A
f.CMf.
B
Caf-9.i
c
D
S. lufiini Martyr is Liber
Extodemlibro.
Motus autem qui per locum fertur repugnantiæ, ex loco -
rumrepugnantijs fomuhtrir. Sienim pareseflènt,motus
eorum nunquam eflet.Sin autem alter ttiotus vincetet,alter
tlon eflèt. Ita fi vcrun que eflèt,frii ftra èflet alterum cor»
pus, quod foo motu, non cieretur.' Superuacàneum ehim
eumcalceLim 'didmus,qtii nunquam in pedem inducitur.
Atqui Deus nihil fine câiilà faCït.) Sieflent dum feruntur
corpora motuàCÔtràrij,aut pares,qui contrario obieôtu,a-
lij aliorû motus impedirenr,fiuc impäres & altërius domifirint,
afFedtiones;fiex omni materia etufmodi or turn eft
Cceltim qUodriec grauitate pneditum eft,nec leuirate, vn-
de Camera omnia orta fu n t, cum rftateria omnis in ccd ie f-
fe&ione cbrifiitfmta fit ? Simateria ante quarri coeli huiu,s
forma praeditaefiet,necgrauitatem nee leuitatefoHabuif,
flctirinunchon habet,poftea)quatnformam accepit, cur
rioh mouebatii: ante quam formam reciperet, quemad-
mbdumnunccumformam recepit ? Si motu cierieflch-
tiaeeft, f^raiiitatem leu ita temq u enb n habere, materije
Cft,noneflentije: codrim autem in brbem"circumque fef-
trir, quod grauitate leuitateque non fit prasdirum, pefjfpinatione
alterum immobile redderetur,neqüe idquodTu- cuum eft,coelum,ho c habere à materia, qu ô d ità moueapcraretur,
vi eins qui fopëràrer, motu natura: fuæ adçom
modato cierctur, fîrie fcaula fa ôta client ea qua: ita in fuis
naturæq-, accommodatis motibusim|>edita font: nee Dei
hæcopera eflènt,nequphätiir*. Si Deus horum quæ fine
caufa fiunr,cfteôtornon eflet.neque naturaJEorum igitur
quæ non fine caufâfiunt;fed fine impedimerito mbtiis ha-
turæ foæ accom modatos efficiunr,Deus efficiens caulà eft
atque natura.Quid ergo caüfie eft,quin ablurdilïimu m fit,
origine carefe àc principio, æternaquè ea dicerè, quorum
Deus effeôfcoreft,&natura ïQ t io d ii càlceos opifiçis opera
, eos dicimus qui in {>edes inducunthr, tu r non etiartï
corpora, quæhaturafuosmbtüsperâciunt, Dcinaturæq;
inuenta dicimüs ?
• Ëxèedem libre. .
lllu d quidem,aliam efie formæ rati one eahi quæ fine matur,
non à forma. Q u i ergo libera eft à mo tu,qui in orbem
fertur, materiaantè Formam,oum ne que grauitate predita
fit neqûèleuirate?
Exfecundo l'tbro de'coelo. ;
Vnùmquodquë èbrurn quorum opus ëft,ppèrîs eft gVatia.
Dei autc aôtioëftimmortalitas, quæ in vita pofitaèfWêm-
piterna. Ita neceflè eftèi quod diuinum fit , motuiri æternum
conuenire. Qftoriiam àutem coelum taie eft (diuina
enim natura eft quædam) ob earn caufàm rotundum ei
corpus datum eft,quod riaturævi circùmfe perpétua agi-
tatione rorqiietür.j Sieiüsqltfbd ortüm non habtiitj &
quod æternum e ft , flatuscaufa nulla eft, quorum autem
opera & muriera fiint,ea operis munerifquc caufa fon t,no
igituræternafuntiquorumftatUsfuntcaulamunera.Sieo-
tcrjafiat,aliamquæ irimàteriacernatur,redèdicitur,idq; J rumquæinanimafont, e ft, præfehtiafolùmfoaeaopéra
verum efto. Sed tamen nullo rtiodôprôpterèà neceflè efle i muneraqué exequi,quæ font naturæ accommbdâtà;, eo-
eftplures mundos effe,àut pluies efle polie,fi m odo hic ex ; rum autem quæ ratione vtuntur,voluntate, quifit^vt coe-
omnia màteria confier * ficuticonftar.) Si carere materia, | lumDeusfit,cùnyimmortaiemyitain nonvôluntatèagat,
& admixtura eflè materiæ eft rat ionis fiue formæ à ratione, fèdiriotu partiUmque foarum rranflatione ? S i id qu od o-
differenda, perlpicuum ëftratiôhem atqüe formam quæ rigine caret,neqae vtfit,neque vr faciat.vllfüs autahqud--
admixca fit màteritê,pofteriorem efle formaeà quæ mate- rum quæ extra lunt,aùxiîium opemque requirir, qui fit vt
ria vacàti Q au igitur mundiis expers eft ôrigirtis, qUiàra- cçlum qu od v t moueatur,terram circum qùam fertur,de-
tione & forma pofteriorecôcretlonemhabuit îS i materià J fyderar, & v t faeiat, folem atque lu n an i, cæteraque aftra,
formæ expert eft atque eflènriæ.neque iri rebus fingülis èft expers fit origiriis? Si eius quod ortum non h;abuit,noneft..
aritèquàm formam naèfca fitjcflèntiaq; fia t,& in rébus fin-* forma & ratio in co quodfaci't9q'uomodo fi origine cçlum
gulisfitj qnomodo ortum-mundus non habuit,- qui ex tali Caret , formam materiænonadmixtamineo qu o d fa c i t ,.
materiafaétus eft i S i is qiii raitionem vniüs munfo h a b u ir ,1 .habet,& formam màteriæ àdmixtam,in m aterià,.qua'fotf
ftiultorum ëdam muridorum fiabuit rationed atque for- i ma aliud fit efle coelum,quàm h o c coelum efle ? Si coelum
raas,nec quod ita vifom eft,mundum èftecit foa volunta- voluntate eîficere n oh po te ft, quæ motu efficit, quonani
te,fed materiæ copia muridum vnum efficerë potuiti èiofi» | padfo Deus ætèrhus eft * cùm vitam fempiternam non v l-
quepenùria plures mundos non potuitefficere rq p id e ft trq nec fponte efficiat ? Si iri ijs q u e æterni font,, v i-
quamobrem non videàturfrüftra hâbuifle mültoru mün- | tam æternam coelum non efficit; eain enim habent natura
dorû formas,quôs per materiæ penuriam efficere nori po - ; foa : ea autem quæ orta font & intereunt, vitæ fèmpirernæ
tüiÉ ? Si ex eo quod ortum non eft^ id qiiod ortum non ha- vforàtri non haBenr, vbi eft vira lèmpiterna, quam coelurn
buit,oriri non poteft,quî fit,vt fi Orta horl eft materia, nec efficit?Si nori fblùm ad eorum qù ç oririritur/ed adëorum
mur^dris o rtuse ft,h ice^illa6riaturîSinonvtDeuse aqu^ ètiamquæintereunt originem coeli m o tu s co n d u c it, qui
ex màteriaçbhftant,effedtjitaëciam rriateriam fecit : non fit v t coelum Deus fit,eiufquë àètib vita æternâ,quæ interi- j
facit Deus quæ vult, lcd quæ poteft omriià; S i verb parent
volùntattvimatque poteftaterndiabet iri omnibus9 effector
eft Deus materiæ, ficuti etiam eorum quæ ex materià
conftant.Si materiàquæ D eoproponituradeà èfHciènda
omnia quæ e x ipla confiant, cùm forma caterer & eflèii-
tia,qual itatifque & quantitatis expers effet,fri D e i, verfa 5C
mutataefl in hæcomnia, ellènciaque e ffeôa e ft qualitate
qûantitateque prædita i quid eau (æ e f t , quin au ôta fit ab
iplà vi diuina,quç tam multa in ca mutauit,vt multi mun-
die x ca orti lint,fed in vniusmuridi ortd cdnfompta,Deu
cohibuit,ne plures mundos efficeret?
Caclum autem cftillud quidériiiri rebusfiriguiis,&ijs qu§
ex materia conftant,fed quoniam cX to to j riö ex^lius parte
con ftativt ratio ipfiiis coeli Sc huius quöd cernimus di-
uerfa fit, non ramen aliud efle poteft ,n e cp iu re s e lïe pof-
fo n t, propteredqubd frniuèrlam matedaimhére arripuit.)
Siccelum eft in rebus fingulisvt in ijs qus^ex ma ted^&
forma conftarit,itafrt idèm'fit efle cceltim,formam autem
quaemateria: admixta non eft, efle alirid : quid eau fie eft
quin örtum fit 9cüm eflènti* paturaeqiïè/ua: principiiïm
habeat, materiaa c fo rm s eX quibus con fta t, concretio- i
nem ? Si materia per fe neegrauitatö,,i0®c'léuiÉatis eft partum
& .exitum parat ijs quæ intereunt- î Si id quod ex materià
con ftat, priüari & carerc Origine fimul eürii màteria
non poteft,qui fit,v t cçlum originis fit expèrs,cùifi ex ma-
teria conftetîSi id quod ex vtroque conftat i v troque po-
fteriùs èft,qui fit j v t coelum qu od ex vtroque conftat,eiuf-
dem fit cuius vtrumqùe,'æte[riitaris f Si forma non ex materia
orta eft i fèd eX eo qu o d fo c it, qui fit, v t coelum quod
aliunde materiàm,aliunde formam h a b e t, originis fit e x pers.
Si coelum corpus eft qubd ex materia confiât,gfobo-
læque figüræ e ft,& ortum non h a bu it, quid eftquamob-
rem non vtrumque à materia h a bu it, v tfit Sc q u o d e ft, Sc
èâ quæ habet,habeatî'
Èx eedeni libre.
-QUoniarii aùtërii ccelum taie e ft, ( riafutà enim diuina eft
quædam) ob earn caufam rotundüm ei corpus datum eft,
q u o a riaturævi circiîmfèperpetuàagitaaone torquétur.
C u r èrgo' totilm coeli corpus nori eft eiufmodi? Q ü îa ali-
quid corporis neceflè ëftitï medio mànerë. - Hüius aùtem .
pars nulla quiefeere ,■ riecomnino nec in medio poteft.
Etenim fi eius riatüræ aptus eflèt motus is qrii in me-;
dium f e r t t ^ & natura foa in oltbem vbluerêtur, æterttus
motusille non eflèt.nihilcnim quod fit répugnante natU-
. - w » -m ra,pèrfpicurim eft. Q d od au té fit répugnante riatùra,eius
ticeps : fontennn hæc corporurn quafex ea oriuntur Sc I eftpofterior , quàril eius quod natarà^apturiié ft, Origo :
difccïfiifqy
De Ar iß . Décréter. Aeprekerßone.
d ifa flusq a e eft quidam ab c o , qu od naturæ : iceômiftôda-I dens e fe jsm rebus q i læ v o lu m ï r e g em & m r lT lî i fe u â ;
tum eft» id q u o d naturæ alienum eft . Terra e rgèîfitnècéfi
le eft,quândoquidem in mediôqùîëfcit. Si,t;ertàmeflè rie-
celle eft (pofitum h o c fit>mouëçi’fèrram n;bi»jpöfle,de quo-
póft diflèrefous)fi,inquamsterramneceffeeïtc'flè;&ignè.;;
Contcariomm enim fi vnuin natura fe c it , alterurii etiam
eadem fecerit neceflè e f t , fi fit contrarium, ëiusqüe fit na-
tùrà quædam. Eadem enim materià contrariorüm e ft,&
' c o h t r a h$foratafic^biforius^efteb, ;qubdlTafoWeltactf5-l
ihodatuhi. Difceuuenimab eo,qubd natural a|commo-
datum eft, fit id qriod aljeftum eft natursf^qhod inter-
u.enit in ijs, qu^voliiritate iudicioque fiubt» pofterius eft
vofontatei) quifit, Vt in ijs cius^tertia funt, aliquidfitrerum
fingularumyria,s qubdaUquidaliudfit!infebkfin-
gulis'? velut.i quoriiS cffilufoeftjnecellatioefletCrrS: fi ve;
negadoae prior eft affirmatio,- v t ealor frigore,quies verb j ro terra feft,^ ccelum . H o c autem opus ;& minus eft pro-
& g cauita se xmotus leuitatisq-,pciuationedicuncur. Ac-;' uideritia:,quae hattCvriiuerfitaterii exbardbu.seflentiane-
qui fi ignis & terra font , ea etiam cqrpora fint necefle eft, | ceflitateque diuerfis eftecit. A u t igitur s tern a nott font
quae medium eorum locum occupant. Repugnantiam e- j coslum atque terra»qu*q;ineis font ofonfa^ quiemebper-
nim inter fe eiementa omnia habent. H o c etiam pSftmm j tirienti v t lin t|a liaqu e ab aiijs &faciarit & accipiant hue
fitnunC,pbft.a.doctfreconabimur. H is itapo fitisae ftan- pa tiantur: autcerte fijecemaforit jnbnnec^^ e fth o c il-
tib9»perfpicuu eft,ortu efle oportere,propterea qu od nihil >-J ^ . _-n , ' _
eorum aeternum efle poffit. Accipiunt eriim & q iia fi pari-
untur alia ab aiijs,faciuntq; contraria n a lia q f interitnun-
tur abalijs-Pr^etereanon eft conlentaneum, aliquodefle,.
qu od perpetiio m otu cietur , cuius na ture aptuseflenon
poffit motus æternus. Atq ù i horum morris eftÆX his ergo
perQ)icuum eft,ortum efle oporterè: l^brtum, alius èdàm
motus fit aut vnus aut plures, neceflè eft. Pro motus enim
vniuerfi ratione elementaedarii ihterfeeandem rationem
habere debent. Sëd de his aliàdilputatione m ox planiùs
diflèretur. N u n c h o c tantùmperlpicuum e f t , quam ob
caufam piura fint rotunda corpora, nempe qubd omis elfe
d eb eat, ortus autem ita demum neceflàriris ê ft, fi etiam
igniseft-hic autem atque cætera,fi & terra : 'hæc porto ob
eamcàufam necèflaria çtt , qubd aliquid perpétua quiete
tëneri o p o îte a t, fi modo aliqu'id neceflè fitperpetuo rrio-
tu eierh) i Si quod necgrauitàteprædifum fît, necleuitaté
corpus eft,quod circü mediurri coeli corpus perpetuo ^ul-
fu agitetur , totum coeli corpus neceflè eft circû medium
moueri. Si coelumeiùsmodi corpore eft præditum,fèd’ta-
lem motu iri no n ha b e r, profcbto contra naturam moue-
tu f »Si coeli corpus cîïcü m edium fertur^ribri tamen motu
elemerid,ex quo çbrpus eflè dici tur,fed in orbem partium
quæ^iciflim fit migràtione : cur non m otus,quiiri ofbem
fertur,d em en ti motiim foperat ? Et fi nullo mödbeörpö.-
ribus,quæëx elerhendscôriftànt, motus êc forma conue-
nit,fèd ex elemërîtiS) ex quibus concreta fom^qui ex coeli
corpore motus neceflîtas immütataeft ? ^CÂqiori in quo
necgrauitasinëftiriecileuifaSihetëflèëft habere ftatumfir-|
mum & i m mo b ileiri ,m agis quàm rribtum quietis &ftatus
cxperterii. Etèriim finec pondère deorfom»néc 1 euitäte in
foblime fertur^ riecefleèft illud ab qmrii motu liberü ma-
nere» Si lapis g lob ifo fm a Sf figurâpffoïiriaretùr,& inae-
re collo care t u t , v t deorföfriin locum foüm fe reciperet,
nunquarri propter figurarh inferiora eo motu, qui iri orbe
fertur,capeflèret,ledre<5fcâ linëa fo opondéfe ferretur.XIlur
igitut quinta natura,ëx qùaèft coelum,quæ fo lët circû medium
torqueri qubd grauitate præditanon fît autleuità-
te,nonfoaptenatura , tota timul cum fuis partibuscircû
medium fèrtufjlèd pàrtiûm quæviciifimfit migràtione,in
Ofbem circumquefeftur,cùm is mottisînon fit naturæeie-
mentijfed g lobolæ figutæ i Si n eqne id quod eft nàtriræ a*
licrium,nec qu od fuperuacaneum,nfec quod ffuftra irilià*-
turis JetCrnis reperitur, quid eft ^ quâmob remhônèôhtïa
naturam ccelum m oueatur,habeatque line caufa &fruftra
dementi naturam,qua non moüetnij'&finë riecëflitàtë àb
eo quod priiiîb löcb mötrim affert» nec'fopuetur,ëo mötu
éiëatùr, qùb etiam fin èillo cièri poflet ? Si id quo'dquie-
feit, n o il quiefeeret femper in fo ed ib , nun quam id quod
imouetut lèriiper,circùfo m édium ferretur. Q u id ergo aß?
ferripoteft, quinfälfom fit , coefom Idàpte riàturàlëmp’è f
moueri? /Nilit.erraèam naturam hà büiifotiquafohabetj
neçfîcavb ieft,fuiflètî itèmquecoelum nifi eanatüra^uæ
in eo eft,præditumfuiflet, heqiie in lo co , in quo eft, loca-
tum fuiflet,nunquam id qubdnvotU ciétur, motum eflèt, ;
nec quieuiflètjquod^üiëlcit:qûîigit|ir h^c ætëf nàfuôt o-
riginequé carënt, quorum frfrdmqùëriàturam&fitamâb
altero accipic,quod prqprium dteOrrim quæ orta foht'? Si
inrtaturis æterriis nec prouidçncî^ nec cafiii lo eü srd ih -
quitur( quæ enimprouidehtia'fiunt, polfëtiofâforîtpro-;
uidentià,& qu bd càfo fitiàut cb n tra n âEuramèftfàû t acci-;
, Biblioth.V et.Patr. Ton hi*
lud efle,quoniam hoc illud eft» Ariftotde s riëpeffirate v-
ria,quææterna eft pofita,riiriltasalri:sæternàs eXea quam
pôfoit;Connexufo Néèëffe eft,iri quif, mptiim efle æterag.
’ Si m omseft;tempusetiamætèrhumfit necefleeft. Nume-
jrus ëriini metionis eft tërhpus; Si æternus eft motüs,hêceî»
:hlc eft cüdem hac ex parte eflè coritihuü. Si cbhtihüusbef-
petuißqiie fnotus eft', rieccfle eft efle corpus fimplex pr^-
: tër ea corpora quæ h je fontein quo necgrauifas nec leuitas
^nfit.Nàturæ eqim grariitatede leuitatc prædjtæ cùin réÔfcis
lineis fe run tur, conti rien ter m ou eri hèqueûn t.- S ic o n tf
nenter mouentur.^lpbofæ figuræfirit,neceflè eft;#HaC e^
4iimfigurayna mot-us ebritinuafi de perpetUariribtcfti Si
iri orbem circumque ferttir,neceflè eft terram fitam eflè iû ;
|medio perpétua quietefruëtèih, vt Circum earn g lob i lnb^
tus fèratuf. Si terra, rieccfle' eft etiam corpora,qùiè t è r t i &
igniinteriedafurit.Siàutemhæc font,'bftus rerum fit
Accflè eft. Sed quoniam hæc ætërnaçffè nbri pofliint , nec
ortum eflè neceflè è ft, ncc aliarotunda oerpora •* vetumii
h o c illud e f t , necefle ëft hoc illud e flè , iri ijs qüæ brigih'ë
caferitj'&æternafuntjlocumrion hàbet.Noh jgitüf ëa quæ
enumerauit,æternafontexpefriaquebrigiriis:Siquoniam
à terra eft,neceflè eft etiam ignem e fll; & corporàquæ his
intericbla fo n t,q u î fitv t fi terra Origine careat,fitque ætef-
ria>ignis non fit æternüs,qui & leu is fit ,& fu jpefa câpeflàt a
Si enim, v t a it,'qüorümtonträriörüm àlfeiùm nàtutà ëft4
quin alierium ab fo fdumquefit, tërràm &æterhàtri e flè,&
Originis eflè expertèm,igném"aùtem'hon effë fempitetnü ?
aut igriem æternum non'efIè,&teframefle æternam,qüô-
fum vtrù mque vtriüsque eftgratià ? Siq^uStàmà necefle
eft aliaefle roturiftàcorpqra, quid eftquamObrehi rio ot-
tus ætef narum haturarum caulà fit ? Æ tefnà enim fohtto-
fiirida cbfporâjortusqüe rerum eorum m otibhë. ÎSi hb^
abfurdum e ft,rotundacôrpbfâbtigirienpn ta x en t. Qiib-
rumenifo'ftatùs àlitftum origo câülà^eft, eotùm origoëftj
' ne que æterhâfohti ijs ilâturîSjquæ æterrià: foric,cofojèr
nirë pbtbft id, qubd ys qu^àrte font,cbnùçlîir, hoc nêéefè
fe eft eflè,qdbniaitihdç ëft illiid, nihil inter èàS, quæ oftæ
nbft fonrj& eâs quæ orcæ font,in tèreft. In ijs enim, ittqrilcj
; qtlæ æterna foht,pqfle & eflè non difîèruriti
Exeodètfilibrù.
Qüoriiâtfi àuterfîd'ubbùs mbdis aliquid ift orbem dr-
Cumque ferri poteft,vt àb À vrio.rnofii ad B cjcatur, & al-
tero ad G : eos quidem m o t us n o n d ie con ttàf ios,àri tè di-
ctumëft. Q u ó d fi nihil cafus & fortunain ij^pdfluûf,qüæ'
sæterria font,coelumque æternum eft, &thô tiis is qui in orbem
circû m qüe fer t ur: cur iri àlteram oar tem fertür,&nô
inalterafo? N eceflè eft eriim Vel hocetiâm priheipium èf-
jfe, Vel eilîsefleprincipfom.'EcpaülÔirifià.Si enim natufa
fèmpër facit,quoad düS fieïâ poteft,id q u o d é fl optimum,
ëftque quèmà^fooduiri ëBrÙmmotùüm,; qui r e â a linèa;
feruntur,is quo tes foperiotà capefl u h t, præftati tibr (e lle -
riirn fopetlöf iocUsiri^ribrediuiriibr) fiels qrii ante fé ft e o ’
qui porie (fiquideen dextera ^ finiftra pars,vt âfltè di^uin*
eft,eàminter lèrâdonëmhabeût V S i qüæftio quæ polira
eftjC^fumbàrtèm priorempofterfbrériiqriè habere declà-V
rat,hæc enim caufa quæftionem expliëat) fi, inquam , qüa
poteft o ptimè, Cbnftitütum e ft, hæc etiam eau fa erit eius
quod quæcitur» Qptimum^eft criimcoelo firhplici motu
v % L ^ perpef.
C s p .