MArtyru Exjilïcatioms
nö éïeciti: 'q'uia fief? non tipUenc, * carere reprehenfione*
Qüo,mo4 o igitui? * id qüod Vires fuperatiubèt,id eft,np
peccare,eum qai pe<;cat:|>^nisfubijcit, cum homo l|gëm
perficerëhö'h pbfii t? H orumebam te ftis ëftA poftoTus, qui
ita ferib it }È! on iußificabitur omnisearo oj/eribiiïiegis.
.. . ïExplieatió. ' " ’
Q u o d bm nishomopraftarenoapoteft, id etiam ailquis
homo ijó poteft^fficeré i veluti yölare iti aère rituaqiiilae
I aliqüis bombmö pqteft,prppterea.^üpd ornnisetiä horno
nópoteftjcótra^fqüpd aliquJsefficereppte%vt damgare,
id etiam om nis nqrab poteft*: Ar.fi • v t Mqiuiiiis liccdsfcriptdrneft^
nonnulli.eoiumquosiexteriuit jiuftiïiad^cülpa
liberi Fa<fti fun t , petlpicuumeft etiam ornnesquilege te-
nentur;fimili m ddo légis mftitiVa cnlpa poflë fieriiiberös.,
A lt enim de Té ljeatus Panliis Apoftolus» Éx^iufiitiaquaex^
legeeß,nullt cuïföóffinisfuï.Be&ths alte ra LüVasEuangelift^
de Zaéhar(a&EJjffabeta eius vxo’te: rcribcns , èos iuibqs
ftjifle;apud Öeu idaii,pat^ifleque pdecéptis Dom iiif om-
nibnsj&iutóftcdtiehibus,Tine vll'areprehenfione. Qu id
eftautem,pranis qusèex Jegeeft iufticia? Dïjigérp Dbminu
niagis quèm Féipfum^prpximünvV t fe ^ fum : quödqnidé,
hoininesfinfqdd-véiintiiprxfiaré^'oflant.lllu.dergqj^-
ribus legis non ïuftunifiiïïvÜumhdnïinem>pdh dieft *quèd;nern
non poffifitléa qii? fierihequeüh^fedquèd nölif%a qua:
fieri jpoflunft V o l utitäte enim in ijs qua: fieri poflhn t,
mur,non in ijs qua: non polfunc effici.Exijs eiïirri qua: fieri
pofiunr,&qu$ in njqbisfitaTunqlausaut vku^ëratiö^p-
pararur.cum fa<fta,aüt nöriTaÄ^innd.i'Jqs andern peccare
qüod non etigarrlus.noh quöd nó pqfiiixius, hiite Iciri po-
teft,quódmfó omnes Homines otnnibu^éc?atigedériDÜs
peccant,fed nö.nnulli certo pcccati geneis,alij ah o f fi^ n -
r»i^I^g^jc?plm-|fc'o^|iij‘p^.cioEi^is; iüfti -
lilli,quos paulo antèdi^imüs,^uöd quïdenihomihibushó
yTuueniret,ytaliquo^eccatigenëredelinquei'ent,ali'quosl
riunqüani,finätui^ixnbeeülicäte, nphyömntatiscopiilij
praeteriniifionehaihines péccareftt«•' \
jQn&ßto 1}P4ï; _
St in crimin$>tfs,locu|n pcEnitetuiae i|s- qui rppccarpnt lex
mfeconcedit aiït rehwquitTed^^periculu'in cjs quodvieaTi
nonpbteffincentatr, quomodo ftuprum Sc carderrfDauid
prophetacum'Teci^',non£ömr4deKmveni|mOTerHit?|
Et-.fi bonum eft v enia,cufid qUod fiib yeriiam non cadjt, I
legiadiuB d uin ë ft?Sj mafu tn^dquqdn oi^pütqTquprn o-
doisq u i bonä fiippedicat malünï pxöphecae Cónceffir? “
Expltcatio. - - ;
S f incriminibtispcBnitenrix'lofcUin péecatori Iéx non có-
cedit,quomodoin quteftioneTeptima & nonagefima grat
ie lexanteporiraeft.iwVcaliqua propènfior&humanipr
eltet ad venjam dandam peccantiDds,qrfos quotrclie & e^r
piationilMSj&Beftiarufniminolaaonib.aguJpaabrpluity
Nu n c v e * ih ea-quaöftipne qua:ppfifaefiigutta|Jue pärti?,
cülaliumanitatis legi refidariön e ftjfedeiadiunda eft Venia:
danda: Vaciiitas q u * pëccacori 'përiculüm oftèndat,
qüpd vitare non ppfi^UAcque Hèc qüidem ad id quod nó
notatum eit & de qu*fiiönum’4 ifcrépantia di&aTint. Ad 1
quaeftionem autem rerporidemus, ytT?x aygihia(«acuitatë'
cóntineret,tameagratiani peccatqd Gonceflifiepoïniten-
tiim* lllü d tnim ^M a n u s n fy tpm tym itfleM p in t^ U ié n ii^
dlbabo.Sc illud,Nö/o mortempeccdtoris./tt cum conucrti & vuurt:
verba fuut diuina: gratis-, quibuspeccatoies ad legis cle-
mentiäm vpcancür, quinaértitent/te prÉfidfo^peECatprum
! veniam funt conlècuri.Bona eft igitur venia & munüs di-;
uin«e gratia:: hon tarnen éfi ex lege, nèc conctf. lagern? led
füpra legem atq^é pro lége rjijq?y%,légeni'quidem , quód
gratiaiprolegepórro, qü6d pfenitebd pecc^tbresad legis
clementiarh pcrd.ucit,quemadmoduih etiam ©auidem.
’ QUdflio J05.:
Si omnibus hpminibus ob haturä^imb.ecillitatetn necefi-
farium eft precum piaclidium., in Ghrijlum atitem Dominum
hare non cade bant, quippe qui D ominus dIét,poteluftini
ftatemqiTena(5fcusefletquteTatisreratad pmniafeur ex fcri>
JJ tara Çhriftum cre briùs qùàm Ap o fio lô s , ptécatum elle
intelligimus?
Explicative
VtDominu^ëiuriüit,fitjjiiit,ËtigatùS'el|,illachrymâuit3&
fiidàuit, etfi nibil horum prp ea vi qùa praéftiritperférre
poterat^^dvthumanænaturæTuæindiciadëmonftraretj
mônte^naturoe jnfirmitate'sperpéfiuseft: fiç ob ean dé caü-
fam preçatus efi. Si enim éûm vitro ac fppntè naturæluæ
îmbecillitates;pértulen|,tamen audent quidânegareeurn
natur oe no ftræéfle.pàr t ici p e m ? qp id efi quaüiobrem non
h o c ipfiim copjpsp dcmôfiraüenrjfi nûfquamei côtigifièti
ytX)eürnpatremqvpreçarctur?Q^pniamqvdeÀpoftôlis
nuHafuitcohtroiierfia&dubicatioiëfientnèhomines, dé
confèruatorè âutemfa|Ura èrataubitânQi prpptérqà c
briùs etiam eum quàm iilds^preeàtùm eflpiCÇteris Hdmini-
b u sdi u i na icri p t ùta ex pofiiit-.S iëni mcarüisi mbé cillitati-
buÿrpperiorrelnrrëdioneeffëârusjtâmehvtconfeflîonis
noftræpQntiFe^prp.nobis loquitur & rog a t, qùanto ma-
-gis cum etiam tûm pbrporivjmbëciHitatibus ëflétiobn p-
xius,magndy:lamorei&firihd,atq-/lâèhiymiségebat,euni^
quibusprecéTei qui lelib era reà mpttPpolïetjoffëdetï;-^
- ‘■ .v-- . "»>. Qv^fiio » .
Si omrtium hominum vnam habet corpus, vnamque ani-
mus efièntiam, qu tfit,y t ä h usfit ignauuS1& tardusj alius
(ubtilior & acrior ad rfttelh'gendnm } > Quôd fi in an imo ;
caufa efihuiusdilhmilîtùdihis, neceile eit prodntelligep-
tiqdifcriinine &qiftih6tiônejamniorumdi (fi rnilemdiuerr
famqj^fientiam eflë rurpicari.Siqbipfisqau^
ratio conueniet.Sivero ex ali cni’ fû c ci tficc i ta cis,v t hu-
mpns,vtcalQris,ytfdgoriÿabundâhtia,velfdeJedipne‘a i-
teuim^lterovalehtïusredditur”Vtimprudenciaprudétiâ:
vnde ,a u t quomodo ta lk q.pahtatisdominatibquædam,
quaefaciat.yt in tellig en tiay cl incelligendi d ifiicu lta îin
n obis ab unde tî ,
' Èxplicatio. s , ” , i-? ' / v
Acuminis injtelligendi;j& tardit'atiscaitlkin rtonnulliélîe
expqfiierunt,elemtq torum ex quibus corpora nbftra côftant,
apctam&iK)naprâir.|:efflperat;ionejI^:part.lum^veaj
rdmquæ in (Çu mentorutn y in. n ent,ap tain t o mpdlîtio
n ém .:ijq u ëh a r in n re rum c au la s^ q '^ jjenru^ ttujjjj
{eiSuntènnp'nonnulli , güiinadörplceny-. ^Dtùm anj_
rBum^haBent ad pariendas & accipiéfidas çerunTj.-,.^;’ - ,
in fepeëtuté autemin cpntrariuin mutati i iHintelligendo
ignauifiunt,quodin eisiâtis argumentièft^àpta|p'arit non
aptarp ternperatipneih(caufoni,efie^huiulmqdi cdmmunionis.
Similique m odo ij quilûpra moduin màgno lunt
capite praediti, quigràui capitëhomines diçuntur, qüàd
aptamrationemad esteras cqrp.pris parte? noivferuçnti
proptefbaruitatisaùtrnagnitudiniséxuperantiam,-non
eam vimnatura habent »'Vt ptocrearV & peiéipere^nimi
- Tenfâ poffintiÂljj^auteinTün^etia^ celerës&;prppenfi ad,
eas respercipiehdas&oempr‘ehêndendas,qùænacurà cô-
ftant, Dei quo que cdnéefiu-& munète^ v tillu’ddeclarat,
Dm dédit Salomoni laxum & capacem ammutn vt arenamqua efi
in lïtore marit. & v t i 11 ud,Quibufda.m concerns eß benigmtate Spit
rittisfermo fapientu,aiqsférmo ftmtia,
,107. , I y r a R
Si ab ijs: qfiià'vera religioneabndrrëntj fällend,f ftudio iri-
ue’rita fiinc carmina &eantica,ijs autem quilege tenentur,
ifiduiStâiiifit ptoptei:mentis ipfançiam , curij qui gracias
perfeéta niuherar& ab ijs m od is ‘qui expdfiti iS h t, aliéna
f acçeperunfcin téro plis eor ü,m im itatichî^ qui in legç puèri
fu n c^ infahtei,cantici^vfifüntr
Expli cat to.
Canerë ndnomhino pùèros d ec e t, Ie(d.panerè cutniilani-
misinftrutnèntis & c um I^Itatiofi^ & trotalis. ' Itâquë ex 1
tëmplis eXplpfus ë ft& fublatus vmlinftruinëhtqrtim cuis
generis,ahorum^ quæpueris digrià funt, relidtu^i eft & I
' rétëntûs cintus o mn iho. M o u'e tenim a ni mil m ad a r d e n - l
tem cupiditatem cius rei,quæin caiftibiis delcëtat | fedac j
Jïùtft. a Gént. Chrijl. Pop,
vitidfas.quæ
»
motus qùi ex cârheexatAhtuK
àb hoftibus qui îïpn cernuntùr inlenintur, depellit : irri-
aatanimum adfërcndum fniclum diuinorumbohpnun :
fortëàad pâtientiam in aditetfis rébus religjônis'cukorës.
ruin jù æ i f i fébus ad mundum pertinehtibüs Yerfahtur.
hoftës qu in on vi d entuta edngit & armatmilites veræ religion
is. Dei ehitn verbut%eft, q a ô d dunv&p^gitatur &
canitur.6é refonat /d ku rön e s iu n d it & fitgat._ * ■ vitn
habené perlciendianirnum Vfrdit^^
tanei^dùm ^ n çici^ctiëfiàfticis in -religidnis cultoribus
o n u n t u d . ' | | 1 1 | 1
S i véhiam non vbluntaria ignotatid. ^ Ilidf {yyt ej^ feriftam
ignoratidne iinprndèntiaque in crn'cém fg e tu n t
illüd. e u en ie t, lutlicare Pom iqum viubs S c mbttuos ?
Q u om ö d o autenf mortüi jndicari1 poterunt,, quorum, &
corpora in fepulehrisTta finti&i animi f^fituSti 4 corpori-
bus?
plurimisijâ^e intolprabilibüs fixpplicijs affe(âîfiint,qnc- j
admoduminlibris<ïe;Exp ugn a ti^ ié l
v êrpq u inunc Chriftp n o ncrëd unt,& ÿpatriâ expü lfi.iri
d^nemterramdifpe'rfi fu n t î’GentibufquemTeïûitute^m
.ignpmirtiofara dèditi funtv vures ipTaclariuSsquäm colu-
mnæ'claiiiatvV trommqueaütem Chriftusigndratidnem
commeridat alids k iiy ^ is ^ a t è t^ g n ô j i^ n e q t ie enim fciiït*
, q t t id fa c ia Sm ä ^ A p o h iS ^ ^ ^ ie nm c o g n o u iß n t^ nm q u am
Domïnu \ÿglori&in crücemfifiuljjfent. A tq iie Kæe quiae m de
Iudæis quiofim e ran t.p e ijs autem, qui nuncTünp Xfftis
e»jw,inquit,€»fum,eos iludïumDepbabertfednQn exfciêntia*
' ■ Explication
Gùm ignoraçip non yolunfark'ignöratitibüsjpro fcien-
û a ddei tü t,tu iq ,n e g à t i o adhibi to iureiurando tei quæ
lin pfnd e,nt i af^étaeft, fckntiam elle reuerà déclarât, auc
érrôrP&hnpîu dqmonftratafit fejentia
quæ hatbetutjex euehtüüqüæfei ignoratio eft, & ineadem
ignPraribneisquiignprauiipermahëW venia alh
c it, fed fuppliôiùm. fi rie recüfatione.y Iudæos vërô ita
Ç h r jftum i m cr uëe in- egifle , y t eum cognofcerent p
habéfènt Deuin in eiùs cæ4è,omrtibÙsferèperfpicuum
éft.Neqùe eni m eum ctuei fuffixiflènt, fi exploratuni ha-
buiffent,eum à Deo^o ft mortem excitatujniri à mortuisJ
ExcitâtüS^aut,em àD g o âb in fetis ,dpcuiii:eam Iudæomm
d eGh rifto cognitionèm,quæhabefetufheUera elle ignP'vl
ratioriëm. Q ^ n iam igitur jjdkeaquam^à: r ^ r t uis Çhrr- |
Ghrifti mprce éonfpirallè^nec Ghriftum non excitatum
in rhorté m a h e re ,y t;jj qüipum iricr ucètn ëgerünt fperâ*:
bantj&pr^terealudfePsinperfidiaperftareüdcirco yenia
digni non erant. Natn ■lre.4(inece cius refurre&ioncm,
ëanique pro furto habere ,>& vetace ne Âppftoliëius nd-
tiiine diuina opéra quæ y i Spiritus lànëti fièrent, efticë-
tentrndneftighorationisnprtvoluritariæquæ veniara ac-
trahar,t féd nptæ theoniaçhiæ,quæ & voluntate fufeepta
eft,& fupplieiuni poenam^ùe defiderat.Si ènim Ghriftum
1 Iudæicrùçi fiifibterun^qààd Ipërarë|it fo re , v t cius difei-
plina npn yaleret nec domjnaretnr/necludæorum toile-,
rctur religio: quid aïFcrri poteft, quin fpes quæ in vtrdque
eos,fefellit ,jollat»eôrnm.dejChriftoignorationemhon
ydlutitariarnî Illud âLiçèm,Pater,ignofceipfis, non enim fiiu n t
quidfaçiafttAi&ttm e ftndë in fen lü ,N âm cùm fcianpme à
Ce im p r it den t i a a 61 u ni è Uq^ir^cruce m & p etan t veniam
fçe 1er u m lltoram, ëis dato! N èque ëmfiiv e nia éidatur,
qui peccatum fuum non peeçatum efieffedvircntém ëfle
atbitratür. Q u od qù e Paulusâîtj;^Tefiis eit fum^in eis ejfein
D e u p ifiùM ^ e fe itm fw M iÀ ^ n fm ^ n eum 'tm à iW è td ix iK io -
ration is demiilione,& v tita dieam,condefcenl'u, infirmas
infirm U fàct$ f f î t x . didfco ilïo^infirmosferuaret.
Qtuflto i opt
S^Den^jtèfitrreélipliis münus ixiortüiÿ öninibus data-*
ramTe efiè pollicitüs cft,futummquë eft vt oiqncs qui ex
Ifepulëhiisexçitabuncùtvfe fiftant'iudici, quonàm módó
- Expltcatio. , ,
N o n omnes i in qu it, Hormiemus.ludicabitërgoyiüos
quidem,^d'eft eos qui tum viuen t, mprtüos ap tem eos.
q iïiamoInnseXcitabuntur. Venic,inquit,hora,& nun c ]
e ft,cüoMmnesqui in m onumentis func, vocem filij D ei
au d ienpp ibu rit ij quib on a egerunt, ad vitae rcfimeótio-
nem,qui mala,ad reïurreëtionem iudicij. Speélanda igitur
fuit reiiVtitadicam^óffibihtaséXndë auflrorïtateque
orationis,nonppnenda rationis aliehaqusftio.
jQtufiio i i o . - • *
S i ijs qu i'pattern , ia ü f ,matrem , aut liberqs", & qua: lè-
quuntur,Qeferünt, cëntuplümDpmipus daturum fë ëflè
p r o l i f i c , fium<etiam m uhereTcentu m tales hórnines re--
cipient | Q u i autem fit, v t culn m ulti qui ea qiix enurïie-
rata funt pr^ceptopaierkijcsreliquërintjktqjin patiperta,te
6cmfohtudine mortuifihc, non falfa lit tali? promiffio i
■' Explicated. . % T
V t patres^Sc ma tres, fratrpfque acforores vocat eos,qui.
necëffitudihis'ftudioduiftiGhriftum|deligu^rbfaftumüri
relicfismatribus,h'atribus arqiië fbfdribus: fiemuliefem
appellat eamnaturPyxorem,cip'intemporë cum Ghrifti
nominedliquid rèlihquéhdum & èontempêndum efatj ‘
cur« fuitis qni ipiamdeiHtuit.pbmini autem ChriftfEë^
clefia, qu*piiimipiö Gh riftian i pra:dicatft>nis ab hdfti-
bus fqis G eptibus & lu d « is d iuexagitata&rapims bonpr>
lumopprell^ eft,qüonam p a c t6& ij s ih bonis quse fpiri-.
tualia dicuntur, & in hdminibus taiitam quantam cerni-
musaccelhoneax’accepiiletihifi diuina viuaqileyo.x con-
feruatoris qua: m iiltis partibus plura ppliicetur^ ei etiam
exoluiiret? A u tvn d e r6cupletes & vid & ipuligrés faeul-
tatésfuaiinfphtudihemferentes.ianachoretas qu iillip;e-
rant,qu«fierunt,eifqttëe4quxopUserartti:füppëditauè-
ru n t, quëmadmpduiii ëx antiquorum yirorum lan^ o -
v rum hiftoria cpgnouimus >(nifi Ghriftiisproitiiirum fiium
per.eos exolüiuèt',?^^^^' 'r ff.
Qußio in iy ,
St reftipreâionis cofporum cônficmandæ;cama Âpofto-
lus inTpiftola adGôriiitkiciçyxemplo àTé mi n ibùs'füm -
ptd v t apto&a cco ratïiodato v(us e11,q u o ij qui di-
uidüntur vel exuruntur excitàbuntUrv^cùmTemina pqïfc
Irtcifionem fiùc'diuilïopem, âüt inçendiumribrt germi-
nent, fedïunditus in te r e a n t> 'v '
E xpltcatio. (
Quia.pàturà ea efficit quæ ë i^ ih in ibu S 'ôd u r itü r j^ y t
quæ àb opifice certi m odiyimâccepen t j nèCcïIè eft apfa
cfle fèminâ adeaefKcienda,quæexipfishà(cüntur.Icaque
'vg combufantür,aut dluidantur fe mi na j natura ad eorpm
c(uæ' ex eis gignuntuf efFediÖheni inutilia tedduhtür.
Deusa'utem vim meufiira defipitam non Habet : ob eäm-
quecaulàm nihil eftëqtùm'minîis äccpmmbdätuiri ad ëa
c ffiâ e n da on>nia q Uæ vel itrn e c diififio yel e iiiftio corpp-
rum obftat,quo minus ea excicet. Neque enim Dcus naturælégeaUtmodb^
eratiir,Iédàrbitripvoluntatis,quæ
ÿnihifcrequiritadeia'ëmci|nâa,quæ vükfacere.Vfiià ëft äußern
A^oftoh^èxemploTéniinùm cônÂtinand*
‘ trbnem cOnfitmec & probèdhoc m o do , Vt.d e femihis
germinë nqn diffidimus i cüni naturàm femiiïïs'qtiod in-
,Tëiia mortuumeft,& exfègcmilias edidit: fie mortuörüm
rcfurreiftioriemfore dubitaredon debennts. Dçu? ciVim
qui naturæ cam viiii d é d it, vc per feinen gerrnen ëdat,
milité njagisipfp à mpfXetos qui migrarunt a v ita, p0teft
eXcitaiéi
1 ^ . 4 ■ . . .