ji f .6 ' S . D io n y jii A r c o p a g it*
bonum prineipium acfinempropofitum(nihil enim mali
naturam intuens fa cit, quae facie) quomodo erit in iis,
quæfont, malü-Saut omnino exiftens eiufmodiBono ap-
petitu deftituctuttEt fi ta ,.quae font,ex bono Turn omhia.
bonumq; ea, quæfont, foperat : eft quidem in ipfo bono
idetiam quod nullum eft : malum aucem, non eft. A liter
non plane eft malum, nec id qu od non eft; Nih il eiiim
crit id quod nihil eft omnino, nifi in b o n o , ratione qua-
dam elfentiafoperiore, dicatur. Bonum igitur erit, 8c c o
quod plané e ft, & eo quod non eft multo prius, & fope-
rius lo'catum. Maliim autem nec in ii$ eift, quæ funr, nec
in iis quæ nulla font:fed eo eriam, quod non eft,remotius
eft,abeftq; plus à bono, & minus eft elfentia. V nde igitur
eft malum ? diectaliquis. Si enim m alum non eft, virtus
& vitium idem funt : & vniuerla generalise^ virtus, idem
quod ypiuerfom vitium,ac virtus quæ acfpartem accom-
modatur, idem .quod vitium eiuldem gen eris, aut ne id
quidem quod virtufi répugnât, erit malum. A tqui con-
trariæfunt temperantia 8c intemperanria:iufticia atque
iniuftitia : nec veto eas dico contrarias elle ex iüfto & in-
iufto, ex tempérante & intempérante, fed ante eriam re-
pugnantkm quæ extrinlècus inter eum , qui virtute præ-
ditus eft, atq; contrarium eXiftit, multôprius in ipfo atai-
mo v itia à virtutibus omninô diferepant, 8c cum ratione
dilçordant perturbationcs :éx eoque necefle'eft,dari ali-
quoderiam malum bono contrariumméq; enim ftbi bo num
contrarium eft, led v t ab princjpio vnaq; caula pro-
feôfcum cômmunionc, coniun6lione,amicitiac[;gaudet.
N e c minus bonum maiori eft contrarium : neq;enim id
quod mi nus eft.calidum aut frigidü, cpntrarium eft eiuf-
modi. Eft igitur in iis quæ funr, 8c eft aliquid,repugnatq;
bono maluki. Q u ô d fi interitus 8c quafi corruptelaeft
eorum quæ fifht, non tamen hoc exterminât malum ex
eorum quæ funt finibus, fed erit eriam illud a liq u id , 8c
reuera originem rerum efficft,an non læpè huius rei interims,
illius Ottus eft ? Pertinebitq; malum ad totfos ablo-
lutionem, & p e r Icfa cietvt hæcvniuerfitas ,'ne inchoata
minusq; perfetftafir. A d hæcautem rclpondebit verarat
io , m alum quatenits malum, elfenrianfnullamaut originem
cfficere, fed tântumdeprauare atque intérimere,
quantum in iplo eft, eorum quæ funt elfentiam atq; naturam.
Q u o d fi quis illud brtus rerum emcientem cau-
fam clfedixerit, atq-, Kiiius rei interim alteri ortum dare : j
hoeverèrelponderiduni, illud non quatenus interimit, !
ortum dare,fed quatenus quidem interitus & qialuln eft, !
tantùm interimere atq; depraUare.Ortum autem atq; efi-
fentiam boni caula fieri.•& elfemalum interitum quidem
per fe, originis autem auétorem propter bonum : & qua- ,
tends quidem malum eft, heq; illud elfe quicquam,rieq;
bonorum caulam efficientem elle, fed boni cau fa& elfe ,
& bonum elle,& boHorum efficientem caulam.Q^in nc ;
eritquidcmidém eadem ex parte & b onum, & malum :
ne que eiufdem interims & ortus eadem ex parte v is , nec
ipfavis,autipfeinteritus. Ipfum enim malum, nequeeft,
hæc eftpotentiæ boni præftans m a gn itu d e, quôd 8c ea,
quæpriuata fun t, 8c priuationemTui corroborât * v t o-
mninoin ipfius veniant focietatcm ac communionem.
Q u b d fi non dubirandum eft verûm fatefijéa etiam; quæ
illi contraria funt, eius v i & liip t, 8c repugnare polliint,
aut pOtius, v t lummatim dicam,ea quæ funt omnia,qiia-
tenus funt, & bona funt, 8c à bono ; quatenus autem pri-
uatafunt bono,nec bona funt, nec conftant. Nam in cæ,
teris quidem qualitatibus, v tin calore, in frigô ïe, ea quæ
calefatlalunt,remanentetiam cum calor euanuit: multa
etiam eorum quæ lunt, cum vitæ 8c mentis limtexpertia :
DeUsq; ip le cum ab elfentia letretus f i t , ratione quadarn
. eft, quæ luperat ’rationem eflentiæ:& y no nomincii n aliis
quidem omnibus,etiam fi habitus abierit, aut fi nc fuerit
quidem omnino,resipfiefunt,&conftarepoilunt.Quod
autem omni ex parte Bono priuatum e ft , id nulquam vl-
lo modo fuit,aut eft,àut e rit,velefl| poteft. V elu t in tem-
perans etfi priuatüs eft b o n o , cupiditate quæ à ratione a-
u erlae ft,n eq; in eo qu id emeftj néq; vetèappétit :èfftamen
boni particeps exigua qiiadaparte amicitiæ&con-
iunôtionis. Ira e tiam, boni eft partideps h o ç ip lo , quôd
mouetur, cupitq-, ea, quæ mala vident,ur f ad ïd quod bonum
videtur,dirigere 8c conuertere.isquoq; quidetehi-
mæ fcelcftiflïmæq; vitæ cupiditate d ucitùr, v t qui omnino
vitam expetat,e tiam quæ c i optiiha v ideatur,hoc ipfo
qu ô d expetit ,'vitamque appétit, &'optiniam vitam fit»
propolîtam ha,bet, boni eft particeps. A c f i plane omniqp
ex parte bonum fuftuleris : nçc elfentia e rit, nec vita, nec
appetitus, nec motus, nec quicquam aliud. Q u ô d ergo
etiam ab interitu ortus fit, non eft id vis mali,lèd minorfs
boni præfentiàrquemadmodum m orbusqupq;defe(ftio
eft cbnftitütionis, non oirinis quidem; fi enim h o c fit; né
morbus quidem ipfe cohærebit r fed remariét, ardue eft
morbus,quôdftatum;habetmi'nimamconftiturionem&
ordinem, atq; in ea cohæret. Q u o d enim o'mriino capers
eftbôni,id neq; aliquideft,neq; in iis eft,quæfuht : quod
autem mixtum eft,propter bonum iniisèftjquæ font: atque
lio c ipfo in iis quælunt, eft, 8c aliquidéft, quôd boni
eft particepsraurpotius eaterius crànt ea quæ funt omnià
magis vel minus, quatenus bono participant. Nàrü quod
ad ipfumetiam ftatum attinet^quod n^fqiiam v llomo -
do eft,id non erit eriamtquod autem alicubi quidem eft,
alibi autem non eft, id qftatenus ab e o , qu od lèmper eft,
d'eflexir, non eft : quatenus autem ftàtus eft particeps,ea-
tenus eft, atq; ftatus eius omhino,ftatusq^priuâtio & o b -
tinetür, & confehiatur. Malum etiam quod dmni expar-
te a b ô h o defecitmeque in iis,quæ magis bona font,erit,
nequè in iis quæ minus. Q ijo d autem partnn bonum eft,
parrim nô eft,id quidem alicùi bono eft contrarium, non
tamen fb ti, led tenetùretiam ipfom boni comniunione :
ftatumq; dât bonum ipfom etiam pruiati©nifoi,abfpluta
fui communicatione. S ienim omninô âmilfom lîtbonü,
neq; omnino quicquid bonum erit, néq; miXtüm,heque
ipfufn m aliim.Sienim.malum e ftbonumin choa tum, 8c
neq; bonum eft,méc originisauiftor e ft, neq; eorum quæ minus perfediim:profed:Ôabfolutaboni abfcnti%&mrfo
n t& b o n um efficiens. Bonum àutem in quibufotinqùe
p e rfedè infit,ea perfe^a Facit, & fi mpl'iéia,atque intégra
bona. Q uæ verô minus eo pârticipant,ea& minus perfor
a font bona,& permixtaproptéf boni priuatibnermnec
maluin ômnînp e ft, aut b o n um , aut boni efficiens : fèd
quod magis aut minus boho'vicinum èft, id proportiorie
bonum erit-quandoquidem pcrfe<ftab6hitas,qùæper 6 -
mnia diftundi tur,non fol ti ad dptimas efiëntias-,quç eam
circunftant; péruenit, lèdetiam'adcxtrqmaspcrrinetjita
tamen.vt illis quidé omninopræfens fit,his aute,inferio-
ri quoda modo',aliisverô extrcmo,Vt quicq; eorum,quæ
font,eius poteft eftèpartiéeps. Aliaq; bonô plané partîci-
pàht, aliaauté magis 8c mînuseo priuata font : nonnulla
verô obfcurâ tenuéq; habentbonicpmmunioncî&a ïiis
minima fui parte b onü adeft. $im. höh pro ra\a porttone
in vnôqüoq;inelïètbonum:profc(ftô ea quæfont diuina
foaximè, & prima,euridétn ordiriem & locum,quemvl-
rima.obÜnerent.Quî autem eriatn fieri'poftet,vtinboni
focietàtéïù vno m odo venirent omnià, cum aptanonfint
Vno modo àd totameiûsifeôfomüôionem ? N unc autem
nus pcrfe6lurq ,&perfeâùm Botyim érit : tümq; demum
erit malüaçrvidéb itur, éum aliis quidem malü e f t , diiib.
eft contràriüm, ahaliisaiitem v t bonis lecretum.eft. Fieri
mnofi poteftÿvt eadem per eade contraria fînt in omnib.
N o n igitur eft aliquid malum •’quin ne in iis quidem eft,
quæfont. Si enimqu£éfoht,àbohofontÔ‘tn n ià :& in o -
tbrîîbûs quæ funr,incft,omnia<|; cdntinet boriu : aut non
erit maluni in iis quæ funt, aut in bonô erit. Â tq u i in bo no
non erit : neq; enim in igné rrigus inéft : née de^rauari
pôtéritid,quod etiam malum reddit bonum.Si verô erit,
quomodo etit malum in bono?Siquidem êx eô cft,id ab-
furdiîm eft,née fieri potèft.Né» ehimpof^vttcripcadiuina
tradun t, arbor bona ftuctus malosfacerc: nec contra. Si ex
eo ho n cft,perlpicuuni eft,id profeélum cfic ab alio prin-
cipiôatq; caülà. Nam-aut majü e xb ô n o erit, aut bônùrh
ex malo:aut certè fi h o c fieri non poteft,ex alio diperfoq;
principio 8>c caufa, turn bonumèrit, tùm malum. Nulla
enim dùo finit pVîhcïpiu'm, fed m onas eftprincipiü duo-
rum brrinium#Àtqui abfordum eft, ab vno atque éodéin
d uo 8c prpficifci, 8c elle cphtrqria .* idemque pri n ci piii.ria
dis
nortli mplex atque vnum c(le,ftdriiuilum,atqueduplex,
vcontrariumq; fibi, 8c imtnutatum. N ec verb duo eorum,
q a * funt, principia contraria elfe po lfon t: eorumri; alte
; rum in altero, & ytrumq; in vn.iuerfo,ita v t etiam lint re-
pugnantia. Si enim h o c d etu f, primum ne D e v s quidem
ipleincolumis erit, vacuusq; m oleftia, fi quidem fir
aliquid, quodeum offendat, Pejpdeiriprdinata omnia
erunt,leroperq; rcpugnantia. Atqui bonum cum.iis,qua;
funt omnibus amicitiamiungij: , idq; v tp a x , &, pacislar-
gitor laudatur a landtis Theologis. Itaque bona inter le
amicitia coniun <fta liint omtiia,ßc confona, atque ab vna
vita propaga^a font, & ad vnum bonumfordine qtiodam,
dilpbfita pe,rtindht,blandaq; font alia aliis,& fimilia atq;
comia. N o n igitur inD e o eft malum,nec,cum diuinitace
vllum habet eommercium. Q u in ne ex Deo. quidem eft
malum. A u t enim bonus non eft; aut bona fa cit,& bona
inlucem profert .-atq; id non interdum, & a liq u a , inter-
dum non item , nec omnia. *Ifto enim padto mutatio m
eum cadet atque ajmmutario , in id etiam qu o d ipfom
eft,praeftai\riffimifin omnium, id eft,caufa. Sin autem in
D eo bonum eftentia eft, Deusvetiam ex bono mutatus,
alias erit,alias non erit. Si v eto communicatione bonum
habet: id e er te , & a b alio habebit, & in terdum habebit,
interdum non habebit. Non,igitur Deus a u ö o r e ft mali,
neque malum eft in D e o , nec omnino, nec ccrto tempore.
Q pin nein angelis quidem ineftmalum.Si enim nun-
ciat diuinam bonitatembenignus angelus: quoniam eft
ralia<ftione imbecillesfont.Deprauatio igitur cis malum
eft, & a b eis qua: illis digna (foit, difoefliis, rcpulla, cella-*
tio, & imbecillitas: faculratisq; in eisperfotftionem conleruantis
iafirmitas,declmatio,pi;olapfi0.S ed qu o d aliud
maUimeft ind^monibus?Iraaueifaa ratione, amenscu-
pidjtas^r^ccpsvifio.Atq; hxc.etfiindxmonibus infunr,
pon tamen omni ex parte, n ccin omnibus , ncq; ipfa per
fc font mala. Etenim inaliis animantibusnon hzch ab e -
re,fed exringui interitus eft animantium,& malum.-fiau-
temhabeantur atq;infint,copleriiantanimalis naturam,^
quae h^c habeat,foeitque, vtextet. N o n igitur malum eft!
d smon um genu s , quatenusineftin e o , quod eft fecun-
. dum naturam/ed quatenus abefonec mutatum bonum
vniuerfum quod eis tnbutum e ft, fe d ip f i^ o to bono,
quod eisdatumerat,deflexerunt;dataq;cis angejica mu-
ncra mutatas elfe dicimus,led fo n t& integra,&riitiffima,
ipfiquepon v ident, quod fuas facultates cernendi caula
hOHig^llconceiras obftruxerint.Ita fit,vt quod funt,& ex
b o n o fo n t , & boni;pulchrpmq ; acb onuappetunt,cum
ftatum,vitam,intelligentiam„qux e x tan t,ap ^ tan t; atq;
bonorum qu^ipfis.accommodata font, 8c priuarione,&
declinationcij&prolapfigne, funt mali: fontq; m ali quatenus
pulchri non font, & quod non eft appetentes, malum
appetuht. Verum animoa^liquis njaloselle dicit, fi
propterea quod font ante in malis prouidenti^ confer-
uationisqucvi ac nomine,hoc malum non eft bonum,&
m . , r , ,-«« ? . ex bono, quod etiafo malum bonum reddin Si qüod décomniumoneidlecundoloco,
quodpnmd caufæ yî ac prauefor,maliq;fiantanimi,maloseQs — -
nommeidquo4 nunciatur:imago D e i eft angelus, la- deprâûltur, nifibonaraatóionnuum maai<ftionumq; priua-
---- -i luam non aflequun tur,
mum,a«egmm>mcotruptum^onmqumamm,quoK - fcdab^sprokpfifuAtjEtcmmaSractiara.quinobisof-
amt vmueLfana, fifascftdiatt.figaKdrainicbomtaus! faifrtscft,obauaumtcncbrisieffc<jicimu?lurainispriiiaj
.pme&abfcmia ifnmeo aiinm ipfumlamtn eftfemei,
abltnm filentu bomtatemeum flcndoreinferit. Non quodcHaro tencbrasilluftr*.N6nieituranfinda:moni-
| igituf cuam m angel^eft malum. At quod peccatores bus.autiBnobismalumineftjquafilitaliquidraaliijfcd
puniants man June. Iftacreorationcu.quiimptobos.ca- qubd§erFe.aionis bonbtum t.roctiqtum&accommoltigant,
lunptuali: & mcctdotcsqui|frofangsarcet^dd i- dato rujpfo priimtio. N e cv e rb inanimahtibusrarionis
umumyfterns. Atq .uinonpumricftmaluin.reddignum i c xp e ra lisin e fttn a lum . Sinflimirain fuftulcris.cupidi-
clje fujJ.pbcio:necafacrij.pro mentis a rc en ./ ed fcele- | tatemq ue a cpmn ia a jiaqu zd jcu ritu r.n e cfu litom n in o o
« ^ P '^ ^ e f c .m d i g B B .m ^ u e . i i s q u s e & n a a f u n t . j maUnatu ra fuiileo qu id em .fifo r iitu d in c& fu pe tb iam In binds
K Vc rum I1'd jemonesquidemna turaFun t mail. S i jn im am ife^t.neleoquidemcuEcanisautem.fiblandusfito - miUum
M S w t t S f t «“ “ .nec-e*ipfi> hpno Funt, nec ia iis q u e mnibu s,none iitcanis. Siquideiiicaiiiseftcuftodire &
llln,t’ n ccv e™ « *bonismutati iunt,ii natfua,fempetque domefticum quidc admittere.cxcludete autclti & fiiea te
ma lerant. D e in d en um b b im a lirun t.an a liis rS ib b i/ e a lienum.Itafit,v tnon interirena tutam,nonlitinma lis,
etiam lp im tc r im u n t& c o n fic iu n t. Si aliis , qupmodo led interitus nature imbeciilitaspriuarioque&affe&iomlerimun^
au tq u id in tc tim un t l.d ren tiam n o an v im , i num.&aaionumj&Facultatunatutalium.necfiomnia.
anaaioncm;Srelfcntlam,qitimumquidem nomcontra qu*genera.ntui ceicotetnpotepctFeaaFunt,idcircoid,
natutam. t^teenimnatutainterire.nonpo(runt,eanon . quQammusperFeadm‘eft>.CQntraomnenarurameft. In inrp.rimnnr a d m . i J : . ___i_ . -- 1 « . . . .
Quofno-
do ia dx-
momb.aut
nobis
malum in-
fit.
G
interimunt,ledea ip qua; interitus cadit. Deindb ne hoc
quidem cuiuis, & omnino malum e f t : nec verb quicquam
eorum qua; fo nt , in terit, quatenus elfentia e ft, 8c
natura,fed quia dej;ft,naturalis conftituric>i,cpnuenicntis
^^^ jcbmp olition is ratio eode m odo fe habens.manere
poteft. Imbecilfitas autie perfeda npn eft.Si.n.perfe-
&iinteritu &fob ie ftu fund itu s tolieret:
^ ’/ nter^tUS ci'“ rmo 4 ,i,fiii.etia interitus. Iraq; h o c non
eft malum, fed bonum q> abeft. Q u o d enim omnino ex-
perse^ bpni, nc in iis quidem, quaelunt, erit. Eadem eft
etiam 8c facultatis, & abfcionis inf'e'ritus ratio. Pr®cerea
quomodo dapnones, qui effeiSki font a D e o , mali font i
otl^ cnlm bpna profert in fo c em , facitque, v t coha;-
i wnfe Atqui mali dicuntur, dicet aliquis,non quatenus
unt.(font enim^ex bono ) na£tique font bonam clfen-
tialp. fed qua ex parte lion fo n t , cum non potuiifent, yt
eripta, diuinai,tr?,duncflefuare ptfocipaium foum. Q u a
eiuminrc;^ua:fo,Aeprauatos m,al6sque elfe diemotias
,9 .icitpus, nifi qubddiuinabonav,e.|le &perficere defti-»
|etunt i lam v e rb , fi naturaniali funt daim ones, femper
c tpali. A tq iii malum non eft ftabile. Si igitur femper
r°, em,n font,npn feint mali,femperenim idem effutt
0ni^ P roPrfom* Si verb non femper mali funt,non
ola't^ ^ natlira,^ £^ sfogelicorura bonorum penuriameb
UmU,inltt.:&oerX iPrnC-,i:ltle:s_ %,<01 t >b. o n i, h o/ c. irp l^b q^u bc^L& fu n t ,& v i - 1
to taetia natura noneftmalu. Sienipi naturalesrariones
ab vniuerla natura omnes prpficifeuhturmihil eft ei con-
trariü. Ynicuiq; autem nature aliud fecundüm naturam
erit,aliud non fecundüm naturam. Alii.n.aliudeft contra-
natura:quodq; huicnaturale eft,illi contra natura:nature
porrb vitifi eft,qj eft contra natura,Coram fcil.qu* fecun-
düm natura funt,priuatip.Non igitur mala eft hatura,fed
h o c nature malum eft,non polfe ea,qux nature Cux font,
perfiecre.Quinnc in eprporibus quidem eft malum. D.e-
iormitas enim 8c morbus illud pulchritudinis defeblus
eft; h o c ordinis cpnftitutionisq; priuatio: quod quidem
non eft omnino in malis, fed minus pulchrum. Si enim
planepulchritudojforma&conftitutio naturalis delean-
tur,corpüs|tiam ipfum interibit.Gorpus autem non elfe
mali caulam aninio,hinc,perlpici licet, quod malum fine
corpore e lle ,& fere fobfiftere poteft,vt in dempnib.Hoc
epim demum eft tpalum, 8c m entibus, & animis, 8c-coir
poribus;imbecillitaspropriaaccommodataq;bonaadi-
pifeendi, 8c ab eis prolapfip.|;Necver^ trfeum & yu lg a -
tum maluin,in materia eft,vtafont,quatenüs materiaeft
Etenim h e c quoque turn orriatus > turn pulchritudinis,
tum formeeftparticeps. Q u b d fi cum horum expers eft'
materia, per fe qualifote STForma caret: quomodo aliquid
materia facit, q u e he patiendi quidem poteftatem
ttttnt'&inf II- ^w.^vw «■ »,«. »*- pepfejiabeat? P reterea quomodo materia radium eft?,
— I— ^ Mali autem ex eodreuntur elfe, qubd in natu- | lute. S i verb eft aliquid, q u eautem forit,exbpno funt o-
BtU.Vet.Pat.Tom.i. i f f i l . . V t N ; S — I — 7 -------mn;a;
H ^
Incorpo-
ribus tna-
luranocft.
Tritum 8c
vulgatum
malum in
materia aó
eft, cjua tenus
mate