
lipLXcepta viraidcprbmpra e xph ilofopjmfiho dabatjma-
'eriampn^iüt3c(lefoi:[.unsviiivinvEraan'qüepartcm,quts
t e f e i N am & )airapio!pcroHatucMsv:imur, ad (i£lliisnemeninius
Stjttffts, S p t a a|liguniit.,_
L Piim,aii|i^öi^egat jfflri pöue
quänist ip lM o r a n c sÄ ii, DeittdeJbni, etiam qu*
clarafppc, dubia eotjatnrtfti^eke, hoc pucaiut eile ca-
«qtn ‘ qc&iitli efledeb&velntexitaädaMUffi ( nim &*
i'Sm omifino flffiffif® ! f s l 5«
B p W M j f e d f | h < t qh® ln illiV Ö a i natus iftc.
& quiTsflatus.Tüipe H Ä f
nisitebus jnepgnitis ^emeteaffenxiri:^ planevulgi,8cim-
iVentorum ppin iojibus ctedidi^qui fbjriinam putant el-
jBj qu* ho m inibyi stribaaf bona, & raalä. haiü ii mula-
chinmciuscum i:ojMa,Ö:gubcrnacuio Hngunc,tanqtiam
f e c & opes cribua^ & Kvmanamm verum regimen ob-
* ;" “at. tßüioöiniöiVi^ Vi%ilius aflentir, qui
• - D f Deiveri iogntt’tone,&eafapfentid. , v V V
W m A P V T X X IX .
.Qcui,'quauti^i^ipea mçdjecritas tulif, longe^e-
üitim phftqfop|}:ös iEver à ventaffr temiifle... Seio.ta,-
ine'n, qu am mgl ta prak e rieri m, quia-non'er mihi prp-f jj
priaco^jcjapWlöiopbb.s dirpucat;iö. Secl hixc neceßarip-
diucrteinium fuie, vt oftenderero, tor, 6: -t a n ta i nge n i a: ky
rçbus talhs efleconiumpta, nequis fçrteà prauisreligioaliquid
i;cpcremus.F VhaJgitur fpesbormni y vnhfalusin
hac d o c tr in a l qgÿm defeiidihius, pdßta eft. Qiunls ia-s
p ien t I jG fjiii liö y n ^ ç y eye D q.u tti Cognöfea
qu^ goce p c / f l u m * 1 4 öß>
e ft ill ifd ,qu o dp hilofop hi o m nésinc o ta luav ira qu*i ier.
omhiiiotfrrirettïvàcat;8diiftonfcus,qüi ||f|Scd profectq |
_ . ■■¥'■: ■ • : t ^.»ronr /-liic In- r .1-. i-ixcfii ftiilprii n lv Fil rfPT.Vh tiitM fottu'nainomnire dpminatur. Quid cigc eæteris dijsloftl
1' MM OmneSa
ci fupeteft ? Guenon aur ipfa^regnare dicitur, ii plus po-
teft,àat fpla colirur>(i omnia? Vcl/i tantum mala im mit--
tic,àiiquid.cauiæ proféra hr, cur, ii deafit, homimbus in-
cum ab h'isrèligtofc^colïi-
a'uteiji bonis. cur iniidiécur,
alÀigat>dpcipiati&extermiiiç{i;quis illamgeneps
hominum v^tricei\îperpetuain çdrï&tiverit : cur dçriiu
i i t t o t a i t i p e h i,cus u if t .ü lerdl iC F a q 6 ^ i ) rigi tur iili qjiii^Si
qui humänam viia'm non niftrumuded ruibanr. Quid e-
n im dace n r? au t qucîh’ui fti u un c,qili‘{«p (os no ndum in^
ftruxerunc? Quèinlânaieægroti, quènjregSçe c^ci p o t
full c ?Huc eigb l^>s qip‘iws.,quibus bftcuralapientiæicon-
feramus. Ah cxpc’ctabi ni Us clp n ec So era res ahqui dictait
a hr A na x,ago ras ill çen efc) rislu men iuuen îac?- aut Depio-
cr^tus verfracèm de püteeex trähat? put Empedocles dilacal.
retinu
lÈunc.
que tahi maL^fortitaficpocd|atemiVtrescun(Stas ex ii- ccc anuni fui fcnVicas? auc Arcelilas,& C2 anieadcs Yidçanr,
bidine magis,quàm ex vero célébrée ,ob(curet'que. Hæc fenti:uu,percipianr?Ecce vox de coelo yericaceni-dpeénsi
înqnam philoibphosinquirereoportuit potius,quàrn te- &; nobis foie ip(b clarius lumen-oftendens: C ^ t f nobis
mere innocentent accu fate fortunam: quæ etiamii lit ali- injqùi fumus ? & fapientianïftifernef e cundt^sui-, quam
qua.njiiiltarnenafterriab hispo.teil,Cat hominibus tain j docti homines contiitis in qiUErendq'^ati^s fuis , npn-
inirnicaht, quàm pnfatur. ltaqueillæomnesorationes, i quam"repetirépôVuetdnc^Quivulcfapiens,ac beatuS ef-
qnibus inïquitarem fortunæ lacérant, fuafqne vir.tutés fc}a u d i a t m v « “
eCöiltra- fortunam hiperbilîimciadant, nihiialjud lhnt, j uitatisfuæ n o ri t, h u m a n a c o n ÿni n ar, di u i n a fuicipiifc^ç
'quam deliràmentamcohiideratæ leiiitatis. Quaré non fummitmillud
inuideanj hc.l^ïiitsl>'Jqnii^lib'nuvs a/ipnesrmuiicr vneprriiMtatféPmili HQpéulKs :S qn\ul\i Élïfgej ■
fubdolumdpiritiim, qui lit mimicus bonis, hoiiiique iu-
AirîieV qm•6d%iâik hçîac | qùàm D eus. cirius inuidiæ
lDidbluti3religionibusv(n'iue'rHSy^jQn?nxbns? qua:cum'<
que in epttm dçfe|iïiô;üdÀd.i.c^eI^lcbânt, vel'^qterat»
tain nobis religionbnpfapiébtiamqvÿeoiôodhto eitj.qugniameitCvt
do ce b o) vt r u m qu e co n l'un du m , vt.eain v.e.1
^ur^niuerfis: fèa eos,quinelciuncDedm, eiroie unpedir, I argu*neptis,yel.ex^mplis.Widdbe|si^
fiüititiaobruitjtenebris circûfundic , neqms poilit ad di- & iVultitiam,quainnobis ilb Deoiaim caltores-bbiedare
uihi rrominis peiaenitenocitiam.- m quo vno de iàpientia
j aft dolisi & ? aftutia aggreditiir}v c cupiditace, ac libidine nal.
peccatis retiat^c^peccatiblandimeiuis deprauatosUmpellac ad
biandicn- mortem5vel, , vi& violentia deijtibus.
cereCbbatur.' Itcircq.enim in pïimordri| ttanfgrelîionis
non ftitim: àd poen.ajn decruûisd;D|qèft;Svc hominem
j malitia;Tua éXéfcVafadvhtUtem. qùæ nihagicetur, ni af-
! fidûa vexationè roborecüpnon potelt elIep.erfeCta. lîquf-
I tfém viftuseftpérferen dor uminal or umfottisa c inuiétà
' patiéntia. |Ex cjuo fitiVt virtiis nulfa fif,h ^luerfarius défit.
Huiùs itaque periiérfaE potelratis cam vim ièntirenc
virtutitèpugnantemjnomenqueignorareqtjfi^ünævo-
càbulum fibi inane fiuxerunt. Quod quàm ipoge à. la-
pientia fit remotum, déclarât Ipuenalis bis verfibus:
mUummtmenabeft,fifitprudentta : fednos
Jefactmus Fort mu dcam, càloç^locamits.
S tuicitia igi tur,& err Oridc cæcitas,f éc v t Gicero ait) igno-
ratio rerum,atque cauferum, Nàturæ, âC Fortunæ nomi-
nainduxit.Sedvtaduer^an.umTuumnélGiuntjfic ne'C vir~
tutem qui depi Iciun CjCuhisfeic h tiaab aduèr faiij npti'O ne
defcçnaic. Q uæ fi con iunâa eft cuiii fapientia^clpÿtdpiî
dicunt j eadëin ipïa fapîejitia eft : ignprént qeScflê eft ,• m
I quibnsrebusiitaiki Netno eniin.potëft-verijr arinis in-
ièrqi, fi h ü item c o n t ra quenfm'erit atmandus, ignorât^
nec aduerfariiun vi'neëré f qui in cbmicanÜqnqn liqftcip,
veium,fed vnibrainpetît.'ProIterpetur-enim, qui alio i
inteheus, t ’f hientërn vitalibus fuisiéfcum
iKcpræuideriE aftEÇi Peç *- •
i'M M à ‘ eàuerit.'-' • -,
no n delrnun t, v t iuillam penes nosific tötäm p.e ne si pfos
I eile doepani ustEc quarn quam pfioribirs Iibtrs, cum talßis
argueiem religioncs, liic, cutn fäliäm.iäpientiam cöllcrem,
vbi veritasfic oitendenm: planius tämen:, q u * re-
hgioyöc q u * fapiei|ua verautjlibcrprbxunusmdicahir.
L. C O E LM FIR-
■ M IANI LAC TANt
l l D I Ä A R V M I N - .
S.TIT Vt ION V Mi •
De vera fapientia & religiont,
L -I B E R -I V. ’ ’ .
De priote religione.&dßfeßione aDedi&feptem 1
ßpienftbus.
G A P V T I. : : '
O g i a ^n t i *lmihr, C onft|utihe I.tnp. &
dfflfG&MtXar cuin aniino m"e b %pe t ip u tan ti pi iqre.m
lum generis hiimarii,I|atuin ,l$c mitumpaft-
ter,iScindignum videri /ql.et, (mo4 yii(^s ^''
•culi ftültitia , religio nes varias i ufeipientis,'
Deoique multos eile ccedentis, iq^tamam fubicq ig n j4
ratiohemfui vfentumeftyVt-ablata ex b.tiilis v£(citate»qi^'‘
que religio D e i veri inequeyiumahitaysrayq^n^re^ar.
|j! c < 4
lèrant'T
W,l&
TL/.adbçfc
■ ä/ appa-
W'fapiens
hotninibus non inr ccelo fiiftimum'Hönum qu*reïitibüs?
ftd in rerra. C^am oqcaiifam profeiftb feeurpruTn vet^'
rum mutacafelickas cft.Co2péruntënim reli(ftq b^retM:e?
Sc cpnftftutQrë^innidm.péojFn^hfibilii digitofufii faq?
ruin figinéirtavénerari. quépraintds quideffeceöt, dut
quidmalorum attuieric, resipfa declarat.auerfi iiaihqhèa?'
iummo bono ;qu,od ideo beayim , ac fempiternum eft,
quia videri vtangbcompreliëgdifton.^ & a y^tüfi-
bus èiboqocqqgruentibqs} qu* fup^^uèïmmdttalesj
ad h os corruptosj&Rijgiles 'Qzps labfii^ftu'dentesijsrp-
bus,quibiisjiplum corpqsqrnatur,ai
Éemfibiperpetuam cijni Dijs ,&cutnbpnis corpbranbpr
qu*fieruntj quia morricqrpgspm^
t^eftigiturbuiuimodi reljgijin^s iini^iaa , Sc impiet^sf
fieuti raerar:nece^^efic^knteniii^yultiis
tqllere,^feddeorfum,mente.sFiominüm dèprelï*, tetrë-\
nisvxTeligionibuSifièeüam.b’óiii^ujh^ïé^^
eftdiflidiumgeneris b.umani^ & fraus & néfas omhe}
quia ipretis*ce/ni5,VQueincqrruptisbqhis, qu* i.ola de-
bencab boinine concupAfcri^émporalia,&qreuia,inalue-
rpnt^maiorque boi^inibus ad malum fides ruft;( q.iu,pr?-
uqm re(fto,t]iiia pr*ientiusfuciac,pr*eulcrunt.Sic hilYna-
nam vitara pripribus, lëqulk .lüce y.erfatam
caligo^cteuebrxcompréberiderunt.& ,quqdhuic|
hdaganaæveritàrisaccent,adÆgyptios, & Magqsf& !
Pè?fa| yfqiMïpençc;^
gioric yeriari) • peines
^Uo* tutö p fc s ei'^c > -4 hb,fa cili us| rçp ó t u i ften r. p f E
uV C % ^ ^ ^ b 'crbrdiuinapj°uidenrib,ne^^
ri taçe^rqui^' n o n d u m fas état ànetii^eh is h o’jài i n i b us, f c'Iî-
gibneinDeiyéri, iüftitia/nqj* cog^iq feere. Sta tueratepi m
^ aPRcPPÎn q u an te,y lpirqq r em p ore S| pucémmagnum
prauitati congcuens erat; pqltqua.rn fiibfata fapieh^ia eftjl
tiiinde mumfibi homines fapientum nomen vendicareJ
cceperuftt. T ara autem neirtp/apien^ vocabatur v cqni ,o-
mheserant. Vtinamque riqmeniUudabqiiatl,do publi-i
cu m qu ara u i sadpaucos^redaöp.mvtamenvi m fuamreci-1
neret:?Pqiïènteniin fortalle pauciiïli vel ingcniq, vel aur
(ftoritate , ve|a|fi.dui;s bprta..me.nt;is li.berare pqpulumvi-
ti js, ^lesroribuS'Ceéêde^i^ ceciderat ^
exipfa'nomimsarrogaqi;iaj-uillum eorum, qui^ócaren-1
4ur,*apparuerit fuifto iapièntèin. Ettai^en prius»<^a,tn
Ê*cPjii.lofop.bia.qu* dicicur cile , iniieniretur; feptem
fiiifte traduntur > c^üi primipmniiim, quia de rebus natu-
rafibnsqu*rere,acdilpuefrefim^aufi j iapientés.Eaberi',
üp'pellarique meruexunt. O miferpm-v^alamitqfiimque
feculam^quo per.ail?eiu tqtftryfepxemfqli fneruht, qui
Konnnum-v^abiilu"rtï;ói&è^'tü^óéra^èmi^^dj;eft iurp
dici homö’,nifi quifapicnseft.lSc4:lk%ejio‘Ane^^^^
V pfo s jft ul riiiie r un t ;né i 11 i ^u i dein fepjen^^mmeanq I
ftfit fapientiaj vene poftea^ejuidemincrefcente doótrina,
Sc ni tiltis,m agrii (que ingenijs in idi|?(umie m per in tends,
potuërit perfpiei verkas, ,& coinp^elien^i-gg pq fti^-
rnmfeptem iapientum glqriamincre^ibq&^ft >-
ftudio in qu i re h d *y e ri t a tisG r * cj a^qqin is^ e X£.r iè r itj;A c j
primftm, nomen ipfum^ fapipntix.ajjogagsput^uerpintj
coelkus ihittere j qui ^mperfido ijhgrato^e po-
F v ° r ^ H ^ ^ f ¥ ^x^er‘s Ben“ Éus,reuelaret. Q u 2"lere in
ÿEptit^rje.i,}fi^priusoftendero Êpîeh-
fiâm cumreligioheficcohærere^ vc diueÜi vtruraque non
poffit, :
tfeftpienüd & rel'igt^ne ; Deque iure pat rif
\ . &D.énnm.
j C a p y" ' î 4> I l l f
T 7\p o rumcültusjVtióprioreliBrodociii^ npnhabet
A-fdapien tia.m j hBÂ moqqjquia diuinum animal homi-
neni teitenis , hagilibuique inbflernit ; fed quia nihil ibi
dj'nei itnivquod proficiat ad mores excolcndos, vicamqüe
I form andam, necha.^èt inqaifitiqnem ali quath véritatis,
lèd cantummodo ritum co lepd i, qui nonpftFciq mentis,
fë^l minifterio corporis conftat. E t iie q nohffiiljareligj'o
veraiqdicanda.jqm^ulbs.mftitiî^^tuti^quepræcepris
érucftt,e^cit,qùei,^^tM:es. ïtaque.phiiqiqph‘îà , qui^y'cf
II fÿilgl oneip u.déftjTumraarp p i étateiutnonbab ct,]nöh
eft veraupiéritia. Nam fi'diignkas, qu* gubçrnat Kurie
mundum ^ |ncre'dibjli bj:ne4cçruiagenuShqthiriiirrr’Ïb-
ftent,at,&,quafi paterna ind.ulgen^ föuetj vüljprpßdtö
fibi:çéferrji& hpnqrfen? dari .nee ponftare hbiïiinï
Wtippiecatisppt^ft.ficæléftibusbeneficqsextiternyiiigra-
cusiquodnoneft vtique fapientis.Quoniam igiturfVe di-
xi) philofophia, Sc religio D eorum, di fi un daiiihr/J ongè-
quedifcretajfi quidem alij iunt;prp^flpres iapiènn*^ pep
quos vtique; ad D eosnon aditiir j alij religionis antiftices,
per quosiapcrë nondifciturjapparetmecillam ëfteVfeÉam
lïapientiam,nechancre|igionemTccirebhecphüo^phia
potuit vericatemcomprebehdçre^heGfëftgipdèpïu^
tipnen) ^qua ca^.r,t;edderp^ (a^hriÿ óuhi
xeligione,initparaBili nèxu co hæretivtrumqueyerurrièf-
fenpceiree^;qui;^in.^plendo_iàpere4ebeW
re^quidnoiii^&^omQdo^.c^njaifn j & in fapiendo
colere.id e ft r p, & a a u, qpodici eri m Us,’ i m j>1pre. yfti eçgo
litur vhus;vbi vitale adds^mnis.acl vnum c^pur?$<: ady-
nani fuiniqâmreFetrur. D^niqtie ijdem iiurit dq$q:res(af
e q ü ë n o n f i ip ie n t e s I p i e n t i * ,q u i & D e i ia c e r d o r e s , N e e r am e n m q u e a r iq ü é n -
Q ü ó f a d o p i l i ó s . q u i t e x h e r è 'ia p i e n t i i jp f i b i n o q i e n . |. q u a r a » q u i a - i * p e tF a ^ h x ù j| e r i p b t e f t , v ,t p | iü c> fb | iliu s
aliquiSjDeoru iq fiii cipiar jacçrd briur^qu o d cuh^;fi^bn
ta -tp àn -o ô n iit^ c^^ h iJq^ ^ ià^ u^ ^ ^ {q n to^ 4 ^î>j^i--
iöföpRi^int^r^9 :arce^|b4C'4 , ^ aeli^o-', q u a ^ ^ o ^ i-
lofppbia tr^d^bkur. Illaën)m çel.ig iprauta^ : npn taii-
'tü,m jquiamutoru|ï! ^ftjftd^^iijay^ç^çëii^s in xrlai^i Uf,v «S^öi-
gafis.eftynpiimcqrde,autlingua,ficutnbftra?qii^yeW^
Jcckcpj£inf4pienuareligiq;,& ;m^^
Big o n.o n p o reft'fegregan ; quiafapereniRilaÏradeftVriifi
Dcum verömj,uR^,acpijs culöbus hqnbrarp.
aufëm 0 èbrumdql|iisnon eile ftcUnqujri naturam^etiam
Hqeargumento cblligipptéib,^:compjehendi; 'Omhein
uetan t, èr r b r i s, ft u 1 r 1 ^ q | e dâmnauerun|,^ fepioqu^i-
jpfos ignorant!* | qu am .qu idem qoh diffite faneur. .Na^tn
pbfuexat, ne ràtioiiè iîÿp o (len t al i q na ip reerdé gei tçftFfi cari
folebant,nihil fcirfefe',niftil peoncre«
.tibres'inueniunfariqbife aliquaeXpartë.videruntjqüam
illi,qui fe faperë ccedideruht.
g I ’^ D e fapïentu tintent tone.
1 1 1 G ’ ‘a p1 p I IT.
/^ v Vare, fi n e que i) 1 i fu ê r e Iapientes,qüifunt appellafci;
^|l£ifequë!pöfte!& ^ ' Deiim, quiàbslîdminecbli^r,. .p g ç é ^ ^ n l^ ^ l^ h e s I
'riahveonfiteri j quid fiipcrcft, hifrv.t alibi lit quSienda ia- ritus,& precaciones,patrem nuncilpari, non tantum horiöris
gratia,,verumetiath ratippis^ quod&anri^iuo^
autemputennis fui'ltë bpmiriej&qüpd , vt parlr.
pori;büsfumnp.ftudio,j&l^ Itaque ycIupiterà precantibuspater vocatur , & Satiir-
•hiiyqiiödéampililofopbLextrafines iupsqp^ijeitmcfQUi nus,&Ianus,& Liber,5c cæcerideinçeps j quod Lucilftis
qudnianiperagiatis,&e;Xploraus. oam!biis,nd(quam nul- iiiDeqcu^cphçilipJrridat:
lam fapieutiam eomprebenderuut j &^licgbi e|ïc illa,m - ^ Vt nèniofit no^rum^quïnpate^
ftultki* titulus apparet ^.cuiqsVeliim:<^fQ D^ds^neäfca- , v ^
C^odfinaturanoripatitürj yt fipt vriigs homimsplures
ruiïï fapienci*,ac veritarisab'fco'nd ic. Vude equidem ib- patres (èx vnb emmprocreaturj ergo D'eosetiam multos
itfo mirari,quód c^ g l^H ag o r^ s,^ pofte,»Platq,amqre cole^córitrahaturam eft donttaq,pfetatem
T 4 . . "cöleiwis
[ft
i ü ;