f Dionyßi Arcofagita
: Ëfit.A.
C A P V T X I 1 , 1.
«É •' Cur aSeraphim purgattéejje dicaturtfaias
. Tropheta.
A G e yiero ifltideti^mpro yi'rili partë viderirnus,eut
/ I l a c lT h éS o gô rum vrtum Seraphim mitti dicatftt.
■ Cjùxret et^m âcaubitabic de eoaliquis,prapfcrea quod
non quifpiattfibferiordm Angelorùinyfeq i$,qni fummis
e(ïcncrisannun!cratur,pFophctamexpief>Ndnnulli qui-
dëm ïn eafenténtiaTant, vcdicantjconüenichter iis,<|uæ
[i^l^paulôântè de omnium fpirituurndbmmupione cq-
ftituta {fînD,hon vnamprifnarufn m e fttiumyquæD e Q-
præftôTiint^âièi àS criptu taTh èo lo g i purgandi eaufk ve-
niflè,(èd aliquem eorUitf Angel orom,qui nobis præpofi-
tifun t, vfp.ùrgatiôhis Propher^effedoremjéodem,quo
Seraphiih,kpj&llattfrn éfïe homme , ex pcccatorum quæ
commemorart erant per incendium obliteratione ,;eius-
que qui pm^atus & expiatuseft, addiuinam obëdieritiâ
excitaCibne.Scriptùram^ d icnnt omniqo Vnum ex Sera-
phim pQfu;IIe, non ex iis quîjcirca Deum collocarifirnt,
fed ëX iis Virtutibus expiatrlëibiis, quæ nobispræfunn A-
Iius autem non admodumâbflirdanv& alienam defeh*
fionem ratioheinq; de hacquæftione mihi protulit. Di-
cebat enim magnum iliürtf Angélum , quifquis tandem
fuifîèt, qui vifîonem finxerat,fùum purgandi munus, vt
TheolÆgbîradéret res diuinas, in D e um , & p ô f t Deum,
prima: hierarchiæ attribuillè. Et nunqu.idïgitut hæc vera
eft ratio ? Aiebat enim is , qui in ea crat fententia, vim di-
uinam in omnibus aduentu (uo ambulare, & ad omnia
libéré peruenir^, rurfumque nulli apparêre née pftendi,
non folùm quod ab omnibus exempta & fetreta fîtfin f
gulari m o d o , Vëtùm etiatn quod oblcurè in ofhnes pro^
uidentiæ fa x â&iones operationesq; diffunda t. A tq u i o-
mnibus,etiam naturis,quæ ratione intclliguntur,pro«o-
rum captu ap pa tçt, lumenque fauni firm mis illis natüris
pérmittens, pe rea sv t primas fcipfaminferioribusredfcè
& o rdin èypfo cuiilfqüe ordinis in cohtemplando.D e o
modo atque captu diftribuit:aut ( vtplartius d icam, âc-
commodatîsq;ac prépriis exemplisvtar, quæetfi abfunt
à D eb , eoque iudigfla (tint, cùm ab omnibusiècretus fit*
iamett tfobis fontillûftriora ôdclariora. ) quod radii folis
diftributio redla aptaque diuifione in primam materiam
irteidit, quæ fit omnium & clarillima & limpidiflima,
aepeream euidentius fplendorem fuum diffundit: cùm
autem incidit in craflïorc materiem,obfcurioreius fplen-
dor,qui diffunditur, apparet,proptereaquôd maçeria il-«
luftrât’âfhinus aptafitaddifFufionem lümini$:eoquefic
fèn fîm y v t ad illûd qu od fermé omnino communicari
neqtiic côtrahatur. R u rfu sca lorignismagisfeipfumdif-
fundftpfcrcà;quæeum inagis çapiiint, quæque ad eius fi*
militudih’ëm àc (pedem facile ceduntatq-, ducunniç: in
iis'autera rtaturis quæ obfifiunt, aut in contrariis&veïvl
lum , vel ceftè èxile actenUeqüoddam ig n ^ id io p is v e -
ftigium p e ^ id t ü r f quodq^hoc maiüs ëft,in £çs qô eiufi^
dem gçneris,p;creas quæilliaçcommodatærup^ihcurrir,4
ita v t primurriffi ita rès ferat 5 igneafaciat ca^ qutë facile ?
ignefcunrjatque për'illaaqilatdiaiit aliqllid aliud corum,
quæ non fa cilèigûcfcunt, eôdëm modo calefaciat. Ea-
dém igiturràdqneV'qûanaturàlis^éâè'd'efcrîptus o ïd o ,
pdmu s illeomnisnrod era tioniS j& quæ v id étur,& q uæ
fub afpe6tnm hou cad it Ordô » lucisiiuæ fplcridorfem exi-
mïè aç|»rinTÙmlâVgèfùrhmis efltntiiYluppeditatiearum-
qaeiOpetâ éæqûæ illas jeqü untu r, d iilini radiî partieipes
huntyHæènim cùmDeumprimæaghofcerénCjdiuinæq;
virtutis ftudio fummOperè trahçrentufi hoc e.tiam altè-
quut^ fiint jvÿt primæ ad diuinæ p o te th fis& aétioniiï i-
tnitatiônempro captu fuopëruenisent : eædcmqU^nfei
ri ores àd eandem imitatipnf pro viril i parte benignè ex-
tit â ïi t , largè^is præbëqtesëum fplpndorcm, quiinipiàs"
fit effu fus ; ac rurfus illæinferioribus.&ita figillatim,pri- ;
ma fibi proximam eius q u o d daïfu m Cft, partieipem fàcit,
eadeniq-, ratione ad Omneis prouidefltla diuinuth lumen
perüenit. Eft i^furomnium quæ illu^ranturdllnminandi
principium, Deusquidem natura&retteràpi^>riè, vt
1 trois eflen tia, ipfitisq^ exiften tiæ & a(peélus audior : pofi-
tiônèaqtem 8c inftituto D eiq j rmitatröft'e, natura quæq;
'filperioreipartefprincipiumëffillôminahdi) vniciqqufe
earitm qdæ ilia fequuntur# quod diumajùmina per earn
[ih^Mth^ahgntfc|@HOdfë g fiimmant coeleftium men-
fium deferiptiohèm caetéforum Angelorum dinnjum ef-
(èntiaéjVï pàreft feeundum D eum o m i t iacrolandlæDei
& feientiæ, âc imita,tionis principium aefontem cfiè exi-
ftiirranfi querd illartitti opéra inreliquas omnes atque in
noS;diuinSdifFundatur.ilIiiïïrafiov Iraq; (acram omnçm
Deiq; ifhitatricem adlipnem ad Deunt"quidem,v,taüdlo
remreferunt, adprimas aütem.ac d iùinasmenteSjVtpri;
rnarios effedloies diuinbrüm oper um aÇmagiflros. Qü a-
proptefprimaiandlorumÄngelörum diiïinclio in (e raa-
gis quàp( estera? igneaih proprie tare ftï continet,fnfamq;
diuiflæfâpientLe côiîimâfîiortem * ac fiïmmædiuinaruni
yiHüftrariohem fdentiiê vfurn aC perbiiihi, loliiq; proprie-
catem, quiCapcrtum De* domicillùm dçelârat. Inferio-
,rum autem eïiehtiarü diftindtioles igfiiSjfàpientiæ,fciert-
tiæ, D ê i Capacî v i funt illæ qitidem præditæ, fed inferiori
gcnete ,& quôd primas intuehtur,earumq-, opera,v t quæ
primo lo co diufha imitatiohe dignæ h a b its hnt,ad id di-
uind:0 militu^nis, quoad fieri p6te^,deduCantÜr. San-
tlas ergo prôprietates, quæ ehumeratæ fim t, quaru participes
primarum operaÿfadlæfunt e s , quæiîlasfequun-
tur,illisipiîs fecündùm Deum,v t facris Prinçipibüs âpcc-
ptâlrèferuntw Dicebat èrgo iS, qui hæc afleriiit,vifîonem
qüidem ilîam often fam eu eT lieo lo g o a b vno (andlorum
beatorümquc An ge loru fii, qtii hobis præpofiti fu n t, &
düdlu eius qui illuftrabat, ad fpirftalem ill^m excitatum
eflé côntemplatidnem, qua & fummas naf uraSj quæ, v t
in figuris loq ue t j infra cum D e ô|-accircum
'Deum locatæ funt, pérfigqà çernere4 ArfummurnDé-
» qui m pdo qu o dam, qui exprimi h ö n p o te ft, ab o-
hinibus arque a&ipfîsfceretus e ft, ftàtquefn m ediisfu-
perioribus virtutibus. Irttëlligebat ergo ex iis , qnæcer-
rie.bantur, T h e o lo g u s , Déum fiimma^omni præftantia
fine compÉiationé omnetn virtütemy'quæ cernitur,.&
qu^ non ceriiitur; inlelligebat infüpêr ( D je.V m ) àb p-
mnibus lècretum eflè ifvt qui nulla ex parte etiam primis
rerumeflèhtiis, fimilis^tfillu d etiâm praëlërea, eüift eftè
rerum omhium principiüm caulàmque elficiêntèm éf~
ftnti^riudillblubilisquererüm mahfiôttis iihmutabilero
(èdem, à qua vt c ilèn t^ & benèeflèntyprimië etiam'Vâiri-j
tûtes h'abuiflènt. D ^ ia c ip là s lan^ifllmorum Seraphim
diuinas ViEtutes difôebat, quorum làcrûlànélum tiomen
égneuffl déclarât j de quo.hos paulo pbft.jdjçemuS'yiVt
potèrimfis interpretâri igneæ virtutis ad diüinàm fîmi-
litudinemimpulfîtlni Pennarüm v eto iëliàtum lacræ fi-
«ftionis'abfolutam ac fiimitiam inDeuin'in prirriis, me-
dîis j“yltimisque tnentiblls ëxcitatiohém s qu.in ëtiaih ihj
numerabileseôrumpedes iîiultâsquê faciès cêrfîëns lati*
dtusTheofbAgu sy .& alistegi impediriqiiè alpedlumfiib
pedibus-, & afpedliim fîlper VultuS perpetuumque me-1
diarumpennarum m otum: ad Ipiritalém ëorum,quJÉVi-
debantur, çognirionem traducebatUr, explicata ci furh-
inprum fpirituuiji v i^ q u * multaoc peragràt & v id e t, fa-
cfaque eorüm réuerentia j quam habent fiimmaih iti te-
mera|ria,^c kudaci, quæque èxitïim hàberè tton poteft,
: fempiternoque motu^qui ihrertflitti hon
poteftj 8c luperap e tit, aptarationeadlionum, quædiui-
nasimitarltur. Quinetiani diüintim illüm præftantem-
qdélaudum cantiun dilcebat,Cüm angelus.qui vifîonem
hngcbatj pro virili parte làcrolahdlæ-feientiæ fuæ Theo-*
logum participêmiaceret. HOcigitur etiam eum doee-
b a t, co mm u n iotte m d i uini 1p 1 e ndo’r i s ,& muridiciæ pro
cuiulque c ^ t u , eile ii|q u i quOquo modoinnftdifunt,
cxpiarioni.yHæc autërri eXpiafio, àdiuinitate ipfa, cùm
præcipuis caufis in omnibus fiicris mentibus futnma
obfeuritute perficiatur, tarnen naturis quæ circum eatp
(uUC;, v t fummis, illuftrioreftquodammodo, magisque
feipfampromitÄtque diff^ndit. In fecundis autc m , aut
vltimis, aut h^öftnsvirtutibUs, quæ animo inteiligautur,
yr quæq-ab eà dimnitateipfîi.diftat, ita claraih eius i l l u-
« i l É ^ f tE 'S ö '
D e CceleJH H ie r a r c h ie L ifr e r .
ftratibnëin adfingularcm ôb^fçurit^lsfuæ ignorationem
colligit* Datur >ferd illuftratiö primarum ellèntiarumo-
p^raiingulis lecundis : ac fi fummatim dlcehdum ëft,pri-^
jnùm ex- öblëuro SC o ccu k o in apertum atque it^lucem!
per primas.virmces groferunt. H o çigitu r T h eologu s ab
co angelo, qui ipiùm illuftrabat, d ifce^apurgatio-tiem
diuinasque adlibnes omnes, quæprimafcum naturarum
opéra elucent;, cæteris omnibus diuidi âtqj d iffundipro
cuiufque ad diuinas communipnës fatioueî Ira que pro-
prictatemp^rgandiper ignem,Seraphim iure féçundùm,
Deùmattribuit%1N bn ergp a li^ um abfu rd u lh qu e eft,fi
Serapii.imTheOrogum'expiaiedicitur.^tenimPeuso-
mriëshoc ipfq piUgar ^ e^P^ c j qüod opnis.expiarioniS
caufafit: aut'potius^(fimilienimexcmplo vtâr) qucmà'Sd-
modum Ponriféx nqfteçper,mini|t;ros fud^ aut ^cer<rar
tes purgaris 8c illuftrans, ipfe purgare;llumlnargqu.e ai-
c itu r ,q u o d ordines, quos cphfecrat^lâcroiàndlas fuas
adliones munem^usud eum referants-fic angelus, qui
T h e o lo g i expiàtionëfii perfiçiebat ? mam exgiandi &:
fçientiam, 8c y im , D c o quidem nuiquam audlori : Seraphim
autem quafi primo facr oriim P o n rifi c ia ttr ib ui tp
qum e i, quem purgaSât,cüm metu reuerenti^q; angelica,
vt aliquis dicafj hæc tradit. Expiatiorais quæ in tpàme-
perficituj: principium quidem pcæcipuiuni&effènrià, at-
qué efFeîftor&audlôreftis^qui etiàm primas naturas &
in luéém p ro tu lit, & collo ca tio n e , quâ eas circum fèdi-
Ipofiiit, côntinër atque tu e tu r ,& ftabiles & fifihosatque
immutabilçs, eafdemque ad primas prouidëhtiæ fiiæ a-
dliones permouet .& impellit. (hoc enim is, qiii hæe mihi
tradebatjSeraphimlegarionédeclarare dixit.) Princcps
autem lacrorum & lècundùmDeum dux »eft primarum
naturarum^ Sjsraphim j q fd o , à quo ego diuinè expiârc
didici: is e f t ,q u i te o p ë f im e a expiât, per quem próui-
dentiæ, fuæaëlioncs ex abftrulo lo c o ad n o s dëprompfit,
is, qui efrau(ft(^& efFeélorSjmnis expiationis. A tq jhæ c 1
quidem ille mini tradebat : tibi autem iplfftfado.'' Tuæ
vero intelligendi difcerhendique fc ien tige r it, aut altéra
caulâ carumiquæ expofiræfunt, te ex qiiaçftione aubita-*
tjoneque explicare ? atquc eam àltéri ,ÿ,c:/quæ probabili^î
fii|y&confentanea, ac fortalfisetiam v em , anteponere :
aut per te quid cum veritate coniundlius f i t , inüenire,
àüt ab alio d ilc e re ,D E o fcili^et verbum fuppedicante, 1
Angflisque conciliànribù^f aC pobis, qui Angelorum
ftudiofilnmusypa^fàcerecrariôremyfi fieri poteftanihi- I
que chariorem contemplationem.
C A P V T X ;I V.. r X
J%#id figwfaat Angelorum tradi-
-,:W \ , tu sn um em . 4 HO c etiatn d ignum eft, mea quidem fententia, fpi-
ritàli cpnfîdera^one, feripta diuina, cùmÀngelo-
rpm numerum tradunt, mille wi//w,çor u fne flèd ice rc, &
dëCiescentenamillia, quibus nhmèrismaximosnume-
ros^quosadhibemuy-infe refle<ftunt&augent:atque hi$
planedeclarare coeleftium naturariim,quianobisnume-
rari nOnpofïunt, ordines. Mu lti enim funt beatiçoele-,
ffiüm mentium exeieffus, qui infirmum ô^'cOntrââum
numerorûm çqrpOlteorum, quib^^timur^mpdumfu-
Pf5aht & tranféünt, atqqe feienter definiuritüræfbla eâ- ,
rum fiimtna ccEleftiqueTOtelligentia^ac feiehtia Cquæ eis
abnndantilïïikê conceditur d «^hinifàte 8c infinitæ;ço-
gnitionis caufii,quæ fimul vniuerfàrum reriÉn modo na-
turam fupefante principium ëft , & caùfà effiçiëns èfïeh-
t!æ,& vis continens & çompleëiens determinat^p.
,4poe. it.
& m
Gift. 16.
■ ■ (dr.lib.4
Dan.cap.
Zac h i.z.
i C A P V ^ T X V .
Qu*(int Angelorum imaginés , quafirmantur, quid
iSpù, <]iùdbuwanaJpecies,quioculi, qiu narcs: qiu aims, qua
ora, quittait us,quoepalp.ebroe,qu&fupercilta^^^ïgor,qui den-
^^ibutppri, quavlnà&manus, qu&pectora, quid cor, qu&
?Vfipedes.yquapènria,qua nuditas,quii amiclus, qtuz
JP udida vèflif, qtu facerdotalis, qu&z,oiu, quai virgà, qua ba-
qfyfâeomeiricifunes, qui ventifquoe huiles, quid
as, quid eleftruni, qui ebon, qui planfns, qtii colores dinerfarum
gemmarum, quid forma léônina, quidférmdbouinq,quidfor-
maaquiU, quiequi-qua diuerftt0 esequinorumcblorum,qùa*
flumiria, qui currus, qua rota, quidgaudium,qtio.d nuncupàtur
AngeloUtm.
A G e verb deinceps remittentcs , fi y ide tu r , mentis
hoftf^ aefem, quam pro A ngdorum digmtate in,
fin gujaresakasqicontempla^ône sintcné^üsjaddmlduam
mulfiplicemq; maximæ Apgelicaiumformaruin
&<figurammvarictatis là.titud inçm veniamus; ac I p f f l
ab e is , mentium Km*
T ib i’autem hoc anté
çognitum.efTe'ivelim, imagmum quæVaa-a myfticè figu-
^ant,exp{îcàtibnesjmterdümê^demcoelèftium^atùraî-]
■ ÿ fcr îp tio n e s præefte^^declarafe,acruufus^icro.prin-
cipaturegi, extremasq-, præefi.è, & primas â c i f imperjo
g u b e rn a r i.:e à sd em ^ v rd i^ um p ft,& p rm ja s^ ln S i3S,î
& ^at>cre -ykcutës, necabfiirdam v llamoratm-
nenirinduci hpegénere expliCationum. ,Nam fi parère;
■ quidem ahqpas p|ioribus diceiæmus:,\deiadc eifdë præ-
l^efleiprioresque ÿ r f u Ç ^ æ pxæfûnf yltiihjé ,a b illis ipfis
quæpareant , fa d o impççio régi, proFeâ:MSc ipfiirp re-
uéra abfutd itm alienuin q; cfîet,plenumque màgnæ con-
fufionisac perturbationis.' Sivëro^afdem & præeflèô<:
gubernari dicimus,non raipen eifdemaütab eifdem, fed
vriîimquamquëeandem infiipeript'um quidem imperio
e fle , imperare autemvltimis: certe non improbabilitèf
quifpiam dicet, formas & figuras fa;crofithdast quæ in
feriptis diuinis fidæ fini;, eaïdem interdumpoflè 8 cpri-
mis, &m e d iis , & yltimis virtutibus proprièae verèattri-
bui^&aÿngi. Iraq; ad£a,quæ'ahre funt per modum con-
uerfioniÿfurfum tendere , & circaTeipfi# fie volui ,*vt in
q eu tra^ pà rtem yergançy quod cu ftb d é s jn t yirtutum
i'uarum 8c circa fècunda ( feuinferiora) comnuiniçariuo
progrefTq, jpfas virtutis prouid é*ndi pàrtiSipes^^efïè.l'natuexce'llentiori
m odo & to ta lk e r , vpfæpè d id u n je f t , aliis
autem partialifer & humilibri môdo^Sëd pfmçridum eft,
.quærendümquO in prim^figur^iimæxplicatipne, cur
Theologiafeièfuprao innësfa^ro^ndamignisfiguram
probaflèrepériatun Eamënirainuenies rionfblûmrotas Dan.7.
rigneas fingere^Ted etüaln ignëa an itoa liii &.yiros quafi \E&ckïr.
Ifulgentes , ac qrcum coeleftes e fk n t ia f a'cerups prunay,I><I” ■,#•^•
l;rttnip,one|e&ad.hibere, fluuiosquein comprehçnfibilii^^^^*'
ftiidoreigneq feruofe turgehtes. Q uinetiam T h ro n o s i- *
gneqscflc dieit : ipfosq-, fummos Seraphim incenfos'eflè
ex ipfo nqmiriedeclarat, eisqueignis & proprietifem &
fcadrionem tribuit : a tque, v t fummatim dicam,fpmpetac-
' que.ybiqypræcipuè igneam figurâmprobat. A c ig a e à r x
I quidem formam fignificare arbitror,coeleftiüm natura-
rummaximamm Dëôirairahdo fimilitudinem. Sandti '^échitl$
^cnim T h e q lo g f fummam & forma carentem eflèntiam p *n ïe lk
ignis' fpecïe ihultis locis deferibun t, quod ignis multas f eca*ai1
diuinay fi d id ii fas ëft, proprietaris,. qu'anla in iis qiiæyi- ■ ■ ffl
demur (licet)irhagines gçlp.eciespræfe ferat.Ignis enim,
quiïenfu percjpitur,in omnibust& p e r omniaiïne admi-
Ignis pro-x t ione fuqditur,iècerniturq; àfëbus omnibus, lucetque
priccatcs.
totus fimiil, & abftrufus eft, in coghitusq;' m ânqç ipfeper
fe.: n i(^dhibeaturmateria,inqua viin adfpnemq; fuam
dpclarec : cohiberivinciqyn^ : orhnia
ip%pcr fc obtin er, ea in quibus fùerit, ad vim fuamk*
<âionemqjc9nun.uta^iipfiusparridpsfacit,quicquid
ipfi propiüs quoquo rnodo adhibeatür r renoüar dmhia
vitali calore ^ k if tra t aperto lumine : teneri non poteft,
; ncc mifeeri: mmp^ndi viiqhabet,, co mmutari nô poteft,
furfum fertur,eeleritate m agnaçft prædims, fubfîrniseft,
n e t humilitatpm yilàtnlenre poteft: immobiliseft,per/e
m4uetur,a:liis inqtumaftertæomprehenc^édi vim habër,
ipfè ,çompteheridi 110h pû'teft .-pon eget altero.: clam fe
àmplificat : in niateriis q u i ipfitis capaces funt, magni-
tudinem fuam'dqclarat : vim efficieqdi habe.t,potens eft :
omnibus pi«ftq «e^ pecvidetur .-fi në'gligitür, non efle
yide tu r : attritu autem quafi inquifitione quadarh con-
naturaliter ( fu b ied ro )& p rq p r iè , repènrè apparet, rur-
Çÿsque ita , ytcomprefîendiécdetinerfnequeat,;auolàt;