I SH
P
Dißctiunt
abhacLa-
étantii opi
nionc,c]uç
ttiamfuit
Iofcphi,S.
23* L .Coelij LaftaHtij ,ile Origine erroris,
dcicgit vnurn, quod corruptisomnibusling.ulare iuftiti® bolum paulatim pellexiffe fonos Angelos ad vitU^ & eosmulterum
fupererat cxemplurn. Hie cilm ftfxcchtorui n efletanno- congrtftibus inquinaffe. Quintus, hocejfepeccatum obquodAngili
rufn ,*fabricauit arcam, ficut praeceperatei Deu s ; in qua culoceciderint. Sextus, excon'greffutll'oAngelorumcumfceminis
pfecum'coniuge,actribU5filiis,totidemquehuribusier- natumeffetertium genuseorum.qutriequeAngelicalefies,nequehouacus
eft : cùm aqùâ vniuerfos montes altiflïmos operuit-
fct. Deindcorbc ficcato, execratus iniuftitiam prior is fe-
culi Deus, ne rurfûs longitude vitæ, caufiieflètexcogitan-
dorum malorum ; paulatim per fihgulasprogenies dimi-
nuit hominis ætatem,*atqüeiù centum & x x.annis meta
m collocauit, quam tranfgredi non liceret. Ille v erb ',
cùmegreflus effet ex area, v t landæ litefç d ö c cn t, terrain
ftudiosbcoluit, arque vineam fua manu feuit. Vndc ar-
gùünturi qui audorem vini Liberum putarït. Ille enim
Hicrohy- I noù m odo Liberu\tf,fedetiamSaturnuni; atque Vrantim
mus in ua rnultis ànteceflïfætatibus, qua ex vinea cum primuntfrif-
ditionibus ftfimeepiflet ; lætusfadus, bibit vfquead ebrieratem,ia-
InGen s* I cuitejuehudus. Qu_od cum vidiflet vn usexfiliis, ciiino-
S. Chrÿ(b-’®lîien fu k Cham : non rexirpatris nuditatein : fed egrellusv
ftomus I etiamftatribusindicauit. Atillifum ptö pallio,incraue-
Homil.2o runtauèrfisvultibu’sipacremque texerunt. Quæ cum fain
Genefi j recognouiflèt pàter : abdicauit,âtqueexpuiit filium.
fcrmTo-C| A t ille profiigus in eius te r r i,parte con lcd it, quæ nunc
mnes.vide! Arabia nominatur. eaquetelra de nomine fuoChanaan
Sixtum d id a e ft: 8c pofterieiusChanahæi. Hæcfuirprimagens,
lib.j.Bi- I qu aDéùmignoràuit : quortiamprinceps eius-, Sc condi-
blioth.an- törcuirym De iàpattenon accepit, ma ledidusab co . i-
taqueigriorahtiam diuinitatis minoribus fuis reliquir. Ab
hac genre proximi quique populi mulritudine increlcentë
fluxerunt. Ipfiusautem patris pollen, Hebræi d id i : penes-
"quos religio D e i reledit, led Scab his poltea mulciplica-
to in immehlum numéro, cum eos anguftiæ loCorum fuo-
rùm caperehon pbïïènt : tum adôlelcentes vel milii àpa-
rentibus,velfua (ponte,tùmrerum penuriacogcret, pro-
fugiad qusrendaslîbinouasfedes,hùcatqueillUcdifpei“
f i , omnes infulas, 8c o rb cmtotumreplerunr, Sc à ltirpe
la n d s radicis auulfi, nouos lîbi mores, ac inftituta pro ar-
bitrio condiderunt. Sed omnium primi Ægyptum occu-
pauerunt: cceleftia fufeipere, atque adorare coeperunt.
Et quia neque domiciliis tegebantur propter aeriyquali-
tatemfdne cenim vllis in ea regione nubibus fubrexitur
ccelum : curlusfiderum,Scdefedusnotauerunt: dum ea
fiepè venerantes, curiofius, atque libcriusintuerentur.
Pofteadeinde portentificas animàlium figuras, quas co-
le r e n t, commenti flin t; qüibufdam prodigiis in dudi.
quorü m ok audores âp^tfeirlÜs.Csteri autc.qüi per terra
dilperfi fuëruntj admirantes elementa mundi,coelum,fo-
lem, ierram-, mare, fine vllis imàgînibus, ac remplis Vene-
rabantur; & his lacrïficià ïri aperto celebrabant, donee
proceflu temporum potehtilumis regibus templa, & fi -
roulachra feceriïnt : eaque v id im is , & odoribus colëre
inftituerunt , fie aberrartire's à notitia Dei , genttfs elle ccet
perunt. Errant igieuf, qui Deorurriculcus ab exôrdio re-
rum fuiflè contendû'nt, & priorem'ellè gentilitatem, qua
Dei religionem, quamputant pofterius inucnt'àm : quia
fontero, atque originemveritatis ignorant. Nune ad prin-
cipiiim mundireuertamur.
o C H 0 1 1 A.
k N e cenim vllis in ea regione & c . ] erat in libris impreßis.
nec vllis in ea regione, habet v ter que codexfantti Saluatorü,
cum quibiss très Vaticahi concordant : & vacat enim, 'tiequedebet
effe vlla parenthefis, vt oratid'reâèfequatur. non funtàutem in itiis
regiontbus wibres, quia Ntlt ihundatione Deus tüis prouidit.
De dtmontbus.
C À P V T X I I I I .
V
[ Circumjpeâelegêndum hoc caput: naWnonnudos perjpicuos
'mores Laäantius m pltcat. Primus eft > Deumab initio tnbuifte
Diabolo terrapoteftattßt. SecuniUs, Angelos non miffosadhomtmines,
neque Damones infer ni fuêre: fed fobolem quandam terre-
ftn um dktnonum,quifunt höminum tentâmes, deceptores, magna-
rum artium , & k im kn arum calamitatum, ac malorum auüoïes.
Sunt omnia ifta dogmata abfurda, erronea, & à fineer a Theolego-
rum dóürinaprorfusaliéna.,Confu leSixtum lib . $. B iblioth.
annotat.77.0c alios interprètes cap. 6. G enefeos.]
CVm ergo hiimeru&homihum coepillèt increfcere ;
prouidensDeus, neftau,dibus luis Diab olu s, cui ab
initio te rrs dederat poteftatem y vel corrumperct, <t vel
dilpergeret homines,'* qü'ós in exordio rerum fecerat : mi-
fit angelos ad tutelàmi cultum^ue generis humani. quib^jd” «.
quia liberum arbitriiim eràtdatum, prscepi tante omniai *lu°d. ||
ne te rrs cofttagione maculati, fu bftantis csleftis amitte-
rentdignitatenr.lcili'cet id eosfacere prohibuit^quod Icie-
bat elle fadu ros ,vt vehiam Iperare non pollent. Itaqueil-
los cum hominibus commorantes dominâtoH lle te rrs
fa 11 aci ifiin us, con f u e t udjne ip fa pau làti'm ad vida pellexir,
Scmulicrum congre flibuS inquiftatuti Turn in coelum ob
peccata quibus fe îmmilèrâttt, non recepti, ceciderunt in
terrain, lie eos diabolus ex Angelis D ei fuos fecit fatelli-
tes,ac miniftros. Q u i autem luiitex hisprocreati: quia neque
an geli, neque homines fuerunr, fed m ediam quand!
nat mam gerentés : non lunr adinfèrös recepti, ficut in c s -
lumparenteseorum.Ita duo genera dçraonumfadfifiinti
vnum.cslefte, alcerum terrenum. Hi 1'unti'mmundi Ipiri-
tus raalorum,qusgeruntur,audbres.quorum idem D iabolus
eft princeps. Vn'de Trifmegiftus ilium
vocati Dsm ona s ^utem grammatici d id o s aiun t, quafi
ïttifaieHi id ell,petitoSjac rerum fci'os. hos auté putantDeos
eflè. Sciuntilli quidem futura multa,fed no omnia: quip-
pe quibus penicuSconfiliumDeifcire non licet,& ideo lo-
lentrefponlain ambiguosexitustemperare. E o sp b e rs&
feiunt elle dsmon as,öc loquuntur. Hefiodusiucradit.
«< ««Vi è'iis f* Aiÿ fiukesi
S iiQ'Xei <póXuzsf â-Hiriip wijpeimip.
Quodiccirco d id um e ll: quoniam cultodes eos humano
generi Deus milèrâti led ip li, cùm fint pèrditores homi-
num :cuftodes tarnen Ie vrderi volunt, vt ipli colantur, &
Deus non çolatur. Philólöphi quo que de lus dixerunt.Nâ
Plato etiam naturaSeorumin lympofio exprimere çona-
tuseft. Et Socrates eflè circa fealliduum dsmon aloq ue -
batur: qui fibipuero ad hs lifle t: cuiusarbitrio, & nutu
fua Vita rcgcretur. M agorum quoque ars omnis,ac poten-
tia horum alpiratiohibus conllat; à quibus inuocati, vifus
hominumprsftigiisobcscantibusfallunti v tn ó vidcant
e a ,q u s fu n t : & v iderefeputent ilia jq u s non funt. H i,v t
d ic o , ipiritus conraminati, ac pefditi per omnem terram
vagancur: dcfolatium perditionis fusperdendis hominibus
operantur, itaque omniainlidiis,fraudibus,dolis, er-
ronbus complent. adhsrent enim flngulis hominibus: Sc
OmUes oftiatim domos occupant: ac fibj geniorum n o men
aflumunt. lie enim Latino lermone dsmonas inter-
pretantun Ho sin fuis penetralibus * conlecrant. his quo- aJ co]|0.-||
t id ie f profundunt : Sc leien tes, dsm on as vcnerantur,qua- ca*nr.
fi terieltresDeoSj&qualidepulIores m alorum,quç ipli fa- al.procum
ciunt & irrogaht. Q u i qUoniam funt Ipiritus tenues,& in- bunt,
comprehend biles: mlinuantfe corponbus hominum: Sc ^•0PeriB I
occulté in vilceribus^opetti valetudine V idant, morbos
citant : fomniis animos terrent : mentes furoribus qua-
tiunt: vt homines his malis cogant ad eorum auxilia de-
currere*
S c h o l i a .
a V e l difpergeret bomities,quos in ckordio rerum fecerat]
legiturtn libris impreftiti vet, d ilpërdcret homines, quod
in e xoidio rerum fecerat, habet antiquus codex, cum quo quin“
que Vattcanicohueniuht. referendum autem eft adpeccatum origin
nisjttquo omnespeccauimus,&perleramus, ntfinos Chriftus fua be- j
num tutelam j ntfipoftquam genus humanutii ccepiffet increfcere. 1 nignitate liberajfet.poftqua verba ait Angelosfecum multeribus m if-
Tertius, praceptjfe DeuiH bonis Angelis tie terra contagtone macula- tuiffejn quo eft error manifeftus, & deteftandus, in quern multi an-
rehfur,nefilbjkintiacceleftis amitterent dignitatem. Quartiu, Dig- | tiquiftriptores lapfifunt.
J n ß s t u t to r tu r a D iu in a r u fo ,L ib e r L I . -------------------
- i v -^ j a c v a g ilp ititu s jv e tu rb en tomnia, Scerroreshununispe-
G R Æ C Q JL V U L A T I 'N A
T* ÉrR PRET AiX- X O.’v--
|*l.induxeü
I N - dtôribus tin fù n dan c : ferunt , ac mifeent fallà cum veris
> ScrèVi. l i quidem dafhónesfu n tloùùhvagntpropter Poluniutem
boniterreftrcscuftodesmortalium hohnnltm.
De dmonumpoteftate, iifqtte fuperandis.
C A P V T XV.
Q Varum omnium fallaciarum ratio expertibus' veri-
fà tis o b l^ r a eft. Prqègjp: e in ^ e ó s plVtTht, ci^n
nocere delinunt : qui nihil aluidpóflunt, quàm no cere.
Qiçat fortaflealïqù is , cofértdos elle ergo, ne n ö teah t, fi-
quidem poflunt nocere. No cent illi quidem. led iis J a
quibus timentur j qiios mVnüspei potens Sc excelfa non
pretegit: q u iprofani funt a fa aamentb veritatisl Itfltos
antem, I&eft çultorês D e n ^ nomine adiiirà
ti, de empbribus exàedunt,; quorum verbis, tan quam
flagiis verberati, non modö idsmonasfe eflè confitentun:
led ctiai^qiprm'psluaë ilun t, illa ,q u s in templis adorafi-
jur,&^,^mpietitnque côratn cultonbus fuis iaciunt,non
,vtiaue*rn opptobriiim religionis^ fed honoris fui. quia
nec p q o , per quern adiurantur : neemftis, quorum voce
torquenfur, mentiri pbiîunt. Itaqfie maximis lsp e vlula-
tibus editis, verberati fe , & ardere, Sc iafti, iamque exire
proclaiTmit. ta» tiim habet p # c o g n k io , aciuftitia pote-
ftatis. Gni'ergo tiócere pöflurit, nifiiis ,q u o sKabënt in
fu a p oK & r e ! p e n i^ u eÆ tm a t çoSHïrmcs, qui cbgno-
ucnntDeum, no t’ancum abineiiçfionibusbæmonütucos
—I p " # * ÿ j 'é " t y d t s H î î s ô iM f f i l s f t
Q d f i » » tón» > “lio lot» hls verbls
y M t y t f } * . Alclepius quo-
qae âudirofeiùs, candcm lementiamlatius exphcauit m
iHpfermonlperfeao, quemftripftradregem. Vterque
verodæmdnàselïeîffirmatinimioes, & vexatores homi-
num : qtiosideo Trifmegiftus i n îx« app«U»t^»deonpn,
igfto.rauifexlldælefti^
toe pifle . .
1 G R ' Æ C O R V M I - A T I N A I K -
* T E' R P R E T A T I Oi '
W ‘ nm é | é
'n em n û demon malùi, » icfa ilffî ftm ti. m m Deus liberatpmm ab
om ii ptalo. q i o ï t n m n u m i'è r filum m bommibusbonum, ejt
prêtas. , v ' . ..
i &è.;i. eft'DSt:
ùy-yMs, Scc.Y. A ngelos maliçnos.
• De denionumfallacilus inuentis, &portentiSi
k ^ '- C ;a p v Trf X V I .
EOrum inuenfafimtaftrologi^Sc atôfpicinai Scaugu-
ratioi Sc ipfa, qu sd icuntu r o racüla, Oc necro manda,
i s c ars magica, quicqnid prsterea malorum exercent ho-
Iniries vel palam,yejocculté., qu somniàpçt fcfalfalunt :
v t Sibylla E rythtsâ teftaturr^^ .
|T" Ü91V irXt&ài' m f o *«l’ Wi»-
I '• UNS*# ■
fed iidem ipB àuabres.præfç»tiàfù?fàciunt,vtvera e i^
Iccedancur. Ita hominuip credulitatem mçntira dimnita-
te deludunt : quod ïliis Verum aperire non expedit. Hi
fdnt; qui imagine.^3î fi mulaehrafingere docuerunt: q u i,
Vt'h'qminum medtesdcultu veri D.eiauerterenc , fSc
mortuoriim re^uti vultus, Scornatos, exquilïta pnlcqri-
tudiôèftacui,t:orïfecrarique fe c jmn t ^ Sc illorum fibi '^o-
minaquafi'perfonasaliquas * îrMiierunc. Sed eos^magi,
Sc ir, quos verè maleficos vulgus appellat^cuip ai;tesluas
execrabiles exercent:veris fuis.nomi.nibus ,cient ,.|llis aç-
leftibus, quaèinliteds fanaisleguncur. H iporrp incefti,
ipfi enim cæleftes multos eflè fiuxcrunt j vnumque omnium
regemloiaçm; eo q u è dm u k i lunt Ipîritus angelo
rum in cælb, Sc vnusparens, ac D o m i nu s o m n i u m D u is :
fed veritatem n^ntids nominibus inuolutam ex pcujis
abftulerùnt.“N>im Deus ( vtprincipiq do.eui] neque no-
mine, cùm.fblusfit,eget : neque angeli, cùm linrimmor-
tales, d iç tfeQ eo s autpatiuntur, auc volurit.quorum v-
mim , fôlumque oflicium eft feruire nutibus Dei :.nec o-
mnino quicquam n ili+ iuliufa cete. Sic enim muridum
régi à Deodicimus, vt à redore pmuinçiam. cuius ap-
paritorèsnemq foci os eflcinregenda-prouincia dixerit.
quamuis illorum mfnifterio res tgeratur.Ec hi tarnen pof-
funtaliquidpræteriuflâredoris, peripfius.ignorantiam,
quæ eft coaditionis humanæ, ille autem præ.lçs mundi,
Screétorvniuerfiiquiicitomnia: cuius ditfinis oculis nihil
feptum eftv-fblus habet 'return, omnium cum.,fi Iio fuoe
poreltacem : nèc eft in angelis quicquam ,niljpârcndi ne-v
ceflitas. Itaquè nullum libi honorem tribui-yolunt iquo-
rumomnis honor in Deo eft. llli aùtem, qui dclciuemnt
a Dei m inifterio,, quia fiint vericads inimici,‘& pfæuaricar
tores D e i, nomen libij.Sc cultum Deorum vendleare co-
nantur: non quod vllum honorem defiderenq quisenim
honorperditiseft?)jv^c v tD e o no ccant, cuinoceri non I
poteft, fed vt ho minibus, quos mrunturd cull a ra , Scnö-
titiaveræ maieftatis auçrtere,, ne im mo r ta lit a te m ad ipi - 1
Ici poflint, quam ip.fi luanequitia perdiderünt. Oflun-
dunt itaque tenebrasfScYeritatemtaligineobducunt :41e
d ominum,ne patremluumnorint. Sc v t ilhciant, facile
in templis fe occu lunt, Sc fecrificiis omnibus pneftoad-
funt : eduhtque læpè prodigia » quibus obftupefâdi I16-
mines,ndem commodentlimulachris diuinitatis, ac*nu-
mfnis. Inde eft.* quod ab augure lapis, nouacula incilus
eft : Sc quod lùno Veienfis migrare lë^ omam velîe re-
lpondit:qüi)d Fortunatnuliebrîspeiiculmn denuntiauit r
quod Claudia: inanum nauis fecutaeli;: quod in ! a a : legos
Sc Iuno nudata , Sc L q cren lis P to le rpi n a , Sc,Ceres
Mîlelîa vindicauit; SciHercules de Appio , Sc Jupiter dé |
Atinio, Sc Minerua de Cælare. Hinc, quod lerpens vrbem
Romain peftilentia liberauitEpidauro acceriitns. Nam I
iliuc iple in figura Jua.fine vlladilîinnilation«
perdu d u s elt. Il quidem legati ad earn rein m 1 iîï, draco
liera fecum mine magnitudims aciulerunc. Inpraculis I
autem vel maximè. fallun^duorum prseftigias profani à
vericate intelügere non pbjfîint : ideoque ab illis attribut
putant Sc imperia, Sc v id o d â s , Scopes, Scenentus p;rq-
Iperosrerum: dehique ipforum nucu læpè rqmpubliçam
periculis imminenubus liberatam. quæ pericula Sc ré-
l'ponfis denuntiaUerunt, 8c facnficiis placaci, auercea
runt. Sed omnia ifta failaciæfunt. Nam cum dilpofitio-
ues De l diæfenuanc, quippe qui ininiftri eius fuërunt :
incerpc?nhncfe in his rebus : v t quæçumque a Deo vel là -
d a lunt j vel fiun t, ipli po,tilfimùmfa.cere,aut feçifle vi-
deantur,. Sc quoties alicqi p o p u lo , vel vrbi fepùndum j
Dei ftatum boni quid irapendet ; ilji Ce id faduros vel
prodigiis „ v e l fomniis, vel oraçuiis pqllicentûf ; fi libi
templa-, fi honoresjfi lacrificia tribuancur : quibus datis,
cuni illud accicferic/'quod neçcflèëft, fummam fibi pa-
riant vènerationem. Hmc iempladeûouencur.Scnouæ
imagines confecran tur, madantur gveges hplliarum. Sed
cùm hæc fada funt; niliilominus taménSc vita,^8ciâlus
eprum , qui.^æc’ïéçenintjinsmol^ntür. C^otfes autèm
pèricula ira pendent; ; ob aliquant fe mepeam, Sdeuem»
caulam- profitencur iràtos.; ficii^iunp Varroiii,, qûôd
formolum pueriim'in templo; Iquis-ad ]■ e^ecùbias te-
nendas coljpcarat : Sc ob liane caufanf Romanum no-
men àpua Cannas pçnè deletum eft.. Quod fi Iuno- al-
terumxGanymedem vereUatur : cur iuuencus lvomana
luit poen^> t Vel fi,<^i tantummodô dpceis e^ant, eæté-
ram multitudinemhegligunt : cur Varro folùseuaiic, qui
hoc fecit ? Sc Paulus,qui nïhilnteruic,occifus di? Vidcli-
cec nil tunc Romanis acdqic fans IÔnotiis iniquæ: cùm
Annibalduos exercitus populi Rontani Scaftu, Sf virtute
çonfëcidN^fe au-der? poterat au f Carchjaginem
i J jii ji 1 n I S • "T -defen-
■ » I I i
i f l M P
WÈÊM