i ß , S , P t t f o rm i C om m e n ta ry
S- VI C TO IU N I
PICT A VIEN S IS EPI*
SCO PI E T MARTYRES C O MM
É N T .A R I V S IN A P Q -
t A L Y PS I Ni " >
E X S IX T I S EN EN S I S , Ç ANC T À
B t BXI Ö T li E-C A E 1 L I B1®, Ö ,1 Y. - : »
T 7 ittorinus$éMïènfis^ M&marqr3diu\nGruifl yolu-v V mhumfmtadmoâumftüdiofùs : hipiï Hieronymus eruâitïo-
nemtnbuensî & eloqueritiatri aümeh${ inlibrode vtristlluft. ïn-
quit: Viïïorinus martyr,cùm rion'aquèLanneiVt Grkcè,noJJet,fcri-
pjh latino fermons opéra mttltà, grandiaquidemin finfibus,jed
compofitttone verborum viltora. &înftptfiola adftdulirium idem>
répétons Ait: InçlytoViâorinus martyfio coronatus,qupdinmigih.
(toqui nonpoteß. in Ep iß ola verb ad Magn uni. Oràtorem eiudiuo-
nem quoque et idetrabere vi0 »r,iitqukn!s:0 äm ^ '^ ^ n jif^
in libris fuis défit ertiditio, n'ori tarnen deeß eruditionis voluntas.
Quafané Hieronytm verba npttdefeerftfidaeprofanafeculdrtuin:
difctplinahm dottfina intcdigèndaftiiït. Is igitdyfcripfit eßpfaha-
tionestn Geneßm,inExodutn,inIxiütiCutm;inEcclßaften,inCan-
ticaCanticoruni, in Efaiam vfqüead vtfiohem quadrupedtim in
defer to,in Ezechielernjn Abacbuch .ärtti Matt bau m, in Apocaly-
pßn brettern cenwientarium unnotationim perirfterualla dißpfi-.
iarumyqutntéetyp^:excvfm^wéf^rempdùùf^if:Üim\
nytni prafattone.
P R O L O G V S B E A T I
h i e r o n y m i p r % s 15 y t e R I
IN XI B R. V M V I C i^o R. IN-I S V P E K
| | . Apocalypfin. v
Sltterfos marina diferimtna tranfuadentes/mtiemunt cafus.
Si turba ventorumfueritvebementm ,formtdo eß ifiterg d
mentis element t moderattor crijpäuerit aura,pertimejcunt tnßdias.
lta mitii in bot vtdeturquodmtfißi volumine, quod in Apocalypfin
explattationem vtdetur continere Viitonni. Et eil pcnctUofum,&
obtreäatorum latrattbus patens, deegregijviri opufeuhs indicate.
Etatri & anterior Papias HicrapolitetEptf(opus,& Nepos tri Aegypti
partibus Eptfcopus de milicannorumregnoita,vt Vittormus,ßenjey
ru n t.A t quia me Uteris obteftatus efi, nolui dijferre: fid nejperne-'
remprecantem,maiorumfiatim libros reuolui •• & quod in tornm
commentarijsreperi, Vtftorini opufculisfociaui: Abiota mde qua
. ipfe feeundum liter amfirifirtt,apriricipio librt adfignum true u qua
ab imperitis er ant vitiata feriptoribus correximus ,exmde vfque ad
fimmvoluminvadditaejfe cognofce. lam tu ton eft d ifiernere,,&
quidtibi placcat comprobare. Si vita nobis comes fuerit, '& Dominus
famtatem dederit , ttbi noftnmin. bocyolurnine ptttjhmum
fudabtt mgemum, Anatoliebariftme*
Gelafius Papa dift. if. Vickorini fixtpta inter Apocrypha reijeit.
C lam tfu b Valeriana & Galienolmpp. A n n o z jb l - .7 „ .
DgS. Victorttto eiufque operibus plura promunt Annales Eccle-
jiafijct,Tomo i . Anno^6yj . 0 TomoyAnno iz'^ .ca p jz6 .'&.riota
' ad Rom'anum Martyrolog.z.Nouembris%quodieS^Viäorinus intet
reltqußs Sanftosfcfiptiu eßin Romano tilartyrologip. Non % fu n i
autern conteitura^qua hoc opus S. Viftorinp abßrabant.- Priniumi
enim.S. Hieronymus, in $6.cap.Ezechiel, inter patres GhUtaßosenu-
merat.At A,utlor huius commentary lorigeabeßab eo efrnre,poßre-
ty u tnw jfy b u ü b n a itd Ergpßidiendi npnfunt qiu mille anno-
rum regnürn ierrenum effe conßrmant. Beindc citat epitomen
Theodort äe nftmeroltbrorum Scriptura fitem. Conßat autem Vi--
UorinummAryyno occubutjfe inperfecutione Dioclcttam, & Theo?
dorumfublußmano vfxiJfeiForfan opus detraäionibus, addittoni-
busjnutationtbusalicum audacia variation.
EX B E L L A R M I N b ; D E SCRIP TO-
, Ié ribüs Ecciefiäftids.
ty r; fa n d i Ç y p ri a n i æq u a 1 is, V e 1 p a u 1 o p o ftc t i o r, V /f4
Opera feriplirstelle ßn«3:o Hicronymo in lib.jdeSpfipt. E t-
blcf. lsfunbfolum excar Commenrarius in Apocalypfim,'
&;de h p cipfo dubiiim e ft |a n fi t V iâ o f îp i opus. Scrfbit (
e nimïàn6tus JtIiero.nymus in epiftplä præfixa C om m en t
tir io Viélörim in Âpocàlypfi.m v Vi^oWfnum in ifto flip
Corrirtiéhcai'iojecutüracfleerroremÇhiliâftarumVquQ
inlîBîohâe ^’çdptç Ecclcf.in PapTa : qua de
caüia‘Gelaïius Pâpa^ViéEocini bpeià inter^pö ciypha ïiU-
merauit. Ât Gommentaciu.rtf y q iiodh un ccx cat fub no-
niiné V iA ötini ^nön fólurn b é c efTO^ carét Y, Æd contra;
huncerrorèrn ëtiam pùgrlac.' W ic bearüS vir fub Dïoe le-
tiano martyrium paifus eft anno D om .503.. . ' -
VICTOLUNI P I GT A=
V I O N E N S i S EP I S C O P I C OMMEN
n R I V 5 IN A P O- M
calypfin«, ~v' L '" "<-r
R in t i p i v m libri beatitüdineia
audieuti & ica ianti prQinitcit ,v t ie -
Öiqniftüdens exindeb|>e5aciiRat,&:
quäe. prscepit cuftod iäf. Gratia vobis
& p a %a Deö, qui $ > & qui erat , & qui
ventuptsefi. Q ü i e ft^'quia permahet.
Et erat, quia com paite pmnia Fecit,
__J nonbx vi rgiiie fü ni pfi t.Y en tu rüs eft)
S p r i^üs fapientis & inteiieä :üs , coniilij & fortittvdinis,
Fdie,ntii&pietatis.i Fpiritüs timpris Dömihi.' Ifti fcp tcn i;
rpirituSjVpiUsicilicetdo'naFujntSpiritus iä n d i. ' ?'
Et abiefu C hridö,qUieß teßisfidelis, ptimogenitus esc inortuisi
I ti hoinine (iifceptq pelhibuic p^ftimonium in m undo', iä
I qubpaiUis, fuö hos fa n gu ir ie ib lu itap^ ca to ; & ‘deb’el]ä-
r t ö inferno, prisnus reiiiriexit 4 Ri'örtuis,, &_morsei vitrR
j nön dorainabitur , fed ipfq regnante mundi regffüm de-
fimd tumeft.
Et fecit nosregnum&facetdotes. Id bit ^mn e rh fideliü m
ECcleßam,ficut Petrus Apoft’öfus dieitjGen^
le facerdotium. .
Eete Venitciim nubibus, & videbünieum omnespopulL
Q u i primb. in fufcepto höniine yenir oeeiiltus Lpöft
p a u la liM in niaiefta’te & glöii^"Vcniet ad iudicandum
nianifeftus. Q u o d aqtem dicir,In medio cahdelabrprura
aurcoiuin ambulantem fimilem ßlij hoininis^imilein di-
I ci c' poft mortem d ep id am , cum aibfendjiFet in .cd lum ,
j?adunato Äcifto corpore cum fpiritu , & glorije Xii* qiiam
rece'pic a patre, poreftate; quafi filium hominis aiiibu-
! ihedium candelabrorutni aureorum,- licut in
I S^lomone'dicit?I»icrfemitas iußorum Hmbulabo^ GüiüS ^
I d o f bftenditüriQaput autem Ghrifti D cus eft. Et in capii-
.-hsalbisjalbatomm'e[t i;m|iitudo,-lan£E liiniiis, propter o -
j ues| fimilis niiu, propter innumerabilem canaidatörum
tütbam de cmlo datortim. Ö cu li eiüs vt flamnia lgnisi
J prjecepta D’ei Tfunt, q u x Credefitibus lumeri miniitiant,
iticredulis incendiunii: In facie dütem eius cld rittu v tfii.C lsi-
ritas qüüd'dixit, appariijio iiims fu it , quaiocutus eit ho>‘
minibus facie contra facieim Sblis au tem gloria minor
eft quam g^ r ia^ 'am fn i^ Jed pibpcerQrtü.nv | i oceafüm,
& ruilus ortum, quod natus lie, pa.(lus,<Sr lciiu te xic; ideo
dixit ii'mjlem feriptiita^faCiem e iu sglo r i*S o iis , In V&ilp
faeerdotaii,carnem. qüje corrupca-imu efta m 'o r r e h a -
betpa;ffionem,l'acerdötiumäpeitillhnecradicumvMamm
^ d u o ßtnt teftan^ntai ^ goh av chorus fkndloVum, vt
Xfflg t^rfpocalypfifa
aurum per ignem probatu m. Aliter, Z o uam aureamac-
cindfcus pedtori conflata con'fcientia , & punis fpïritualis
feüiftis ita tradicüs eft Ecclefîjs. Per gladidm bis acutum
de ore ipfius^e.micantem , oftendicur ipfum eflb, qui &
mine Eiiangelij boriâ, & prius per Moylêniegis notitiàm
vniuerlo orb i pfotulit. Sed qu ia ex epdem verbo ômne
genushumanum tam vetçris , quàm nbiûteftamenti iu-
dlcaturus d t , ideo biSacutus commémocatus eft. GlâdiuS
enim m ilitem armat i giadius hoftem,iptèrficit, gladius
dçfertprém punit. .Et v t oftenderet ^poftoEsquia iüdi-,
cium a nnu nci ab aç,' âi t: No « votitpacemm'ttierein terram, fed
gladitim.Etpoftqua confttmmaueratparabolas,ait adtllos: inielle-
xiflu omma'i é^dixeruntâta-. Propterea omnis fcribadoditsinre-,
funt j’ Sd cum yideant homines qu oidamin Ecclelia dvf-
penfatofès præpofteros ne difperfio fiat portant ; admo-
Uçnt tamen cos de àmore, v t in quibus fidei eorum deeft,
agant poenitentiafti,aüc a'd’eos qui locis crudclibus inhabitant
inter petüecutores, & perleuerant elle fideles ; aur
adeoS qtii fub texcu milèricordiæ illicira pepeatà in Ec-
clefia faciunt: aut ad èps qui riegligent.es,nomine tantum
Ohriftianifunt: aut ad eos,quinùmiliter ftrudti , in fide
fprtiter perleuerant: aut arguitillos qui ftudent feriptu-
ris, & laborant cognofcerearcanaprædiçationis, & D e i
opüîs facere riolunt;id eft,mifericordiam & amorem O -
irinibus poeriitontianidenuncians,omnibus iudicium annunciate
Et in prima quidé Epiftola ait:S£io laborem tuiï, &
gtioDeifimilisefipatrifamiliasproferentijeifhefaurofupnoua:.& bp pra,< ^patien tiamtuam.ScioldbotixcxeSc pperari,video
vetera. N o u a Euangelicaverban vetera^ legis & propheta- | ^atienrem Weftè^rie putes m e lbngèm oratià te« Et quia
rqm»Et hæc de orç fuo prpcclfifte & P e t ro ait, V;adt a d ma- nonpotèsportare malos : & qui fid itu n t Apoftolos ejfe > inuenifti eos
re, érmitte hamumi (fypiftem qui primus afeenderit ,âper to ore] mendacesf&patientiamhabes propter nomen meum. Hæc vnp-
ewiüiunièsfidtefpniMrftsduPsiemrios:.'-jt^dA-próme ér ie. Et l uerlâ a^laudem fpeôtant, & laudem non mediocrern.
Dauidûmiliterper fpiritum a i t , Semèl locutüs éfiDeus, duoÉÊ&Qê. ta ils yijros,& talëm clallèm,& talcs e ledion is h'p«iift
bac auàiui,quia fern'eliecrèuk ab tnitio Dominus quod futurum eft Yni^.opottëtomnimodo àdmônéri rieiftis fibfbonis Con-
vfqucadfirièm.' Denique cuiti iudex fitipleià'pacte conlti- I ce/fis fraudentùr.Pauca di^cit lè habereaduerlusillos. A-
tutüSjVolens oftendere quomam verb o piæd i ca ci o n is iu- 1 mementovnde excidedicabun
tur homiries,ait : Putatif quia egó'voüttfti.cabo in no- Qâ-^Qui cadic, ae a lto tcadit. Ideo djxit,vnde : quûniam
uiftimadteî S ed verbum qu odVobis lpcutiis fum , illud | ommiibodovlqueadnouiflimiimamoris Opera exercen-
vos iudicabft in ppuifliiria d ie. Et Paulus contra Àriti- J da funt: quod eft principale mandatuni.Deniqué nifi fiat,
chriftum ad Thèftalbnicenfes ait, Qtiem„Dominus interfteiet, | minacus eft mouere candelabrum de loeo fpQ,id eft,fpar-
fim tu oriifui. Hic eft: ergo bis àcutus gïadius, proceden^ | gere plebem.Odire auterii fëopêraNicôlaitarum, quæ &
dé ore eius. V o x eius tanquàmVoxaquarrim multauum. ; ip|e oderat,hocadlàudemjlpectât.hJicolaitçautem'erant
Aquæ mulcæj pOpuli huius mundi iritelligunruf. Sèd & ! illotemp6reÉôfihomiries &peftifèri,quifiib,nominçbÏH
d’bnurii baptifmi, quodemificpér Arpoftolosdiffunditur ! colai mi.niftri feccrünf fifii Ijiær'efim, vt delibatum exord-.
adfal'atemhom;in,unT. P^f««^w.i/«i 4«Wcfoii/ro.TanquàiTl ! zaretur,&mandCmari.pblïèpJ & vt qùiçuriqûe fornicatus
forriaeé confla^os ApoftôloS'dicit,quiper paflipriçs eon- eflét^pdauRdiëpaqem aêciperç't.Idëocpliau^auiteosad-
ftau prædicauerunt verbum c iu V Per quos enirii àmbula- q u o x lc r ib it, quibus t r ibus 8c tam magnis v itis promifit
batprædicatio?merird pedesnominâcür: vndeSdProphe- jelignum quod e ll in paradifo D ei fui. SèqucnsEpiftola feta
anticipaüit dicéndo : Adoramus vbi fieierurit pedes eius, | q uenre m co n u e ri at i ori e m afceriüs claftis ÖC eonfuetndi-
Dommum primum.Vbi ij.lt primum fteterunt, Èc.clefiam I nés detegit-Denique ait : Scioyospauperesejfeilaborare :fid d g
confirniauerunt ,id eft,iri Iudæâ, vbi omnes famSti con - ttitoef?«.Scitenim apud fefalibusdiuitias.eflërecondicas,
uenturi fiirit>& Dorainum fuum adoratuii .Stel læfep te m | Et detraéliionem de Iudæis., quos négatefîè ludæbs j fçd
in dextera dixit, quiaSpiritus fanétus leptiformis vittutis I lynagogàfunt SatanaSjquoniam ab Antichriftb eollïgun-
datus eft in poteftate ërus a patré ; ficue petrus addudæos J tur: quibus ait v t perlèueterit fideles eftè vfque âd morte,
exelamâult C P & te r * DeUxaliatus,ateeptum à patre fiïritum | Et qui perfeuerauennt vfque in §nem , non lædeptur à
effudttjmncquem vtdetu. Sed & Idanries Baptiltà ariti.cipa-
nîorte lecunda,id eft,non caftigabuntuririinferno* T e r -
uerat difcipulrs fuis dicen.dp : Non eriim ad menfuram dat
tiaçlaffislànékorumoftendit le;uerbs, qui fortes fimt in
Deusfftiritmi. Pateramat fili,iim,.&: omnià dédit inmanus
fid e ,& non éxpauefcunt pcrficiuioricm î Sed quia & in illis
eius. 'Iftæ lunt lèptem ftêllæ,^feptem Eccleliæ quas nomL'
natim vocabiilis fnis v o ca t‘ , ad qü a s 6c facit Èpiltolas :
N o n ' quia ip fié fint Ecclelîae principes, led qu od vni di-
cit, omnibus dicit, nihil enim d iftçrt, v t quis vexillafip-
nem paucdrum millium.maion numerp anteponat. Iq
tô t6 orbefeptemEcclefias omrieskdle, & fèpteni,riomi-
natas vnam efîë G a tho li cam ,P a u lu sa o ep ieprinjo : quod
vtferuaret ip le,& ipfum feptem Ecclèliarum 'non exôelfit
numerum, lèd lç ripfi^ dR om an os ,\ad iQorinçhios^'ad
Galâtas,aà Ephefîos,ad Philippenlcs, ad.„Çolollcn(es, ad
Thellalomcenfes. Poftea lingulanbus përfonjs leripiit,
rie cxëederetvmoduj,n lèptem Ecctclîiâium. Et tri breùi
cpri(rahensprædicatiohëm fuam.,' a l r.imotheum ait : vt
fcias'qualitérdebeas conuerfariin EcclejîàHetviui. Huijy,typam
a^piritufiindto per Ë làiampiædicarj legunus'de lepeem
mulieribus quæ appreheriderunt horii^nerii ynù.m. y nus
aùtem homo, Ghriftuseftjriohexlemin.ematus. Scpcèip
muliereSjEccleliæfiint,panem alcipiehtcs fuuip: (X èum
eis finit velatæ, qu«B petuntaufern impropédutn fuum,?
vt inuocetur nomen Elo.rainî j n .illis. Pariein Spirîtum
lànétum, qtii.nutritiri yitam æternanv fuam fibi per cre-
dulitatem prpmiflàm. Et tunicas fu is ,m ejEfibi-prbrriil-;
fas,quæ coopetiri fe optant : de qiiil^us ait Paiilus/. Opor-
tet&bancfragtlitatem Veftiri inuiolatam : & mort ale hoc veftfri,
immortahtate. Auferrlimpropeiiûmfuum.luipropei'ium
cft jpeccàtnmprift:inum,quod.yaulèrtubin bapùfmo< 8c iri-
cipit vocari homo Chriftianus': q u o d eft,inuoeecrir rio-'
menftuùm friper nos. 1» hjs e rg o iept^^
fieri .de vria Eccléfia fëptern.-.&pro qualitate fidçi & ele-*
«ftionis aut ad eos fcripfit qui & laborant in feculo , 8c o
funt qui proni lunt ad illi^msprömrifiori.es,ait, Pugna-
bocum illisgladioorismei, iil eft; ;qni.d præcfeperim dicairi, &
^u id fee en tis conférarn. Nam Balaam -doctrinam ocu.lis
filioruiri Ifrael elle d elib.itam , 8c Forriicari qOm notum
eft. Ille enim hocconiüiiim dédit régi Mbhabitarumj&
ffeand al i za uer u ncp « p u ifun. Sic, inquit,vos habetis in ter
yos talëm renerites docferinai'n,& fub prætéxtu îriilèricor-
duèàlios vitiatis.. Q u i vicérji^t^àiy^dalio iUTnrnnna abfçon-
fum . 4 M a n n a a bfeq : i (ii"iri, i m m orcali tasbft,ge m m a alba',
adoptio in filiuin D ei. N om en npuum, Çhriftianüm eft.
Q iy ç ta claflis nobilitaceni fidelium operahtium quoti-
d ic&maftraraciéncium operadôlîgnat. Sed Sciui elle
q uftque, h omi ne s facitésad illicitàs paces dandas,& Pro -
ph'etiasmouasattendendasofteridit .Argu it&p ræmone t
cæteros, qu itu s n'ori placçc h o c, qui cpgnofcurit nedui-
tiaih adl^erfam, quious.nialis.d.olôres iriducere quàEritiif
capità'fideïiurri8t periçriki & jdeo ait,: Non mitto fuper vos
aliud pondus,\d eft, non d ed ïy o b is legis pbferuàtiones 8ç
,onera,quod e lf aliud pojidus': vt qu od habetis, reneatis
doripc venip,iriquit. Et quivicènt,dabo illipoteftatem fupcr nar
tiones: id eft,iudicem ilium cohfticuet inter cæteros fan-
d&s.EtiUboittïficüammatùtinam. Primam refurreélionem
/cilicëtpromU]t^tellatmatritinano(ftemfugat,luceman-
nuriciat,id eft,diei inifuim'.Qnintack(Iîs,ideft,colle<âio
vel co iluerfarid'lan dtorum, déclarât homines négligentes,
àlias'qua opo'rtet in;lèçulo agentej operatibnes, rio-
minèjftum Chriftianos.-Éc ideb llortatureos fi qrio rao-
dprenerfi d negligétia,periçlitati polfint elle i^lui. inftau-
r4,inqriit^M qua moriturq erant: non enim inuenio opter a tua plena
coram Deômeo. N on ènim lacis eft arborent rriiiëricorperantui\
de Eugalitate laborrint fu orum , 8c patierites diæ, Scftriidum non habeié: fient neç fàris eft Chfiftia-
Eihlioth.Vet.Üdtf fôm .5 . M 3 ’Q f '. . ,, ' r i j j ÿ f
i l l
H
an
n
1
|:ji]
i l
¥
1
i l ! ; ; :
l i r a i i
■ if