A
£ƒ*- 5*.
tue.j.
Lcuit.i 4.
Ibiittn»
B
I. loan. 5.
Thren. 4
Hier. IS
Nd>». X/.
c
Afl.10.
Rom. S.
Lue.it.
Heb.10.
Ibidem.
D
A f l .i .
A fl. 2. ..
Ibidem,
loti. 2.
m
vërïtaris.’fîc pater, cam agnus immaculatus tanquam ouïs
ad ma&ationem ducebatur,non érat ièparatus à Verbo fuo>
vnius & eiufdc fo rm* : d u * hypoftafès infeparàbiles ; & |pi-
ricdsiilepatris fila hypoftafi fubfiftens,qui eratïhfilio. ,om-
nib. enim fa<ftum fuitmanifeftum qu o din eo era t:& venir
fuper eum in fpecie columb*,(’ 16 ) 8c ipfè paflïoni commu-
nicauicparachtusSpiritus. Sicutenim duo hirci fimilis form
s , fie & duseauicul* prxdelincatæ ftierunt protmunda-
tione;& vna facrîficabatur;& quæ non facrificabatür, laua-
baturinaqua mixta eùm fànguine auiculæfàcrificat*. Et
adhucamplius volente Deo, racionem huius quæftioriis ex
diuina feripturatum vetere,tumnouaconcludemus. San-
<âi cnim difeipuli ab Spititu fanéto edodti funt, & veterem
feripturam interprétantes , viderunt figuram verè eue.
praedelineatam, & quod aqua’in peluim fundebatur, dein-
dealteraexduabusauiculis mundis facrificabatür, 6c fan-
guis fàcrificatæ cum aquayiuente mifcebacui;, atque ita aui-
culaviua&nonma&atalauabaturin aquamunda& fànguine
mundo, ficbatque hoc modo fàcrificium pro emun-
datione. Idcirco Apoftolus dixit : Sicut eft in facrïfkto emun-
dationis, aqua & fanguis, & fpiritusfanäus in Jpesie columba vnum
funt. Chriftum enim beams Hieremias fpiritum appellauir, j
cum lamentationes propecomplens, & Iudaicum populu
deplorans, fie ait ’.Spiritus unie facie m noftram Chriftus Dominus
captas eft in confultationibus eorum. Vna ex editionibiis habet,
in corruptionibus eorum. Eiufdem formas eft cum fpiritü fàn-
<fto ia fped e columbæ oftenfo Chriftus Verbùm : eiufdem
formas cum pâtre fpiritus Chriftus.,Dominus dudfcus v t fà-
crificaretur. fie enim ait Hieremias de eo:Egoficut agnus innocent
qui dueituradfàcrificiumfaciendum, non cognout. Ego inquâ
qui fëmper fum perfona Chriftus æqualis patri, nulla diflï-
militudine fubftanti* coat ter nus Domino fpiritui : cui quia
Ananias&Sapphiramentitifunt, non hotnini, fed Deo,
èxpiraucrunt.Paraclitus enim Deus eft, fîéut & pater Chri-
fiijCoætemusChiifto.Quando tempore Moyfis furrexe-
runt duo ex populo prophetantes Elda&Medas,dixit Iefiis
Alius Naue M oyfi: Mi Domine,prohibe nepropbeterit. Refpondit
Moyfes:Quid amularis pro me*. Quistribuat vt omnis populus
prophecet ?Quando dederit Deusfpiritüm fuum fandum
fupërpopulum,fiurit prophet*. Vera efi prophetia Pauli
Mileti: Surgmt quidam loquentesperuerfa, vt abducant difcipulos
pofife. Surrexit iïaq; primum Samofàtenfis loquens iniqua,
qui diceret efle corruptibilem fânguinem Icfu,qui efi Deus
Ifiael, Iefus, & qui oranem corraptiohem & pa ffionem &
mortem foluir, qui redemit nos à feruitute corruptiônis.
Sangninem mortâlis & patibiiis hominis dicit,quia dixit
Dominus glorias difcipu\is:Accipite & d'iuidtte, nouum tefia-
ment um eft in meo fanguine:bocfacitein me am commemorationem.
& quia dixit idem: Qui pro vobis effundetur. Hate cum audifi
fetSamofatenus, videtur in hac voce Domini niti contra
veritatenvquiignorat quod ab Apofiolodid.fi eft: Q u anto
& prophetabunt fimeorum & fiija : be quæ fcquuntur. Écce di- I £
uiditur fiiper fingulos Apofiolos fpiritus fan d u s , 8c effun- j
ditur fiiper omnem carnem :8c prophetant filij gratia: & fi- j
liæ, erant enim fiiiæ'prophetances, lîcut feriptum eft quod ^
filiæPhilippiprophetabatiNonigiturquia fpiritus fândus -21,
effufiiseft,dicetUr corruptibilis,apage,neque quia diuidi- |
tur. Idem dicendum eft in fânguinéviuificojficut feriptum j
eft: Aqua, & fanguis, &jpmtu stresvnumfunt, àM oy fe præde-
lineante baptifterium, tanquam pelui'm habentem aquam
Viuam,& fânguinem auis fâcrificatæ,& yiuentemtfpicitum
inaquayiua & fânguine defeendéntem, & baptizanrem.
Vnus fons peluis, in qua bâptifmus fâlutaris perncitur in a-
qua viua, & fangui ne viuifico, & fpirfeufan d o , qui in fpe- IJ aoicul5
ciecolumbaemanfitfiiperVerbiim Chriftum,defcendens
in baptifterio tanquam in pelui in Iordinem. C u r vero in j fangüjDê
fpeciecplumbæSpiritusfândusdefcenditî Scilicet vt-nos j dc/cendS
d oceretq u imifitilium,quiq;eumquemmifit,accepit.Sic- ,Jem>vbil
ut enim N o e dimifit ex area columb am,& ipfe illam rece- aua atur<
p it, ad earn fimilitudinem intelligendum nobiseftjipfius p
ChriftiefïèSpiritumfàndum,coæternum,& quod crati^ 'jrWf JB
pfius, hoc dedillè nobis.diuidens & eft undens fiiper ornne- Qtntf.%,
carnem credentium,quia Deus eft & Dominus qui diuifit
nobis fuum fânguinem,& Spiritum:yerumtamen ficut feriptum
magisputatisdétérioramererifupplicia, î]uam qui lege'
Moyfis d D eo da tarn reiieit, eum qui filium Dei conculca-
uerit, ac fangui nem teftameti pollutum duxerit,in quo fan-
dificatuseft,& fpiritui gratiascqtumeliamfecerit?Sic enim
ait Apoftolus:/mtrf?« quit fattens legem Msyfisftmvlla miferati-
one duobut aut tribus teßibus moritur.Conculcauit eum Iudas&
prodidit, & Iudas Galilasus periit prius, & pofi cum qui ei
confènferunt.'Nimc vero Samofiitenfis, vt placeat fatan*
qui eum delegit,furrexit contra fânguinem viuificü,&con-
tra fpiriram fandum3conculcans ea.Si enim fànguis fan d us
corruptibilis eft quia diuiditur 8c efiiinditur, fie erit fpiritus
fândusficutfanguisvitaè.ScribitenimLucas in ad is Apo-
ftolo ru m:C« m complerentur dies Pentecofles, erant omnes par it er
in eodent loco:&fait us efi derepenteè ccelo firms magnus tanquam
aduenientisjpiritus vehementis^ ita vt concuffafit tot a domus vbi er at
fedentes. de fubiungit: Et apparuerunt illis dijpertita lingua tan-
quam ignisyfeditfefuprafingulot eorum. Cum autem ccepijfent lo-
qui, & omnes audirent ex omni natione loquentes lingua propria
res magnas Dei,fiupebant>'hidxi verb perfidi cceperunt cötu-
meiiasinApoftolds iacere,& fpiritum fan&um fpiritü mufti
appelkntes : Tanqttamrnuftopleni.mqumntifuntApoftclifanfti.
Beatusvero Petrusrefpondensdixit'. V.iri ludai, nonficut vos puta-
tisyhiebrqfunt yeft enim horadieitertiafed boceft qttoddiätim efi per
Ioelem Prophetam: F.jfundam deJpiritu meo fuper omnem carnem,
eft:F ilioli mei,ficut audiftis quod Antichriftusvénit : & nunc
Anticbriftffhùltifafttfunt. Sicut Antichriftus venit*ficanti-
torrens.Sctiptum enim eft:Torrentesmiquitatis conturbauerunt I
me,&aqu£fantt£, & aquaintolerabiles. feriptum namqueeft: tfifilvt.L
T o n entepériranfiuit anima noftra,forfitanpertrânfiffet anima no-
Jha aquamintolerabilem.En, in omnibus oftendimuf torren- 1 ^ ,12J'
tiiniquitatis, non eftè corruptibilem,fânguinem fàndutn }pau|um
De i noftri Iefu C h rifti, nec elle horn inis mortalis,ficut nos, | Samofaté
fed Dei Veri,qui eft torrens voluptatis iis qui eu participant, jftm appd
Scriptum eftinEuangelio,quod puer crefcebat&conforta- j*attorrcD
batur:quafi diceret, Crefcebat Iefus ex Spirtu fândo &M a - j
ria virgine natus,quomodo igiturqui crefcebat 8c c o n fo r - 1 qu^ j,
tabatur,hfic dicis ante fæculaeflèj&fimul cum pane inge- Lhc.s.
nito non habentem initium,& coæternumîIngenitum(i7). I
Patrem nulla feripturatradidit: diuina autem feriptura per |
Spiritum fândum tradidit nobis,&ait:Ecce enivciEuangelizo _ '
vobisgaudium magnum [quod erit omni popu lo , quia natus , . 1
eftvobish0 dieSaluatormundi,quieftChriftusDominus.]J lhc.i .
Ecce virgo in vtero accipiet^&pariet filium >çr vocabuntSiomen eius
Em'manueLSicâutem habet principium prophetiæ:Ecce Do- Efai,7
minus ipfe dabit vobis fignum. 8c fubiungit:Ecce virgo in vtero ac-
cipief:&demonftrat quod De i para quemdam concepit:vir-
g o fcilicet concepit quem nos cognouimusDeum noftrum, 1
coxternum patri, filium Verbum. Et in lumine eius v id b Tfilty
mus lumen,ip(èenim ait.*j^«i videtme, videt & patrem meum. loana/,.
Repetampauca. Ipfe enim Dominus per Efaiamdicit: Ecce j
Dontinus ipfe dabit vobisfignum. Audiamus Angelum dicentc
paftoribusj Euangelizo vobis gaudium magnum, quod erit vni-
uerfo populo,quia natus eft vobis hodie Saluator, qui eft ,
GhriftusDominus.in ciuitate Dauid, & hoc vobis fignum:
Inuenietis infantempannis inuolutum,&pofitu inprafepio. Ecce per
Efâiam manifeftauit nobis fignfi, 8c per Angelfi paftoribus.
Qüæ verb vis &poteftas pueri infantis in præfêpio pofiti?
Deus fortis, potes,princeps pacis, pater futuri fæculi .Q u od
fi Euangelifta reprehendis quia dixiv.Crefcebat & confort aba-
tur: &nosinterrogas,quare & quomodo? interrogaDanic-
le cum diciv.Lapisfiiffus eft ex montefme manib.8c f\ibiugit:Poft-
quam fregitftatua.faftus eft lapis mons magnus. D ie ipfe quomodo
h o c fieri potuic, vc creuiflc t lapis,& faeftus cflet monsîln
hominibusquidënon eft hoc pofi tfi, vtaliquis ere feat, fed
porius vir qui creuiCj'j'no quidé port trigefimfi annfi, adhuc
fubxtatecrefcenté deficit.Vide quid Ioanncs Baptifta dicat:
Q u i b^betfponfâm,fponfiis e ft.&panic poft fubiungit
Efa.9-
H
Luca.
•j-Catetu
poft idge
finjuirif
nu.incicbigratia^
de Deo crefcente,fic inquiens:Ilium oportet crefcere, me autem ^„tu®
iwi««i.Vfque in hodiernum diem verbum D ei currit,& glo- ampl'»5
rificatur,& crefcit,acmultiphcaturin Ecclefia fin âo rum . «racism»«
vnus dies qui ex duodecim horis cöftat, fluxerint
verb d ux h o rx illiusdiei,deficit^qui natus eft.nonenim.ac-
ceffio horarum autannotum eft accretiovllius hominis,fed
potiusquotidie deficit. Puer autem Iefus Deus Ifiael,Deus
eft idem ip(e,& anni eius non deficient. Habet enim facer- - .
dotium
w
t l “ b‘4*.
m
dotium fempiternum. Sin autem noïi fempitérnum dicit
Samofàtenfis, dicat an aliquando nabuerit fijpceflbrem in
facerdotio. Ex qu o enim voluit rex pacisfierifacerdospacis
, nequaquam cernitur qui fâcerdotium eiusfiifceperit.
N e c in tabernàGulum eius vërutn alius introiuic neç exi-
u!t,nifî folus Dominus. E t fîgnata eft porta rabernaculi integra
8c incorrupta& inuiolata: manu enim De i claufâ eft,
& d igitô eius'fignata eft. N e q ue manu hominis fheferdos
hofter eleÆiis cft,neque tabernaculum éius àbhominibUs
fâbricatum,fedSpiritu fânôto firmatum e ft. 8c virtute AlmtfsLioi.
I l
I
m m mfd m.
Bf/«/.«!.
ROuaft.St.
D
M
■ Ge».Ig, ‘
fiflim[ [?rbtegitur fHud-fëmper laudatiflîmnm Dei tabernaculum,
Maria Deipara 8c virgo. C ùm igicur callideait
SàinoktenfiscEx Spiritu fân<5to 8c Maria; dejq>erg vult: v t
ficüt feriptum eft : l$onexfanguinibus,fedex Deo n atifun tffic
dicat de nato ex Déipâra.Qubd autem jjftcit ingenitum Patrem,
dicit, v t doceat Chriftum recentem efiè , & creatu-
ram : non enim patirurdicjere Chriftum figüram coæter-
nam fubftantiç De i Patris.Ceterùtri jpuluis è terra fumprus
à D e o eft,&fa<5fcus A dam à D e o , 8c ex cofta Adæ ædificata
mulier, e xquibus fçcundum legem m andaticainalis-inif-
cente Adam corpus cum E u a , concepcus 8c natus eftSeth,
R a llia n te Setb .N i h i l igitur differentes, & variati fuerunt
ab Adamfilij & filiæ, ficut videmus' vfque in hodiemum
diem,quatenus fueriint eiufdem fo rmæ, & perfe èxiften-
tes:neque d iffcrebatSeth ab A d am ,qu od efletexfubftan-
tia lumboruiti cius,Hæc in h om in ibu svn q in g en ito ,& al-
terp g en ito:& ,fîcu t feriptum eft: Ex creaturisproportionequa-
dam contemplamur creatorem. S icut igitur intelligimus,qubd
fi quis e x ign e ço rpo reo qu oV qm u r ,fum a t, neque pafïio-
nem neque feiftionem infert e i , lumen accenaétis ex lumine
; fiegeneratio Chrifti ex Pâtreexæternicate non po-
teftintélligentia compreljendi : & folam feripturam diui-
nifÛsâfïIatamfèquimur,ficutenarratnobisPaterM>»/«»ii-
neeins vidimus lumen y v t fuperius diximus,& q u o d Verbum
Patris e ft,qu od nouiffimis dicbus'genitum eft ; 8c auxit 8c
auget in nobis illuminationem fuam. Accrecio igitur D ei
adËcclefiampertinet. S c riptumen ime ft, qùod Ecclefia
quidem per totam Iudæam ôc Galilxam & Samàriamha*
b eb a tpa cem,&æ dificab a tu r , & am b u la h s in v e rb oD o 1-
'minii&cöhfolatiorie Spiritus fandii muldplicabàtur.Cre-
feit igitfir verbum D omini qu o tid ie , 8c mqlriplicatur Spiritus
k n d u s in Ecclèfia Dei: non igitur homo; ficut nos,é-
multitudo cmleftium fpirituum , vfium & impartibilcm
Chriftüm,coxternum Patri,fimul cum Patre non fad um ,
& concreatorem.Deus enim Ifrael Iefus,;qui eft ante fxeu-
la Verbum, ficut & Spiritus fandus. Q u ö d fi quia fugitin
iEgyptum Iofeph fimul cum Deipara Mariaferece in vlniS
noftrum perfugium & Deum v id es , hunc etiam tanquam
vnum è numero noftrümdefinis fugientem ficut! Dauid a
Saul;tempus eft yt dicas etiam Spiritum fandum effe fimi-
Üïem Agar,cum fugit d domina fua; aut E li* Prophetie cum
fug itd leza b el. Scriptum eftehim : Spiritus fanäusfapientu
fugietdolofumy & recedet k cogttationibus qu£funtfine intelleäu, &
corripïétur d f iperuententeimquitate.läemgniis enim eft fpiritus
fapienti*,& non liberabit maledicüm a läbijs éius 5 quo-
niam renum illius te ftil,& ferutator cotdis eft Deus. Q u ia
proftindaDeitanquamDeusfcitSpiritus i ficut quaefurit
hominis nemo n o u i t , nifi fpiritus nóftiihis q ü ieft inipfo.
Aperte docet hie Paulus , quod'-folus Spiritus fandus no-
uit^ätrem Verbiincarnati,& Chriftum fä d ü n i hominem
Verbum Iefum nouit Spiritus fartdus,qubniarn in Chrifto
eft.aitenim:P4rer qui manet in Cbrifto verbo,ipfefacit opera,ficut
é r Chriftusquiefljn Patrefuo. Spiritusfandusn ouitquo rao -
do Pater eftin filio,&q u omod o filius in patre.Spiritus fand
u s b e n ign iis fu g ie tfid um , & recedèt a cogicationibus
ftultiSjficutreceffit filius fiigiens in xEgyptum, docet enim
nos fugaperfugij noftri,quod quemadmMum vidiftis*ec-
ce oftendi vob is ,v t 8c vos faciatis.Si quis enim te perfequi-
tur,fugeinaliam ciuiratem.ficenim fecerurit&Prophetis.
Q u o d autem qui eft fuper omnia Deus noftr um berfugiü,
non in alienis,fed in fuis erat cum fugeret y ( 1 9 ) Èuangé-
liftado cetn ós. Acrurfus C leopam do ceh sv th ofp ita lita-
temama rent, fimulauit fe longius irev P ro fed io igitur in
^ g yp tum ,& reu e r fio cxy£gypco,&omnis eiüs itiö ,& cum
C le o p a ,& in ccelos: C umque intuerentiir,ihqiiic, A^ofto-
li euntem ilium in cceium; omnes huiulmbdiiriohesaDa-
uid comp reh ènf*funt,cum clamaü ffd ïcè ris : Videruntin-
greffus tuos Deus,ingreffits Dei meijregis mei qui eft infantto. Déum
dicit regem fuum Dauid,cum a i t : Ingrcffm Dei mei, regis mei
quieft infanäo. In Spiricu fa n d o dicit Dauid efle filium D e i
Deum fuum in fan do .S an d u s Pater Chriftijiri ipfo fan do
dicit fefle Deum & regem; Chriftus Deus in Pacrejier Spiritum
fandum a Dauid prqdicatur*qui eft fc.hiper Chriftus,
qui propter pos volu it fieri caro,qui erat Verb um,& nian-
fit Chriftus V erbum I fe s V s D eu s ,de qiiQjcänit Dauid: I»
man via tud, & femita tiu in aquis mult i s , & veftigia tu a non co-
gnofeentur. H o c eft igitur quod feriprum eft,quód blafphe-
mum 8c maledicum non liberabita labijs eius, quia renuiii
eius teftis Deus. N o n dimificimputiitos Ananiam 8c Sap-
phirämmentitosSpiritusbenignuS; fed dederuntpeenas
menciiiSpiritui fando . Prxparet Samofatcnfis opera fua
ine&itum;. quianon abibitimpUnequiblafphemuseft in
rat,qui crefcebat ætate&fapienria; fed D eu s genitus puer*
& d à tu s n o b is filiusæcernus,qui erat ante fæccfla : & vete
nobis creu it,& crefeit quotidie, & anni eius non deficient. Ini-
mutabiiisénim eft Chriftus^vtpoteDeos V erbum.Pudeàt
igitur eum qui accipic nome Domini in vano .Homo nàm-
qué vanitati afîimilaitus eft,fîÉuc aie ÉcçlefiafteS: vanitatettt
appellauitljiboremhorninum , quem fub ccelo laborant.
E t Dauidaitiqûbdvanitaseftotnhis homov-iuéns,&qqbd
dies eius tanquam vmbira btætèreunt. Deus nofter Iefus Spiritlim fan<âum. SpiritusautemeftDeus, ficut nos do
■ Reg.t}.
Gen.iS.
Reg. 19.
Sap. I.
idem e ft,& anni eius nbn deficiertt.
S criptum eft : Angelas Domini ipparuit iofeph in fim n is, di-
tens: Surgens accipepuerum&matrem eius, &fugeinAEgyptum,
futurum eft enim v t Herodes quaratànimampueri adperdendum eu.
A n dices hunc puerum cum matre fugientem efle è xxte r-
nitate cü D e o Patre ? 8c quomodo qu od e* loco in locum
mucacur, & natitm eft in Bethleem, dicis efle ex xternitate
tiiin ingenito?
R.efpondebo primum obijciehtibüs mihi quod pfobro
àffeeerim Patrem.Si illu d ,E x lo co in locum*definit filium
Patris n on efle in coelo fipfe enim ait ‘. Amendico vobis, nemo
afeendit in Cceluni,nifi qui de catlo defcOidit, filius hominis qui eft
in ccëlo, j reperimus autem feriptum ( 18) in libro primo,
quod Deus defeendit & lôcutus eft Abrah*:;ôi pbftea fub*-
iungit feriptura fâcraiquôd afeen dit beus ab Abraha»Qujd
igitur^ dicer a liq u is . Illic enim Deus d icitur afeendere ab
Abraham. Veràhæc q u *d icun tu r ,& n on eftin èis mèftda-
ci um.'fed oportebat implcri q u * feripta erat in lttge & Prb-*
p h e tis; de fcc n fu r u m efle D eum in nube leu i, 8c venrucü ip
Ægypcum; 8c quod fimulacra Ægypti commouéda eflent;
& quèd Dominus/uturus e flètnotusÆgyprijs ; & quod
Ethiop iap rxiicpie tmanu se iu sDéo : & rurms rediturum
eum exÆgyptOjVt implererur quod feriptum cd:Qupniam
ex AEgypto vocaui filium meum. Filium d ic i t , qùem adorât J
Bibltotb.Vet.Pati.Tom.$. , _
cuit veritas'Chriftus, qui eftfuper omnia Deus : qui in nu-
be leui venit in Ægÿptum Dominus DeuS Ifiaê’î I e s v s
Chriftus.
Q u ia in feriptura diuinà non reperi quod forma & fa -
pientia fine hypoftafi futirpartes hominis, vellem feire ex
vob is qu oS feripturn eftin Apoftolo cum a it, quod in forma
Dei cum effet Chriftus , exinaniuitfeipfumfformant fetui
accipiens. Si accepitfotmam fine hypoftafi * quoraodopo-
te ftd ic iàüô d formàm& ha bitum a c c ep it i & quod Deus
ipfum fufdtauit'?fl'Siautem Ecclefia duos Deos non dicir,
nec^traditum aCcepit, v t tu fois, vo 1 u mus vc luadeaS no b is
ex ftripturis formam fine hypoftafi. Si enim PoP eftperfè,
quid eft?quomodo d ici poteftfottpa, quod non per (c èxi-
ftit?ÖpörtebatigiturVtqiceret Ap oftolus, quod exinaniuit
feipfum,fotmam ferui fine hypoftafi accipiens:fi erat fine
hypoftafi.
Ait Samofàtenfis .* Si forma ferai quamCliriftusafTum-
pfit,nö per fe exiftit,oportebat vt dicerec Apoftolus: C hriftus
exinaniuit feipfum, aflumens formam ferui non per fe
exiftencem.& mini dicit: Suade ex diu*jia feriptura. C * te -
rumrefpondeboadhoc.Etfincfciens (10) n oniu b e t,v el
non cpmmitcitmihi v ta d e a q u * ip fe d ic ir , refpondeam:
fic enim cum feriberet, fentiebat ; quafi quæ à me feripta
funtjConfiftere non poflènt;& qu od Samofàtenfis ait,à ne-
G ~ -if mine
Matt.ro,
Luf.6,
pfil.07.
Sap.r.
Afl.j.
Phil *
m
Rom. 4.Ö*
alibi»
RcfponC
n
1
M ; s j