Mutierte
iaejuei > l
Eccltfo.
Pudicitta.
Ibt.Eccl.J.
Hominü
cuiiofuas.
Sapicotia.
Iufiiiran-
dum fugi-
S .G r e g o r ij T h a u m a t.
«on liceret.Quare ab ca quoque inquirenda omnipo abfti-
nui: iamqs nee in animo habebam, impiorum amentias &
vana concilia, vitamque mifèrc palantcm confiderarc., Sic
autem animo conftitutus, in hx c deUolutus fum, ac morti-
fera cupiditatecorreptus, raulierem cognoui, hoc eft, terv
ram quandam,aut fi quid aliud efthuiufmodi. Cor etenim
eins, pertranfeuntes irrctit.acfivelmanum tantum manui
conncxucrit, non minus ftri&è rerinet,quam fi vinculis cö-
ftridiostraheret. N ecvetöabcaa liter liberari queas,quam
Deum propitium, ac benigno oculo intuentem,nadlu$:
Nam qui peccati fèruitute premitur, haud quaquam efru-
geric. Porto cum pet omnes m ulietes pudicitiam eatum
quxfiuifièm,in nulla teperi. Ac virum quidem pudicitia or-
natum, inter mille ,fortaflè perfpexeris, mulierem autem
minimè. Illud vero maxime animaduerti, qtiod homines
animis fimplices a Deo creati, varias cogitationes rationif-
que difcurms fibiipfis atttahunt,atque in fin i tas quxftiones,
fapien t ixque inquifitionem profitentes, circa didtiunculas
tempus terunt.
fal.ohfcu.
runt ei crit
al.edpientcm.
Mors,nul-,
la arte re-
pcllitur.
prouiden-
tia arque |
C A P V T V I I I .
Apientia, cum in homine exploratur, domini quoque
vultumfplendorcperfundere cernitur : quemadmodu
contra,impudentia, eum in quo domicilium habet, ftatim
vtvifiis eft, odio dignum eile coarguit. Regis fermonibus
diligenter aduerrere conuenic, aciufiuraodum omni ratio-
ne fugere, idque præfèrtim, quod in Dei nomen coneipi-
tur: interim tarnen non æquum fùerit lèrmoni maloimmi-
tiere, verum caucre,ne blafphemiam vllam in Dôminum
effundamus. Non enim de eo,poenam aliquam indigente,
qùeti licebit, nec vnius illius Domini & Regis placiers obfi-
ftcre. Melius autem & conducib)liusfuerit,lacrofimdlisma-
datis acquicfcentem, ab improbis fermonibus remoueri.
Cordatusenim vir tempeftiuum illud iudiciumiuftum fo re
feit arque pernofcit.Omnes cnira vitç h umanæ res fuper-
mmpeenam manent, verum fceleratus haud admodum
Icire vide tur, quod,cum mult a fuper fè Dei prouiden tia fit,
nihil ptor fus in pofterum f latebit. Nonenim feit, quae po-
ftea lutura (unt.Neqjquifqua eft,qui aliqüid eorum pro di-
gnitate exponere queat ; quoniä nemo tantis vitib.futurus
eft, vt angelum, animamipfius extorquente, arcere ac pro-
hibere poffit, nec ars omnino vlla & aftutia inuenict ur,qu ç
mortis tempusrepellat,ac velu tcxceptionelubmoueat: verum
quem admodum in medio bello captis,fuga omnis
vndique prædufà perfpicitur, atque omnis hominisimpie-
tas fimul petit. Enimuero quoties côtemplor,qüæ& quan
tamortalesin pröximorum perniciem ftudiosé excogita
C A P; V T ï X .
1 I ' Vm enim homines omneSijfdciri rebus dignos habi-
X tosefleputabam. A c fi quisfapiensiuftitiam ftudiose
coluiflèr, atqae ab iniuftitia receffiflèt: animiq; dexteritate
& facilitate, omnium odium fu gifler, (quod quidem Deo
gratüeft)hicmihiinanem laborcthautire videbatur.Deni-
que vnura eundcmque finem e ile arbitrabariufti & iniufti,
boni Sc mali, puri & iropuri, Deo fupplicantis, minimeqhe
fupplicantis .Nam cum iniuftus,&prob us,pcieratbr,& iuf-
iurandumomnefugiens,adeundem finem fpe atque opi-
nionemea contendercnt, fubibât finiftrâ quædam cbgita-
tiojomnesineademdefinere. Nttnc veto perfpeófcum ha-
beo,ftultörum elle has cogitationes,ac fraudes & impoftu-
ras. Ac millets verbis illud occinunt,eum qui mortem obiir,
penitusintcrire : ac viuentem, etiam fi tenebris obfitus ia-
ceatjtnortuo preferendum eflè.Etenim cos,qui vita ftuun-
tur, hoc fàltem fcire.quod mocituri fint: eosautem,qui vita
fun d i funt, nihil prorfuscognofcere;Prxmia porto poenas-
que nullas poft expletum vitae curfiim proponi. Ödiuns ih-
fupcr&beneuolemiam crgaeos.qui vitam cum motte cd-
S explora tu t,mutarunt, finem habere. Eorum enim tum inuidiam, atq-,
vultumfplendoreperfunderecernitur:quemadmodû xmulationem defecifle, turn vitam'obfeuratarn atque extindam
efle. Pofttemo nullius rci eum participem eflè, qui
femel ex hac vit a migrant. Haec, error accinens, huiufmodi
quoque confiliumporrigit: Heus tu, quidfacis,ac non de-
licijs indulges? nec omnis generis eduliis ingurgitaris; vino-
que teimmodice expies ? An non intèlligis,tibihaec diuino
munerc con cedi, vt aebitrio tuo ac fine impedimento fi ua-
ris?Quin tu veftem recens fordibus deterfâm induis,capite-
quedelibutohancatqueillam mulierem cernis, vanamq;
vitam vahe tranfigis? Nihil enim praster hæc tibi reliquum
eft, nec in hac vita,neque poft mortem. Faciro igitur, quæ
temere& vitro occurrunt. Néque enim rationem horum
quifquamàteexiget: nec hominum fada , nifl apud homi-
ncsjvllo modo cognofcuntur. Otcus autem, quicunq; tandem
ille eft,ad quemabire dicimur ,fàpientiæ & fen fus eft I
expers. Atque haec vani homines loquuntur.Ego verb cercü
habeo,nec eos qui pedumJeuitate praeftare vfdentur, ma- I
gnum ilium curfiim peradùros: n e t e o s , qui poten tes &
formidabiles apud homines habiti fuerint, bellum illud
formidabile; con fed u to s .N e c vèroprudentia in cibotum
copia exploratur, nec fàgacitas quidquam commune habere
cumopibus confùeuit. Necijs gratulandum puto, qui o-
mnesad eadem peruentnros eflè ar&itrantur. Graui enim
fopore opprefli mihi videntur, qui res huiufmodi cogitant,
. . 0 ! nec fecum reputant fore, vtpifciüm inftar atque auium abrunt,
totusobftupefco. Illud .quidem compertum habeo, j reptiinmalisverfèntur,adubitoprofceletum xqerito pce-
prius quoque ex hàc vita abripi impios, ac de medio colli, j nas luant. A t ehimucro fapieritiam tantîifaçio atque æfti-
eoquod vanitatifèipfos dediderunr. Q yoniam enim Dei j mo, vtparuametiamciuitatemà paucis habitatam, atque
nroniden ria nronrer fiimmam M i» n im in t .m x , à.magno R ege cum èxetcitù ctrcumfêflàm -, magniim
&C frequentem exiftimem: fi vcl pauperem vnum ftpien
tal.fufcj;
Athcorß,
^impio.
rum «rb.
Sic impü I
hirctici
fintiunl;
prodtfiioJ
ôis pre«J
Yolunt; •]
Sapicntiï
Iudicia '
hominum
prxpofte- J
•falhilarilatcm.
Dclitiaru
pernicics.
prouidentia propter fummamæquanimiratejn & clemen-
tiafti, haudquaquam omnes confeftim perfcquitur: nec
màlus ftatim poft admifîà flagitia poenis afficitur,obeam
caufam fibi fas efle-putat vir feeleftus diutius peccare, quafi
innoxius difcfcflurus: illud videlicet non intcèÜgens', quod
etiam poft lon gumi perpetratofeelere tépus.Dei feientiam
non ettugiet. Illud vero praeftantiflimum bonum, pio Dei
timoré præditum efle, à q u o , cum impius excidcrit , haud
diu ftultitiâ fuà abutetur. Peflima autem & falfà opinio per
homines plerumque graffàtur,tum de iuftis,tum de fcelerà-
tis. De vtrifque enim contraria exiftimant. Nam Sc quuufti-
tia præditus eft, non talis habitus eft, & turfus impius, cor-
dati viriopinionem tulit: quem quidemettorem, inprimis
grau em & perniciofiim efle ftatuo. Q um etiam aliquando
ft i*n um fephom in cibo & potu fitam eflè iudicaui : eum-
que D eo chariflimum, quitoto vftæfpatio, his, quam maxime
fieri poteft, fruerctunatque huiufinoditcupiditatem,
vnicum v it* folatium arbitratus fûm. Ac proinde in nullam
aliam rem, quam^n hànc opi n ioncm incum bebam, v t liée
noélu nec interdiu quidquam eorum,quç ad luxum àm or-
talibus inuënra fùnt mihi interdicerem,ab coque me abdu-
cerem. Caeterum hoc cognoui, qùodquifquisfè his rebus
inquinauerit, ne quamlibet quidem longo labore, Vcrum
bonum vnquamrcperiet.
tem- virum ciuem habeat. Hicenim,tum ab boftium itti-
petu, turn a circumuallationibus & oppugnationïbus ci ui-
tatem faam incolamemttueri poteric.Et quamuis alii pauperem
illüm fapientem non agnofcanr, ego .tarnen fapien-
tix vires,populati huicpotcntiaslongè antepono. Verum
hicquidem iacet& contemnitur fapientia, q u x cum pau-
pertatc coniunóla eft: exterum poftea audietur, altiorera
vocem edens, quam principes & tyranni,malorum cupiditate
flagrances. Sapientia enim fetro etiam ipfo fottiot eft:
ftultitia autem vnius, multispericulum acccrfit, etiamfi
multisleuisöc contemptibilisfit.
C A P V T X .
V T Am mufeæ in vnguentum prolapfie&fuffocatæ.inde-
corum fuauis illius liquoris afpedtum Sc vndhonem
reddunt : fâpientiæ autem & ftultitix fimul m eminiflè, nihil
conuenit. Sapiens quippe ad res dextras Sc honeftas fibi
ipfi dux eft: ftultus autem ad lxuas propendet,nec vnquam
ad resprxclaras duce ftultitia vtetur. Q u in ipfius quoque
cogitationes vanarfunt,ftultitia oppletç.Quod fi te b amice*
___ ;_________ - fpiricus
fSicutfr
cit Arcin'
mcdesSjr
raculjnus.
I' ■ H
Sapienti*'
, robur-
Sapifr,"s
COlHp*0'
(j f ic t a p h f d f i s i n Ë c c le fia fie n .
fpïritus hoftilis aliquando t odoratus fuerit,forti animo rc-
firte,fciens Deum vclingentempcccatorummultitudinem
benignitate fuacondonare poflè. Tyranni autem,patrifque
omnis malitiæ,h:£c Opera fuerint, ftulturn quidem in fublime
âitolli ; prudeutiæ autem opibus aftluenicrti, deprimi :
&peceatorum quidem fèruosVequis v e â o s , facrbuindtos'
vero homines,pedibüsitêr hbnefîe facientes,c6nfpici,im-
probisexulcantibus. Q u o d li qnisaltcri infidias moliatur,
imptudèns fibi ipfi primo & foli infidiasftruit. Q u i aütem
alcerius fècuricatem cuertit,ih fêrpentis morfumprolabe
tur. Q u in is etiam, qui lapides extrahit, jaborem haud
paruum fuïFcret, Sc qui ligna confcindit ,in ^fuimètarmis
periculum fèret. Q u o d h forte fecuris c manubrio cxilie-
rit,conturbabitnr qui huicopëri incumbit, f haudquaquam
faufte comportans $ (iiafquë iniuftas Sc breui peritu-
ras opés ipfi adâùgens. Eft vero morfus fci penti^ furtiuus
acclandeftinus,& nihil fblatij afferent mcantatores,vani e-
nim funt. Enïinucf 6 bonus vir,turn fibi, mm proximis bo na
operatur : contra,ftûltusinepta fua loquacitate in pèrni-
ciemruet. C um femelos aperuerit, ftulte o rd itur,& fta-
tim dicendi firièrn fa c it, ftoliditatcm fuam vbiuis ofteu-
dens. Fieri autem minim'e poteft, vt homo ,ea, qute à prin-
cipio fuerunt, autpofteâfutiiraiunt, cognofeat, 5c ab n o mine
difeat. Quisenim Crit,qui aperiat î H o n ïo .q u im
bonam ciuitatemptoficifcinefcit , 5cocu lis5ctoto vultu
afflidtatur. Huic autem ciuitati mala prxnuncia , cuius Sc
rex adolefcens eft, Sc principeshellùbnes. C on tra ,bonam
•illam terràm beatam prardico,cuius (iliusliberi regnumïte-
net : vbi tempeftiue bonisfruuntur, qui iilic præfedturis Sc
dignitatibus ornati fiiht. Piger & ignauus domum minu-
u n t, derifbrcs ôc fcurrxfadti, arque ad ingluuiem fuam rebus
omnibus abutenres, argenro dudtiles , exigui precij
caufà curpiter Sc àbiedte quiduis facere ftiftinentes. Régi
autem Sc præfedlis,autprincipibus au'dientem eflè conuen
i t , ac non ipfis in ofFenfatn venire, nec moleftum vllum
verburn in eos proijeere. Periculum enim e ft, ne id etiam
quod per fbliiudincm atque occulte d iâum fuerit.in lucem
forte veniat. Etenim fb li.& diuiti Sc magno R é gi nuncij
celeresôc pennati omnia profecijmt, fpiritali fimul & ratio-
nali minifterio fungen tes.
C A P V T X I .
IVftum eft autem egentipanem,& ça, quæad vitam tuen-
dam neccflàriafunt jimpertiii. Qùamuisenim id ftatim
perdidifle quibufdam videaris, quemadmodum fi panem
in aquam çonieciflès : tamen progreflu temporis nequa-
qùam infrugifera tibi apparebit beneheentia. Qu in libe-
raliter quoque.clargire , pluribufque tuas faculcaces diui-
de : non enirn tibi notnm e ft, quid’candem portera diesef-
ficiet. Nam neque nnbes copiofàm fuam pluuiam reti-
nent,fèdimb rcmin tertam fund unt: nec arbor perpetuo
ftat,verüm etiam fi homines ci pepercerint .àvenco cette
conucUetur. Iam mufti, qùæ dçoelo euencura fin t, præ-
feire geftmnt -, nec deeft , qui in niibes intuens ventum-
que expedtans * à meflè aut ventilatione abftinuerit, re in-
aniconfifiis Sc perfùafus j nec eorum, quæ diuinitus fiitu-
ra finit j quidquam cognofccns ; quemadmodum nec quid
mulierprægnàns paritura fit. Cuinautem fèmentem tempeftiue
feceris, frudtus collige, atque comporta, cum hu-
ius rei tempus aduenerit. Incertum eft enfin, quænam ex
his quæ confira funt,meliora futurà fint. Vtinâm autem
om n ia f bona fuccedant. Atenimuerocum quifpiamaniT
mo reputat, quod Sc So l pu lche t, & fuauis hæc vita, Sc bo num,
longatemporain perpetuis voluptatibus explere j &
resformidolofa mors,malumqucfèmpitetnum, atquçin i
nihilumducens: faciendum fibi cenfèt, vt præfentibus vi-
tæcdmmodis, fpeciemque iucunditacià habentibus per-
fr uat ur. Atque etiam iuueneS a dm onet i y t ætatis flore ab-
utan tur,animas fuas ip omnemVolùpcatenflaxantes, cupi-
ditaribufque pbfcquantur ; atque & qûæ ipfis yifâfucrint,.
fàriant; Sc quæ obledlatibncm afFèiunr, fp.edfccnt, Sc quæ
aliter fèhabent, auerfèntur. Ad qiiem hoc tantum dixèr
rim : Parum fàtiæ menris es,ê hbmpiqui De i irraiciüm hæc
omnia vindicaturum non exptjdhs. Sed Sc flagitiofa eft
cbmeflatjo, & impura corporum noftrorum cbntumelia
pernicipfa'.. Iuuehcutis ehim aflecläeft ftuidria: flhlriria aütem
ad cXitium dücit.
C A P V T X I I.
O Per^plrecium autem eft, dfim iiiueniliadhuc £?tafe
flores,Dcitimoreaffici,priufquammalis te ipfutti tta-
dasjpnufquam veniat dies Domini magnüs & fotmiddlo-
fhm, cum lam necfbl fplcndofem edet, nec Luna, nereli-
qua fidera: vetum fupernae vittutes in ilia rerum omnium
tempeftate atque tumultii mouebuntur, hoceft,angeli or-'
bis cuftodeSivt & virj prxpotet\tes conquiefcarir,& mülie-
res operandi finem faciaht, in obfcüras & caligiriofas ae-
dium partes fugientes, ianyis omnibus claufis; ae mülier
quxdam •, mo la: operam dare ob metum definens, perexili
voce, inftar tenuiflimx auiculae, vretur j atqueomnesnefa-
rias mulieres in terram corruent, Sc vrbe$, & earutü magi-
ftratus immanes,6cfanguina'tij fuperniim fupplicium ex-
pedtantes, ingruente acerbiflimo Sc erüento tempote,qua-
fiflorentc amygdala,continuifque pcemsincumbentibus,
velut numerofo quodam volantium locuftarum agmine,
ac de medio eiedlis& fubiatis flagitiofis hominibus, haud
(ecus ac nigra quadam Sc f difplicabiii capparide; Ac Vir
quidem probitate clams,in domum fiiam fempiternam la:-
tus proficifcetur i improbi autem fua omnia plandlibus ira-
plebunt , nec iam argentum recoriditum, necaurum probum
vtilitatis quidquam habiturum eft. Magna etiam
plaga omnia pccupabit, ad hydriam etiam vfquead fon-
tem aliquem ftantem, Sc totam vehiculi, quam in cifternae
concauitate relidhyn eflecontigerit, h o c f nimirumablu-
tionem ferente fx cu lo , & circumuolutionis & eius vicae,
quae per aquam comparatur , tempus ptastergreffo. jHo-
minibusporroin terra iacentibus nx cvna falutisratipeft,
vt eorum animx eumagnofcant,atque ad eum conuolent,
a quo creatae funt. Iraquc vt e a , q u s prius dixi, repetam $
admodum vane mortalesaffedti funt; tantaqUe eft rerum,
qute ab illis excogitantur, vanitas, vtad earum magnicu-
dinem accedere nihil omnino poffit. Acmihiquoqu#in-
anis&fuperuacaneus labor fufcipitur, fapien ter & erudite
concionanti: quippe qui populum hunc docere aggredi-
a r , itamifere perditeque affedtum, v t necdodlrinam nec
curationem aamittat. Opus eft autem viro folti Sc gene-
ro fb ,a d hoc vt fapien tisfermones intelledlu aflequi queat.
Ego vero iam grandis natu,longumquevita: fpatium
emenfiis, in ijs, qua:Deo grata Sc accepta. funt, per veritä-
tis myfteria, exquirendis , animum defatigaui. Illud autem
exploratum habeo , animos noq minus eXtimulari
fapientum praeceptis , quam folenc corpora , ftimulo aut
clau oconfix a& perforata. NonnulH autem fapientifiima
ilia documenta a bono vno paftore Sc magiflro accepta,
quafi ex vho ore omnes atque inter fc Concordes dabunt,
creditam fibi dodlrinam copiofius & ornatius exponen-
tes. Cteterum verborum mulcorum nulla eft vtilitas,: nec
tib i, vir anÄce, audfcor fuero, yt e a, q u x minus conuenit,
inutili opera confcnbas, ex quibus prstet inanem labor
rem nihil commodi percipiatur. Reliquum iam eft , vt
huiufmodi quodam Epilogo v ta r : O homines, en vobis
aperte breuitetque denuncio, vt Deum omnium Dominum
& infpcdfcorem timeatis , eiufque prscepta fcructis;
vobifqüe perfuadetis , omnia poftea iudicium fubituta,
atque vnumquemque operum fuorum., tarn, bonorum
quam'maIorum,merccaem pro me-
g ’ . riris accepturum.
ci ) extrem i
foimido-
’lçfîis.
f al.impu-
dicx.
f al. defpi”
cabili.
fT*T& \ir
Sapientum
pnecepi
loco ftimU
l i babeda: