S tf/.Pópeii.
Qua?m2!
’ M..'An«>r'ï
nVcrbav;
fiinc an-
noracaih
huiusçapi
j Bsitnitio^
vidcbütur.
illi eninyde hominibus loquebantur: fe d v t eosornarentj
quorum memoriam la^dibascelebrabancvdèbs efledixe-
runc; Itaqueilla pbtiusji&alunt;? quztan quamdedijs,
npnïlla ,q u z tanquamde hominibuslocuti lunBK^uöd
datóm*eéqxempJo;qd%o d lM e re feu s .D a n a |n v i< tf^ 'i^
'aureöjn^niibos iargiterin finüra H z c ftu’-
‘pfi m eïcés fuit. Atpper«vqui 'quafi dë;Demoqüebaii|uf,
riead^örirateméredit$maie^tisinftingereht:fin
ip fumin auW on n b rè'& el^
rcrreosdicdDCjCÜmmultitddniëi^telÖrumjfegüariimque
defcribunr. ïC a p ü iflëd ia tu r im a q u ilaC a^
cqscólb r eft. Sed aut per legibrièm rapuit, cüiqs infignea-
^üilaëftiaüc nauis^nqüaèftimpOTitys^futéla^Habuitip a-
quilafiguratam, ficüt taurum, cdm ra p u i r f '&?tranfiïexit
Eurbpfam. Eödemmolfbconheftiflè iri böuêmtrhditürlo
Inachi fiïiain jqüaevt iraiq Iunbnis effügeret; vt cratiam fë-
tisql&ta^am^bo%raPaflèdici'cöVröare | in ^gyptuni^fde
venifle; atqueibïWceptapriftinaforma, deata^è*, quaë
n u n c llis y öcacü r. 'Q ^ b ig itW pöteft,
nee Europam in T aüfolèclifle,nec Io faëlam bouc,? Qubcl
tertüs dieshabetürin faftis Vqub lfidisnaüigm^
cü n q u ire fd o c e tn oh tran a fre illk 'm jfed n a^ g a ïïè flg im r
qQiraperefibiyidentur^üia^nteiliguht viaüm.teiïenunf-
qrie córpusinccelöefle nö ifpöflè : • toriMh Ganymëdëaimj
fabulainpro falforepiïdianr# n e cien tiunt, in.tërraidëlïe
f a d ï i m ^ l i b i d o ipfi\$rrenae;ft. ^
las gefta^s finxëïunc poeca.'quö'd fi faeerf n t yani'mmi.
fëd geftisaddi der ü n fq ue nd a rri c o 1 or e m rë b,u s.'Nön ’’e-j
nimobtrë&ahtèsilladiceb^ric^^^
hbmïnés'decipiun'tütVmaximè^irèdduinh^omniafida
eflè arbittaritur a pb^cis,CöJ.un^ tlne fciuntë*
‘rum, quifitpoëtidè licé'ftci^modus j qupüfqtfèprogredi
fihgena6liceat:Gumofficiam^pbecxficiqeo,^c^,qu£ege-
ftarancyerèjhaliqaasfpeciesob|iquïsfigurat:iönibuscurqL
'dëèbtëaliquoeonüerfa traducar. Totumaucemjquoap-e-
reraSïfingere,id%ft,inepttuii: effe^;& njëndaceib pötius qua
pöëtam. ied^finxerunrifta^qu£efabuIoracÈedünty.r,nurn
e tiam illa , qü*dedijsfcEminisdeo|qmBué connubijsdi-
ëta(lint ?Cqrigitutficfiguran!:ur,ficcbluntuf ?. ni&forte
nontarituni p o ë të ilèd p iiftö^ rtientiuntur.'
Si enfin nic Iupiter,qui d vóbiMicitux DéüSjtiöhls eft,
qu ië xS a t^ rn q j& 'Ö p en a tu s e ftm b a q p o rtu it'n ifi^ liu s
Emul^chrulnintefnplis!ó n in ib u S e ó l|Ö ta r i.(^ d fib im u -
lierumëffigiesyolüncïQüid fe'xusiflfirmus? jn q u êm fièe -
d ihtIüp ite r;*tumy ero ’i p f i l^
Mehtitosmuntëffèp öe t^o&^^
v erbn on eflè rn,erititos, te ipfeprobapt. Ita ëpitp cUbrbm
fimülachraconffngunC ’i yc pipfadiuerfira'ce’fêxusappa-
reat vera eflè , quse dicurit poerz. Naita quod aliad argS?
mentumhabe t iriiago Cëtamiti m &effigies aquiké; qum
«ncepedesIbuispPhahrafintepipHs : èc cu rnip^ pariten
adptantüririifiy t ncfaridifceleris, ac ftapri memoria mar
ïiëatinjeternuna ?Nonigicuripoetiscota rn fi&lum d l > a-»’
Équi^^rcaflctraduiftarn&obliqüafigurationê «bfcura-
tum j| quo veritas inuoiiitajtëgefecur: fie a t illad de fpru-
tioné regnomm. Ajunt enim louiccElum obtigj^e, Nep-,
tunpröar^mfem nofi terra pïi'tius in fbïteni
tertiam y e n it l hifi quöd i riterragefta rës eft. Ergo illumn
vero eft, quödregnum^rbisitaparcici, Tortitiq'üe fbnrjvt
Oriëntis imperium Ioui cedpret, Plütoni ,c a i cognotnen
Agefilao fuitpars, OccideïitiS'ÓDtingeret:e'o qudd plaga
Otren|ifcX.quai,luxinbrtabbusdatur)rup'eriorï@ceidentis
iüt^inferiptêfte^^dèatuK;'SiÈyéntatë'mWn%do:ypIa-
aerünt/yt y^rjtai ip ia |> ë ii^ f i^ i^ b ii|^ a |h ij[ derogaaetV
De Neptunï, fpttë. m.a wfëftuni'eft^cuiu^ tkle ftiiflc
d i c im u s .q a i le ^ Antonij fiiit infinitubi illüdimperium,
cui tpti’ pr^matitimïepoteft^të fenatüs deereueratjvt prx1
dpnes p e r feq ü e c e tu r ,a cmW ^ d ëp a c ite t .;S iP J<Iépturip^
maritima,ommacum ïh fulisóbuenerunt.' Q u öm o d o iS
'p robaripoteft?- Nimirum v e te r s hiftqri* docent. Ahti-
•quasjiu^qr Èulveni^rus, qüiftïit cxciuitare Më ï^ n a .
geftas ïóuis > & csterpcum>quidij putanturi.cor!eg^,'b^
ftq n am q tfe cQ n te xu it^ ikcfisf
quïm^ai^%uiffi,mis.templishabevbantur|« maximequè in
fa a o loUisTriphylij
a b ip fo lo u e , titülus ifidicabat : in qu a columpageftalua
pencripfit,yt monimëhturneflètpbft^^ füatum.
HancniftoFiaminterpretatUseft^priius, 8c iècutus. caitiis
hæc verb a lün t ibi. Iupiter imperiuiri NeptiinP d at maris
yytinrulis omnibus & q uæ iecundùm mate lôca^ îunt.
omnibus regnâreti4 Verà lùnt ergo , qüæ loquuhtur po é
t* ': |ed pbtêntu aliqno fpécieque velata. Po,teft.& riions
Olympus figUram poetis dediflè, vt Iouem dicerentcceli
regnurn efïè fô rtitum, quôd Olyriipusambrguùm'nomeii
,ëft&moritis,dcçoeli. Iri Olymp p aritém Iouem h a b ita t
fè3docethiftoriaeadem:quædicit: EatëmpeftatèIupitér
îri mônte O lÿmpèfmaximam pa rtPmvitsècolebat, & eô
âdeurri in iiisyeriiebàht, ftquæ’rèsincôntroüerfi aérant.
Item, fiquis quid noùi inuenerâ t, -iquod ad vitamhuma-
riàm vtilè ëflèt.eô vepi ebat,atquè Io u io fte n debar. Mul ta
in hunçiTTodum poetietrarisferunt, n o n y tin dëosmën-
tiàn m r,quÔs'Ëblürit, fed v t figuris , * . vàrijfque colotibus
venuftate m ,'âcj'epprem carminibuslûis aadarit. Qriiàu -
tëm rign'iritelligunr,qupmodo,àut qaarëqûïdqùe^ figù*
re tui'-poë'tas yelu tirie rïd aces, & fa cnrë^os i rïlequ utur. H oc
ïerrorèdëPepti ëtiam ph'iiôfophi, qùod éaiquædë Iouéfe-1
r untji r;jn i riimèin Degrneoriuënirevidëbâturjdübs^ouè's
fecërurit,vnum natüralerri jaltërum fabulofum. Vidérunt
ex pàrtë>quôd e racveinmjëumlcilicetv''déqüo poëtæ ^
quunturibömiriemfai(Ie,millQ'auteriinaturaliIoue,^jal-
IgarfcoriruëtudiTïejël jgionisinduâijèri-aueç,untV quod in
Deam notnen homifti^tranftdlerunt, quj (vtfupfa dixb
mus.) riùiàfolus eft,riOn iridiget^nômme. iouem atftemil-
ldmeiîe^q'ui fitëx Opë^Sâturnqqùe riatus,riègari non pb-
l teil^ Vana igitur perfuafio eft eorum , qrii'ftprnënlqdis
lummb D eo tribùunc. ^Sqlent ëninfqu rdam'érr ores fu os.
ha cëxcuttipriëdeféh'dërë^qùrcoriuiclidévnoDeôciiiri
idi|egarqpqnp'ôffiiri^ ipfumfe cblerè affirmant ; yerüm
mo^c îiBrpiàcërè!1, '% mpiter rimriinefur.r Q üô'qdid àbftù^
d ius ? I np i^e r en i m liri e corit ù b et nib t ^niügîs^fi 1 iabqUe co- '
lirionlole r. V ride qiii^fîr, a'pparehnëcfis e ftidno fnen
eô'trâmferri j yb in e c Miner.uaeft v l lâ , necIunóvCQvgdï'
Lqubct'h u ius n blnj n is pr bprîétàs ho n diùifta'myi mc ex p t t
mjrilë>d b umanam3jouëi'n en im, Iurforieirique alliuandb
effedf'6l9sCiCê^pmcerpretalur.^Etïupiterï quàfiiuüans
pater', dr<ntur , quodnomë'nin D eum minirnè'ôbngruit,
quiàîuuarî; homirii's'ëft , Opis ^liquidcorifefe^lisin eum,
qui fit aliènuS^ëxiguihën^fiçij. Neniöiïc.Öeü precatur,
vt-ft^diuùet,fedvtfcrüet,ytyitâ^lalutem^tribuat;qüôd
multo pluSjac maius eft^quàm ijiqare. Ecquoni^m de,p_a-
trëlp qu imu r, nullus pâ’tërdieitùrfilios iùuare iî cùm eos
geûêyatjqritediTcatï:^Illud enim lguius^^^eft^quàm vt«o ver-
bo mâgriitridô paterriiBëheëcifëxpnrnktur. Qrianto id
i magis i%on^^ueniens^^eft Deo /qui verus èft patér^përquem-
jfumiis,&Cuiustoti^fumusjà;qupifirigi ammamur,il-
;lmriinarriur,quiribbis.viâmimpernt,falutemtribuit,v
6lu'm mulciplicem fubminiftrat. Nbh iritelligit benefîtia
ijimperitus;niödó ^t:led:ëtiariitepm^^^
},yirtu tefti ïum m^poceftatis i m minuit. Qüa'refiïoucrii ex
rébu sgê ft^,& ë xmb ribu sh ominemfù inë s interraquëre-
'gtlaiïe deprehendimusilùperef t , vtipbrteiri qudqqeéiuS
i n lieft ige mus; E n n i us iri faCra hi ftbria,deïcriptis o m nib us,
qujfiin vitafii^geffit, ad v 1 tiinum,lic~ait : D e in d e Iüpitjer
pbftquamterramquinquiesçircuiriitjOmniburquëirriicis,
àtqhe ëognatis rüisimperiumdiuifit, rëliqukquëlibmîhi-
„brisicges^m oreSjfxum eritàquë pàraüiï,' m û ltâqû é a liib b -
p a fe citp mm ortali gloria, mem oriaquëaffeólus, lèmpitei-
ria^brilmerita fd is re liq u i^ ta te pë^ma^ajiri^Grttàyi--
tam commpfàuit, & a d Dfebs abij t>e’urii^uè Curfetès È ij'liii
cùraueruht,decoraiieruritqueeü:&rèpulchruméiuscftin
Créta ih ôp|do Gn'ôfp;; ôc dicitûr Vèfta han|: v rbeïnërea-
riîflfe .f inque fépulëhrö eius èftipftriptutn antwuisliieris
( j^ Q S i ^vMSxçiyé, id éft I^tinè:lupitër Saturüi.Hoc çcr-
tpjnon pbecærraiduni » ïèd^ tiq u à ram re rum fcriptores»
Quae ^ e b y e r a lu n t , y t ea'SiSyllinisverlibuscorinrmèn-
turiqurïunttâlës:
»iWtfit,
loribus,
m
fl- finpj.
Ù%?1* ;pfeoy^ùr
f; Q> ’y.ÿ>iT>}. Mo-pgços
Cicero
fettn,
l°ca cfst
'‘W m
xrcpcn-
I Ç iç e ro de riatü^a dëorüttj, cum trës Iduesà thedlogis^nô- in capite,atque illi regnum portendiflè, teftatur. C u ie rg o
mînaridiceret, ait ter tiüin fuifTe Crëtèftïèm, Satufhi filiü; fa criftëareïupitërpotuitjriifi'Coeloauoîqüem dicit Eùhe-'
cuiùs in ilia irilulàlêpùlchrum oftënditur. Q g pm p a o igi- v merus in Ocearios môrtuum V & in oppido Aulatia fepul-
turpôtfeftpeusalibiëfleviuùs,alibirnortuus?âlibihabere tuni.
témplum,alibHèpulcbrum ? Sciant ergo R omani CapitôT ,/ • » -^ ^ .
§ÈÈ S W r a j . !^ Ib iIu p ite rN ep tun o im p c r ium d liumluum.i.lummumcaputreiigionumpubhcarum , nHj . .y« r * y >. g s ma t m an s ,v tu u- nhfur l,iso -
e iu spatrcm.qu i.n téré gn 'âù it,ƒ^êccuifortaffe pl«Shabebac
in fe . q u id dxèoifS tantorffin. eferictotomto i * W Ë
p ïih iis inud .q nod àu reü (Ruinennatraéurhabuiue, qn ö ä . tu™Ça rm n * f " l?M e 3 diquAttitoorattonemHlaueruntvtvcrfw
i • ' ^ î ï s f f i îw a o m-i quodammodvjierent.
% êïâfJi3yuç Sec. i. DitmoMs inanimés, cadauerunifitmâachm mor-
ittorum, qwruriïÇfita in taffatniiamfepulchra mifera 'habit*
c In’coeium^quorl nominatur ^ ß ( legiturin CodiceantiqW.al-
terC edexfan ât§aluato rishab et,iAcoe\\im q\iodn ttncrïo s\o -
c&mûs:vtraq3'leâiobon/efl,&eundemhdbetfenfum,&excludunt
illaïqyocem Gfacam, «o»»®-$qua faneaddïta efl, & tneptè: nam ait
pattern illam Mundi,quant nunc ccelum nomïnâmus., tumprimùm
Iouem eo nomme appellauijfe. .
veca.
ir, i
Plaças
terr*.
iüftitiafub ep fuëritin terra. T en eo aliqaidiri ^ ëb, qupd
in eius filip non fuir. 'Q u id enim tam-cohueriiensDeo^
quam iufturti regimen,ac pramfec'ulu'm?^ed'cümeadem'
ratiorie natu mèflë cogi tornonpoflurii p utare Deu m fiini-
mum, * quod yideatri elïè aliquid antiquius j cceluniicili-
cet.atque terram. A t e gaDeum q u x rb , vltra quern nihil
*eftomnino:qni Fonsj& origo fit rerum.Hicfit necel^: eft,
quicffiiufniprumcondiditjterramquefuridauic. Saturnus.
autem ft ex his riatus eft ( v t putatür^ 'quemadmoduni po-
teft Deus efle principaljs^qurajijsortumruumdeb'et ? aut
qüis praÈftiit mund’p, antequam^Saturnu.sgigneretur ? Sed
hóé poecicririi eft ( vt dicebam pau|b a r itè ) figmenturh.
N e cenim fie ’riporerat,vtelementamrenflbilia, tan toque
interuallo feparata i in vniim c o i te n t , acfiliilmprocrêa-
rerit: aut is , quiriatus cflet potiffimum genitofibus fi^ilisl
exilieret, led earn formam gereret,quagiparenresifui non
habebant. Q u xramus e rg o , quid veritatis lub haefigrira
lateat.Minutms Felik iriëo libro,qui Ötftaüius infenbitur,
ficargüméntatüs e ft : Saturnum., cumFügatu^gflètdnlip,
inltaliamqiie veniftet Cmlifiliumdidlum^ qu bdlble a-
lïius ebsVquorum yirtutem'miremur,^ aut qn i ‘'‘ repënt'ino
ad u ënè rint, de ccelo cecidiflè, dicere : tërraeautem,quód
ignotis parentibiis n a to s , terne filios ndfhinemus. Su n t
h z c quidem'ftmilia veri,non tarnen vera : quia conlfët et-
iam turicjcumregnaret, ita eile habitum. Fotuit 8c fic ar-
gurrientari: Sacurnurri,cum poteritiflïmüsrexelTet,adre-
.tiriendairi 'päreritum ruorum memoriaro nomina eorum
ccelojterrzquedndidillé, eum h z c priiis^lijs vocabiilis ap-
pellarentur. Qu aratione ^m p n tib u s , & flumin ibtisno-
minarcimUsimppfitaV. Nequ e ënim cum dicürit ppetzde.
progenie A tlantis,aut Inachi fluminisrid potillimüdicunt^
homines ex rebus fèjplu caiëntibuspötuiliègenèrari; led
ëosv tiqü ë fign ifican t, . qiiinatifuritcXqsshominibus,qui
v e lv iu iy e lm o r tü i, nomina mo|i'tibus%c fluminibus m-
diderurit. Nam id ap u d vetë're's , triaximeque G r z c o s y li'j
tatumfuit.lic mafiaebrumtraxillenominä'accepimus qui
d«cideruntinea,vc A ege u m , ï cari u m, Hel lelpon ticu m, &
in La tio Auentinus voëabuluni monti dèditjin quo lèput-
tus eft; T iberinus vel Tyberis ämni in quoimerfiis eft. N o n
ergo mirandum,(i nomina eprum coelo, terrzque attribu-
ta ë flèn t,q u z reges genuerant pptentiffimos. Appareter-"-
g o , non ex ccelo natum eflè ; qu od fieri non potëft: led ex
eohomine , cui nomen Vrano fuir.quod eile verum T r ip
megiflus au6lor eft,qui, cüm diceret admodum paucos ex-
titiflèjiri quibus eflèt-pérfedla do<ftrina,in his Yxanum,Sa-
tu rn um , MerGuriumcognató^Iuosnominauit. H z c i lle
quiignorauit,aliè traduxit hiftbriam. Q u i quoniain quo-*
modopotuëritargumentari,bftendi:nuncdicaip,quomo-
d o ,vb i,a qu b lith o cd i^ lum . Non:enimSaturnushoc,red
Iupiter fecit. In facra hiftoria fic Ennius rr^dit, Dë ind é *
Pantum deducitinmontem;>qui voqaturcöeliftella. PolP-
quarn ebafcenditjContcmplatuseftlatèterrasdBiqueineo
morite aram creat ccelo^piimufqueinea^ralupiterfacri-
ficauir, in ëo lo co confpexitin epsium^y qu od c nunenos
nominamusridque quod fupra mundum erat, quod z the r
^vocatur, dëfiriauinomine ccelo nbrneri^ndidit; idquë
Iupiter qu od z th e r v o c a tu r , "^precans ' primum ccslum
n om in au it: * eari3quehpftiam, quamibïpcrauit,totam
adoleuit.Nec hic tantum (acrificafle Iuniter inuenitur.Ce-
farquoqueiri Ara tore fert, Aglaofthertcm-dicere, Iouem
c&m Cxinfula ,Naxo aduerfüs Ticanas proficilccretur; Sc
facriflcium faceret in litore:aquilam ei in auljpicium aduo-
laflèquam vidlbr böno otpine acceptamtutelaèluaèfubiu-
garit. Sacra vcrqhiftöriaefiam ante cörilediflèilliaquilam
n DejnterpretaiionÿI)eortim$xJententia Stoicoru^dd'phyjicafn
rationemfabulattraducentium./;)f ,■
v C A P v t X I I *
/ '“V y ohi^tn reuëlauirtius myfteriapoëtarütn, & Satiitrii
V ^ p a r e n të s inuenimüs: ad vrrtiites eius , & faëta redeâ-
miisduftus iri regnb fuit.Primumëx hoc iplo iâm jDeüs no
eft,quod fu it î Dëiride qrièd rie iuftjisquiddm fuit,lcd im-
piqs'hpn ç jb d o in filios,qtios n e cau it, vemmetiani in pa-
trem j cuidiciturabftidiflegeriitaliä, fQ u p d forfitanvête
accident. Sed homihes refpeëlu e leméntï, quod dicitur
coelum,totamfabulam explodünttanquam inêptillîrnefî
(5lam. Quara tamen-Stoici (yt folent ) adrëtionem phyfî-
cam conantürtradùcere. ' Qjroru m fententiam G icero,de
pâ tura Dqpru m diflèrëris,'ppfuit.Coeleftenl,inquit, alcifli-
jrnanT,æ theri a mq j nat uràm,idelïign earn, quæp e fle lë om-
nfa gigriëretjVacare volueruritea partë coippris, quæcon-
iuriblione aiterius egeretad prbëreandum. ^ Quae ratio in .
Veftatp.pôtuit conuenireî1 fi mas diceretuc.- Iccirco enim
virginem friitant Veftatn,quia ignis inüiolabile fit elemen-
tqmjriihilqjhalci pbflïtex eo.Quippe qui omnia,quoe atri-
pueritiabfiimat.1 Ôuidius inFaftis: '
NeCUt alïudŸéflam quam viuaminteüigefldmmam.
Narafodeflanuna corpora nulla vides,
lure ïgiturvirgo eft,qü&femina nulla remittity £
Kec capit>&comités virginitatis amat.
Yu lcan p quoique id potuit afcfibi j qui quidem putatut
ignis,& tamen * earn poëtæ irion abferdetüht.Pbtuit & Sb - ^4/iCum.
li,in quo eft natura, & caufa gignentium. Nam fine Sölis
igneo calorie neque nalei quiequam, neque aiigeri poteft:
vt nulli alijelemefifo magis,Opus fitgenitalibus, quamca-1
lqri,cuius foetuÆoncipiunrur>rw.lcuntur,fuftentâhtuf orii-
niä. Poftremo etiamb ita fit (vt volunt) qui magis abfciP
furiiefle *®elurn püteriius, quàm oitinino fine genitalibus.
natum?Namfi perle gignit : nonindigebat vtiquegeriita-
libuSjCÙna SaturnuUiipfum procreauet. S i vero habuit, &
à filio abfeifla funr.ortus reruhi, & natura omnisintcriflet.
Q u id , qub aip fiSatu rnonond iiiinumniöd bfenfiim,Pd
humarium^qqoque apiriiurit ? cumaffirmaritëflè eumSa-
tu rnum,quicurfiiraS c cpnuerfionemfpatiorum*, & tëm-
porum cpntinet5 eumqric Gr^cèidiplum riomenhaberp.
k^«®^enim d icituridaodëftidemqupd^çAi^ , i d elt,lpä-
tiuirictëm poris. Saturn usau çëm èft appellatus, qubd latu-
retur a n nis . f l æ cQ i ce r onis veçbaliin te xp o n entis fenrén-
damStoicaLum:quæ'qûâ.vanaficv cuiuisintelligereprom-
ptiflimum eft. Si eniri), Saturnùscoeli eft filins : quomodo
pptuitaut tempus a coelo gigrii, aut coelum à tempore ab-
feidi i ^ut poftèa tempus imperip Ipöliari à filio loue?
A p t qu onfodo îû piter nacuS e f^ x tempoiè ? :
> Au t quibus anriis laturari poflit æ^'
terniras,cui nullus.
» ëftfinis?
Stoicor