al.psrifici.
D
phetami docens ftxtüru to, Vc cùm voluntatem fummipi
«is fidelice r&conftahte rimplefe accipere ciudiciumacque
imperium fempiterfium.Si in vijs mèisdhqmtiambù-
k u e r is , & p r* c ep ta meaferuâtieris* tu iiïdicabis domum
mea.Qjjaenierinc viæDci,& 4 {jr*eèf>ta eius,nec ambiguü
ncc öbfcurum eft. D eu senim çum videret to alitiam, &
falforum deorum cultus per orbem tèrræ ita inualijiflè, vt
iam nomen eius ex hominuro memoriàfuiflèc penèfubla-
tum (liquidern Iudæi quoquc, quibusfblis arcànüm 'Dei
creditum fiie ra tite liào D e o Viuö.ad cblendafigmentaiV
recitidæmonumfraudibusaberraflènt, nccincrepitipèr
prophetas reuerci ad Dcum vellent^ b filium fuum leg^üic
ad homihes.vtèos conuerterèt ab impijs&vatiis cultibus,
adeognofcendum & c o lè ’ndpm Deumverutn ïitcm ,v te -
orum mentes à ftultitia ad tepienüam.abiniquitateadiu-
ftiriæ opera traduccret. Hæ funtviæD c i,in quibusambu-
lareeumpnëcepjt. Hæcpræcepta,quæ feruanda mandan
t . Ille veto exhibuit Deo fidetti ;d ocu itën im qu od vnus
Deusfi^euraque folum colioporteré : nee vnqüam fe ipfe
Deumdixit : quianoti feruâflètfidcm ,f i miflus, v tde o s
to lle re t,& vnum aflererèr.induceretialiumpræter vnum.
H o e erat non de vno D e o facerepræconium, nee çins,
qu i miferat,föd fuum proprium negotium gererë, ac le ab
eo,q uem* illuftratum vehécat/eparare. Propterea quia
tam fidelisextitir,quia fibi nihil prorfus aflumpfit,vt mandatamictencisimpleretj&
racerdotisperpetuidigniraternj
& régis fummi honorer», iüdicispoteftatem» & D e i n o men
accepit*
S C H O L I A ,
4 Q u i con0ituir templum ad aditum tettipli & adcon -
fpeftum a«*teroplum
8c ad cbnfpeëtum D e i, legoexantiquo co dice. nam cum
bic templumpro Eulcfia accipiatur,nonfufficttad conjpettum Eccle-
Jia, vemre,vt quufalHusfiatfed necejfe eft inipfam ecclefum ingredi,
C*r menibrum ipfiusefiict : qua et tam via ad cónjpettum Deiperue-
niturj. % ■ : 'j
b Filium fuumlegaUh. 3 legetoduriteftexdntiqitö todice,it*
Vtduatüa dïtt'tones,pimdpcai an ge loium, expungantur, qua
mbiladremfactunt, érvidentur ab aliquo Arïanoaddita, vtalt-
qutd dimnitati Chhfii detraheretut.
t>e I E S V vita &tHirdculùJequeilsteJilmonidi
C A -P V T XV.
VoniamdefecundanatiUitare diximus,qua fehomipriftinum
reftituebat afpeéhim; Mütbrura qùoqUé lih-
guasjn e lbquiùhi ièrmobëm^uëfoluebat.lcem'ïürdo.rum
patefa&isâuribus infînuabac auditum ; poil ut os acfpar-
îos maculis repurgabat.Et hæc omnia non manibus,au t a-
liqua medela, fed v e rb o ac iuilione fa c ie b a t , iïeutetiam
Sibyllaprædixeràr: Ë
>,*yu ■ ïïÇx'rluv)7mc'zl: vt titrai
N e c vtique mir um ,quod v èrbo fadiebàt riiïrabiliaiCüttt
’pie eflèt De i vèrbum,etElcÂi vlrtute acpoteftàte iubnixüV
Neciâtisfiut,_quôdynésimbccillisredaeret,q>debilib.in*
cegritàtem,:quodægris&ianguentibus lànitatem, niii ct-
_iam morcuos rufcicaretiVélut èTomUo lblu tos ,ad yitamqj
reupcàrer. Q i i s videnes tunç Iudæi, daemotiiaca poten;.
da fieri argue bant : cum omnia fiefu tu ra , v t fa â a luntjat-
çanæiliorumliteræ confinèrent. Legeb aht qüippe cùm
aliorum prophetarum,tùm Éfaiæ verba dicenris: C on fo r -
tamini manusrëfblutæ,& gehua dèbilia confolamini. Q u i
eftis pufîlli animi,nolite timere,nölite metuere, Dominus
noftér iudicium retribuet,ipfe vcnict, & làlups faciet nos *
Tune aperïentur oculi ucorum, & aures furdorum audient. Tune
faltet claudutficutceruusi & plana erit lingua mutorum,quia tupta
-ettindefertoaqua, & m u s in terra Riienti. Sed & Sibÿllaea-
dem cecinithis verfibus.
' yitcfiS» otùsttçttait'tntjt
. 1 7 vÇ/o'ij8Aty»« A«Anr*o-’ ù AssAbmjj
O b has eins virtütes & operadiuina, cum magna illüxn
multitudo fequeretur yel aebilium, vel ægrorum, ÿ e le o -
r um, qui curandos fuos offerrc cupieban t, afeendit in m o-
tem qu en dam defer tum , v tib ia a o ra re t: vbieum triduo
mo>:aretur,acFamepopuluslaj>oraret,v6cauitdircipulos,'
quærens, q^anrbs fe ciimcibo s geftarent. A t i l li quinque
panes,& duospifees ih pe ràiè habere dixerunt. Afferri ea
mffit , ac muldtudiunem per quinquagenos diltributam
difeumbere. Q u o d cnm difcipüli fàcerëntjfrapgebat ipfe
panem m inutatim, carnemque pifeium comminuebat,&:
y traque in manib us èiùs au geb ant ur* Et cùm ap p o ni i^la
pöpu 1 o , difeipulis imp er aile t , (aturatafunt quinque h o -
minummillia, & inruperduodec.ini cophini de refiduis
fragminibus iinpleti. Q u id aut.dici aut fieripotëft mira-
bilius ? A t id Sibylla Futurum cecinerat o lim , çuius verb»
tales Feruntur;
( Mtcrnis *■ !& Tthny ^ix^vtost •;
M V è ! y > â v ci tfiftui itit.Tt
. to •tfo&djorfo Xuêdy (Actio. Trdvitt
; ' ‘àtaiçùvèi wQvUfifîs tXvriiï* ü
Quaéro igitur., quid hiepotuerit ars magiéa m.oliri, cuius
p.erida nihil aliud|, qùàm ad circumferibendos'ocunib.
in caine monftrauit, véniamus ad opera ilia mi-1 los valet. Idem Feceflui us orandi gratia,ficut fô lëb à t, in
randa,quxeöeöentccelefiisinditiayirtUtis., roagüIudæi. fmontemvpræcepitdifcipUlis^ythauiculamfUmerent,Feqj
putauerunt. Cum primupr coepir adolefcerc, tin äu s eft à } præcederent< A t i lli Yrgèntçiain ve (perepróFé dii, co ntra-.
Ioanneprppheta in Iordanc ftùminë , v tlauacroipiritali | rio ventolaborare ccEperunt.cüqjiam mëdiû Fretû tende-
peccata non {ua,qure v;nq-,non habebat.fed carnis, quam , renti turn pedib.mareingiefliis,cqiee\itus eft e p s tanquâ
gerebar.aboleiet jytquemadmodum ludacosfuiceptacir-' snlplido gradiens,nonvtppetse ©rionem mentiunturin
cumcifione, fic etiam gentes biaptifmo, id eft, t purificati
pelago iricedenteih,qui demerfa corporis parte , humeto
roris perfurione/aluarbt. t u e yox audita decoel%ëft, Fili’
lupereminet vndas. Etrurfuscum obdorniiftetin naui,Ôr
me’ cStu: egp hodiege nui te.Qu£e voxapud Dauid prædi-
veneus vique ad extremum periculum fæuire coëpiftcc, ex-
(ftaihuemeur ; & deiccnditfuper turn fpiritus Dei iortna-
citatu s fomno/ilere ventum prodnus iuflic,& fludtus, qui
tusinfpeciem colurnb« candid*. Exin de maximas virtu-
m ^ m iFerebancux,cohquieIcerë ; ftàtim^ue Tub verbo er
ceS coepit pperan,non prxftigijs ïn agids, q u * nihil veri ac
iustranquillitas iriïèeuta eft. Menduntur fortafle lite r*
folidi oftentant,fc,dviadpoteftateccelefti:quçiampridcm
km f t* ,docentestantamfuiftèin eopo te ftatem, Ytimpe-
prophed? niinciantibus canebâtur. Q uÇ opera tam m ulta
rio fuo cogeret ventos öbfèqu i, maria Içruirê, m orbos cc*
ïunt,vt vn9liber ad eôplcâéd a omnia Fatisnö fit.Enume-
derë,inferos obedire. Q u id quod eadem Sibylla: carmi-
rabo igitur illabreuiter, & generatim finfe vllaperfonarü
nibus fuis ante docuerunc ? quarum vna, cuius firprafeci*
aclocoruru defignatipne, y t ad exponendam paftionis e-
raus mentipnefiiific ait :
iuSjCruçîsque ratipnempoffimperuenire,quoiamdudum
rrttf tivtftttf 7WMTH t i Xiyu , zpufH Si Ju>.*aTUr
feftinat oratio. Vircuteseius fuerunt,quas A p ollo porteQ-
(4ÿiito$jvlui>7noi* |rrir* 7t . im-iyrat.
tificas appellauir, quod quacunque iter faciebat, ægros à t
■ Et rurfus a lia , quadbit:
M/ftctfah m£dUnt,yiiro> aiâ-ç»j7m> iinXv&tii
debiles^& omni morbotum genere laborantes vno verbo
- Çtitret ,n^nitiTtef)tl7rûmreij 7nXkctfj
vnoque, momento reddebat incolumes,adeo vt membris
Me«» W,yï,I àçTU >($£<& WtTMfuifyufi '
omnibus capti,r e c u i s repente virib. roborati, ipiî leëtu-
los Fuos reportatent, in quibus Fuerant paulo ante delad.
Histçftimonijs quidam reuiifti, iolent eb confugere.vt
Claudis yero,ac pedum v itio affli<5tis,non m odbgradien-
d i , fèd e tiam currendi dabat facultâtèm. T une quorum
caeca lamina in alriffimistehebdserant, eorum oculosin
aiant,non elle ilia carmina S ibyllina,ieddnoftds confidta
atquc compofita* Q u p d p ro feû b n o n p u tab it, qui G c e -
ronem Varronemque legeric, aliosque vetcrcs, q u i Èryt
h i ce a m
thr*am Sibyllam^casterasque commëmorant, quarum ex
libtis ifta exempla proferimus qui au^ores antè obie-
runt Slqudm Chriftus fecundum carnem nafeetetur. Y e -
rura n on dub ito , quin illaêatmina prioribus temporibus
pro deliramentis habita fint,cum ea nemo turn intcllige-
ret. Denunciabantenim monftruöfa quxdam miracula,
quorum nec ra tio , nec tempus, nec auiftor deAgnabaturi
Denique E rythrxa fore ait,vt diceretur infana 8c mendax.
A jten im : ’ . .
- - /ptjfitm tn'ouXblwfiKjvofifjl/
jj pdjsgictv.'t7mv Si jiviiTOj cniw y T O ,
•nitiiysfcii ftiiiftlu/ mivarn K dne "tit ft SSeif^
ftctf)>t/fyjv>iy,<pjrei fu 9 » S [ityüXM G&<pii-rlu/-
Latuerunt igi tur multis feculis,poftea vfeto animaduer-
fa funt, quam Ghtifti natiuitas 8c paffio patefecit arcana*,
ficuc etiam voces prophctaru,qtiae cum per annosi5qp.&
eo amplius le<ft* ruiflem apopulo Iudaeorum, nec tarnen
in tellec t* funt,nifi poftquam illas C h r if tu s& v e r b o & o -
peribus intêrpretatüs eft. Ilium eriim prophetjeannun-
ciauerunt ,* nec vllo^modo poterant, quaeilli loqueban-
tur,intelligi,nilifuilïènt vniuerfa completa.
G R JE C O R V M L A T I N A I NT
E R P R E T A T I O.
*w>to,& 6. i. e. Omnia verbo agens jm n em infirmitatecurdns,
j d c&iMortuórutn auteni refurrettioerit3&claudo-
rum curfusertt v e lo x ,& fur dus au diet, & cad videbunt, & mortui
loqüentur.
Wf,' ßcc.i.ei Iw panib.fimul quinque, &pifcibusduobuibominu
milliain deferto quinquefacial at,& reliquiae.tollens poll jragmen-
ta omnia duodecnncopbinos implebttmß>em muiter,um.
■ »sj&c.i.e. Ventoscompefcet,fiernctauteminfanim mare pe-
dibus pacis,fidequecalcat um.
■ 'xiprf»,&cc.i.e. Fluttusperambulabit, morbos hominumrefol-
uet,vmficabitmortuó9,arcebitdoloresmultisj exviuo autetpfdHte
panis ifatietas erit veris. .
4> j<rxói>8t c . i.e.Dicunt infanam vatem &mendacem. Cum au
tem fatta fuerint vniuerfa, tum mei memineritis, nequeme iam
quisqudm mendacem dieet Deimagnipropbetam.
De IE S V paßtone, &eapraditta.
; ‘ C A P Y T X V .1
acprophetarü, cöicrunt aduerfus eû impiumq; confiliü dë
eo tollendocruciandoq; ceperunt,quod prôphetæ'multo
antè deicri'piëraht. Nam & Dauid ihpnhcipio pialmo-
rum fuórum prçuidensîriïpiritu, quantum facinus admif-
furi e fien t, beatttm elle ait,qu i non abierit in cOnfillo im -
piorum.EtSolomoninlib rofapientiæhis verbis v fuseft:
Circumueniamus iufium, quontam mfuauù cH nobit, &exprobrat !
nobis peccata legis. Promittit iè feiehtiain Dèi hàbere, &
filium De i fe nominat : faëtus eftjriobis'in traduëtioncm
cogitationum noftrarum i grauiü eft nobis etiam ad vi-
pendttm, quoniam difllmilis eft alijs vita illius , 8c im-
mutatæ funt v i* illius. tanquath nugaces æftimati fu-
mus ab eo. contihet iè avijs hôftris’quafi ab immuiidi-
tijs, 8c præfert nouifiîma iuftotum,& glona tur, patrem fe
habere Deum.Yideamüsergo,fifefmonësilliüsverifuhti
8c tèntemus quæ ventura funt illi , contùmeliis 8c tor-
mentis interrogemus eum , vt feiamus reuerentiam illius;
8c probe mus patientiam illi9, morte tiirpifiimà codemne-
m9eô. Hæc cogitauerunt & errauerunt. Excæcauit.n. illos
ftultida ipforü:& nefeierunt facramentaDei.Nône ita de*
fcripfitnefarium illud confilium abimpiis initüm Contra
Deû Vt plane interfuifle yideâtur ? A tq u ià Sbldm onè.qui
hæçcecinityyfque ad id tempus; quo gefta it s eft,mille ac
dèCem anni fixer unt. Nih il nós affirigi mus, nihil addiinus ;
Habebant hæc, qui fecerùnt.legebant ; in quo$ hæc diëtà
funt. fed Sc nunc hæredes nominis ac fceleris illorum hæc
& h abent,& damnationem fuam prophetarum voce p r*-
diëtam quotidianis leólionibusperfonant, nec aliquando
in cor fuum, quæ pars eft & ipfa damnationis, admitcunt;
Increpiti ergo à Chrifto fæpe Iudæi’, exprobrante illispe*-
cata & iniuftitias, & àpopulo penè deferti, concitati funt
ad eum necandu. Cuius rei audaciamdedit illis humilitas
eiiis. N am cum legerent,cum quanta virtutc & elaritate
filius De i véturus efièt é ccelo, Iëfiïro autem cernèrent hu-
milem, Quietum, fordidum,informem; non credebant,filium
T T Enio nuncad ipiaiu pafliön6m,qu* ye lutopp rob dü
. V nobis obieëlan följet,quód & hominem,& ab homi-
nib .infignifupplicio affeëkum , & excruciatüm colamus,
•vt doceam ,eam ipfam paffionem ab eo cum magna & di-
uinarationeFufceptamiSc in e afó la & virtu tem,& verica*
temj&fapien.d^ëondneriiNeq; enim fi beatiffimusintèr-,;
rafuiftètjÓê per öihnem vicam in fummafelicitate regnäf-
ietjquisquam ilium fapiens aut Dep in credidil!ét,aUc lio-
note diuino dighum iudiCaflet, quöd fa d un t vérie f religion
is expertes j.qUi caducas opes;& fragilem jiöteridain;
& alicnibeheficiiboriahbntRptbd>fufc.ipiu,nti yerüm ët-
iam confecrant 8c iciehtefc merhöriié mortuorum defer*
tiiunt, forturiam iam exdhétam cölënté$} quam ne viuäm
jquidem prjeiènteihqüé (apieuteS Cölehdairi fibi vhqjiatti
putauerunt.NecCtt;p0tcft äliqüid in reBuis terrënis eflê ve*
herabile cdeloqj d ign ö fftd folä ëft virtus,fola iuftitiajquaii
potëft verü bönü & ecèlefte 8c pèfpétuü iudieari * quiähec
d a tu fcuiquä,necäufertun q i iä virtucé aCiüftida quóhiÉ
èhriftiis iri(buöüs;vcb itib;,tc^m iifp .ó verö,quoniaipfe
viïtiUr gè'ipfe iuftitia eft j defcettdit |yt earn docèrëc hörni*
hemój förlnarëti quo mägiftettö äc Dei legationeperfiin*
d u s iob eamiplam virtütem,quam ftmul öcdócuit & fècitj
ab omnibus gefitibus 8c ineriut Be potüit Deus crèdi. ergo
•,cftni magnus populus ad cum velob iuftitiam $ quam do*
CebatjYel ób iniräcula,qu^ faciebat, fubiu^e cotlfluerer,&
priEcefit^ eiiis audiret * & dD co m iilum jj^ iq i fllidm ere*
deretjtüm primbrés Iud^orutn 8c ficerdotcsird ftimüla*
tijqü öd ab ed tärtquätp p,e cc.1 törcs|iicrëpa.ban^üf,& ihui-
dia deprauat,quód cöfluente aä eü multicudine Cöntémni
ftjacdeierividebanti&^ëj.uod-capütfëelcftóülötüfuic^ftul
titia 8c errore c*cati; 8c ininvemöres ptacceptorücceleftiuin
Derefle, ignorantes, duos eius âduehtùs àprophetis
eflèpræduftos. Prïmumin humditate carnis o bfcü rüîfè -
! cundumin fortitudine maieftatis manifeftüm; DëptimÔ
I Dauid in pfàl.' j i . fic ait : Befcendetfu u tpluuia in vellusi& orie-
tur in diebus eius iufiiti a,& abundàntiàpacisjonec extoüàtur lundi
Sicut enim pluuia, fi défeendat in v e llu s , ahimadüërn nd
poteft,quia ftrepitum non fâcit : itaGhriltümin terràm fi*
ne cuiusquam fufpicione ventururh efië'dixit; vt iüftitiaiii
docetet & pac.em. Efaias quoquë ita trâdidit : Dominé ; quü
credidit auditui nofiroï& brachium Domini eut rétièlatum eftiAn-
nunciauimus coram ipfoficuipueri, & fu u t radix inteirâfitienti.
Honettfigura eius,neque claritas: é j vidimus ilium, & non bàbuii
figuram neque décorem fe d figura eius fine honore,^deficient prater
cater os hommes,homo inplagâpofitUs ettifcïènsferré imbtiillttatemi
quia auerfus ett & n ù n eficSputatus.Uic peccata noftraportat,&pró
nobis hicdolet,&nosputaumus jpfum effe in dolore&tnpïàgà, &
in vèxàtione. i p f i d i ^ f iu l t é e t ^ 0 pripierfacinord ndftrd ■, &
infirmatus eft propter peccata noftra. döttrtna pacts hoftrd fupet ti.
lum,huôreeins nosfànatifumus. Qtoncs.fiïutpueseYraUinm;• &
Deus trâdidit ilium pro petediis nofiïis. Et Sibylla eodem rnodô
lofcutaefti
W&çosidît{*(&',»(■ ceç<p(& C4> ohtifeîs Sdréi',,
a fPëôpterhànc hu militatom D eiim fü'um non àgnôfcen*
teS,iniérunc confilium detëftandüm ; vc.priuarënteüm vi*
ta; <Jui,vtcÔs Viuificatetj aduenërat; ;
: - $ 'G H Ó L I À .
À ''V er* reiigiôhis èJipëftes. lègitur ihlibristypis exeufis,
qu od facianc veræ diuimtatis expërtes;, habet vterque codex
fanât Sàluatoris,qu'od mihipfabdtur,qUid referendum eftadcognï-
tionem,quant nos Ghrtjham hdbemus,diufnitatis Chrifti-. tiùnc vé-
rb,atque alios locos, in quitus tant ilàrê dediumtàre. Chrtfii loÿué-
! batûrjputèàb aliquo Arïdno corruptàs atquétmni'utatosfuij-
fe,netam aperte confira ïpfos hiÇdUttor
dqputare vidcrm*r.
Bibliotb.Vet. P a tr .T dm ;