'rxmia&
fupplicia
cuiq; ko-
minu pro
mcritis
rribuütur.
B
fth e n à g o r / t
quafi pattibus conöciunc, & qucm quæque locum obti-
n e ant,& quid inter iftaprimum vclfecundum vel tëftium
fiti ÖC quid denique vltimo ordine confiftat. In iftis di-
rigéndis proponi d ecct caufam illam., "cur homo creatus
fit,ho c eft, ipiius creatorismentem hue deftinationem,ob
quam hommem condendum fufeepit : hinc rurfus con-
gruenter conferenda & coaptan^a e ft hominum natii-.
ra » v t quae ordine fecundam fedem obtineat : turn quia
nonfimul de vtraque iudicari p o te fl, turn quia ambæ cq;-
cxiftunt, & ad prelens inftirutum idem momentum adfe-
ru d t, turn quia per iftas principes primäriasque atque ex
ipfo ppificio Deiortum trahentes, euidenter refurre&iq
oftendatur; nihilorainiis tarnen & per prudentiæ rationë
huiusrei fidem colligcre licet. Prudétiae rationem in hoc
confifteré'ÿico., v t pretnià fuppliciaque ex iufto iudicio
cuique hominum pro mentis attribuantur, finisqueipfo-
rum v it* refpondcat. M u lti enira > qui derefurre&ione
difputationem fufeeperunt* folo eo quod tertium eft,om-
ne negotium conficere tentauerunt, arbitrantes caufam
!refiugendi hominis propter iudicium fieri. Ulud autem
perfpieuèfaJifiun often ditur, eôqu o dom n e s quidemre-
lurgant, nonomnes tarnenrefurgentes iudicentun S ie -
nim fo la iudieij caufa refurre&ionis eflet , neccfliim
videlicet eflet, cos qui nihilpeccarunt, aut qui praeclaras
res in vitagefferunt, refurreâionis expertes eflè : i tidem öc
cos , quiinprima aptate vitam finierunc :q u o d & ipfi quo-
q u cxq u um cen fen t, v t non o b iudicium refurreCtio fiat,
iecundum primariam rationem , fed o b deftinationem
propofitumque conditoris, conditique naturam. Cæte-
rùm quum fuflidat vel vna caufa gigtfendi hominis, fi in-
fpiciatur ad probandam refurre&ionem,quæ naturafi du-
ttu rationum corpora diflolutaconfequitur : aequumta- j
men fjbrtaflc fuerit* nihileorumrefugere qua: propolui-
mus,& cohærenti ordine per fe riem vires eracaciasquera-l
tionum,deinde conicquentium,explicare, ia gratiam ep-1
runfhpminum,quiiftafuopte ingenio perfpicere neque-
unt: & inter reliqua hominum crcatorum naturam expo-
nere, quodipfumadeiusdemrei intelligenciam ducit, &
tan rundem fideirefurreäioniadftruit. S i enim vniuerfa
homiqum natura ex anima immortali & corpore pro ipfi-
us creatione atcemperato confiftit, neque animas per fe,
neque corpori feoriiim D eus iftiusmodi aut o rtam aut v itam
actribuit, fed hominibus integris, qui iftis ambobus
componerentur : vtiisdemillispartibus, quibus ort um
vitamqucacceperint, in viuendo v tentes,adeundem cö-
numcmquefinem& premium peruenuent: neceflarfum
omifinp eft V quum vnum ex iftis ambabus partibus animal
conficiatur \ quod & omnibus animi corporisquè
affedionibusimbuatur, paricerque &c agat Scfaciat quae-
cunque v elfenfuum vel ratioms.iudiciumrequirunt ,ad
vnum finem referri omnem iftatum return leriem : vt
omnia ÖC per omnia turn brtus hominis , cum natfirahominis,
turn vita hominis, tum quicquid egi t v el paflhs eft,
turn finis nature congruens ad vn am harmoniam can-
demquefympathiam decurrant. Si vero vnius eft concent
us flue harmonia cuiusqueanimalis, acfympathiaflue
communioafleCtionum , turn ear urn qua: ex anima o-
riginemirahunt,tumearum q u i ex corpore prouçniunt,
vnum in iftis oronibuSisfinem & premium manerc oportet.
Vnus autem reuerafinis c r it , quum idem animal ex
fuispartibus conftiterit : quod ipfius finis gratia futurum
eft* Idem v eto animal fyncehter e x ta b it , quumeadem
illaadfuerint,partesq; ei i l l s teftiturefqcrint,quibuseius
integcitasabloluicur. Eadcmporro iecundum propriam
vmtionem e ru n t, quum diflbluta & diffipata , rurfus
coierintadconflarioncm &compofitionemeiusdem anima
lis.
Cæterum eorundem hominum inftauratio neceflario
conlcqui oftendit corporum defwnCkorum refurreftio-
ncm: line enim ilia caedcmpartes inter ic naturaliter vni-
rinequcunt,ain5iidcm homines reftitui, aut inpiiftinam
naturam redite* Q u od li mens,& ratio,datae funt homi-
nibus ad iudicationem n o n in tc ilig ib ih um m od o fu b -
ftanriarum,fcdlapientiæquoqueeius, îuftitiæ& bomta-
tisq u i iftadedic, ncccfl’umc ft, permanentibus i j s , quoi^
rum gratia ratiohalis iudiçatio data e ft, & îpfàth quoqué
(permanëre iudicationem, qire iftis difeernendis attribu-
taeft. Hancautem permanere impoflibile[eft * nifieana-
tura perman eat | qua: illam jntra fedem fiiam recipit &
rouet: qui autem mentem & rationem intra fè recipit,ho-
mo eft, non anima per fe : hominem igitur oportet ytro-
que conftaptcm in perpetuum permanere. Hutte autem
impoflîbilè eft permanere nifi refurgat : nifi enim intercédât
refurre(ftio,nequaquam permanlèrit hominum natura
.‘ hominum portonaturanonpermanente^uftiaanitna
attemperata fuir corporisindigentiæ ciusqüe accidentiis
& a£fe<5tionibus. Fruftraquoque corpus alligatum e ft,
habenis an im* cedens , & frena patiens, vt quæ appétit
adipifeatur : fruftra m en s , fruftra p rudentia, fruftraiu-
ftitiæ obfèruatio , & virtutis omnis exercitatio, legum-
que inftitutio ac dilpofitio : & , v t fiimmadm dicam, quicquid
in hominibus & per hominespulchrum eft.. | Im-
m o qu odm a g is e ft, ipfa hominum procreatio Öc natura
fruftraneaeft. - Q u o d fi vndique ab omnibus operibus
D e i , & ab illiusmuneribusexclufàeftfruftraneitàs, ne-
ceftarium eft omnium cum animæ immortalitate coæter-
nam eile corporis perdurationem iecundum fuam naturam.
N em o admiretur, qu od vi!ta.m morte & corruptione
interfeiflam, perdurationem appellamus, qui non imme-
mo resfumu s, non fimplicem efîè huius vocabuli rationem,
neque vnum elle perdurandi m o d um , nec mirum,
quum non vna fit rerum perdurantium natura : vnum-
quodque enim pro fiia natura perdurationem habet, non
inueneris in pure incorrnptibilibus & immonalibuspa-
rem iftiusmodi perdurationem, e o q u ô d fubftantiæ fub-
limiorum non cosquentu r cum inferioribus. Nequ e in
hominibus par eftiftiusmodiaequalem fibi & fin e v l!a v a -
rietatediftinCtara perdurationem requirere, vein illis qui
ab initio imm or tales creati fin e , & fo lo inftituto creato-
ris finefine perdurent, fed quod Iecundum animam, ex
creatione babeant fine v lla viciffitudine variationis per
durationem : iecundum corpus v eto , e x ’ipfa immuta-
cionc immortaliratem capiant : h o c enim refurreâlionis
ratio defiderat : coque refpicientes, diflolutionem corporis
, vt fequentem hanc vitam in opem '& corruptibi
lem expedamus : & poftmodum incorruptibilem fpe-
ramus perdurationem : neque CUm brutisnoftrum fi-
ncm , neque cum immort^lium perduratipngoequipa-
rantes : ne per iroprudentiam, hac in parce-Jominum
naturam & vitam adæquemus,quib ns min imi conuenit.
No n ig itu r ftom a ch an d um eftjliqüä inæquàlitas fpede-
tur Circa hominum perdurationem : n eque vbi iegregatio
anima: à corporeis membris & partiu diffolutio Continu-
aminterfccat vitam , defperare oportet de r e fu r r e & n e .
Neque enim poftqjiam fenfualem vitam imerfcindcre
videntur inquiété oborientes naturaliter fbpitiones fen-
fuum f nec non & naturalium viriiim , idque ad ccrta
temporis interualla dormientibus hominibus Sc quo-
dammodoreuiuifeentibus, illudipfümrecufamusyitam
duccre: qua dc caufa exiftimo nonnullos fomnumfra-
trem mortis appellitare , non qu o dg em is vtriusque indicate
v e lif lt , quâfi e$ iisdem nfaioribus & parentibus
fint nati i fed qupd fimilia accidant fopitis &,defundlis,ra-
tione quietis otiiquefenfuum, quum nihil intelligant cle
rebus pré fèntibus, aut quae turn fia n t , immènecfeipfos
elle aut viuere fentiaiit. Si igitur humanam vitam tan*
ta inæqualitate à natiuitate ipfà vfque ad diflolutionem
refertam,&intcrrupram omnibus i l l is , qirefuperiàs C*
narrauimus , noh dctre&amus vitam dicere : neque
vlträ diflolutionem conftitutam v itam , quæ vnà fècum
refurredtionem in do cit, defpetaredebemus, rametfiali-
quandiuinterfeindatur ipfius afiimæ à corpore receflu. I-
pfa énim hominum natura primitu s& Iecundum (nftitu-
turn créatofis coatttibutam poflidens iriæqualitatem, ihr
aequalem vitam & permanfionem h a b e t , nunc fomno,
nunc morte interfeiflam,fingulisque ætatum cuatiacioni-
bus; ita v t nonappareant euidenter prima , quumpofte-
riora fuperuenennti Qj« s enim e rcderct, nrfi reröm expe-
rimécis doceretur,in limilaridcmollifemme tot dCtatas vi-
Sihâü
n5' ^
g'rct.o.
ftrancj*
lueàt,
Perdnrt
Bonis n
rii Cunt
modi.
SörtioöS
S i p •
jtiortii ti :
Ætatcs.&
jncfenisp-
ta natut*
j ominum.
B
atio re-
luteftiOT
iiemcor^
to6otat.f
c
Merita;
Omnia®
ptouiden-i
Oci regQi
b
Wofno ej
c°tporc fle
■in>ina co-
,l'«» iilco-
■ fe CUIQ
■Iicio Dei
res eflè reppfitas: aut q uae ifthrnc fiirglt & compirigitur,ta'n-;
tarn molium ac magnitudinum diuerfitatem lacefe:offium,:
inquam,ncmörum &carti!agfhum3itidem & mufëulorüm
&carniurii,& vifcerümïi'eliquarurnquecorporis partiüfh?
Neque enim in liquidisadhucfemihibus quicquam tale vi-
déas:neqjininfantülisapparentdua:aduleffcentibiis"acae-
ftüntautin adtfieftetia,ea qu? viiUis^tSs poffidet,Eminent:
aut rurfuis imvirili *tatCj q u * fèriél^us habet. G^erum<etfi
ex fupradiStis qu id am n uflo mcMo, ^ii id am 'dbfeariter
naturalem viciffitüdidèm hominibufq'5 fuperuéniëhtèivsf^
rietates indicantjftiunttamcnnihilpmin'us quithalitia aiit
ignaiiia occajcati nonfunt, qiirddè iftis rébus judicandüm
fit. Riimum enim^requiritur vt femïna fparganfüriea vbi in
mébra Sc arriculds diftïndtafuerihtyac rcettis iam e ffcö i in
lucemprodierint, accipiüht in prima artate proceritatem:
póftproceritatem,tótius cQrpófisabfóiutam/pérfèditudi-
nem:poftmodum fiiccedit naturalium viriiim dëcltnatió,,
qu® fe Vfq; adextrenium fènium extendititum dernumde-
fe«5tis corporibusdiflblutiofhperiienit.Qucmadmodum i-
gitur in hochegotio neq*, feme ylla im agine aut fimilitudi-
ne hominis vel vitam vel formam oftendit, neq* vita diflo-
lutionem illa'nfpr£iud/ca't,qua fe compago in prima elemé*
ta difparfuraeftiferiestamcn dut^ufq; naturalium èuentufl
fidem conciliac iis qua: pro fiia apparehtia & viiltu nullam
fidemadmitterpvidenmïtitaqudqi.multo magis ratio in-J
daginenatmalisconfequenttie veritatem inueftigahs,refiir-
reöiönëmcorfo'boratiquij multócertiór eftquam experié-
tia,ad comprobationem eorum didtorum quib. pa^j^ ante
fidem refiirretftioni conati fumus aftruere: idqüé idro quia
dmnes congenerës fumus, vccodem ëxordio nati. Exordi-
üm Cnim nobis^ex primorum hominum procreatiorie,
quosDeus condidit. Sed alii ex ipfo vride nati hint exórdio
ad fidem corroborantur, aliiducem naturam hdminumq;
vitam fequenresiex diuina aduerlus rios prouidentia fidem
capiunc. Caufa enim feCundum'“quam & ob quam nati
funt hominCSjcêhiundta nature hominum,exopificio con-
ditildldminis vim ïiiam obtinët. Caïerum iüftitisë ratio,fe-
cundum quam iudicabit Deus homines vel bon® vel ma-
l^vireie xh orum fific vires trahit t inde énim nafcunrur,
pendèttarnen m agisëxprouidentia. Q u um igitur óftenfa
&,próbata fint dh'wfs quantum lieuifqua: primi ordinis e-
rantjoftendamus quoqüeqüte deinde fequuntun Loquor
autem dépraemio te l liipplicio quod pro mentis cuiq; hominum
ëx iuftö iudicio altribuetfirv* & de fin eq ü i ad
humanam vitam’eörtefpodebit. Verum id ita fiat vt ea pre-
cedantqua:naturaliterpriorisloei funt: priraumqitra&e-1
mus de iudicij rdtione:qu<e verbaideo loquimur,quod n o bis
cure eft fundamemum ordoqV inftitutae difputationis,
& quod oportcateos qui Deum admittunt v t cönditofem
huius vniuerfitatis,iUius ipfius fapiènu^&itiftitia: attribu-
ere omnium rerum euftodiam Öc procurationem, fi modè
fundaméto conftituto acpriucipijs femel admiflis inhasre-
re vclint.Portó quum huius opinionis finr,ssquü eft vt nihil
exiftimentneqi terreftrium neqj ctfléftihm rerum cura Sc
prouidentiadeftitücum efledèdin omnia: ^qüè.tum quaein
apërto funtjtum qua:latent,in magna item öc parua perie-^
trare creatoris fblicitudiné, omniaénim q u * fiint,creatoris
fui prouidentia indigent,peculiaritèr autem vnumqtiodq;
pro fui natura,& ad quod condttum eft. N o n énim exiftimo
ambitiofè fingulatim explicandum & diuiiïonibus di-
ftinguendum quid cuique nature conueniat: homo certè
de quo fermo inftitutuseft,vt funciicus,alinlento opusha-
bet:vtmortalis, piblis fiicceffiöftëfvt ratiohalis, iudicio*
Indigétautem iu d ic io tt legitimè ad viiftum & fucceffio-
ciemincumbat,necefliimeftautem,vi6tu&fufceflionead
ia quodexv troq j compófitüméftpertinente, adillud idé
^uoque iudidum pcrtihere:( vocoautëm ex vtroque com-
aofitum,hominem ex anima öc corporé conftahrëm:) atq;
> ftiufmodi Omnium qua: agiercrum fieri,v t pro illis vel pr;-
itiium velfuppliciumrecipiat.Quod fï contra id quod ex
vtroque compofitum eft, pro faétis ipfius fententiaiufti iu-
djeii profërtut,fieri non pötefl vt anima fola talionera réfe-
rat eorum qux cum corporegeflir, nam ipfa pér fc non tah-
g'tur peetatis, qu® per volüptates corporale^ vel ciBös Vel
cultus perpetrantur. Nequé item fblum corpus talionem
réfèrre1oportet,vtq'uodiegum&iudiciidircrim'chhô feir-
tiardcd hohio qui iftis,pro vnoqüdque fàâï> ïudïcium âê-
u ■ B f f lB in bac vita contingèrçynulla ratrone
eprehendasj hon enim id inprefènti vita légitimé Ob/er-
uatur, quum ® uWvS de a^% iijipios & o & M s ïïu q u i& tis
ttudiofbs vfiiue a d .'m o r t em .n ÿ ooe ^ p è r t e s pèrfiftëîc1.
génère
àfthalonis yitarh abfiimere.lSrequé itéra poft'ïnôrtem âe-
préhendére id queas. nonenim îam fiipérèftîd quod cx t- .
troque con ftat,qiîum &anjmiàfèparata fit àcoroored^um^
l uè C0[P[?Sr^r^Uf" diffipatum fitinea ex quibus coge'ftum
^ /dpe^fit quod vel veterepi fbrmam, vel na-
^qfiidëm eorum qu® aSÎa fuhcirc-
tmëat.Liqiict igitufid quodfiqu1tur,himirum quod qpo'r-
tetj lécündum Ap oftolum, corruptibiïé iftud difîipatum
indüereihcprruptiorieiq, vt viuificatis refurreâione mor-
tuis.ac rurfüs vnitij quæâifiedta cranr autpenitusconfumptajvnufquifqucrëferatiuftèeaquæpercqrpusgeflît^
feüë
bonà,fiue mala. Aduetfùsillos i^turTqüïprduidenâàlnad-
niittUnt ,& e^ ém p r ii^ pU ' & funïamenÉâ hobifcumreci-
piùn^acmdeafiiisinfti'tuns&rëceptiyopinionibus nefeiô
mul to vberioribus yti pofiis:fiquidemèa^dilatare velis qü«
breuiter & in tràtifcurfii di’<^a fiint. Aduérfus illos au tem qui
dé ipfispnnà'piisconttouerfiam mouctjfeâum fucrit aliüd
ante iftà principium & qüafi fundatnentuni ftatuerë, vt in-
dubitabilià fingamus;& quarftionibiis explorahda,de
quibusipfi hæfitant: num videlicet hominum vîtà morfefi-
que negledlui datifint, ac crafîæ terrarurn vmbre oSfindâ-
.tur,^u®|gnqriàttiàv& filèntioînüoluunt tu b ipfô^ hbrnF-
nesj tu b èorum ajfta.An quod multo cerdus eft,ex1himan-
aum, créatorem créatisrebuspræ|j^e^e, bmniumque quæ
fmit & fiunt obfe rua tob b /îmul & cogitatibnum iudicem
1 / .^ ’ nufla vfi|uam de homittùb fa^rribribüs cen-j
fura: nihil fùpra bruta po flîdèbuht honiiqes^ quiri immô iis
^p'fis infielicius agent, quiaffeélus Cuqs in fêruitutem tedi-
I 8unt> & pietatem, iuftitfam, afiafque viritutes cure habënh
Pecunia cbntfa & vita fëralis,optimacèhftnda ë ft, vfitusc ]
diuerfo, ftolida res: iudicii miriae.ingehs ridiculum : volu-
ptatem colere, fummum bonùrn. Commünë item placi-
tum habebdum eft omnium & preapiia lex , id qtiod rië-
quam & luxuriOfis plaufiBile cft. ComedamuS & biba-
mus: eras enim morienaUr. Iftiu fin odi ert im vitae finis, non
vol up tas èft, fêcundüm nbrinüIlbS, fed fen t ?e nd i plena và^
cuitas. Q u od fi eft cteatôti hominum fuàitüin creaturanun
cura aliqua, & inftabitylloin témpbre bohotura & b a lo -
rumfacinorum dîiudicatio :fiue d u b i'n prefènti v ib Vel
bene vel baléagiinç, fiücpoft mortem,dumîn diflolutio-'
ne dcfèparatione confiftunr. Verüm helitro padlo inüènias
iuftum iudiciurn fêruari pofle. Non enim Boni in prefènti
vitâ premia vittutis rëferuhc, nëque it ë b mali poenas fcélè-
lerum, vr bmittam if t te% ^uod incolumi hatura in qua
htinc fùmus, tïe poffic quidem hibrtalis datura pattern fte-
lëribusàut bifinsaïugraüibusfâlfbttéhi fiiftifiére. Quum
énim iHriumeras hôrtiinum'cçdes alias accumulât Véllatro,
vel princëps, aüt tyràriniis aliquis, fieti non poteft vt vna
morte culpas (lias expiet. Q ù û ïii item qui nihil veri de Dëb
fe n fit,& in omni libidine 3c blafphëmia v i i i t , diuinao-
!priw defp «iti le g ép è rfté g ifi née non & ih feminas &
puérbsftupriilafçiùiiti yrbetîniuffë ëxciditj dombs vnâ
tum fuis incolis combuflit, prouin ciam euaftaüit, populos
èc géh’tësv ibm à intégras nay'bttes intethecibhe delëüiti
qu omod o inh oc corrupribili corporë ad tâlionispoenatti
fufïèceritprecutrentèbbrrë debitoS cruciatus, & n e a d v-
nuni quidem fcelusluëndum fiippeditante mortali hac rià-
turaî Non igitur in prefènti vita iudiciUrh pro dignitate
8c rherito cUiufqiieoftendi pcjtéft,neqüèppft mortëm. Si-
quideni ilia aut eft totiüSi vire ihfol^dum eltinëtio pïtdita
cum côrpore anima:fimuiq; pütrefàdla: aut nianetquidem
per fe indiflolubilis anirtlà, mdiÈpabihs,1ncpijSptibili%r
féd corpus diflbluituii nullam vltérius mcbbtfam fà ftoiü IAthcifiniii
féruans,auttccidentitim fibi féiifutn: E itihc ta emb onbni- examëc
no hominum vita, nuilusapparechomirium refjiëétils aiit im'nam
curaineque vllum de bëne attr malé fadis iudicium défti. fccoinirai
Epicuri furores.
tio confti
tuenduoi
eft
Biblioth. V etiPdtr.Tm .x.