nifeftiffimae veritatis. C o n ijc itis tn im ,n o n ld tis : fiifpica- I v i& i , & vniu çrfàh is jcatërçndmih alite t annucrrmiishu
mini,non tcnecis.nam fi fcire eft illu d,q u o d ipfe tiî viqeris I m a n a ,C©nfequetury trpgitenc, ctir ergb h£c malà Dén:
aut cognoucris animo con'tinerë , nihiï eorùm qùæ alïèri
tis, potcftisvos dicere aliquando vidiflc,id eft, animas lè:
d e a b fupéra&fegione delcendere. Sulpicionc crgo v t i
mi ni,n on cognicionis exprefl'æ fide. Q u id eft autem fiilpi-
ciOjnifi opinacio rerum incerta,& in ailçxpq fitùm iacula-
t io mentis illata ? Erg oqu i fufpicatur, non renet, néein
luminêpofimséo^itioriisincediti. , Q u o d fi yérùm & fi-
xum eft apud re&os & fapientiflimos iûdiçés:&ifta v elha;
qua fiditis,pro ignoratione eft haberida fulpicio^Ac hé ta-
men vobis tântummodocertle;atiscori»e&ùtis v ti ac fulpi;
cionibus iic ë r e ,& nos idem poftumùs.<quôniam çomthü-
nè eft qu'odi^èri'ogatis©xprpmefe. Vnd e,iù qu itis , ho mines,&
ip fo rum hominum quidVautyndëfijhtahimæ?
Vnde lunt elephanti,taur£ceruiiffiuli ,afini?. V ndc leohes;
çquiicanes, lupi, pantheræ, ëorumq; quæ viuunt,qùidaut
vnde fùht ariitùæ ?frteqüe èhimfidëmrcs habet, véPlâto^
nico ex illo cratère,^uem cohficit mifcètque T im è u s , aùt
horüm animée1 veneririt,aùt locufta, m us,lorex ,blatta, rain
,centipeda, animata eflè credantur. Et viliere quidem
ex dementis ipfis caufa eft illis,a tqiorigo nafeendi : ,flad
aiiimaHâ gigneqdà > <JU* ihflngùlishis deguntj infunt ab-
ditæatqfié obfifariflîmæ rationes; riâm & yidemus alios
ex iapientibu^ucére, tell use m efle hominem,matrctn a-
quam : turn alio saerèro, Ipiritum his àliosiungere, fôlem
v erànonhullos elfe horum opificero,&exigrtibùs animates
ëius vitaliagitatione motari;, Q u id fi & hæc non fimt ?
àufcrr,ied èfle perpetitùr,d£ cum onïn:
|bù^-lèculis pertinaçt çontinüationc prpcederé ? Si inrél-
leâusndb isafruerit Dei regisac prinçipis, nefeperimpiai
vagari, fiifpicionum voTuérimus in là niai |réïpO'hdca rpm
nëceflç eft, nefeire nos'ifta, liée q ùæ indl isp o flenrfac^lca -
tibuscOmprefiendijêxpètiflè âliquandd âutftudtiifle çq-
gnbfcete^ meliusqùe au cen tës, quinimmo potius magis
nîfdentiæfinibusacqueignoranticè^)ermanere,quàmfihc
Deo dictrë nihil fier» për voluntatem i v t fimûl intelliga-
tur /& malis fejirn càüws dare, & niiferiarunf êlïè innüme-
rabiliùm conditprem. Mala ergô, diceiis»vnde fiïhtbæc
omniaîExélementiSjinquiunti&ekeoi'ùininæquabilita-
te, iapierttgs : quôd fieri qu i po ffit, v t qu sfenfum & iuâi-?
cihm non habenr,malitiofa efle perhibeantur &nôxia:anr
nonillc fitpotius m alitio{üs& noxius,qui res peffimas, &
nocentiflimasfiituras ip alicuius operis alTumpfir effeiftü
eorum eft, quiaflèrun t,peruidere. Quidë'rgo nos\ vnde i
Relponfionis neceffitas nüllaeft. Siue eiiimpoflùmusdi-
cerè, flue minus valemus, n e cpoflùmus, vtrumque apud
ndsparuum eft : nec in magnis ponderibus duximùs,veli-
griorare iftud^vielTcire, vnum folum pofuiflè contenu : ni>
h ildD e o piinçipe,qubd lit nocens arque exi tiabile, profi-
cilci. H o c tenetouSibpcnouimus,inhacynaconliftimus
cognitipnis & fcientiæ veritate : nihil ab eo fieri, nifi qüëd
fit omnibus lalutare, quod dulce, quod amoris & g aü d ij
lætitiæqtle pleniflimutn : quodinfifiitas habeat atque m-
corfupt'ibiles voluptates , qu o d fibi quisque conringere
Votis onmibus expetat j fori'sqüè ab his elle exitiabile ac
mortiferuùi .ducar. C ete ra quæcünque fiin ta lia , quaéin
quæftipnibus aflôlent controuerfiiSque verlari.qùibuVgë-
nitoribus o f ta fint,vel quibus aùvâ:oribusfiant,neque tioC-
le conté ndimus , neque inquirereaut veftigare eu ramus :
luis dinnia relinquimu|caulis, née ad id quod expetimus 1
efle nobis,adiunéta arque applieàta iudicamus; Q u id èft
en im, qu o d humana ingénia labefatftarg ftùdip contradi-
élionis non audeant ? quamuis illud j qü od infirmàre
moliunturjfirpurum&r liquidum, & veritatis obfignario-
ne mu'nirum î À u t qiiid rurlùs aflerere veriiimilib. argu-
mentis non qu eun t, quamuis fitâperti Aimé fa lfum, quâ
& eft aliquarès aliajalia caùfajalià ratio,potéftas, alia déni-1
qùeinauditi nobisa fque incognifi nominis gènsiquæho-'
mïntmfinxerit,& rerum conftitutidmbi applicâ iitf nom
iie-fieri pote e f t ,v t exorti homitiés itaflnt, nec ad Deüpri-
mum natiuitatià eorum referatur audoritàs ? Q u id enim
putamus habuifleràtionis Platoriem ilium magnum ; piè
farideque fapienteiri, cùm hominisfidionem D e o remo-
üitâmax irno,& ad minores,nefeio quos,tranftulit : cum-
queeiusdem voluit fynceritatiselle mixturas humaniani-
marum generis, cùitiSanimamfecératyniuerfitatis iftiusi-,,
quàm quod hominis fabricam indignâm^eiîè tebaturDeo*
nec rei flaçcidæ fidionem magnitùdini élus &, eminenriæ
conuenire ? ErgO€ümn*éiEafint,nonabfonè neque ina- | . .. . t
nitercrêdim’ mçdisequalititiselïeanimas hominum, y t- i .n^ ^ id c iism an jfè^m qü çm en d a c inm ? C ùm enim fibi
^oreabre|iusnéprihisi{lalib.éditâSiiuri lùbiedas mortis, ! .pérfiialèrit qu ise lfea liquid, aut non e flè, amat quod opi-
baruarum & labîlium viriùmiperpètuitâtedçînarijfifpem natur aflèreré,AëacummfcaIi6sah'téire, maximèfiàgatur
muneristanti dominùm à a pruicipem conférant,cui foli ,rc s lutn in o tà« a bd ita , 6d taligifieinuolutànatufce.Ajlun-
poteftas eft taliacorruptione exclulà largiri. Sedftultei? | dum quidam exrapiéhubùs exiftimantneque eftènatumj
ftùd credimus. Q u id ad vosinepiiifimæiratuæ? y|)ivpbis j neque v llo d ïè in temporepericurum : imrnOrralem non-
nocemus, vel quani vobisfacimusàutirrogainusiniuria, j n u lli, quamuis eum confcribant efle natum & g enitum;
fiomfiipottntemconfidimùs Deum habiturùm elle rati- Terriis verô coliibitum d ic e rè é ft, ik efle natum & géni-
onehi ndftrijfcùmabire à corporibus ccieperimus,&ab hor- J turn * & ordinaria neceifitate periturum. Et cùm e x iftis
Cifaucibus (quemadmodumdiçitur ) vindicâri^ Ergône, i; opin ici ri f bùs t ri nisvna m elle neeeflè fit veram, cundlis ta-
inquietaliquis.üne De» vofütatequicquam pbte eft fieri î ’ men arguirfentà non defuùt j quibus &i fuadecrcta confir-
Gonfiderandumeftvobisfolitite j &curàinfpiciendum t mçnt,&aliocuihfubrumpanc ddabefaçiant feita. Ëun
non pâma, ne,dum honorare nos Dôminiim tali intérro- j dem huncalij eleméntis ex quatuor tràd unc, ,& pronun-
gationecenfemusiin éontratiüm labamur nefas.maieftatis ] eiapt ftare * ex geminis a l i i e x fingulis teftij : fitnc qui ex
eius erainentiàm deftrùentes. Q ü a ratibne * g u i eaula i his nu llis, & indiuidua corporaeius efle matériém & pri
Qüptiiam fi cunift^eiusvolùntate conficiqhtur, nec cicrg I mampriginem dicaric. ;, C uthque ex h ii v eraû t vilalènomnipôtcnsnqn
eius nutüm quicquam pbteft in rébus vdp rou en ire,v e l
caderemeceflarib fequ itur mala etiam cundta volun täte e-
ius intelligantur enafei. Sin aütém dicere voluerimüs co-
tra,pcflimörüm ab ep reijcieiltfés capias, maliéflè confciü,
génerdtoremc[-, nullius: incipieht^videri aüÉ e o inuito res
peflima:ficri,aut(qüpdfitimmanedixifle)nerciente,igna-
ro ac nefeio. Rurfus autem fi dicere nulla eflè vdluerimus
mala.ficutcflenönnullisopinatüm & placitum reperim9:
reel amab u nt c im d x gehtes * vhiuerfxq; natidiies, crucia-
tus nobis o ftentantesliios, &difcriminum Ipccics multiform
es,qui b u s cuniftäpet feed 1 a genus vritür & laceratut
hdmatipm. T nm deifideddöbis exquirct,cur>malafi nulla
fuht,abpperibi vdc certis,& facinoribus abftinetis.5 C u r
n o ö oniniaraciti^qute impätiens iuflèrit atq; imperauerit
lib id o i C u r in noxios de niq-, retr ib ili bus p ce n as conftitur-
tis legib us?Nam ftoliditasinueniri qux inan iö r poteft, qua
mala eflè nullacontendere , & canquam m alos perderc &
condemare peccantesj Q u x cum cum efle conlënlcrimus
tentia j aut nulla ex h is c e r ta , umiiiterbic quoqueargu-
menta omnibus prxftd lu n t : q u ib u s& e a , q u x d icu n t,
veraefle conftituant,&redarguantpofitas in aliorum len-
tentijs falfltates.^ S ic& l deos nonnulli elle abnegant:
prorfus dubitare le a lij, an fititvlpiam, d ic u n t : aljj verd'
exiftere,nequehumahacurare: immdalijperh ibent, Sc
rebus in ce reflemo rtalmm,& terrenasadminiftrareratio-
nes. C u iti ergo hsjC ira fine j neque aliter fiat, quin lit
Hum ex omnibus v erum,‘pugnanttamen afgumentis p-
mnesi neque fingulis d eeftid, quod probabiliter d icant,
flue cuniTuas res aflerun t, flue eu alic ni s op ini o ni b . £6rra-
dicunt. N o n alia neque abfimilijatiorte de dnimarum ab
his coriditione difleritur. H ie enim eas recur & efle perpe-
tuas, & fuperefle m o tta lium fu n d io n i: luperefle illerton
credit,led cum ipfis corporibus interire. Alterius veib fen-
tentia eft,nihil eas cpntinu6 perpeti,(cdpbfthomjn(cpofi-
cumaliq u id eisadv itamd ari: mortalitatisdeSindein luia
fuCccdere. Et cum omnia nequeant veri efle confortia,
itatamen lordibus &yalidiflimis probationibus omnes a-
gunt, vtrepedre non poffis,quidnam tibi videatur falfum;
quamuis ex omni parce diuerlà dicialpicias, & rerum con-
trarietatibusdilTonare.Qixod vtiquenon fieret, fi certum
aljquid tenete curiofîtas poflèt humana ,v e l quod yidere-
turinùentùm , aliorum omnium comprobaretür aflenfu.
Inaniflimaigicur r ese ft,& fiiperuacuioperis,tanquam Icias
aliquid promere: aut velle, Icire contendere.’& f i lit vetum,
pofle videas deftrui: autacceptare pro yero id , quod fo tfl-:
tan non fit, & more hallucinantium proferatur. & merito
resitaeft. --Nonénim diuinadiuinis.lcd rationibus pendi-
mus & commentamur humanis: atque, vt fierimeruifle
quid raniur, ica eflè oportere contendim us. Q ijid ergo nos
Ipli ignoramus? nelcimus quilnam fit ànimarùm conditor?
quifnam conftitntor? quae cau^ hominèm finxerit? mala
vnde proruperint? vel cur ea rex (amtnus & eflè patiatur, &
confia? neque à rebus propellat humanis? Vos enim horum
quicquam exploratum habetis j 8c cognitum ? Si lulpi^
cionem exponere volueritis audaciam, poteftis explicate,
ac promere : mundus ifte , qui nos habet, vtriimne fit geni-
tus , an tempore in aliquo conftitutus ? Sr cônftitutus &
fatftuseft, qùonamopéris genere, aut reictiiusob caulam
poteftis induccre, atque expedire ratione,turnon fixus, at-
que immobilis manea t, lèd orbe toto lèmpercircumfiera-
turin mbtu? lùaiplèlpontc, & voluntate circumagatur? an
| virtutis aliciuius impùUi6nibus"t,orqueatur? locus ipie^ac
fpacium in quo fitus eft a t volutatur, quid fit? infinitus, fir
nitus, inanis? an folidus axis cum fufttneat extremis cardR
nibus?niteny,aniplc Ce potius v^propria lùfFérat,&fpiri-
tuinteriorefufpendat? Poteftis iriterrogati planum facere,
Icienciflimequemonftrate, quid niuelh in plumeas lub-
aperiat cruftulas? quid nam fuerit rationis, & caufie, vt non
ab occiduis partibus dies primus exurgeret, & lucem in ori-
encefinir«? quemadmodum lôliplè vno, eodemque cô-
ta â u cam varias res efficiat.quinimo contrarias?quid fit lu-
na, quid ftellx? cur vna Ipecie, aut ilia non manear^aut per
omné m und i corpus fruftflla. hæc igoea conuenerint? atque
opprtuerit figura alia ex his patua, ampliora& maiora tin t
aba j obcufi hiec luminis, acutioris ilia & fulgidæ clatitatis?
Si præfto eft quod libuerit fcire, & in aperto rerum eft lei-
entia conftituta, edi(ïèrtate,& dicite, quibus modis fiant &
rationib.pluuiæî vcin luperispartibus,atq-, inaeris hoc medio
lulpenla aqua teneatur, natura res labilis,&ad fiuorem
lèmper decurfionemqüe cam prona îEdilïèrtate (inquam}
& 'dicite quid fit quod granoinem torqueat ? quod gut-
tatimfaciatpluuiam labif quod imbres,acniues plumeas,
ôc Æoliora dilararit? ventus vndcoriatur & quid fit? cur
temporum vicilfitudinesinftitutæ, cum ftatui vnum polf
le t, & vna eflè Ipecies cash, nihil vt return defideraretinte-
gritas? quæ eft cau^, quae ratio, vt maria lâllà lint, aut terra-
rum hæ dulces, aliæ lin tamaræ, vel frigidæ ? quo ex material
genere humanorum corporuni concreta & Habilita
funt vilccra ? vnde ofla folidata? quid in tcftina,quid venas
fiftulatas, & commeabilesfecerfi? cur cum eflèt vtilius Or
culls nos illuminari Èompluribus ad pericùlùm cæcitatis,
duorum fiimus anguftiisapplicati ? B cluarum,& anguium
tarn infinita atque innumerabilia genera , cuius reifunt
caufa vel informata, vèl prodita ? quid in thundo faciunt
bubones , immufliili, buceones ? quid alites, & volucres
cæteræîquid formicarum & vermium genera , in varias la-
bes pernicicfquenafcentia ? quid pufices ^ quid impudentes
mufcæ.arancæ, fori ces, mures, fanguifugæ, tipulæ ? quid
lpihæ,quid lèntës: quidàuènæ, quidlolium? quid herbarû,
autfiuticum,aut adolencià naribus, àuttriftia in odoribus
lèminanmmo , fi aliquid feiri, aut comprehend» aliquid
cenlètis, quid fir triticum dicite : fa r, hordeum, milium,
cicer,faba, lenticula, inula, cuminum, porri, vlpicum, cepe?
N o n enim fi fruéluivobisfiinr,& çiborummediisin
generibus conftuuta, expeditum aut promptum e f t , quid
(int lingula, fcire: curtalibusfiguratafbrmisîfiient necelfi-
tas nliqua, vt non alios lapores,alios odorcs, alios colores,
quàm quos habër'fingulæ res,habere debuerint, an & alios
potuerinriîimere? Ipla deinde hæc quid (int,fapor d ico , id
eft,làpor, &cætcra,qualitatum diftantïas quibus ex ratip-
nibüs ducant? Exelemencis(mquitis)ôcex principabbus o-
B ibhotb. Vet.Patr. Torn, 3,^
riginibusrerum. Amarafuntefliroelementa, v cld u lcia. _
doris fiint aliçuius,vcl oloris,vc ex eorum concrctione cre-
damus partitas eflè in nalcéntibus quaiitates, quibus aut
iuaùitasnafcitur,aut lènfibus ofFenfîo comparatur.Cum i-
gitur & vos ipfps tantarum ac tôt rerum fugiant origines,
filgianc caufe, fugianj rationes, neque dicere, neque expla-
nare poffitis,quid fit fàÂum,aut quare, aut cuir oportuerit
non e lle , verccundiam conuellitis & dilaceratis noftram:
qui quænequeunt ld t i , nelcire nos confitemur,néqueea
conquireréaut inueftigace cutamus, quæ ç'ômprehendi li-
quidiffimum eft nonpofle, quamuis mille per cordafulpi-
tio le porrigat atq; intendar humana. Et idçpChriftus licet
yóbisinuitis Déus , ( Deus inquä Çhriftus, hoc enim fæpe
dicendum e f t ,v t infidelium difliliat & dirumpaturaudi-
tus^Dci principisiuflîone loquens fub hominisforma,cum
mortalium fçiret cæcam eflè naturam, neque vllam poflè
comprehendcre veiitatem,pofitarum nec ante oculos rerü
pro comperto habete ôccOgnito,quicquid fibi eflè lùafiflèt:
& prorlus fufpicionibus hæfîtare, ligitiofas fererc atque in-
tendere quæftionés: omnia ifta noslinquere 8c pofthabere
præcepit: neq; in tés eas, quæ fint à noftra procul eognitio-
ne dimotæ infru&uofas immiteere cogitationes.Sed quantum
fieri pote eft, ad dominum return tota mente,atq; animo
proficifci,fuftolli ab his locis , atque in eum traducere
fufpenfas peâoris cöuerfiones,memoriam eius habete per-
petuam : & licet nulla polfit imaginatione formari, auras
ramen nelcio quas eius fibi contemplacionis affingere. R e bus
enim ex omnibus,quas auguftæ continet diuiiiitatis
oblcuritaSjlblum efle mdubitabilem,lblum verum , & de
quo nullus atnbigerc,nifi amens poflic,& delperationis in-
fanæ: quém lacis fit Icire vtnihiUliud nouerisifisq; verâ, SC
maxima Ictentiam •côlèquutus, inDeo rerû capite,&cogni-
rionedefixUs.Quideft(iaqùic)vobis inueftigare, conqui-
rere, quifnam hominem feceritJanimarum origoquæ fit?
quis maloram èxcogitaueritcaulàs? orbe fit lo i amplior, an
pedis vnius jatitudine metiatur ? alien o ex lumine,an pso-
priis lucéat fulgoribus luna, quæ neq;. Icire côpendium>ne-
que ignoraredetrimentum eft vllumîRemitricc hæc dep,
atque iplum fcire concedite, quid, quare, aut vnde fit: de-,
buerit e flè,au t non eflè? fupernatum fitafiquid,ànortus
primigenios habcar: abolen conueniat, an relèruari: exuri,
diflolui, an repetita integritate renouari ? Veftris nô eft ra-
tionib.liberü implicare vos talibus, & tara remotas inutili-
ter curare rcs.Veftra in ancipid lira eft làlus animarü veftra-
rum, & nifi vos applicatis Dei Principis notioni, a corpo-
ralibus vinculisexolutosexpedtat mors læua, non repenti-
nam afFerensexrindkionem, lèd per tratftum temporis cru-
ciabilispoenæ acerbitatc confiimens. Neque illud obre-
pat,autlpevobisaeriablandiatur, quod à feiolis nonnul-
ji s , & plurimum fibi arrpgandbus dicitut; D e o eflè Ce gna-
tos,necfàttobno xio slegibus: fi vitam reftriûius egerint,
aulam fibi eius patere, aepoft hominis funâ ion em prohi-
bente Cenullo tâquam inlèdem refèrri patriam;neq; quod
Magi Ipondént, commendatitias haberc fe preçes, quibus
emollitæ nefeio qüæpoteftates vias faciles præbeantad coe-
lum contendentibus fubuolare: neque quod Etruria lib ris
in Acheroîtticis polbcctur, ccrtorum animalium lànguine
numinibus certis dato , diuinas animas fieri, & ab legibus
mortalitatis educi. Blandimentahæc caflà. funt, 8c inani-
um fomenta votorum. Seruare animas abus, nifi Deus o-
mnipotens non poteft: nëcpræterea quifquam eft, qui lon-
gæuas facere, perpetuiratispolfic ôc fpiritum fubrogare, ni-
li qui immortalis & perpetuus folas c ft ,& nullius temporis
circumlcdptionefinirus. Cum enim dii omnes, vel q u i- 1
cunque lùnt veri,vel qui éflerùmore atq; opinione diçun-
tur, immortalcs & perpetui voluntate eius fin r ,:& benefi-
cii munere: qui fieri pote eft, vt alii præftare , vel quod ipfi
iunt, Valeanr, cùm alienum id habeant, & maioris poten-
ciæcommodatumîCædat licet hoftias quantaslibet Erru- •
ria;humana fibi omnia làpientes negen t : Magi cundas e-
mollianc & commulceanc poteftates: nifi à Domino rerum
datum fuerit animis id , quod ratio poftdfat, idq, per mandatum,
multum pofteapoenitebit fuiflè irrifui,cum ad ièo-
fum coeperitincericionis accedi. Sed fi (înquiunr) Chiiftus
inhocmilfiis à D eo e ft, vt infclices animas ab interirionis