A
'N M
S.Iufiim Marty ris ad Zennm
Credcec^meflè.vbique Verbum per eiTentiatn, 8ceximio
quodam m odoin tempte fuoineflè.' Rurfum règabiriïus,
quónam modo poft cohiupéHonérat corpus Déusfaétum
a t. Aifin diuinicatis eflèritiamVèrfum , ;eorptfsEdminis
rrianferit, cjirn ia terè ao b coniun^ionemillaittóEinten-
tu liberum & immortàlé penaancret ? A t fi ho c verum eft,
corpus manet corpus fi quidem non corpus eftÖelusyfed
cüm co ditiinadignitaSjhon natura tômmuhicatàëft,Ver-
b i benigniçate. Siv ë rp Vêrbiim coniuh&ionë'iUa corpus
in nrituram iham vtotit,rprfusnobisqüçrendüm'erir,qiib-
modo corpus verfum fipin Verb i naturâm & eflentiam:
numm-Wtmefterltiâm mutatum'cfrentiæaccelïîpnemàt-
tulit ïe rg ó anted aliquid e id e e ra t, qiïie quideniaccelfioT
nem àc'cepeKt.Àn niKilab èp aflumpfït?ergpïdqdpd mu-
tatutti eft>hihilèrit. Q u ï porro nihilum mutatum 'eft in di-
tiinam eflentiam i S e an on jn ruarn,inquient,naturam &
eflenriamVerbumeorpus’mutauiti rediivdiui'hym. R u r-
fiis h p c ló tp nobis refpondeant -, óürn ; diüinam v t diuer-
fWafuä>aneandem!? Sienim eadèm'eft,qüæipfius, duas
in Verbonaturasdiuihaçptædieabimité , vi\âquidem qua
'ex Pâtre nàtùs.habuit , alceram quaetiamipfum corpus ad
eamfecit; SivërodiUerfema fu a , riec d iu inam, creatam
eartt plànè ràtebuntur; Nifciü ënim, inter, diùiriitatem &
rem qiiæ condita'eft întercedîtvEtquidne'ceflària fuitcor-
pori miftatio à Équidèm fürfiis in eflentiam quæ condita
eftvertebitur? Æftuas dubitationibusfortaflè, vererifq&e
hequidedrum'quæobie<ftafuiitjfidei"nroftrç'rationemdii-
foluat. Sedcum ego prætereàquærenshæfîto,tummyfte-
rij Chriftianorum miraculum cum clamore profero, men-
tem, rationerti, cpmprehënfiohëmque n a tu rab créa i x fio[
ftra.iuperàre. (Gum autem t'ibi quoquëfitriilia quæreriti
dubitatioquædamidciderit-,oppoheijsquærogantur,pa-
ratam èxpeqitarhquè'exjplieationetn V fidèm • cogitans,
quaridoqüidem Deuseft , 'etiam fi aliquideorum quædi-
cuntur j î^ ô ç e tur , aut propter naturæpræftan tiam , aut
prójpteMii^eniatiofiis ratipnerii', tamëh ex eb n ihilmali
;&incommo‘diijsquiignoranteorhparati, Q u om od ö autem
bmriino temere, & audacius aggredi ad eàqüa: diuina
{uÄt,corrig^nda,minim^dubitatisT anhbn'dîüinavçrba
audiftis , quæ veftrossab huiufmodi conatibus arcentës,
propdfoerunt npbis lu i 1 & figuli umilitudihém , qua docent
ëuriofbs nos eflè nonop prte re , v él rèrüfti diuimrumi
aeftimatores aciudicés ', fed diu ino ton filio voluntatiqu e
con cedcre , v t ru tbm fig u lo fo I e tjT andern igi tur aliqiian-
doveremini ypruderiifque feritentiaGogitaciones' vefttas
ledate . dubi tati onefque, quæ in vobi^ flibt^ fides vnaex-“
p lic e t , & ad d iu in a v e rb a jquemadrnbdümTcriptui^èft!,
contremifc^e, vtTequiete.dinina'dïgriieffedi, peatailla
verba ab omnium Deoau diatis :,
lent & quietum;&cum ttmoriyjerbk men exaüdiéhtem i Hiseir-
cunfèptis obftra&ifque linguis e o rum,q uiDéP aduerfatf-
tu r , ad cxplfcatióhem ^differentiamprqperatoratio;^(
Vo s qubEcclefiæfilijeftisÿquæftionemqucpr^ Sc
de ijs quævobi§4 ubftationem afferunt, nPatentahdi ftu-
d io , fëd dicendi quæftioiiëspro.ponitis , ho eînod o mihi
mentemanimumquepræparàte. Diuinæquidem difcjplir
næ formain multas tribuitur partes ièd eontrâhitur v t
fummàtim dicam,tum in præcëptoifùm ihftitùtionem atq;
euftodiam > tum iri H iuinam cojgnitipném & veneràtio-
nem; À c rd îg io n is quidem ftu d io ß& amatórës dabunt o-
peram y ne præcpptorum euftodiam&inftitutiônem;vila
exparterinbrëntiatqùeinprimisdihipàmvenerâtionem:
diuinarum autémrerum cognitione'm Inueftigarequidem
provmliparteftbaebun^flaucemnonaffequanturivëne-
rentur e amv tqu tcompreben dinôn pbflîr,hè ijs quç fidei
{untà,;nqbis quipqqaraf|pei relinquatur. Q uæ qiiohiâm
ita tën.émus &feimus , aliâ7qüærèndà fuht ; alia éredenda»
O ra.tio qe:igicur ad curfus c’Crtaminâ d ir e â a ', vidrieën^^
eam dempfiftxareftùdeâmus; Defcendät deinceps-in cer-"
tamenoratioiPrqfitemu'r'nPsignorareeuidentcm-per/e-
étamque rerum,humariarum feientiam , qûandoquidem
in h o c magna eft pareviâfpnæ. Quantum autemhumanæ
natpræ eam aflèqüi liéer, tantum re éxquiflea, accommodate
ad religionenfiä quod quæritur êxplicàho. Qùônam
modo , inquir, Verbum & in templo fuoineft perjë aeper
eflentiam, & inijs omnibus quæ fiint fimiliter ? §c qmd
amplius qudm om n ia , templum côiktihebit ? Audiamus
jergo verbum illud , Q u i efttnjinu Patris, fcilicet,pereflèn-
tiam ,Js fine partiùm diftra^ione & diuifione eft in omnibus
: nec ita eum in Pâtre cflè v t in cæteris dicimus , non
qùod eflèntià cùm ëft in ççtëris cohtrahatur,{èdqubd eap-
tù^eorum qui recipiunt, in diuina acçipienda eflèntià de-
ficiaç. Sic Verbum cùm in tempioTuo inieparabi 1 e eflè di-
cimuSi dequafi plënitudinemperfe(ftionem^jÙëdiuinita-
tiS habitàreprofitemur : tum 2c ipfum in omnibus ineflè
pet eflèntiam d icimps, & n onfimili modo , prop'tèt'ëà
qùod corpus inqùinafum radios diuinitatis non càpiat.Tu
quoddiétum eft, exfimili intellige; Neqjenimeius qüdd
qùæritur màghifudinem Eeciëftæ fîijijs pie exponere vere-
b o r.Go ffîmunis fol nobisqub tidieomnibus proponitür,
nec huic tnlnùs% illi ma giséollucet, fed communem vim
aëtionemque fuam o m mbus ex çquo mittit.Verumfi quis
yàleïitcs ocùlos h a b e a t ,e iu s quiaem radioiriim plusacci-
pit, non quod fo l ma'gis ad eum qudm a d cæteros àccedat,
fèd prPpcér vim oculorum ’proprià'mf QùiàUtem imbe-
cillo eft àipefftu» ne lucis quidem ipfius fplendbremihtùë-
ri potent prqpterbcülorum imbecillitatèmT Sic mihi fb-
■ lem iuftitiæ fac intelligas , & cbgiteS in omnibus quidem
per ëfîèntià'm ex æqùo cum Deus lit , ineflè, fédnPsomnes
quafl infirm,o s., quafiquèlippientes pèceatorum fordibUs
o cul os habeamus, . ad lucis aduenrum & confpeëtum he-
befcere : eius verb remplum oculumefleiùtegerrimumacj
m undi ffim umv&quitotius lucis, fplendorem Capiat.cùm a
Spiritu fàn&ofltcompofitum , & ab oVnni peccatorolu-
tumàc liberum. V t enim fol eum ex æquo per a$ionem
ad ô'mnés peruéniat, no n tàmén æquè ab omnibus capi-
tut: fie V erbumlicétperefïèntiàm fitm pm n ib u s , non ta-
mèn æquèiù alijs cft,acinte rhpl o fu o . VïdeVtcurfu confe-
ëtojviëtrixè'xtitit otatioïdeinceps coroham geftet j feôftc-
tet, viâ:oriæ coronis orne tur, & de hoftibùsqui viëfci funti
agat triumphum. N o s autem qui Ghriftum antecedimus,
ëpinicium canamus, clamantes, Ovatio,praclarumcertamen
cefikfti Vcurfuntferjtcifti fidem Çèruajtudetpi^sùbi corwatufti-
tUreféruatur V' aùt potiUseüm qui v iétoriarndedit laudé-
müs, V erbum d iûinum maxime,lucëm veraïn ,- quæom-
nem hominem venientem in h u n c müdum illüminâtiquo
viuimu^moüèmùr,& fiurnüs : p'et qu ô d ia& a fiint omnia,
cuius præfidio Sè bènignîtateverbbrüm verfurïas & tergi-
uerfatipnës diluimus ; adiutorem,ducem,beneficum,cui
continenter hoftiam laudisinimqlamus3arque vt D ë o fÿn-
cerasprccesbfFerimüs bon6fq;a6fcionum odoresimmo-
lamus , dumipfiim ad nos conuercimùsy dum ipfum fpi'rà-
mus,dum ipfum cqgitamus,ad ipfum adnçrëfcimus,ipfùm
ino^nibuslaudainusjbeatamfpem , regni coelorum lâr-
gitorém. . . -- ^ V
S A N SC T
I V S T ï N I
P H I L O S O P H I Ë T
M A R T Y R I S ^ Â D Z E N A M E T S E R E -
N.VM jEPISTÓLA, TOACHIMQ î»tR lO -
nio B en ed iâino Cormoeriaceno Ä
interprété.
E abfiîrdâ <jUorÜftdâm ihftittitionë y quæ
ad quæftum te/extur , inutilique doótrina,
quam traditam ab hominibus'hæredkario
ihre acceperunt ij qui badem quæ Phari-
fx ïS c fehtiunt & faciunt, in épfftola quàm
ad Papatn mifî, omni çüradiligentia' explieaüi. Sed ne
paulô ad aceufandum propënfîor paratiorque videur, at-
qUe vx occafiones falutares ijs qui fècum præclâfè agi vo-
Junt,præbeani, cum inéaepiftolaquam ad Principes feri-
pfi, fané diligenter, vcego exiftimo,cemipÇam tradaflem,
lâfcl i l vobis
ybbisetiam non dqbïtaui rcnbère,vt.pueriles qùorùnïiarn
ViùcqdiratiopëSc&gnoftïeretiSv.Çognftîoenimgenerisvi-
uëndi eorum, qui râtiôhem ducem in vitænon reqiuimüç,
prudences eos cffieit,qui d iligëntiam curaqvqueadhibent,
nein fimiïiâ incidant. Igitur vqbirctVm cjdidem'præçlafè
agitur , fi ex ijs quæ in prompru fiint viri pr.obi euadatis:
fed quoniam muleis varijfque Jeculfihuiusquafi fludibus
animino.ftiifenfaconturbanrur&agirantur.duminmùn-
dum diftrahim urh inGb qnferu atôp cùm ex eo fe^efTqne-
g a t, nos quoque ab illiüsco!TU'dercio.& (Juafi cdntagione
auocaùity dans nobis tbn(ilium , v t & venratemaipe-
mus ’&fufcepta vircutis cceldtis pcrfèdion e , quicquid
fcculorumpaterv elicaciubeatjperficiamuVi & àdiilen-
fione atque obcreclacione quæ mündum actin g it, pro-,
çul abfimus. Difcqrdat enim fècum omhis:qùi nùiflîcüly
animufqite qui^ bellum ac inimicicias præ fe fert & voluien
infèipfe folitus efbineurrere;èlam enim quofdam'fcihïùs,
cùm ignorarenc j quibusrebùs prdxitnorum jfquicaufàsi-
farum eis dedérant, corn moro anim o fuificnc, femetipfbs
ediflè ,& d o lo r ib u s e flè.confedos. Nih il e rgo inéum qui
aduçrfarfconatur^dtcendumeft^-qubdeiusanimiim-ofi!-;-
fendar: fe d t ra n q u illo a n im o& q u ie tb ,h d c tanrùiti, N o n
tantum vires tuæpoteru'nt, v tm ih i animûm mofteas. Pro^
uidendum éftètiam1 nobîs vtdc pacató fhnus animo rè’-f
deamu (que; j n gradâmxum ijs qui a n obis diflîdenc : s'& fie
anrmo paientésdicamusinterdiim , Eo fiimingenio V v t ;
non poftito non ira fei, !& ammo%ômmouèri;; inrerdum
e tiam n os à focie rate o fatiqiy'Sfeceda mùs. Nam Sc mqtc ^
fuo eriam viuere', eius eft qui nondurn in Chi(ifti fidem fè
recepit: & obtred^re prqpccd'nuidiam, eius eft * qui pro-'
eu La d e ila ver i ta te Qmu isë rgo nobis pbiurgandus eft fiiV
nevllaTriiudarumrecördation^fiëvtobidfgationemnö
curii Chriftbeuni mbri bpdrt^at. Pareftau'teritnbs iriul;
tanobifeam in-aniriljleonfideraftr'es Sc verfantes , ira'de-
mq m fen^bnes.etuTmddi'haber^qutleprehendi''noiti pof-
firiti riec quictjuam nrig^ndi ftudiqdiriCre^ ftdFacjfurriira-
te maxima adhibita , moderate rpfponderc ijs etiamqui-
bus fefpondefe.nos cdgatnfeceflitas.SufpicibriesVerb fini-
ftra; £ugienda:funt,proband”aque eftnoftra opiriio:Scadfi-
lentium non fiaVribs, fedleriitas5 cHemenr[a(iebeBim^^
lere irie c yeiQaliciiiqui paulo le,nius 8c indrilgentius abie-
tur.inuidel-e'debbmusjnecmuhusdmbuciriecquafi'qulfe-
"ftus'baufafemire^i.vt.quodatn'aram'eft^r^iuifCjinditi-db-!
.forbeamtis^: q iix autem fidejiCort feritaneaiiirit l fa’cieiida
funr re&aregula omnia; Q^eriun'ndufefteififmbdi, is«t^
iaminfunibusquafiambularispaulbpdftpdrruet,etiamfi
ijsquiiri'erti^propri^confcijexalibrrifrigldrmidric Ihri-
depudore aftlciilntur, m'agriaadm iratio ne'dighUsefTevi-
deatur. Intelligendqm'eftigitur8c quid g lo tix caufaexeif-
ceatur: 8c quid;ad v eritatemdumfit:, dir-igatut. Obeam-
^ue caufarn |ta|ua cufqueriaulsgubernanda e ft, v t no gu-':
b er nan di artem falfitatis
8cfpe ret'eaforeomn ia,qu^eXyp ntratrap Srte
func. ■ ; CarneroniEnret^rh' lutnus yri^ciri nobis quiequam
boniineft.EftigiturmedicusaccerreridUs'ad^uiatidriem.
QmenimitaafFefl;.u^eric,curabifrir/morbumqiiedeelina-
bit. Qanda v'erp ope'ra eft,vt nec in fermone igtiarivideai
n iu r , necinftabto oredbuci. Illudeniijiinertem.autinfi-
dnm , 'hoc eurirqui ftudiu m. & diligentialn quxmunduiT^
attirigi^aucupatuEsihdicat.'YiiftusyeVoi^'adypluptatem
refexbnduVeft; ^4fedad yirieridi alicuius^^^Vtdi^tis cafifayo-
luntatem.Qubdfiquandoetiaegeftate opprimamur,pau-
pertatemapprbbemuSjhiHri^yultueXcipiamus^ Si verb^
indblentibrorrtia quar fit breuiter ac paucisaudire vultlsj
pmnibusinfebuyplaeabiremyquabilemqjyultumbften-
dite :tum nee iftuiuitiarum abudantiaglbridtioriedeijcle-
nuni,neclnegeftateadolorefupplantab1miniyqubdfem-
pe£,cogitatib menfque veftfa ratioriCm re6Fam 'diicem fe-
quensvnofioloquevulria appareat.'Ianfri) undus priiniSd-
lierius,non nofter acprbprius,pluscjuamfides’; habendus
eft. N eq; igittirariiicitia terrenaquxrenda eft,neq$ luxus,
quern amences Sc ftulti beatum^fie'idicunr in vrbis nia-
gnittidine , y'el rerum ad viuehaUm neceflariarum'abun-
•da litia 8ccbpi'a, a u re n e c e x p e ten dafuri t .Neq-,e ni mm u n-
difiuius flimuSxnifi foBtecognatfScpropinq|ri m undihu-
ius efle'volumUs> A tq j v t fumiriatim dicam j qui bene viue^
revuit^is neCvidcat m ulta,nec ftrideataudireniec fi audiac^
aiftvideat,audireautcernerefeexiftimet.Formaenim‘tra-
quiliitatis, anuni hine d u cit exordium. QUi-autem mul-
taxra<5tatiS?agit y'iS;Sc fibiipfeiniuriktniqferi:, ^Scproxi^
m is : &pr$tei;eaeoslnuitosadpeccatumiiripellitpibptef
earn q r i i ipfi eft bum illis c^ritenti9nem;|S^pe igitur res
q u iin c id ft, perfpicierida St confiderandaeft, tumq; ab ea/
! vix^de be td i fee dere aefeiungiis,qui morbdmneb cauterijs';
rieccurmsadhibidsyitare&deelinare vl^^ mbdppbtuit.'
|Confu5 tudp%mrehuUa 'qu^^ridumattingaF,h aDen-
[daeft , fed cam e o q u o d a a virtutemnosperficit.< H o c e -
nim nifi fiat , magnammobis fcurtilitatem p a r it : atque is
qui cpntentibnesnxafqiie (pquitur, -htric captaroceafio-
nem. Qupidam eniirffcimusv-^ quiahimifui propofitum
fententiainq;fequuti,qriantumin ip fiseft,ex"no6tediem
faeiant & prppter abfurdamferitentiarii q u s in eis radices
fum inijs quæ a d carriem p e r tin en t, faciun t., frahere ad
iræfuæ deferifionem cùangël'ium , véfleque co n fèruato-
ris noftri di/èiplinam ôç verba± ptoeliüitay fuæ quamipro^
banrj accómjiiödarë. Qjjjbu s fi fiôcéüeniflèt > vt aliqùbs
gehennæpoflenttradère, ideft,perdçre,t:otusetiam mun-
dùsiamabeiscônfiiinpruseflèt', quancjùàmquantumin
ipfisæft, Seconde m n a n t & ignis fqrnaces parefaeiunc.
Qnp circa e ö s riei m i teki u r. Yobisprætereàeehfepvideri-
dae quæ vidénda fon^y cokigendümqué proximurn vt
decet,:‘ ;a ç primum quidem medjtatus cùm 'fæpëquiserit
<& cogitatiti idquodfiuipiciqqemâlFeratjnequidfoltè fai-'
SQ;.putet&ftntiat:deind^fibenèdiimojiifFèdusefïèvidea^
turitüm ëümadmoneretantifpërduifiaut confilijs paTeat,
aqt çertè.feipfum prôpènfum præbëan Nô,blsaùtèm.ma-
gnam animi tranquillitatèiti h'qc afferrë j^oteft, fi neq; nos
prim asnbtinére ftüdebim us,nequ e dfFeo;dem ur^ fi àlipÿô;
velint peruènire jfèdijsquilféipfiinfinuanr&'appróE^nr,
eàcoricëdamus ÿ; ad quæcônfèruator.Luos non inùitauir^j
SiquisaUtemçlametyreticererfî'qüisaicerüm'ieyiçiflèp,^
tet,eum irridere d eb emu s^on xalfà glpcia dqdi.;-'ebrum
qùi-ad fin ît& aud jü n t caùfa'j verbis paribus re torquehdis,
eaiidem etiarti vërBohtra^qdafi pugnajn viribu's .rpceptls,
iëftitueféi H oc enim cogiter iiq u n n a lg d ic jt , Ëgb etiàm
infttnamTeci & viciflî m dicerc n q ld i^ a u t honaufusffim:
fedmiHi præftb fuit quodmihi.redic0rtfciuseflem.> lènisî
fefmójVeltacimrnitas.^Et quiihiuriam fàëere videfür, rie
eiatoariimödudusfi'atriluaderegraüefciirën&quiöbiur-
gatûrj ne fuçcèri feat,fèd propinquu mcorifoletur. Ob.uia in,
eriimpródireluter fe d eb entd u o qui rediici ingratiam eu-
piunt^quippëcùmpatremhlioqueiripceriiterltiafupierat,
ôb uiamp ro d i j fleco n fte t ,ne c fexp e d àiîè, fed fè i j) fiimcoh-
traadilliùspcenitentiamcÔtuliflètBenigfiitaseriim qliam.
fidéS p a r it, vtrumque în gratiam eciâni-rcducit i atque iÿ
quidem qyi iniuriamintulic, amicôprqpceq^eccatum fi^
dém Facitrquiautem açcëbit iniuriàmi eürri^quoquepoeni-
teDitifeaipicp.fùdceriiuifle.Ergpabbm
tatëque càrrialivacuus Cliriftianusefîè deBet; Latrôcina-
tur enim qi|i nôii eft elufinodi 1 p e iq ü ç tém p lum d iripity
atque,ytaudaCius dicamus , ip fè èx fe Scà fèÔeum èîjcit:.
idém^ùè & cdnfcienria fcelerùm de fpe falutis d e c id it, St
àlieniore animo ë f t id e ^ q u i fè adm oriënt, 5ç Âdamo pro
E10prignaGulö v t i tu r î ’ôè Euæ fadnoregtoriaturjCÙrii vrià»
ggit, 8c quafi callum o b d u ru it, aliquofum eorredtio-
nibus nonparearit, fedijs-oftendaptur; & firriul atqife ali-r
quidrmaliaudieruntjijspotiusfideirihabean^qurmenua^
tiiLQuid eriim attirietme driijs djcer8,quiprppxetCaqu6d
vix v lla religione tanguntur , prbximbrum feririones ad
fe trahuht8c coriue rtunt, atque v t aliqnidaliud d equo -
uis dicaritfferirioriem ad fe putaritpertinere ,* fingi^ue,SC;
conficivtyerifimiIeeft,ex ijs-cbmosdiamiquibns,fa|i^
fufpicionibusadrdquendumjrcribendumquedu
reetiampbfrumepsquiclaifi^umaliqubeX.prbiimisver-
bb rum oapitS cbnftrauntyS cco llp'q rii^u s& ad remp u l-
lambpnampertinency&dilfidiabellaquelq quacita tea tque^^
dismiiirmurab'briibu.-.pariUnt^vb'iqucinfea^
gant. Quemadmodum iile qui.cum adtriodu magria voce
O'teftis perforiam egit yi horriBiliS Sc magtiiis agudftultbi