt roretUi Si in hune modum fueris, ô homo i
inftitütüSj&eadem fàpis, cafte fandeque viuens,profc-
d oD eüm v id ére quibis. In primis cameri rëquiritur iïdes
& timor Domini, qua* duo in animo tuö præcederë opor-
Animaliu
»rudcQCia'.
Mundico'-
fideratioc-
%Solentu! mm-
tclligic.
Fulmen,Sc
Tonitru. |
fiant..
[Deasvtvû
dcatur.
natorem omniàm.quamuis oculis carnalibus eum non aflè- ! tet» Hæc autem tum intelliges *, vbi depofueris mbrcàlë
quamur : quia nullo modo à nobispércipipoteft.Nam fi in hoc corpus, &incortuptibilitàtem indueris, tuiti dëmiim
folem, quod fane minimum eft elemen tum, homo oculos condigne Dei cbnfpèdufrui potens. NamDeüS fiifcitàbit
dntehderenequit jjrbptercalons&potentiæex cellcntiaru:. carncmtuam, eaihqiie vna cuih anima imtôértalitate do-
niulto minus gloriam Dei.quæinefFabiliseft homini, hümo nabit. Tun e igitur, fi riuncfidemhabuerisiimmottàlitatë
mortaliscontuefipotêft. QuemadmodummâlumPunicü ! âmidüSDeumconfpi(abcré,tuncfcies&ferities quæim
epftiee velatur^quiinteriprä'continet: habet Sc maniiones
' löculofque cömphires pellibus interceptös&diftindos qui
^luri^na granaintra fefe coröpledüntur: fic vniuerfa natura
a Del cqntinetiiirf|>iritUi Spiritus, qui vniuetfätn nacuräm
Confertam tenet,ä Dei manu coritinetun Qücmadmodunl
gränunljtxiali Panici,quod cortice exteriore indüditur,cor-
ticis exterlora cetnere haud poteft: fic nemo mortalium qui
tetteiitur rrianu Dei cuin vniuetfihatüra,Deuth eernereva-
fetj Imperator terreftris efle prxfufnitur (qüamuis non ab
ömnibus videäturjoculos vör tenti ijn li?gesA: imperij ädihi-
biftratiönem; PraEterea efle cognofeitur fi quis öcuios in
poterttatus & poteftates n edhon imagineSeiuScoriiiciaf,&
Deutn ex potentia & operibus fuis cognofeete epndariS ?
m i m
pratorisj
pr<Wico!
pio ore contra ipfumesihhäc vita löqüutüs. Si htiriepa-
rüm crëdis mörcüörüui R efiirredionëm i tune hölëns yo -
iensciedere Cogeris. Cæterum fides tua, tiinCtèmpörisiti-
credulitatis rfeputaBimriçiiifi htinc fidej té adiimgas. Q iiid
obfecfö inctedulus es) N o n animàduertis adiones o mnes
antêcédere fidetti? Quisjcedo, agricola metërë pöteft in ifi
priiis feinen ëtédacfiilcis? Q ÿ is toarè poterie ttäijcereihifi
prius fe me tipfiim credat haui & güber üatoti ? Q ù is morbis
implidtus fanitacerri récuperarepötejit.hlfi fetaetipfum
prius credat mèdicp i Q u am arrem, quam fcientiain quis
difeèrepoteric, riifi.priüs femctipfilm tradiderit 8t tredidë-
ritpræceptori ? Si igitür a g ticó k credit tellüri| haüigatü-
rus n ä iii, infirmüs médicö>.tUhë rëfligjS temétipfiihl cré-
Btbhoth. Fer.PatTifom.i.
Refiirre-
£Ho mor°
tuorum.
ridcsomtii|
aelione ari
tSriéir.